Giáo trình ung thư part 1

Chia sẻ: Asda Asdad | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ung thư là bệnh lý ác tính của tế bào, khi bị kích thích của các tác nhân sinh ung thư, tế bào tăng sinh một cách vô hạn độ, vô tổ chức không tuân theo các cơ chế kiểm soát về phát triển của cơ thể. Đa số bệnh ung thư hình thành các khối u. Khác với các khối u lành tính chỉ phát triển tại chỗ thường rất chậm, có vỏ bọc xung quanh, các khối u ác tính (ung thư) xâm lấn vào các tổ chức lành xung quanh giống như hình "con cua" với các...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình ung thư part 1

pBµi 1: kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ bÖnh ung th Môc tiªu häc tËp 1. Tr×nh bµy ®îc nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n cña bÖnh ung th. 2. M« t¶ ®îc nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau cña mçi lo¹i ung th. 3. Nªu ®îc nh÷ng quan ®iÓm ®óng vÒ ®iÒu trÞ vµ phßng bÖnh ung th. Néi dung 1. Nh÷ng ®Æc tÝnh chung cña bÖnh ung th Ung th lµ bÖnh lý ¸c tÝnh cña tÕ bµo, khi bÞ kÝch thÝch cña c¸c t¸c nh©n sinh ung th, tÕ bµo t¨ng sinh mét c¸ch v« h¹n ®é, v« tæ chøc kh«ng tu©n theo c¸c c¬ chÕ kiÓm so¸t vÒ ph¸t triÓn cña c¬ thÓ. §a sè bÖnh ung th h×nh thµnh c¸c khèi u. Kh¸c víi c¸c khèi u lµnh tÝnh chØ ph¸t triÓn t¹i chç thêng rÊt chËm, cã vá bäc xung quanh, c¸c khèi u ¸c tÝnh (ung th) x©m lÊn vµo c¸c tæ chøc lµnh xung quanh gièng nh h×nh "con cua" víi c¸c cµng cua b¸m vµo c¸c tæ chøc lµnh trong c¬ thÓ hoÆc gièng nh rÔ c©y lan trong ®Êt. C¸c tÕ bµo cña khèi u ¸c tÝnh cã kh¶ n¨ng di c¨n tíi c¸c h¹ch b¹ch huyÕt hoÆc c¸c t¹ng ë xa h×nh thµnh c¸c khèi u míi vµ cuèi cïng dÉn tíi tö vong. Cïng víi di c¨n xa, tÝnh chÊt bÖnh ung th hay t¸i ph¸t ®· lµm cho ®iÒu trÞ bÖnh khã kh¨n vµ ¶nh hëng xÊu ®Õn tiªn lîng bÖnh. §a sè ung th lµ bÖnh cã biÓu hiÖn m·n tÝnh, cã qu¸ tr×nh ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn l©u dµi qua tõng giai ®o¹n. Trõ mét sè nhá ung th ë trÎ em cã thÓ do ®ét biÕn gen tõ lóc bµo thai, cßn phÇn lín c¸c ung th ®Òu cã giai ®o¹n tiÒm tµng l©u dµi, cã khi hµng chôc n¨m kh«ng cã dÊu hiÖu g× tríc khi ph¸t hiÖn thÊy díi d¹ng c¸c khèi u. Khi nµy khèi u sÏ ph¸t triÓn nhanh vµ míi cã c¸c triÖu chøng cña bÖnh. TriÖu chøng ®au thêng chØ xuÊt hiÖn khi bÖnh ë giai ®o¹n cuèi. 2. Mçi lo¹i ung th cã g× kh¸c nhau Ung th kh«ng ph¶i lµ mét bÖnh, ngêi ta biÕt ®îc cã ®Õn h¬n 200 lo¹i ung th kh¸c nhau trªn c¬ thÓ ngêi. Nh÷ng lo¹i ung th nµy tuy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nhau vÒ b¶n chÊt nhng chóng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau nh sau: 2.1. Kh¸c nhau vÒ nguyªn nh©n Qua c¸c nghiªn cøu dÞch tÔ häc cña R.Doll vµ Petro trªn 80% t¸c nh©n sinh ung th lµ b¾t nguån tõ m«i trêng sèng. Trong ®ã hai t¸c nh©n lín nhÊt lµ: 35% do chÕ ®é uèng g©y nhiÒu lo¹i ung th ®êng tiªu hãa vµ kho¶ng 30% ung th do thuèc l¸ (g©y ung th phæi, ung th ®êng h« hÊp trªn .v.v). C¸c t¸c nh©n kh¸c bao gåm nhiÒu lo¹i nh: - Tia phãng x¹ cã thÓ g©y ung th m¸u, ung th tuyÕn gi¸p. - Bøc x¹ tö ngo¹i cã thÓ g©y ung th da. - Virut Epstein - Barr g©y ung th vßm häng, u lymph« ¸c tÝnh; Virót viªm gan B (HBV), viªm gan C (HCV) dÉn ®Õn g©y ung th gan... 1
- NhiÒu lo¹i hãa chÊt ®îc sö dông trong c«ng nghiÖp, trong thùc phÈm, trong chiÕn tranh, c¸c chÊt th¶i ra m«i trêng níc vµ kh«ng khÝ lµ t¸c nh©n cña nhiÒu lo¹i ung th kh¸c nhau... 2.2. Kh¸c nhau vÒ tiÕn triÓn cña bÖnh BÖnh ung th thêng xuÊt ph¸t tõ hai läai tæ chøc chÝnh cña c¬ thÓ: - Tõ c¸c tÕ bµo biÓu m« cña c¸c t¹ng, c¸c c¬ quan (ung th biÓu m«). - Tõ c¸c tÕ bµo cña tæ chøc liªn kÕt cña c¬ thÓ (c¸c sarcoma). Ung th cña c¬ quan t¹o huyÕt (m¸u, h¹ch lymph«) lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña ung th tæ chøc liªn kÕt (Hematosarcoma). Mçi lo¹i ung th cã híng tiÕn triÓn kh¸c nhau. Trong tõng lo¹i, mçi bÖnh ung th ë mçi c¸ thÓ kh¸c nhau xu híng tiÕn triÓn còng rÊt kh¸c nhau. Cã lo¹i ung th tiÕn triÓn rÊt nhanh (ung th m¸u, h¹ch, ung th h¾c tè, c¸c ung th liªn kÕt...). Cã lo¹i ung th tiÕn triÓn chËm: ung th da tÕ bµo ®¸y, ung th gi¸p tr¹ng, ung th cæ tö cung.... Lo¹i ung th biÓu m« thêng di c¨n theo ®êng b¹ch m¹ch tíi c¸c h¹ch khu vùc. Lo¹i ung th liªn kÕt (x¬ng, phÇn mÒm) thêng di c¨n theo ®êng m¸u tíi c¸c t¹ng ë xa (vµo gan, phæi, x¬ng). Th«ng thêng bÖnh cµng ë giai ®o¹n muén cµng hay cã di c¨n ra h¹ch khu vùc vµ di c¨n xa nhng ®«i khi cã di c¨n rÊt sím thËm chÝ tõ lóc cha ph¸t hiÖn thÊy u nguyªn ph¸t. Tèc ®é ph¸t triÓn cña bÖnh còng tïy thuéc vµo tõng giai ®o¹n cña bÖnh. ë nh÷ng giai ®o¹n sím (insitu, giai ®o¹n 1) thêng tiÕn triÓn l©u dµi, chËm ch¹p nhng khi ë c¸c giai ®o¹n muén (giai ®o¹n 3,4) tiÕn triÓn thêng rÊt nhanh vµ g©y tö vong. Ung th ë ngêi cµng trÎ thêng tiÕn triÓn nhanh h¬n ë ngêi giµ. 2.3. Kh¸c nhau vÒ ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ Trong y v¨n cã nãi ®Õn mét tû lÖ rÊt nhá (1/10.000) ung th tù khái. Cã thÓ ë nh÷ng c¬ thÓ c¸ biÖt cã hÖ thèng miÔn dÞch tù ®iÒu chØnh, tiªu diÖt ®îc c¸c tÕ bµo ung th sau khi ®· ph¸t sinh. Nhng trªn c¨n b¶n nÕu kh«ng ®iÒu trÞ th× ch¾c ch¾n bÖnh nh©n sÏ sím dÉn ®Õn tö vong. Cµng ®iÒu trÞ ë giai ®o¹n sím cña bÖnh cµng cã nhiÒu c¬ may khái bÖnh. ë nh÷ng giai ®o¹n muén h¬n còng cÇn ®iÒu trÞ ®Ó cã thÓ t¹m thêi æn ®Þnh hoÆc kÐo dµi thêi gian sèng hoÆc lµm gi¶m c¸c triÖu chøng cña bÖnh. Mçi lo¹i ung th, mçi giai ®o¹n cã nh÷ng ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ kh¸c nhau. - §iÒu trÞ phÉu thuËt: Thêng ¸p dông cho ung th ë c¸c giai ®o¹n sím, cha cã di c¨n. - §iÒu trÞ tia x¹: Thêng ¸p dông cho nh÷ng ung th ë giai ®o¹n t¬ng ®èi muén h¬n, thêng phèi hîp víi phÉu thuËt lµm thu nhá bít khèi u ®Ó dÔ mæ (Tia x¹ tríc mæ) hoÆc diÖt nèt nh÷ng tÕ bµo u t¹i chç vµ h¹ch khu vùc mµ khi mæ nghi ngê kh«ng lÊy hÕt ®îc (Tia x¹ sau mæ, trong lóc mæ...), hoÆc ¸p dông tia x¹ cho nh÷ng ung th ë c¸c vÞ trÝ kh«ng thÓ mæ ®îc. - §iÒu trÞ hãa chÊt: Tríc ®©y thêng ¸p dông cho nh÷ng lo¹i ung th cã tÝnh chÊt toµn th©n hoÆc ë giai ®o¹n muén, cã di c¨n xa, nhng ngµy nay c¶ mét sè ung th ë giai 2
®o¹n sím trªn l©m sµng nhng tÝnh chÊt ¸c tÝnh cao, dÔ cho di c¨n hoÆc nghi cã di c¨n (ung th vó, ung th tinh hoµn, ung th buång trøng, ung th rau...) ngêi ta còng sö dông hãa chÊt ®Ó phßng ngõa n©ng cao hiÖu qu¶ ®iÒu trÞ. - §iÒu trÞ miÔn dÞch: Lµ mét trong hai ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ toµn th©n, cßn ®ang ®îc nghiªn cøu vµ cã nhiÒu triÓn väng. Cã nhiÒu thö nghiÖm ®· ¸p dông nh ®iÒu trÞ kÝch thÝch miÔn dÞch, kh«ng ®Æc hiÖu, ®iÒu trÞ b»ng Interferon, c¸c lymphokin vµ gÇn ®©y lµ c¸c nghiªn cøu dïng kh¸ng thÓ ®¬n dßng ®· ®iÒu trÞ mét sè bÖnh ung th cã kÕt qu¶ tèt. Trong ®iÒu trÞ ung th ngêi thÇy thuèc sÏ c¨n cø vµo tõng läai bÖnh, tõng giai ®o¹n, tõng tÝnh chÊt cña tÕ bµo u, tõng c¸ thÓ mµ ¸p dông mét hay nhiÒu ph¬ng ph¸p theo nh÷ng thÓ thøc trong c¸c ph¸c ®å ®iÒu trÞ cô thÓ. 2.4. Kh¸c nhau vÒ tiªn lîng bÖnh Tiªn lîng bÖnh phô thuéc rÊt nhiÒu yÕu tè trªn tõng bÖnh nh©n, nh÷ng yÕu tè chÝnh lµ: - Giai ®o¹n bÖnh: Cµng sím tiªn lîng cµng tèt vµ ngîc l¹i. - Lo¹i bÖnh: Cã ung th tiªn lîng tèt h¬n lµ nh÷ng ung th ë bÒ mÆt ( dÔ ph¸t hiÖn, dÔ ®iÒu trÞ) nh ung th da, ung th cæ tö cung, ung th vó, ung th gi¸p tr¹ng, ung th khoang miÖng, ung th ®¹i trùc trµng.... Cã nh÷ng ung th ë c¸c t¹ng quan träng hoÆc khã ph¸t hiÖn sím, khã ®iÒu trÞ, tiªn lîng thêng xÊu nh ung th phæi, gan, n·o, tôy, x¬ng... - TÝnh chÊt ¸c tÝnh cña tÕ bµo ung th: cïng 1 lo¹i ung th, cïng giai ®o¹n l©m sµng nhng ®é ¸c tÝnh cµng cao tiªn lîng cµng xÊu. - ThÓ tr¹ng ngêi bÖnh: ë ngêi giµ ung th thêng tiÕn triÓn chËm h¬n nhng thÓ tr¹ng yÕu nªn khã thùc hiÖn ®îc ph¸c ®å ®iÒu trÞ mét c¸ch triÖt ®Ó nªn cµng giµ yÕu tiªn lîng cµng xÊu. 3. Cã thÓ phßng ngõa ®îc nhiÒu lo¹i ung th Nh trªn ®· ®Ò cËp ®Õn t¸c nh©n sinh ung th chñ yÕu lµ tõ bªn ngoµi m«i trêng (80%) t¸c nh©n néi sinh rÊt Ýt ( chØ kho¶ng 10%). V× vËy, phßng bÖnh ung th cã hiÖu qu¶ khi ng¨n chÆn c¸c t¸c nh©n do m«i trêng t¸c ®éng vµo ®êi sèng con ngêi: Ngõng hót thuèc l¸, chÕ ®é dinh dìng vÖ sinh an toµn hîp lý, chèng l¹m dông c¸c hãa chÊt c«ng nghiÖp, chèng « nhiÔm m«i trêng, phßng bÖnh nghÒ nghiÖp...sÏ lµm gi¶m tû lÖ m¾c ung th. Mét sè lo¹i ung th cã liªn quan ®Õn virut ®· ®îc ¸p dông vacxin phßng bÖnh nh vacxin phßng viªm gan B, ®ang nghiªn cøu vacxin phßng Esptein - Barr g©y ung th vßm häng vµ U lymph«... Ngoµi ra c¸c biÖn ph¸p ®iÒu trÞ tæn th¬ng tiÒn ung th, c¸c biÖn ph¸p sµng läc ph¸t hiÖn sím mét sè ung th hay gÆp (vó, cæ tö cung, khoang miÖng, ®¹i trùc trµng...) lµ thiÕt thùc lµm gi¶m tû lÖ m¾c bÖnh, gi¶m tû lÖ tö vong do ung th. 4. Ung th lµ bÖnh cã thÓ ®iÒu trÞ khái khi ë giai ®o¹n sím Tríc ®©y cã quan niÖm sai lÇm m¾c ung th lµ v« ph¬ng cøu ch÷a, kh«ng ®îc "dïng dao kÐo" ®Ó ®iÒu trÞ ung th... Cã thÓ nh÷ng quan niÖm nµy b¾t nguån tõ chç hÇu hÕt khi bÖnh nh©n ung th khi ®îc ph¸t hiÖn ®Òu ë giai ®o¹n muén vµ mét sè can 3
thiÖp phÉu thuËt sai kü thuËt hoÆc khi kh«ng cã chØ ®Þnh (ung th vó giai ®o¹n viªm cÊp, ung th ®· lan trµn...) Trªn thùc tÕ nhiÒu ngêi bÖnh ung th ®· ®îc cøu sèng b»ng c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ khoa häc, nhÊt lµ khi ®îc ph¸t hiÖn ë c¸c giai ®o¹n cßn sím. HiÖn nay ë c¸c níc tiªn tiÕn tÝnh trung b×nh cã 2 ngêi bÞ ung th th× cã 1 ngêi ®îc ch÷a khái (50%). Víi nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, c¶i tiÕn c¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu trÞ, ®Æc biÖt lµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sµng läc ph¸t hiÖn sím, ®Õn n¨m 2000 ngêi ta hy väng cã thÓ ch÷a khái tíi 3/4 sè ngêi bÖnh ung th. Nh vËy vÊn ®Ò chÝnh kh«ng ph¶i kh«ng cã c¸ch ®iÒu trÞ mµ lµ ®iÒu trÞ ë thêi ®iÓm nµo. KÕt qu¶ ®iÒu trÞ hoµn toµn tïy thuéc vµo sù hiÓu biÕt cña ngêi d©n vµ ®iÒu kiÖn y tÕ. C©u hái lîng gi¸ 1. Ung th lµ g×. 2. BÖnh ung th cã nh÷ng ®Æc tÝnh c¬ b¶n g×. 3. Mçi lo¹i ung th cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau g×. 4. Nh÷ng biÖn ph¸p nµo cã thÓ gióp phßng ngõa ®îc ung th. 5. Cã thÓ phßng ngõa nhiÒu lo¹i ung th. §óng hay sai 6. Cã thÓ ®iÒu trÞ khái bÖnh ung th. §óng hay sai ? 7. Kh«ng ®îc dïng “dao kÐo” ®Ó ®iÒu trÞ ung th. §óng hay sai ? 8. BÖnh ung th cã l©y truyÒn. §óng hay sai ? 9. BÖnh ung th cã di truyÒn. §óng hay sai ? 10. Anh (chÞ) hay chän ®Æc tÝnh nµo lµ quan träng nhÊt cña bÖnh ung th: a. X©m lÊn c. M¹n tÝnh b. Di c¨n d. Hay t¸i ph¸t 4
Bµi 2: DÞch tÔ häc m« t¶ bÖnh ung th Môc tiªu häc tËp 1. Tr×nh bµy ®îc kh¸i niÖm vµ ý nghÜa cña dÞch tÔ häc m« t¶ bÖnh ung th. 2. Tr×nh bµy ®îc nh÷ng th«ng tin còng nh nh÷ng ph©n tÝch thèng kª thêng ®îc sö dông cã gi¸ trÞ cho m« h×nh bÖnh ung th. 3. Tr×nh bµy ®îc nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn sù dao ®éng tû lÖ míi m¾c ung th. Néi dung 1. Kh¸i niÖm DÞch tÔ häc lµ mét khoa häc nghiªn cøu sù ph©n bè tÇn sè m¾c hoÆc chÕt ®èi víi c¸c bÖnh trong cïng víi nh÷ng yÕu tè qui ®Þnh sù ph©n bè ®ã. øng dông rÊt quan träng cña dÞch tÔ häc trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ chiÕn lîc phßng chèng ung th bao gåm phßng bÖnh ban ®Çu vµ ph¸t hiÖn sím ung th. DÞch tÔ häc bao gåm 2 bé phËn chñ yÕu lµ dÞch tÔ häc m« t¶ vµ dÞch tÔ häc ph©n tÝch: - DÞch tÔ häc m« t¶: m« t¶ bÖnh tr¹ng víi sù ph©n bè tÇn sè cña chóng víi c¸c gãc ®é chñ thÓ con ngêi, kh«ng gian vµ thêi gian trong mèi quan hÖ t¬ng t¸c thêng xuyªn cña c¬ thÓ víi c¸c yÕu tè néi sinh, ngo¹i sinh nh»m béc lé ra nh÷ng yÕu tè c¨n nguyªn cña bÖnh tr¹ng trong quÇn thÓ ®Ó cã thÓ ph¸c th¶o, h×nh thµnh nh÷ng gi¶ thuyÕt vÒ quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a yÕu tè nguy c¬ cña bÖnh. - DÞch tÔ häc ph©n tÝch: Cã nhiÖm vô ph©n tÝch, kiÓm ®Þnh nh÷ng gi¶ thuyÕt h×nh thµnh tõ dÞch tÔ häc m« t¶ tõ ®ã cã nh÷ng kÕt luËn râ rµng vÒ nguyªn nh©n. Trong nghiªn cøu vÒ dÞch tÔ häc ung , thêng ®Ò cËp tíi mét sè kh¸i niÖm quan träng, ®îc sö dông rÊt thêng xuyªn vµ chÝnh thèng trong c¸c b¸o c¸o vÒ m« t¶ dÞch tÔ häc. 2. TØ lÖ míi m¾c/ incidence rate. §îc tÝnh b»ng sè trêng hîp ung th míi xuÊt hiÖn trong quÇn thÓ trªn 100.000 d©n, tÝnh trong 1 n¨m. Tû lÖ nµy cã thª ®Ò cËp cña toµn bé ung th cho toµn bé d©n c, hoÆc víi tng giíi tÝnh, hoÆc cho tng nhãm tuæi, hoÆc cho tng nhãm d©n téc , hoÆc víi nhãm ngêi trong x· héi. Ng¬i ta cã thÓ tÝnh tû lÖ míi m¾c hoÆc ghi nhËn vÒ sè ca ung th míim¾c. §©y lµ c¸ch tÝnh c¸ch tèt nhÊt cña tÇn xuÊt m¾c ung th . HiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 200 trung t©m ghi nhËn ung th quÇn thÓ ®ang ho¹t ®éng. Tæ chøc nghiªn có ung th quèc tÕ IARC/ International agency for research on cancer lµ c¬ quan ghi nhËn tãm t¾t l¹i vÒ tû lÖ nµy trªn c¬ së sè liÖu ghi nhËn dîc tõ c¸c trung t©m VÝ dô: ë khèi Céng ®ång Ch©u ¢u (EC) cã kho¶ng 70 trung t©m ghi nhËn ung th cho 1/3 trong sè 310 triÖu d©n cña khèi, trong ®ã c¸c trung t©m nµy ghi nhËn ®îc trªn 350.000 ca míi m¾c mçi n¨m. Ngêi ta íc lîng tæng sè ca ung th míi m¾c trªn thÕ giíi nh sau: N¨m 1980: 6,4 triÖu; N¨m 1985: 7,6 triÖu; N¨m 2000: 5,3 triÖu ung th ë nam vµ 4,7 triÖu ung th ë n÷. Trong n¨m 2002 la 10,9 triÖu ngßi míi m¾c vµ tû lÖ m¾c hµng n¨m lµ 202/100.000 ë nam , 158/100.000 ë n÷. 5
TØ lÖ míi m¾c thêng ®îc dïng ®Ó cung cÊp nh÷ng d÷ liÖu vÒ sù xuÊt hiÖn ung th trong quÇn thÓ d©n c, ph©n bè theo nhãm tuæi, giíi tÝnh vµ chñng téc...Ngêi ta cã thÓ tÝnh tØ lÖ míi m¾c cho toµn bé d©n c hoÆc tõng bé phËn cña quÇn thÓ d©n c víi nh÷ng ®Æc trng ph©n bè kh¸c nhau. Qua c¸c b¶ng thèng kª ung th trªn thÕ giíi vµ Hµ Néi hµng n¨m, thÊy cã sù gièng nhau vµ kh¸c nhau nh sau: - Gièng nhau vÒ tØ lÖ c¸c ung th ë c¸c vÞ trÝ: phæi, d¹ dµy, vó, trùc trµng, th©n tö cung. - NhiÒu h¬n thÕ giíi: c¸c ung th gan, miÖng häng, vßm mòi häng, u lymph«, bÖnh b¹ch cÇu. - Ýt h¬n: c¸c ung th tiÒn liÖt tuyÕn, bµng quang, cæ tö cung vµ thùc qu¶n. TØ lÖ m¾c bÖnh nam /n÷ = 5/4 ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, c¸c ung th hay gÆp lµ: cæ tö cung, gan, phæi, vó, vßm mòi häng. So s¸nh Hµ Néi (miÒn B¾c) víi miÒn Nam còng thÊy cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt: Hµ Néi: Hay gÆp ung th d¹ dµy 14%, Ýt gÆp ung th cæ tö cung 6% Thµnh phè Hå ChÝ Minh: Hay gÆp ung th cæ tö cung 40%, Ýt gÆp ung th d¹ dµy 2%. TØ lÖ m¾c th« 1 n¨m víi tÊt c¶ c¸c ung th: Nam: 112/100.000 d©n/n¨m; N÷: 86,4/100.000 d©n/n¨m. TÝnh chung cho c¶ 2 giíi 99/100.000 d©n/n¨m. NÕu ®em so s¸nh tØ lÖ m¾c ung th ë ViÖt Nam vµ mét sè níc xung quanh (Th¸i Lan, Trung Quèc, Singapore, Malaixia...) th× qua thèng kª h·y cßn thÊp nhng nÕu suy tõ sè liÖu ghi nhËn m¾c ung th cña trung t©m t¹i Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh hµng n¨m th× íc tÝnh níc ta cã kho¶ng 70.000 ca míi m¾c. 3. TØ lÖ tö vong / mortality rate §îc tÝnh b»ng sè ca tö vong do ung th trªn 100.000 d©n mçi n¨m. TØ lÖ nµy còng ®îc ph¶n ¸nh cho toµn bé d©n c hay cho tõng giíi tÝnh, nhãm tuæi... ë nhiÒu níc, ®a sè ca tö vong do bÖnh ung th phô thuéc ®¸ng kÓ vµo cÊu tróc tuæi cña yÕu tè d©n c (sù gia t¨ng cña tØ lÖ giµ, mµ phÇn lín ung th gÆp ë løa tuæi nµy), vµ mét møc ®é nµo ®ã phô thuéc vµo nh÷ng tiÕn bé chÈn ®o¸n, nhê nã mµ bÖnh ung th ®îc chÈn ®o¸n tríc lóc chÕt. ë mét vµi níc, tØ lÖ tö vong do ung th (ë tÊt c¶ c¸c vÞ trÝ) ë nam cao h¬n ë n÷, do nam giíi cã tØ lÖ m¾c ung th khã ch÷a khái cao h¬n (phæi, d¹ dµy, thùc qu¶n, tiÒn liÖt tuyÕn) trong khi ®ã nh÷ng ung th thêng gÆp ë n÷ l¹i thêng cã tiªn lîng tèt h¬n (vó, tö cung). vÝ dô tû lÖ chÕt do ung th phæi Hoa kú 50/100.000 d©n trong n¨m 1990 ChØ sè ®o thêi gian rót ng¾n cña l©m sµng (PYLL/ Potential years of life lost): Dïng ®Ó ®o ¶nh hëng cña bÖnh ®èi víi søc kháe céng ®ång, nã ®em l¹i nh÷ng h×nh ¶nh chÝnh x¸c cña vÊn ®Ò tö vong bëi lÏ tö vong ë ngêi trÎ tuæi cã ý nghÜa trÇm träng h¬n ë ngêi lín tuæi. ë c¸c níc ph¸t triÓn, bÖnh ung th xÕp thø nÊt hoÆc thø 2 ¶nh hëng tíi vÊn dÒ chØ sè thêi gian rót ng¾n cuéc sèng. VD: ë NhËt B¶n, ung th d¹ dµy ®øng hµng thø nhÊt cho c¶ hai giíi: 26% tæng sè c¸c PYLL ë nam; 26% tæng sè c¸c PYLL ë n÷. 6