Giới thiệu phương pháp nghiên cứu định tính

Chia sẻ: Lam Thanh Tuan | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:18

Thêm vào BST

Báo xấu

390
lượt xem 67
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phương pháp định tính rất có giá trị trong nghiên cứu xã hội vì nó cho phép: – Tìm hiểu những vấn đề khó và nhạy cảm – Phát hiện những quần thể cần được chú trọng trước hết – Thăm dò tính khả thi, mức độ chấp nhận và sự phù hợp của chính sách/chương trình mới – Chỉ ra những hạn chế của các chính sách/can thiệp đang triển khai và đưa ra giải pháp điều chỉnh – Giúp thiết kế các công cụ điều tra chính xác hơn bằng cách phát hiện chủ đề nghiên cứu thích hợp và xác định các câu hỏi thích hợp....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giới thiệu phương pháp nghiên cứu định tính

P h¬ng ph¸p ng hiªn c øu ®Þnh tÝnh ng
GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH • Nhu cầu đa dạng hóa phương pháp nghiên cứu – Tại sao cần nhiều phương pháp nghiên cứu? – Tại sao nghiên cứu định tính – Vai trò của NCĐT trong nghiên cứu các vấn đề xã hội • Giới thiệu về nghiên cứu định tính – Định nghĩa – Lịch sử ra đời – Cơ sở triết học – Một số vấn đề phương pháp luận – Kết hợp NCĐT vµ NCĐL • Một số kỹ thuật NCĐT phổ biến
TẠI SAO CẦN NHIỀU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU? • Đặc điểm nổi bật của con người là tò mò, luôn luôn không thỏa mãn với hiểu biết của mình • Trong khi đó bản chất của các hiện tượng xã hội là đa chiều • Muốn hiểu rõ các chiều cạnh của hiện tượng xã hội phải sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác nhau • Các phương pháp nghiên cứu khác nhau có thể bổ sung, hỗ trợ cho nhau
TẠI SAO NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH? • Không phải tất cả mọi hiện tượng xã hội đều có thể đo bằng con số • Không phải tình huống nào cũng cho phép NCĐL • Không phải lúc nào n/c định lượng cũng đưa ra kết quả đúng Nghiên cứu định tính phải là bộ phận thiết yếu của nghiên cứu khoa học xã hội – không chỉ vì nó cho phép tiếp cận các lĩnh vực mà không thể áp dụng NCĐL mà còn vì nó là điều kiện tiên quyết cho sự thành công của NCĐL
VAI TRÒ CỦA PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH TÍNH TRONG NGHIÊN CỨU XÃ HỘI • Phương pháp định tính rất có giá trị trong nghiên cứu xã hội vì nó cho phép: – Tìm hiểu những vấn đề khó và nhạy cảm – Phát hiện những quần thể cần được chú trọng trước hết – Thăm dò tính khả thi, mức độ chấp nhận và sự phù hợp của chính sách/chương trình mới – Chỉ ra những hạn chế của các chính sách/can thiệp đang triển khai và đưa ra giải pháp điều chỉnh – Giúp thiết kế các công cụ điều tra chính xác hơn bằng cách phát hiện chủ đề nghiên cứu thích hợp và xác định các câu hỏi thích hợp.
NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH LÀ GÌ? • Là phương pháp tiếp cận nhằm: – Mô tả và phân tích các đặc điểm văn hóa và hành vi cua con người từ quan điểm của người được nghiên cứu. – Giúp chúng ta hiểu các hiện tượng xã hội trong bối cảnh tự nhiên (không phải là “thí nghiệm”), nhấn mạnh đến ý nghĩa, kinh nghiệm và quan điểm của người được nghiên cứu. – Trả lời câu hỏi “X là gì?” và X thay đổi như thế nào trong các hoàn cảnh khác nhau và tại sao?” • Dựa trên một chiến lược nghiên cứu linh hoạt, cho phép phát hiện những chủ đề mới mà nhà n/c có thể chưa lường trước được. Kỹ thuật thu thập thông tin có thể được điều chỉnh nhanh chóng.
Một số khác biệt giữa NCĐT và NCĐL Nghiên cứu định tính Nghiên cứu định lượng Mục đích Kiểm tra giả thuyết Nắm bắt và phát hiện ý nghĩa Dưới dạng các biến số Dưới dạng các chủ đề Các khái niệm Công cụ đo Được xây dựng trước và phải Được xây dựng cho mỗi tình được chuẩn hóa huống và thường đặc trưng cho nhà nghiên cứu Dưới dạng các con số Dưới dạng văn bản Thông tin thu được Lý thuyết Nhân quả và diễn dịch Quy nạp Chuẩn hóa và có thể lặp lại Cụ thể và khó lặp lại Quy trình Sử dụng thống kê, bảng biểu, Sử dụng các chủ đề Phân tích đồ thị, xem xét mối liên hệ với giả thuyết
LỊCH SỬ RA ĐỜI CỦA NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH • Bắt nguồn từ các nghiên cứu nhân chủng học – Franz Boaz 1858-1942 - USA) có lẽ là người đầu tiên sử dụng kỹ thuật điền dã (field technique) nhằm thu thập thông tin “sâu” và “toàn diện” – Malinowski (1884-1942 - Anh) xây dựng “nghiên cứu nhân chủng học thực địa cường độ cao” – Radcliffe-Brown (1881-1955 Anh) nghiên cứu cư dân đảo Andaman, tiếp tục phát triển phương pháp nghiên cứu điền dã.
CƠ SỞ TRIẾT HỌC CỦA NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH Hai trường phái lý thuyết đề cập đến quá trình và kỹ thuật nghiên cứu các vấn đề xã hội: 1) Thực chứng luận • Thực tế được tạo nên bởi các hiện tượng liên quan với nhau bằng mối quan hệ nhân quả. Cái gì thực chỉ được coi là thực nếu nó có bằng chứng thực nghiệm về sự tồn tại của nó. • Nghiên cứu khoa học là quá trình giải thích mối quan hệ nhân quả đó bằng thực nghiệm hay là quá trình tìm kiếm các bằng chứng thực nghiệm để kiểm tra cac giả thuyết hoặc các lý thuyết đã được xây dựng.
CƠ SỞ TRIẾT HỌC … 2) Phản thực chứng luận: là một cách tiếp cận khác để giải thích xã hội. Bắt nguồn từ triết học và KHXH Đức thế kỷ 19: KHXH nhằm “nắm bắt ý nghĩa của kinh nghiệm cá nhân về thế giới” (Sombart). Max Weber: KHXH phải tìm hiểu ý nghĩa nằm sau các hành động xã hội. Hiện thực xã hội chỉ tồn tại như mối tương tác có ý nghĩa giữa các cá nhân. Hughes (1976): Con người không phải là “các sự vật” để có thể nghiên cứu giống như nghiên cứu chuột, cây cỏ hay sỏi đá mà là các sinh vật biết đánh giá, biết cho ý nghĩa, phải được hiểu như là chủ thể và được xem xét như là chủ thể.
Cơ sở triết học … Thực chứng Phản thực chứng Nhận thức Hiện thực xã hội tồn tại như Hiện thực xã hội là sản luận các quan hệ nhân quả khách phẩm của tương tác có ý quan giữa các hiện tượng nghĩa Phương pháp Quan sát để xây dựng giả Các suy nghĩ, quan niệm luận thuyết về quan hệ nhân quả và cách lý giải của chủ Logic tìm hiểu giữa các biến số thể Logic hiệu lực Kiểm tra giả thuyết bằng các Tìm hiểu bản chất thông bằng chứng định lượng qua nắm bắt các bằng hóa chứng định tính Logic giải Đưa ra các luận điểm có giá Giải thích sự cấu thành xã trị thực nghiệm về quan hệ hội của hiện tượng thích nhân quả giữa các biến số
CƠ SỞ TRIẾT HỌC… Định lượng so với Định tính Diễn dịch so với quy nạp • Trong logic học diễn dịch và quy nạp bao hàm quá trình suy luận • Diễn dịch: suy luận từ cái chung đến cái cá thể – Diễn dịch: là cơ sở triết học cho nghiên cứu định lượng • Quy nạp: suy luận từ cái cá thể đến cái chung – Quy nạp: là cơ sở triết họ cho nghiên cứu định tính
MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH 1) Tính đại diện 2) Độ tin cậy 3) Tính dị ứng: với sự có mặt của nhà n/c. Liệu điều đó có ảnh hưởng đến hành vi của người được nghiên cứu không? • Khả năng lặp lại: làm sao có thể lặp lại một nghiên cứu một cách hoàn toàn chính xác ngay cả khi sử dụng cùng một kỹ thuật?
Một nghiên cứu thường sử dụng cả số liệu định tính & số liệu định lượng Nhà n/c cần phải hiểu rõ và làm chủ kỹ năng nghiên cứu định lượng và định tính • Tuy nhiên, cả hai phương pháp đều có một số hạn chế
KẾT HỢP NCĐL & NCĐT • NCĐT có thể hỗ trợ cho NCĐL bằng cách xác định chủ đề phù hợp với phương pháp điều tra • NCĐL có thể hỗ trợ NCĐT bằng cách khái quát hóa các phát hiện trong một mẫu lớn hơn hay chỉ ra các nhóm cần nghiên cứu sâu • NCĐT có thể giúp giải thích các mối quan hệ giữa các biến số được phát hiện trong NCĐL
Sử dụng phương pháp phù hợp Sử dụng PPĐT khi Sử dụng PPĐL khi: Chủ đề mới và chưa được xác định Chủ đề nghiên cứu đã được xác định rõ và đã quen thuộc rõ Thăm dò cho NCĐL khi chưa xác định Vấn đề cần đo lường đã khá rõ hoặc được các khái niệm và biến số đã từng được giải quyết Cần tìm hiểu sâu về mối liên hệ đặc Không cần tìm hiểu về mối liên hệ biệt giữa các khía cạnh của hành vi với bối cảnh xã hội hoặc bối cảnh và bối cảnh xã hội này đã được hiểu rõ Cần tìm hiểu về ý nghĩa hơn là tần Mô tả số lượng chi tiết cho một mẫu số đại diện Cần có sự linh hoạt trong quá trình Khả năng lặp lại sự đo lường có thể N/C để phát hiện vấn đề mới hay tìm xảy ra hiểu sâu về chủ đề nào đó Tìm hiểu sâu và chi tiết về một vấn Khi cần khái quát hóa và so sánh kết đề được chọn lựa kỹ quả trong các quần thể được N/C
MỘT SỐ KỸ THUẬT NCĐT PHỔ BIẾN • Phỏng vấn sâu • Thảo luận nhóm tập trung • Quan sát • Phương pháp đánh giá nhanh có tham gia
Xin cảm ơn