Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 1
lượt xem 24
download
Tài liệu tham khảo Giáo trình điện tử môn học tin học trong quản lý xây dựng ( GV. ThS. Nguyễn Thanh Phong - Khoa kỹ thuật và công nghệ ) - Chương 1 Giới thiệu phân tích định lượng trong quản lý xây dựng
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 1
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG CHƯƠNG 1 GI I THI U PHÂN TÍCH Đ N H LƯ N G TRONG QU N LÝ XÂY D NG (INTRODUCTION QUANTITATIVE ANALYSIS FOR CONSTRUCTION MANAGEMENT) M C TIÊU H C T P Sau khi hoàn t t h c t p chương 1, sinh viên s có kh năng: 1. Mô t các th t c trong phân tích đ nh lư ng. 2. N h n b i t các ng d ng c a phân tích đ nh lư ng trong th c t . 3. N h n d ng các ph n m m tin h c dùng đ l p trình và ng d ng gi i các bài toán trong phân tích đ nh lư ng trong khoa h c qu n lý. 4. Phân tích b ài toán đ i m hòa v n. 1. GI I THI U P HÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D N G Phân tích đ nh lư ng là g ì? Phân tích đ nh lư ng trong qu n lý là m t phương pháp khoa h c d a trên các phép tính toán đ nghiên c u vi c t o ra các quy t đ nh trong qu n lý. Các thu t ng chuyên môn thư ng đư c dùng đ ch các phương pháp đ nh lư ng đ h tr ra quy t đ nh bao g m: Phân tích đ nh lư ng (Quantitative Analysis); Phương pháp đ nh lư ng (Quantitative Methods, Quantitative Approaches); Nghiên c u tác v /V n trù h c (Operations Research); Khoa h c qu n lý (Management Science); hay Khoa h c ra quy t đ nh (Decision Science). Phương pháp đ nh lư ng b t đ u t d li u và vai trò chính c a phương pháp này là x lý d li u đ đưa ra k t q u là thông tin h u ích ph c v cho quá trình ra quy t đ nh. Máy vi tính và các ph n m m GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 7
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG chuyên d ng là các công c h tr đ c l c cho quá trình phân tích đ nh lư ng. D LI U THÔ THÔNG TIN X lý (RAW DATA) (INFORMATION) Hình 1.1. Vai trò phương pháp đ nh lư ng trong qu n lý Tuy phương pháp đ nh lư ng có vai trò quan tr ng nhưng trong m i trư ng h p ra quy t đ nh các nhà qu n lý đ u ph i xét đ n c hai cách ti p c n phân tích đ nh lư ng và phân tích đ nh tính (quantitative and qualitative analysis). Chúng ta có th d ùng phân tích đ nh lư ng đ xem xét các phương án như đ u tư vào ngân hàng, vào th trư ng b t đ ng s n hay vào th trư ng ch ng khoán b ng cách tính toán m c đ u tư phù h p ho c s d ng các công c phân tích các ch s tài chính c a các công ty ch ng khoán hay d báo kh năng phát tri n c a các công ty này. Tuy nhiên, cũng có nhi u y u t đ nh tính khó lư ng hóa (không th cân, đo, đong, đ m đư c) như lu t l , truy n th ng văn hóa, th i ti t, thay đ i v chính sách hay nh ng đ t phá c a công ngh …Vì v y, ta c n ph i s d ng cách ti p c n phân tích đ nh tính. Trong nhi u trư ng h p, phân tích đ nh tính t ra r t quan tr ng h tr các chuyên gia trong quá trình đ ưa ra các quy t đ nh trong qu n lý. 2. NGU N G C L CH S VÀ PHÁT TRI N C A PHƯƠNG PHÁP Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ Tuy phân tích đ nh lư ng đã t n t i t đ u th k , nhưng ph i đ n đ u th p niên 1900, Frederick Winslow Taylor m i là ngư i đi tiên phong trong vi c đ t ra đư c nh ng nguyên lý n n t ng cho vi c áp d ng nó trong qu n lý. Trong Th chi n th II, r t nhi u k thu t đ nh lư ng đã đư c nghiên c u tri n khai đ h tr cho quân đ i, và sau th chi n, các k thu t này đã đư c nhi u công ty áp d ng trong vi c l p GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 8
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG k ho ch cũng như ra các quy t đ nh v qu n lý. Ngày nay, r t nhi u công ty thư ng xuyên duy trì m t đ i ngũ nghiên c u tác v và khoa h c v qu n lý ho c thuê các nhà tư v n nh m áp d ng nh ng nguyên lý c a khoa h c qu n lý đ gi i q uy t các v n đ g p ph i ho c nghiên c u các cơ h i đ u tư. Trong Th chi n th II (World War II - 1938), t i Anh, phương pháp đ nh lư ng đã đư c áp d ng vào các bài toán h u c n trong quân đ i. Các nhà khoa h c Anh đã dùng phương pháp đ nh lư ng đ gi i quy t v n đ làm th nào đ t hi u qu cao nh t trong vi c s d ng l c lư ng không quân h n ch c a h đ ch ng l i không l c m nh m c a quân Đ c. M t trong nh ng ng d ng phương pháp đ nh lư ng c a các nhà khoa h c là nghiên c u cách s d ng radar đ tri n khai và s d ng máy bay chi n đ u. Còn t i M , các mô hình toán h c c a phương pháp đ nh lư ng đã đư c dùng đ p hát tri n các mô hình tìm ki m t i ưu cho các chi n thu t ch ng tàu ng m. Sau Th chi n th II, có th nói bư c ngo t c a s p hát tri n khoa h c qu n lý là vào năm 1947 khi George Dantzig phát minh ra phương pháp đơn hình (simplex method) dùng đ gi i b ài toán QHTT. Đ n năm 1957, Churchman và các c ng s đã xu t b n cu n sách v n trù h c đ u tiên trên th gi i (C.W. Churchman, R.L. Ackoff, and E.L. Arnoff, Introduction to Operations Research, NewYork: Wiley, 1957). Sau Th chi n th II, r t nhi u nh ng phương pháp đ nh lư ng đư c dùng trong quân s đã đư c ng d ng sang lĩnh v c kinh t -k thu t M , N h t như nh ng công c qu n lý, l p k ho ch kinh doanh, t p trung ch y u vào s phát tri n các k thu t mô hình toán h c đ c i thi n ho c t i ưu các h th ng trong th gi i th c… M t trong nh ng ngư i tiên phong trong trư ng phái này là Robert Macnamara, v i phương pháp đ nh lư ng trong qu n lý, ông đã thành công trong nhi u v trí khác nhau như Ch t ch t p đoàn xe hơi Ford, B trư ng B GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 9
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG Q u c phòng M , Ch t ch Ngân hàng Th gi i (World Bank), Ch t ch Trư ng Đ i h c Havard danh ti ng M… Phương pháp đ nh lư ng trong qu n lý bao g m các ng d ng c a th ng kê, toán h c, mô hình t i ưu, mô ph ng… vào vi c gi i quy t các bài toán ra quy t đ nh như: bài toán phân ph i tài nguyên, bài toán v n t i, bài toán qu n lý t n kho, bài toán l p k ho ch công tác… Ngày nay, phương pháp đ nh lư ng trong qu n lý là m t quá trình áp d ng các phương pháp ti p c n khoa h c đ h tr cho vi c ra quy t đ nh trong nhi u tình hu ng khác nhau. Trong nh ng năm v a qua, nh s phát tri n và ng d ng c a khoa h c máy tính, đ c bi t là máy tính cá nhân, các phương pháp đ nh lư ng đã góp ph n đáng k trong vi c nâng cao hi u q u qu n lý c a các t ch c, đã thâm nh p vào t ng cơ quan, công ty, các t p đoàn l n trên th gi i. Nh s d ng các mô hình phân tích đ nh lư ng trong l p ti n đ và d báo, Taco Bell đã ti t ki m trên 150 tri u U SD. Còn kênh truy n hình NBC đã tăng doanh thu trên 200 tri u USD nh s d ng phân tích đ nh lư ng đ xây d ng các k ho ch kinh doanh t t hơn. G n đây, các hãng máy bay n i đ a (Continental Airlines) t i M đã ti t ki m trên 40 tri u U SD b ng cách s d ng các mô hình phân tích đ nh lư ng đ khôi ph c nhanh chóng nh ng chuy n bay b hoãn do th i ti t x u. V m t lý thuy t, các phương pháp đ nh lư ng đang đư c p hát tri n và hoàn thi n d n v i s h tr c a phương ti n máy tính. Các mô hình toán ng d ng cho các v n đ th c t ngày càng ph c t p hơn, gi i quy t đ ư c nhi u v n đ r ng l n hơn. Tuy nhiên, v n c n ph i có thêm m t th i gian n a đ các phương pháp đ nh lư ng có th nh hư ng r ng rãi như các phương pháp qu n lý khác, vì m t trong nh ng lý do là còn có r t nhi u nhà qu n lý chưa quen các mô hình và tư duy ki u đ nh lư ng. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 10
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG 3. CÁC TH T C TRONG PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG Hình 1.2. Các th t c trong phương phân đ nh lư ng Theo Barry Render, Ralph M. Stair Jr., và Michael E. Hanna, các bư c chính trong phân tích đ nh lư ng bao g m (xem hình 1.2): 1. Đ nh nghĩa bài toán (Defining Problem); 2. Xây d ng mô hình (Developing a Model); 3. Thu th p d li u (Acquiring Input Data); 4. Gi i bài toán (Developing a Solution); 5. Th l i gi i (Testing the Solution); 6. Phân tích k t qu (Analyzing the Results); 7. Áp d ng k t q u (Implementing the Results). GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 11
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG 3.1. Đ nh nghĩa bài toán Giai đo n đ u tiên trong phân tích đ nh lư ng là ph i đ nh nghĩa bài toán hay xác đ nh đư c v n đ c n nghiên c u/gi i quy t (Defining Problem) m t cách rõ ràng và chính xác. Trong nhi u trư ng h p, vi c đ nh nghĩa bài toán là bư c quan tr ng nh t và khó khăn nh t, tác đ ng đ n các bư c còn l i. Đ i u c t y u nh t là ph i thông qua các bi u hi n- các tri u ch ng (symptoms) đ tìm ra đ ư c đâu là nh ng nguyên nhân th t s c a v n đ . M t v n đ có th liên quan đ n nhi u v n đ khác; vi c b qua không xem xét các m i quan h này trong khi tìm ki m gi i p háp có th s d n đ n nh ng h u qu t i t hơn. Trong m t t ch c doanh nghi p, cơ quan, nhi u v n đ có th t n t i cùng m t lúc. Các v n đ này khó có th đư c gi i quy t đ ng th i cùng m t lúc b ng phân tích đ nh lư ng, vì v y c n p h i đ t tr ng tâm, và t p trung vào m t s ít các v n đ c t lõi. Vi c l a ch n đúng nh ng v n đ c n gi i quy t là công vi c mà nh ng nhóm nghiên c u phân tích đ nh lư ng trong các t ch c ph i đ c bi t quan tâm. Kinh nghi m cũng cho th y vi c x ác đ nh v n đ t i là nguyên nhân chính c a q uy t đ nh không chính xác. Đ nh nghĩa bài toán bao g m 3 m t chính sau đây: + Đ nh nghĩa m c tiêu, m c đ ích nghiên c u; + Đ nh nghĩa các ch n l a có th có đ ra quy t đ nh; + X ác đ nh các gi i h n, ràng bu c và yêu c u c a b ài toán. Tóm l i, chúng ta ph i đ nh nghĩa v n đ c n gi i q uy t b ng cách hình thành m t câu hay m t m nh đ ng n g n, rõ ràng v cái gì c n ph i gi i quy t. * Các khó khăn thư ng g p ph i trong khi đ nh nghĩa bài toán Th nh t, v n đ đ t ra t o ra nh ng mâu thu n, b t đ ng v quan đi m c a các nhà qu n lý gi a các b ph n khác nhau trong n i b cơ GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 12
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG quan và quy n l i c a các thành ph n trái ngư c nhau. Ví d : Trong lĩnh v c t n kho, b ph n tài chính thư ng mu n gi lư ng hàng t n kho m c th p nh t vì lư ng v n đ ang b c m gi trong hàng t n kho không th đ em đ u tư đư c. Trong khi đó, b p h n ph trách bán hàng luôn mu n gi m t lư ng hàng t n kho l n đ tránh tình tr ng không đáp ng đư c nhu c u. Th hai, vi c gi i quy t m t v n đ c a b p h n này có th gây nh hư ng đ n ho t đ ng c a b ph n khác. Thông thư ng, v n đ gi i quy t đ ng ch m đ n m i m t c a cơ quan nên ph i ch n nh ng v n đ nào c n gi i quy t ưu tiên đ nó đem l i k t qu t ng h p cho cơ quan. Ví d : Trong lĩnh v c t n kho, khi chính sách đ t hàng thay đ i thì s nh hư ng đ n v n đ chi phí c a p hòng tài chính và ti n đ s n xu t c a phòng s n x u t c a công ty. Th ba, các gi thuy t ng m đ nh lúc ban đ u có th sai do đ t v n đ theo đ nh hư ng c a l i gi i c c b . Chúng ta nên nh r ng đưa ra m t l i gi i m c v a ph i n u xác đ nh đúng v n đ còn t t hơn nhi u khi đưa ra m t l i gi i r t t t, r t t i ưu nhưng ban đ u đã xác đ nh sai v n đ . V í d : Vi c cho r ng lư ng hàng t n kho hi n t i là quá th p s d n t i gi i pháp năng lư ng hàng t n kho lên. Gi i pháp này s là m t sai l m l n n u c m nh n ban đ u v m c t n kho không đúng. Th tư, gi i pháp tìm ra s không áp d ng đư c do m t th i gian tính, nghĩa là khi đ t v n đ và đ n khi tìm ra l i gi i thì l i gi i đã l c h u so v i th c t . 3.2. Xây d ng mô hình Sau khi đ ã đ nh nghĩa bài toán, bư c ti p theo là ph i xây d ng đư c mô hình (Developing a Model) cho v n đ đó. Mô hình là m t s đơn gi n hóa tình hu ng th c t , là s bi u di n tóm t t c a th gi i th c đư c thi t k b ao g m các đ c đ i m ch y u đ c trưng cho s GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 13
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG ho t đ ng c a h th ng th c. Có r t nhi u mô hình phân tích đ nh lư ng. Trong t ng lĩnh v c khác nhau thì mô hình cũng khác nhau. V chi ti t ta có các lo i mô hình phân tích đ nh lư ng như sau: mô hình v t lý, mô hình thu nh , mô hình đ h a, và mô hình toán h c. + Mô hình V t lý (Physical model), Mô hình thu nh (Scale model, Pilot): là mô hình thu g n c a m t th c th . Ví d : Mô hình ki n trúc do các ki n trúc sư thi t k ; + Mô hình đ h a/sơ đ (Schematic): là mô hình di n t các m i liên h gi a các b ph n trong h th ng (nó có th là hình nh, bi u đ , b n v …). Ví d : B n v thi t k xe ô tô, máy c t c , h p sang s , cái qu t; máy đánh ch , ki n trúc-k t c u-thi công xây d ng là các mô hình đ h a. + Mô hình toán h c (Mathematical Model), Mô hình mô ph ng (Simulation Model): thư ng là m t t p h p các bi u th c toán h c dùng đ di n t b n ch t c a h th ng. Trong đó mô hình toán h c ph bi n hơn c . M t mô hình toán là m t t p h p các m i q uan h toán h c đư c b i u d i n dư i d ng các phương trình ho c b t phương trình nh m t i ưu hóa m t hàm m c tiêu nào đó. Trong m t mô hình toán thư ng t n t i nhi u bi n s và các tham s . Đ i u quan tr ng là ph i xác đ nh rõ ràng các bi n s và các tham s c n thi t c a mô hình. + Bi n s là đ i lư ng ch s lư ng có th đ o lư ng đư c và có th bi n đ i tùy theo t ng trư ng h p c th . Nói cách khác, m t bi n s có th là bi n ki m soát đư c (bi n quy t đ nh- controllable variable) hay bi n không ki m soát đư c (uncontrollable variable). + Các tham s (parameter) chính là nh ng đ i lư ng đo lư ng đư c hi n h u trong mô hình. Thông thư ng trong m t mô hình, GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 14
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG các bi n s là nh ng đ i lư ng chưa bi t c n xác đ nh, còn tham s là nh ng đ i lư ng có giá tr b i t trư c. + V í d : chi phí c a m t l n đ t hàng là tham s , và s l n đ t hàng là bi n s . Ngoài ra, đi u quan tr ng c n q uan tâm khi xây d ng mô hình là mô hình có th gi i đư c, có tính th c t , d hi u, d c p nh t và các d li u đ u vào có th thu th p đư c. Mô hình c n p h i d i n t đư c các b n ch t, các tình hu ng và các tr ng thái c a h th ng. Nhìn chung, các mô hình toán có th đư c phân làm hai lo i: + Các mô hình xác đ nh/t t đ nh (Deterministic Models): nh ng mô hình mà giá tr các tham s và bi n là nh ng giá tr xác đ nh, ch c ch n, không bi n đ i b t kỳ theo th i gian và không mang tính ng u nhiên. Ví d : Mô hình t n kho (Inventory Model) có th đư c x em là mô hình t t đ nh n u t c đ tiêu th s n ph m (Demand Rate) là h ng s và th i gian đ t hàng (Lead time) là h ng s ; + Các mô hình xác su t (Probabilistic Models): nh ng mô hình mà m t hay nhi u tham s ho c bi n có th nh n nhi u giá tr v i m t xác su t nào đó (d li u bi n đ i ng u nhiên). Ví d như nhu c u c a m t lo i hàng hóa nào đó trên th trư ng thư ng là m t giá tr có tính ng u nhiên. Trong th c t , h u h t các mô hình đ u là mô hình xác su t. Tuy nhiên, trong nhi u trư ng h p, vi c gi i các mô hình xác su t thư ng d a vào nh ng phương pháp cơ b n đư c phát tri n trên n n t ng c a các mô hình xác đ nh. Các đ c đi m c n có c a mô hình toán h c: + Mô hình ph i gi i đư c; + Mô hình ph i p hù h p v i th c t ; + Mô hình ph i d hi u đ i v i nhà qu n lý; GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 15
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG + Mô hình ph i d thay đ i; + và mô hình ph i d thu th p đư c d li u. Ưu đi m c a vi c s d ng các mô hình toán trong phân tích đ nh lư ng: + Mô hình có th ph n ánh th c ti n m t cách chính xác n u đư c thi t l p đúng. + Mô hình có th giúp các nhà ra quy t đ nh di n gi i các bài toán, các v n đ g p ph i và xác đ nh các y u t quan tr ng. + Mô hình có th cung c p các thông tin quan tr ng và giúp nhìn sâu vào b n ch t c a v n đ . Chúng ta có th s d ng phân tích đ nh y đ th y rõ tác đ ng c a s thay đ i các thông s lên m c tiêu nghiên c u. + Mô hình giúp ti t ki m đư c nhi u th i gian và chi phí trong vi c gi i q uy t v n đ cũng như ra quy t đ nh. Trong h u h t các trư ng h p, vi c th nghi m trên mô hình s cho k t qu nhanh chóng và ít t n kém hơn so v i vi c ti n hành nghiên c u trong tình hu ng kinh doanh th c t r i q uan sát các k t q u . + Trong nhi u bài toán l n và ph c t p , vi c xây d ng mô hình là phương pháp duy nh t có th gi i q uy t đư c v n đ . + Mô hình là phương ti n giao ti p trung gian đ các nhà ra quy t đ nh và các chuyên viên phân tích đ nh lư ng trao đ i v các v n đ g p ph i cũng như các gi i pháp đ đưa ra quy t đ nh cu i cùng. * Các khó khăn thư ng g p ph i trong khi xây d ng mô hình Th nh t, là làm th nào đ mô hình th c t tương thích v i nh ng mô hình có s n trong lý thuy t phân tích đ nh lư ng vì các mô hình có s n có th không áp d ng đư c. Ví d : Trong lĩnh v c t n kho, m t s nhà qu n lý ch n các mô hình t n kho trong lý thuy t là v i quan đi m là t i thi u hóa chi phí đ t hàng và chi phí t n kho. Trong khi đ ó, GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 16
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG m t s nhà qu n lý khác l i nhìn v n đ dư i góc đ tài chính c a công ty, vòng quay c a hàng hóa, và m c đ hài lòng v i khách hàng. Th hai là tính d hi u c a mô hình (Understanding the model). C n ph i có s đánh đ i và dung hòa gi a m c đ p h c t p c a mô hình toán và kh năng s d ng mô hình c a nhà qu n lý. M c dù, mô hình càng ph n ánh đúng th c t thì càng ph c t p ; tuy nhiên, các nhà ra quy t đ nh thư ng s không ch p nh n th c hi n m t gi i pháp đưa ra t m t mô hình quá ph c t p mà h không hi u đư c. Ví d : Trong lĩnh v c t n kho, đ đơn gi n các nhà qu n lý thư ng gi đ nh r ng nhu c u hàng hóa là m t con s c đ nh không đ i bi t trư c đ s d ng các mô hình qu n lý t n kho có s n. Tuy nhiên, trong th c t nhu c u này luôn thay đ i nên hi m khi d báo đư c chính xác nên c n các mô hình toán ph c t p hơn b ng cách xem nhu c u là m t bi n ng u nhiên tuân theo m t phân b xác su t. 3.3. Thu th p d li u Khi đã xây d ng xong mô hình, giai đo n ti p đó là thu th p các d li u đ u vào c n thi t cho vi c gi i mô hình (Acquiring Input Data). B i vì mô hình th hi n tình hu ng th c t nên vi c thu th p d li u chính xác, đ y đ đ c bi t là v i các bài toán có kích thư c l n, là m t công vi c quan tr ng nhưng thư ng r t khó khăn. D li u thu th p không chính xác s đưa ra các k t qu sai l ch. Các ngu n cung c p d li u đ u vào có th đư c thu th p t : + Các văn b n, tài li u, h sơ lưu tr , các báo cáo c a các công ty, c a cơ quan; + Các n ph m sách báo, t p chí chuyên ngành, website…; + T niên giám th ng kê, tài li u ho c website c a C c Th ng kê; + K hi ph ng v n tr c ti p các nhân viên ho c nh ng ngư i có liên h v i công ty; + Các phi u thăm dò ý ki n; GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 17
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG + T các s li u th ng kê đã đư c công b hay đo đ m đ l y m u, th c hi n các phép đo lư ng/đo đ c tr c ti p đ suy ra các thông s c n thi t. Trong khi thu th p d li u c n đ ý nguyên lý GIGO (Garbage In, Garbage Out), t c là dù mô hình có t t đ n m y nhưng d li u t i thì cũng cho ra k t qu sai. * Các khó khăn thư ng g p ph i trong khi thu th p d li u Th nh t là không bi t l y d li u t đâu. D li u c n thi t cho mô hình không chính xác, không th thu th p đ y đ . Ví d : H u h t các d li u có đư c c a công ty đ u d a trên các báo cáo c a b ph n k toán. Trong lĩnh v c t n kho, b ph n k toán thư ng thu th p d li u v dòng ti n cũng như s lư ng hàng hóa đư c l y ra bán và nh p vào kho. Trong khi đó các chuyên viên phân tích đ nh lư ng l i quan tâm đ n chi phí t n kho m i ngày c a m t s n p h m và chi phí m i l n đ t hàng. Do v y các chuyên viên phân tích đ nh lư ng c n ph i x lý d li u đó cho m c đích riêng c a mình. Th hai, các d li u thô thông thư ng c n ph i đư c x lý có ch n l c. K t qu có đư c t mô hình s không ch p nh n đư c n u d li u không đáng tin c y. 3.4. Gi i bài toán Tìm gi i pháp cho v n đ nghiên c u có th đ t đư c b ng cách gi i mô hình đã đư c thi t l p v i d li u đã thu th p đư c nh m tìm ra nghi m t i ưu. - Vi c gi i m t mô hình toán (Developing a Solution) thư ng có th đư c th c hi n b ng nhi u phương pháp như sau: + Gi i phương trình, h phương trình hay b t phương trình; + Phương pháp “th và sai” (Trial and error method): th nhi u phương pháp gi i g n đúng ho c các giá tr nghi m khác nhau và so sánh, ch n ra k t q u t t nh t. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 18
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG + Phương pháp “đ m/li t k ê toàn b ” (Complete Enumeration): li t kê, ki m nghi m t t c các giá tr có th có c a bi n s (phương án), r i so sánh các phương án đ tìm ra nghi m t i ưu (phương án t t nh t). + Xây d ng và s d ng các gi i thu t (Algorithm) đã đ ư c phát tri n trư c đó: Gi i thu t (Alogorithm), trư c đây còn đư c g i là thu t toán (Algorismus) là tên c a m t nhà toán h c R p vào th k th 19. Gi i thu t là m t chu i theo nh ng th t nh t đ nh các bư c ho c phương th c ti n hành mà n u th c hi n theo đó thì s đ t đư c k t qu trong m t th i th i gian h u h n. S chính xác c a l i gi i b ài toán ph thu c vào tính chính xác c a các d li u đ u vào và mô hình đư c xây d ng. N u d li u đ u vào ch chính xác t i 2 ch s thì k t qu đ u ra cũng ch th hi n chính xác đ n 2 ch s . V í d : k t qu c a 2,6 chia cho 1,4 s là 1,9 thay vì là 1,857142857. * Các khó khăn thư ng g p ph i trong khi tìm l i gi i bài toán Th nh t, vi c không hi u rõ cơ s toán h c c a mô hình hay l i gi i khó hi u đ i v i nhà qu n lý, nh t là nh ng l i gi i đ c bi t có th d n đ n vi c các nhà qu n lý ng n ng i khi ra quy t đ nh. Th hai, thông thư ng thì mô hình toán ch có m t l i gi i duy nh t ít đ ư c ưa thích trong khi nhà qu n lý l i thích có nhi u l i gi i đ l a ch n khi ra quy t đ nh. Do đó, nhà phân tích đ nh lư ng c n ph i th hi n m t t p các l i gi i và xem xét nh hư ng c a m i l i gi i đ n m c tiêu c a bài toán. Ngoài ra các y u t không đ nh lư ng đư c cũng thư ng đư c cân nh c khi ra quy t đ nh. 3.5. Th l i gi i Trư c khi m t gi i pháp đư c đưa ra phân tích và áp d ng, nó c n ph i đư c ki m tra m t cách toàn di n (Testing the Solution). Vi c ki m tra ph i b ao g m c ki m tra d li u đ u vào và ki m tra mô GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 19
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG hình nh m xác đ nh đ chính xác cũng như m c đ hoàn thi n c a d li u đư c s d ng trong mô hình. M t khi d li u không chính xác thì gi i pháp đ ưa ra s không ch c ch n. Có r t nhi u phương pháp đ ki m tra d li u đ u vào. M t trong các phương pháp đ ki m tra tính chính xác c a d li u đ u vào là tìm cách thu th p thêm d li u t m t ngu n thông tin khác v i ngu n d li u ban đ u. Ví d như n u đã thu th p d li u b ng cách ph ng v n các chuyên gia, chúng ta có th thu th p thêm b ng cách l y m u. Hay n u b n đã thu th p t l th t nghi p c a m t đ a phương trên m t t p chí chuyên ngành, b n có th tham kh o website c a t ng c c th ng kê đ so sánh th xem có s khác bi t nào hay không? Sau đó, so sánh ngu n d li u m i này v i ngu n d li u nguyên th y b ng cách s d ng các phép ki m đ nh th ng kê. N u có s khác bi t l n, d li u đ u vào c n ph i đư c thu th p thêm đ đ m b o đ chính xác yêu c u. Trong nhi u trư ng h p, d li u đã đư c ki m tra là chính xác nhưng các k t q u c a mô hình cho th y có đi m b t h p lý so v i th c t thì mô hình c n ph i đư c ki m tra tính v ng b n (robustness) và ch nh s a sao cho nó ph n ánh đư c đúng v i th c ti n. Ch ng h n như b n đ ã thu th p chính xác t l th t nghi p c a m t đ a phương và s d ng chúng đ đưa ra con s d báo cho giai đo n sau. Tuy nhiên, con s d báo là quá cao và không th c t . Lúc này chúng ta c n ph i xem xét l i mô hình d báo c a chúng ta và có th mô hình này đã có ch nào đó không n. Khó khăn thư ng g p ph i trong khi th l i gi i bài toán đó là thông thư ng, l i gi i là các d ki n x y ra trong tương lai chưa bi t t txu m c đ nào, thư ng ph i h i ý ki n đánh giá c a các nhà qu n lý. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 20
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG 3.6. Phân tích k t qu Phân tích k t qu (Analyzing the Results) c a mô hình đư c b t đ u b ng vi c xác đ nh ý nghĩa ng m đ nh c a gi i pháp tìm ra. Trong ph n l n các trư ng h p , m t gi i p háp cho m t v n đ s d n t i m t s tác đ ng ho c thay đ i nào đó trong ho t đ ng c a cơ quan hay công ty. nh hư ng c a nh ng tác đ ng hay thay đ i này c n ph i đư c nghiên c u và phân tích k lư ng trư c khi đưa ra th c hi n l i gi i. Do b i mô hình thư ng ch là m t mô ph ng g n đúng c a th c ti n, vi c phân tích m c đ “nh y c m “c a gi i pháp ng v i nh ng thay đ i c a d li u đ u vào cũng như nh ng thay đ i trong mô hình là r t quan tr ng. Công vi c p hân tích này thư ng đư c g i là Phân tích đ nh y (Sensitivity Analysis) ho c Phân tích sau t i ưu (Postoptimality Analysis). Phân tích đ nh y s xác đ nh l i gi i c a bài toán s thay đ i như th nào n u chúng ta thay đ i d li u đ u vào ho c mô hình. N u gi i pháp c a mô hình khá nh y đ i v i nh ng thay đ i c a mô hình ho c d li u đ u vào, vi c ki m tra l i đ chính xác cũng như tính hi u l c c a mô hình và các d li u đ u vào là c n thi t đ đi u ch nh mô hình. B i vì n u mô hình ho c d li u đ u vào sai thì l i gi i s không chính xác, d n đ n k t qu công ty s b thua l ho c b gi m b t l i nhu n thu đư c. * C ác khó khăn thư ng g p ph i trong khi phân tích k t qu bài toán Th nh t, k t q u gây tác đ ng nh hư ng đ n toàn th cơ quan; Th hai, k t qu t các mô hình toán ph c t p thư ng khó c m nh n đư c b ng tr c giác nên d b t ch i. Các chuyên viên phân tích đ nh lư ng thư ng ph i thuy t ph c các nhà qu n lý v tính đúng đ n và hi u d ng c a mô hình thông qua s h p lý c a các gi thuy t đã đư c dùng; GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 21
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG Th b a, n u vi c p hân tích k t qu cho th y r ng c n ph i có nh ng thay đ i l n trong v n hành thì vi c áp d ng mô hình có th b t ch i do thay đ i n n p ho t đ ng sinh ho t c a cơ quan là m t đi u r t khó; Và th tư là ph i b i t rõ khi áp d ng l i gi i thì ai b nh hư ng, nh hư ng như th nào tr c ti p hay gián ti p, nh ng ngư i b nh hư ng s sa sút hay th nh vư ng hơn. 3.7. Áp d ng k t q u Giai đo n sau cùng c a p hân tích đ nh lư ng là vi c đưa vào ng d ng các k t qu nh n đư c, nghĩa là đưa gi i pháp m i vào ho t đ ng c a t ch c cơ quan hay công ty (Implementing the Results). * Các khó khăn thư ng g p ph i trong khi phân tích k t qu bài toán Th nh t, giai đo n này có th g p ph i khó khăn n u các nhà qu n lý không quan tâm, ng h và ti n hành qu n lý v i gi i pháp đư c đưa ra b i nhóm nghiên c u do gi i p háp này làm m t q uy n l i c a h. Th hai, m t v n đ c n quan tâm là sau khi đư c đưa ra áp d ng, gi i pháp đư c đ ngh c n đư c theo dõi ch t ch đ có th có nh ng đi u ch nh k p th i gi i pháp ban đ u theo nh ng thay đ i không d báo trư c đư c như s thay đ i v kinh t , nh ng dao đ ng c a nhu c u, ý mu n m r ng ph m vi nghiên c u c a các nhà qu n lý ho c các nhà ra quy t đ nh. Tóm l i, th t c c a phương pháp phân tích đ nh lư ng v i các bư c nêu trên đã đ ư c s d ng r ng kh p t i nhi u nơi, trong nhi u lĩnh v c nh m gi i quy t nhi u b ài toán v i nh ng kích c và đ ph c t p khác nhau. Tuy nhiên đi u c n lưu ý là vi c áp d ng đúng quy trình phân tích đ nh lư ng nêu trên chưa ph i là m t b o đ m cho s GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 22
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG thành công. Vì v y, các bư c phân tích c n ph i đư c ng d ng m t cách c n th n. Đi u quan tr ng cho vi c áp d ng thành công các phương pháp phân tích đ nh lư ng là ph i làm sao cho các nhà qu n lý th y đư c s h u ích c a vi c áp d ng phương pháp nh m nh n đư c s h tr c n thi t đ có th đưa vào th c hi n nh ng thay đ i tương ng v i k t qu mô hình. Bên c nh đó, các chuyên viên phân tích đ nh lư ng cũng ph i luôn luôn theo dõi vi c th c hi n các k t qu c a mô hình đ có th có nh ng đi u ch nh phù h p, không nên xem r ng giai đo n đưa các k t qu c a mô hình ra ng d ng là đi m k t thúc c a quá trình nghiên c u v n đ . 4. M T V Í D NG D NG KHOA H C QU N LÝ TRONG TH C T H th ng Ho ch đ nh khai thác than và đi n Trung Qu c Trung Qu c (TQ) s n xu t kho ng 1,1 tri u t n than đá hàng năm và nhu c u theo d báo là 1,6 tri u t n. TQ đang g p ph i v n đ v ô nhi m môi trư ng Xác đ nh không khí có th gây tr ng i cho vi c tăng trư ng v nđ , GNP (Gross National Product). V n đ này đư c nêu đ nh nghĩa ra b i y b an K ho ch TQ (Chinese State Planning bài toán. Commission) và Ngân hàng Th gi i (World Bank) nh m c i thi n vi c tăng trư ng GNP. Đ gi i quy t v n đ liên quan đ n vi c p hân ph i than và năng lư ng đi n, UBKH TQ xây d ng m t mô hình g i là mô hình Nghiên c u Phân ph i than- Xây d ng CTS (Coal Transport Study). Mô hình ch ra nh ng mô hình thành ph n ch y u trong vi c khai thác, v n chuy n và xác đ nh nhu c u cho năng lư ng đi n. N goài các d li u trong quá kh đ ã có, mô hình c n Thu th p s GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 23
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG các d li u d b áo cho nhu c u tương lai và các k t li u qu nghiên c u nh hư ng tác đ ng môi trư ng c a vi c s d ng các ngu n năng lư ng khác nhau. Ngoài ra, các d li u c th c a các giai đo n s n xu t năng lư ng đi n và than cũng đư c thu th p. Thay vì đưa ra m t l i gi i, nhóm phân tích đ nh lư ng phân tích 16 l i gi i có kh năng x y ra. Các Xây d ng l i gi i pháp đã khám phá ra r ng v n đ đ u tư các h th ng khai thác than-đi n có th t n đ n 250 t USD gi i trong th i gian 10 năm. H th ng m i này có th v n chuy n đư c 2 t t n than. Các gi thuy t và k t q u c a mô hình đư c ki m tra ch t ch b ng cách v n hành mô hình v i các t p d li u khác nhau trong th i gian n a năm. Sau đó, các Th l i gi i gi thuy t đư c cân nh c, đi u ch nh cho phù h p đ đ m b o tính chính xác c a mô hình. N h ng phát hi n sau khi v n hành mô hình: chính ph nên dành 8-9% ngân sách cho nhu c u p hát tri n Phân tích năng lư ng; h th ng đư ng s t ti p t c phát tri n k t qu cho vi c v n chuy n than … Mô hình CTS đư c áp d ng vào th c t b ng cách thành l p m t qui trình làm giàu than b ng hơi nư c, c i ti n h th ng đư ng s t và c ng đ nh p kh u ng d ng than. UBKH đ ng th i p hát tri n thêm m t mô hình k t qu c a m i liên k t v i mô hình cũ cho vi c ho ch đ nh đ u mô hình tư c p chi n lư c. Mô hình này s còn m r ng cho vi c ho ch đ nh chi n lư c năng lư ng đ n năm 2010. GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 24
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG (Source: M. Kuby, et al. “Planning China’s Coal and Electricity Delivery System”, Interfaces 25 (January-February 1995): 41-68) 5. TRI N KHAI PHƯƠNG PHÁP Đ N H LƯ NG TRONG CƠ QUAN Vi c tri n khai phương pháp đ nh lư ng trong cơ quan thư ng bao g m các giai đo n sau: 1. Giai đo n ti n sinh: Có m t nhóm ngư i đ ra v n đ c n ph i có phương pháp đ nh lư ng đ thay đ i ho t đ ng trong cơ quan. 2. Giai đo n s gi : Có m t chuyên gia v phương pháp đ nh lư ng đ n trình bày v các ng d ng c a phương pháp đ nh lư ng, tri n v ng ng d ng c a phương pháp đ nh lư ng đ i v i ho t đ ng c a cơ quan cho ban lãnh đ o cơ quan. 3. Giai đo n tri n khai th nghi m: Có s đ ng ý c a ban lãnh đ o, l a ch n m t vài v n đ nh c a cơ quan đ gi i quy t theo phương pháp đ nh lư ng. 4. Giai đo n tri n khai chính th c: Tri n khai m t vài d án có tính thuy t ph c, các d án đem l i l i nhu n cao cho cơ quan đ m i ngư i th y rõ hi u qu c a phương pháp đ nh lư ng. 5. Giai đo n chín mùi: Toàn b cơ quan tin r ng phương pháp đ nh lư ng r t c n, và ph i đư c dùng trong qu n lý cơ quan. 6. Giai đo n ph bi n r ng rãi trong cơ quan. 6. PHƯƠNG PHÁP Đ NH LƯ N G VÀ H H TR RA QUY T Đ NH Ngày nay phương pháp đ nh lư ng tr thành m t y u t không th thi u trong h th ng thông tin qu n lý d a trên máy tính (MIS Computer-based Management Information System). H th ng thông tin qu n lý d a trên máy tính MIS th c ch t là m t cơ c u t ch c có các ch c năng: t o thông tin chính xác, đáng tin c y; g i thông tin đ n GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 25
- Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Chương 1. GI I THI U PHÂN TÍCH Đ NH LƯ NG TRONG QU N LÝ XÂY D NG đúng ngư i; g i thông tin đ n đúng ch ; và g i thông tin đ n đúng lúc, k p th i. H ình 1.3 sau đ ây th hi n sơ đ th c hi n 4 ch c năng trên. MÔ HÌNH PHƯƠNG PHÁP CƠ S D LI U Đ NH LƯ NG MÁY TÍNH K T QU CHUYÊN GIA NGƯ I PHÂN TÍCH RA QUY T Đ NH LƯ NG Đ NH Hình 1.3. H th ng thông tin qu n lý và Phương pháp đ nh lư ng 7. GI I THI U CÁC PH N M M PHÂN TÍCH Đ N H LƯ N G TRONG QU N LÝ Gi i bài toán, th l i gi i và phân tích k t qu là các bư c khá quan tr ng trong th t c phân tích đ nh lư ng. B i vì chúng ta s d ng các mô hình toán nên đòi h i ph i có kh i lư ng tính toán đáng k . May thay, chúng ta có th s d ng các ph n m m máy tính đ t đ ng hóa tính toán các bư c trên m t cách h t s c d dàng. M t s ph n m m p hân tích đ nh lư ng trong qu n lý: Excel, Excel Solver Premium, Excel QM, Q M for Windows, ABQM, QSB, Win QSB, IORTutorial, Lindo, Lingo, Insight, Whatbest, Treeplan, Crystall Ball, @Risk, Expert Choice… Sau đây chúng ta s tìm hi u sơ lư c giao di n c a ph n m m phân tích đ nh lư ng trong qu n lý QM for Windows và Excel: GV.ThS. Nguy n Thanh Phong - Trư ng Đ i h c M TP.HCM 26
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Giáo trình Tin học trong quản lý xây dựng - ThS. Nguyễn Thanh Phong
548 p | 576 | 244
-
Giáo trình Tin học trong quản lý xây dựng – ThS. Nguyễn Thanh Phong
548 p | 312 | 115
-
Giáo trình Cơ học đất: Phần 2 - Phan Hồng Quân
128 p | 248 | 65
-
Bài giảng ứng dụng tin học trong xây dựng part 5
8 p | 220 | 63
-
Giáo trình Tin học chuyên ngành - Cơ học biến dạng và Cán kim loại
172 p | 156 | 44
-
Giáo trình Tin Học: Tổng quan về công nghệ Ethernet
15 p | 147 | 30
-
Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 2
120 p | 124 | 20
-
Giáo trình hình thành tín hiệu điều biên và quan hệ năng lượng trong tín hiệu điều biên p3
11 p | 124 | 19
-
Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 3
72 p | 92 | 18
-
Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 4
164 p | 92 | 16
-
Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 6
77 p | 111 | 16
-
Giáo trình tin học trong quản lý xây dựng - Chương 5
65 p | 88 | 15
-
Giáo trình hình thành tín hiệu điều biên và quan hệ năng lượng trong tín hiệu điều biên p2
11 p | 101 | 8
-
Giáo trình Tin học ứng dụng AutoCAD 2 (Ngành: Xây dựng dân dụng và công nghiệp - Trung cấp) - Trường Cao đẳng Xây dựng số 1
44 p | 8 | 5
-
Giáo trình Tin học ứng dụng (Nghề Thí nghiệm và kiểm tra chất lượng cầu đường bộ - Trình độ cao đẳng): Phần 2 – Trường CĐ GTVT Trung ương I
75 p | 37 | 4
-
Giáo trình Tin học ứng dụng 2 (Photoshop) (Ngành: Công nghệ kỹ thuật nội thất và điện nước công trình - Trung cấp) - Trường Cao đẳng Xây dựng số 1
131 p | 8 | 4
-
Giáo trình Tin học ứng dụng (Nghề: Điện công nghiệp - Cao đẳng) - Trường Cao đẳng Gia Lai
96 p | 7 | 3
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn