zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Góp phần hiểu biết về cách dùng từ Placebo (thuốc vờ, gi. dược)

Chia sẻ: Sunshine_6 Sunshine_6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Báo xấu

35
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lịch sử của trị liệu là lịch sử Placebo (Shaipiro, A.K 1964). Thực vậy, vì hàng ngàn đời nay, chúng ta đã dùng Placebo trong trị liệu gắn liền với nguồn gốc của .o thuật, tôn giáo và dẫn đến nghệ thuật chữa khỏi bệnh. Phần lớn những thầy thuốc đã thấy tính hiệu qu. của nó và những thầy phù thuỷ đã có đ-ợc những thành công của họ. Placebo, bắt nguồn từ tiếng La - tinh của động từ nguyên thể là placere (Tiếng Pháp: động từ plaire) và ở thì vị lai, ngôi thứ nhất, số ít,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Góp phần hiểu biết về cách dùng từ Placebo (thuốc vờ, gi. dược)

TCNCYH 22 (2) - 2003 Gãp phÇn hiÓu biÕt vÒ c¸ch dïng tõ Placebo (thuèc vê, gi¶ d−îc) PGS.TS. D−¬ng H÷u Lîi LÞch sö cña trÞ liÖu lµ lÞch sö Placebo (Shaipiro, A.K 1964). Thùc vËy, v× hµng ngµn ®êi nay, chóng ta ®· dïng Placebo trong trÞ liÖu g¾n liÒn víi nguån gèc cña ¶o thuËt, t«n gi¸o vµ dÉn ®Õn nghÖ thuËt ch÷a khái bÖnh. PhÇn lín nh÷ng thÇy thuèc ®· thÊy tÝnh hiÖu qu¶ cña nã vµ nh÷ng thÇy phï thuû ®· cã ®−îc nh÷ng thµnh c«ng cña hä. Placebo, b¾t nguån tõ tiÕng La - tinh cña ®éng tõ nguyªn thÓ lµ placere (TiÕng Ph¸p: ®éng tõ plaire) vµ ë th× vÞ lai, ng«i thø nhÊt, sè Ýt, cã nghÜa lµ: "T«i sÏ lµm võa lßng" (Je plaire). 1. Placebo: tr−êng hîp cÇn ph¶i dïng mét placebo "cã ho¹t Tõ thÕ kû XIII, Placebo cã nghÜa lµ m¸ch tÝnh d−îc lý", nh»m ®Ó b¾t ch−íc toµn phÇn hay lÎo lçi cña b¹n víi thÇy, ®Ó lÊy lßng thÇy (Je mét phÇn, nh÷ng t¸c dông thø ph¸t cña thuèc plairai µ mon maitre en dÐnousant mon ®−îc nghiªn cøu (ThÝ dô: ngñ gµ, kh« miÖng, camarade). Sang thÕ kû XVIII, trong y häc cã .v.v.). nghÜa lµ lµm võa lßng ng−êi bÖnh (plaire au - Shanpiro, A.K. ®· ®Ò nghÞ ®−a ra ®Þnh malade). nghÜa sau: “Placebo lµ mét ®iÒu trÞ (hay lµ hîp ThËt khã ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c kh¸i niÖm phÇn cña ®iÒu trÞ) mµ nã cã hiÖu qu¶ trªn mét placebo dïng trong y häc, nªn ®· cã nhiÒu t¸c triÖu chøng, mét héi chøng hay mét bÖnh, dÉu gi¶ nªu ®Þnh nghÜa vÒ placebo nh− sau: r»ng kh«ng cã ho¹t tÝnh ®Æc hiÖu trªn bÖnh häc mµ ng−êi ta ®· dïng nã. Sù ®iÒu trÞ cã thÓ ®−îc - Fabre, J.1962: “Placebo lµ mét ph−¬ng dïng cã chó ý hoÆc kh«ng cã chó ý, víi tÝnh thuèc cã c«ng hiÖu do mét c¬ chÕ t©m lý, mét chÊt placebo cã ho¹t tÝnh hay tr¬. Placebo cÇn c¸ch ®éc lËp víi nh÷ng tÝnh chÊt d−îc lý cña ph¶i ®−îc ph©n biÖt víi hiÖu qu¶ placebo mµ nã nã”. cã thÓ x¶y ®Õn hoÆc kh«ng x¶y ®Õn, ®−îc thuËn - English, H.B vµ English, A.C: “ChÕ phÈm tiÖn hay kh«ng thuËn tiÖn. Bëi vËy, placebo cã kh«ng chøa mét chót nµo thuèc vµ ®−îc kª ®¬n thÓ lµ tinh khiÕt hay kh«ng tinh khiÕt". ®iÒu trÞ víi môc ®Ých mµ ng−êi bÖnh nghÜ lµ 2. HiÖu qu¶ placebo: ®−îc ®iÒu trÞ”. KÕt qu¶ cña sù h−íng dÉn ®iÒu trÞ mét - Yvonneau, M. 1962: “Ng−êi ta gäi placebo lµ “hiÖu qu¶ placebo” placebo khi mäi t¸c ®éng y tÕ mµ nã g©y ra ë ng−êi bÖnh ¶o gi¸c lµ ®−îc trÞ liÖu”. - Gliedman, L.H.: “§iÒu mµ ng−êi ta gäi lµ hiÖu qu¶ placebo cÇn ®−îc chøng nhËn lµ sù - Kissel, P. vµ Barrucand, D. 1962: “Møc ®é h×nh thµnh cña mét qu¸ tr×nh réng vÒ t©m lý trÞ liÖu, tÝnh hiÖu qu¶ néi t¹i kh«ng cã hoÆc häc rÊt phøc t¹p h¬n lµ ph−¬ng thøc ®¬n gi¶n yÕu, kh«ng cã mét t−¬ng quan hîp lý nµo víi dïng ®Ó thùc hiÖn nã. bÖnh, nh−ng ng−êi bÖnh nghÜ lµ ®· nhËn ®−îc mét sù ®iÒu trÞ tÝch cùc, t¸c ®éng cã thÓ do - Fabre, J.: "HiÖu qu¶ placebo lµ kh¶ mét c¬ chÕ t©m lý hoÆc t©m sinh lý”. n¨ng cña ¸m thÞ ®Þnh mang l¹i tõ viªn nÐn, dung dÞch xi-r« dïng trong mét môc ®Ých ®iÒu VËy Placebo lµ mét thuèc hay mét ph−¬ng trÞ, ngoµi ra cßn cã kh¶ n¨ng ®−îc c¾t nghÜa do s¸ch trÞ liÖu kh«ng cã nh÷ng tÝnh chÊt ®Æc hiÖu nh÷ng mèi liªn hÖ thuéc vÒ t×nh c¶m nèi liÒn hay d−îc ®éng häc. Nh−ng nh÷ng ®Þnh nghÜa ng−êi bÖnh víi thÇy thuèc cña hä". trªn, trong nh÷ng thÝ nghiÖm ë ng−êi ®· qu¸ h¹n chÕ so víi ý ®Þnh cña chóng ta. - Coranger, ¨.W. 1961: "HiÖu qu¶ CÊu thµnh placebo, vèn s½n cã ë trong mäi placebo, nãi cho ®óng danh tõ, lµ nh÷ng sù chÊt ngay c¶ tÝnh chÊt ®Æc hiÖu nhÊt (cã nh÷ng thay ®æi ®−îc g©y nªn ë mét ng−êi do ngo¹i 96
TCNCYH 22 (2) - 2003 c¶nh, sù mong ®îi hay lµ sù ¸m thÞ mµ cã thÓ 3. Nh÷ng ý nghÜa cña hiÖu qu¶ placebo ®−îc kÌm theo dïng mét Ýt thø thuèc. Ngay tõ thêi xa x−a, Rabelais ®· ®−a ra ý - Clauser vµ Arnhold: "Mét placebo kiÕn cña Hyppocrate, thùc hµnh y häc lµ mét ®−îc bao phñ, che ®Ëy d¸ng dÊp cña mét thuèc cuéc chiÕn ®Êu vµ cã ba nh©n vËt gi÷ vai trß vµ tÊt c¶ nh− lµ mét thuèc, ®−îc dïng theo chÝnh: ng−êi bÖnh - thÇy thuèc - bÖnh. VÒ sau ®−êng uèng, ngoµi ®−êng tiªu ho¸ hay qua da. nµy Valabrega bæ sung: "Hµnh ®éng y häc lµ Tr¸i l¹i, hiÖu qu¶ placebo lµ mét hiÖn t−îng tr¶i mét hµnh ®éng cña nhiÒu nh©n vËt: thÇy thuèc - ra rÊt réng, vµ kh«ng g¾n víi sù hiÖn diÖn cña ng−êi bÖnh - thuèc - y t¸." placebo ". Thùc vËy, sau mét thêi kú ®iÒu trÞ b»ng HiÖu qu¶ placebo ®· ®−îc më réng c¶ ë thuèc, lµ kÕt qu¶ t¸c dông cña nhiÒu yÕu tè hîp trong nh÷ng lÜnh vùc kh¸c, kh«ng chØ lµ ë thµnh. §«i khi khã mµ ph©n tÝch ®−îc tõng thuèc; nh− nhËn xÐt kh¸ch quan lµ tèt trong phÇn cña c¸c yÕu tè: sù tiÕn triÓn tù nhiªn cña chøng ®au rÔ thÇn kinh b»ng ch©m cøu (Coste bÖnh, t¸c dông d−îc lý riªng cña thuèc, vµ vµ Berlagua), trong khö ®éc thuèc l¸ b»ng nhÜ nh÷ng yÕu tè kh«ng ®Æc hiÖu do sù s¨n sãc ®èi ch©m (Besancon, F.) b»ng c¸ch tiÕn hµnh ch©m víi ng−êi bÖnh vµ c¶ sù tin t−ëng ®−îc nhËn cøu ë nh÷ng "huyÖt placebo" mµ ®Þnh chç ®iÒu trÞ cã ho¹t tÝnh. YÕu tè cuèi cïng nµy trung tÝnh (Weintraub, M. 1975 vµ Gaw, A.C. ®−îc gäi hiÖu qu¶ placebo; ®«i khi ng−îc l¹i, 1975); placebo trong ngo¹i khoa b»ng c¸ch mæ mét th¸i ®é ngê vùc hay sî h·i sÏ sinh ra mét gi¶, giíi h¹n g©y mª vµ r¹ch da (Beecher, H.K. hiÖu qu¶ cã h¹i (effet nocebo) vµ ng−êi bÖnh 1961); placebo trong dinh d−ìng, b»ng c¸ch kh«ng thu ®−îc mét lîi Ých nµo cña ®iÒu trÞ hay dïng thøc ¨n hay c¶ nh÷ng chÕ ®é ¨n hoµn toµn chØ thÊy nh÷ng t¸c dông kh«ng mong muèn. cã vÎ bÒ ngoµi gièng nhau nh−ng thµnh phÇn Ta cã thÕ tãm t¾t nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng kh¸c nhau (Dayton, S, 1969); placebo trong ®Õn hiÖu qu¶ placebo ë trong mét s¬ ®å sau: hiÖu ®iÖn cùc vµ g©y tª (Tetrault, L. 1972). Hay nãi mét c¸ch kh¸c, hiÖu qu¶ placebo phô thuéc vµo nhiÒu nguyªn nh©n, trong ®ã niÒm tin cña ng−êi bÖnh cã vai trß then chèt. ThÇy thuèc: Nh©n c¸ch cña ng−êi bÖnh - Cëi më - Sù phôc tr×nh. Quang c¶nh - NhiÖt t×nh - Sù trao ®æi b»ng miÖng ®iÒu trÞ - L¹c quan HiÖu qu¶ HiÖu qu¶ placebo d−îc lý TiÕn triÓn tù HiÖu qu¶ Nh÷ng sai sãt cña Sù ®¸nh gi¸ + + nhiªn cña bÖnh ®iÒu trÞ ®o l−êng cuèi cïng H×nh 1: Nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ placebo. (theo Spriet, A. vµ Simon, P) Th¸i ®é cña thÇy thuèc cã mét tÇm quan qu¶ placebo ®Òu ®Æn h¬n lµ b¹n ®ång nghiÖp träng rÊt lín. NhiÒu tr−êng hîp ®· ®−îc chøng (2) véi vµng, cÈu th¶, tµn nhÉn hay qu¸ lo l¾ng minh ng−êi thÇy thuèc (1) hay thæ lé t©m t×nh, ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò cña chÝnh m×nh h¬n lµ søc th©n mËt, cëi më, l¹c quan, nhiÖt t×nh, cã l−¬ng khoÎ cña ng−êi bÖnh. ThÝ dô: Cimetidin t©m, lµm ng−êi bÖnh yªn lßng, dÉn ®Õn hiÖu (th−¬ng phÈm n¨m 1977) lµ mét thø thuèc rÊt 97
TCNCYH 22 (2) - 2003 tèt ®Ó ®iÒu trÞ néi khoa loÐt d¹ dµy - t¸ trµng vµ kiÕn nªn gäi lµ "Thuèc tÝn nhiÖm" (mÐdicament lµm h¹ tû lÖ ph¶i phÉu thuËt c¾t bá d¹ dµy. KÕt de confiance). Vµ qua ®ã ta kh«ng thÓ nµo t×m qu¶ ®iÒu trÞ ë bÖnh viÖn cã nh÷ng thÇy thuèc l¹i ®−îc tõ placebo khi cÇn ®−îc dÞch ng−îc tõ (1) lµ 79% vµ ë bÖnh viÖn cã nh÷ng thÇy thuèc tiÕng ViÖt sang mét ng«n ng÷ n−íc ngoµi. Hay (2) lµ 17%. nãi mét c¸ch kh¸c yªu cÇu c¬ b¶n ph¶i lµ dÔ YÕu tè ng−êi bÖnh còng gi÷ mét vai trß dµng dÞch ®−îc hai chiÒu, nghÜa lµ ph¶i cã kh¶ quan träng nhÊt ®Þnh, vµ ch¾c ch¾n lµ: "Sù sî n¨ng diÔn ®¹t ®−îc nh÷ng kh¸i niÖm vµ nh÷ng h·i bÖnh tËt th× cßn nguy hiÓm h¬n b¶n th©n kh¸c biÖt cÇn thiÕt. CÇn ®Æc biÖt l−u ý, thuËt bÖnh". ng÷ Y d−îc quèc tÕ ®Òu dïng tõ placebo. Víi nh÷ng lý lÏ trªn, placebo vµ hiÖu qu¶ ThËt lµ buån c−êi khi chóng ta qu¸ g−îng placebo ®· gãp phÇn hÐ lé mét phÇn nµo "c¬ së Ðp dïng tõ "Thuèc vê trong ngo¹i khoa", thuèc khoa häc cña thÇy thuèc nh− mÑ hiÒn". vê trong dinh d−ìng "®Ó m« t¶ sù viÖc vµ dÉn YÕu tè cña thuèc còng gi÷ mét vai trß ®Õn hoµn toµn v« nghÜa, nÕu kh«ng muèn nãi lµ kh«ng nhá trong ®iÒu trÞ bÖnh. Ta cã thÓ nªu ph¶n nghÜa. lªn mét c«ng thøc t¸c dông cña thuèc nh− sau: Theo Jean Tournoer: "mét kh¸i niÖm thÓ T¸c dông thuèc = T¸c dông d−îc lý + HiÖu hiÖn b»ng mét tõ nµo ®ã trong mét ng«n ng÷ qu¶ placebo. nµo ®ã, l¹i kh«ng thÓ hiÖn ®−îc b»ng mét tõ nµo kh¸c cña mét ng«n ng÷ kh¸c". MÆt kh¸c, viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu mï kÐp (double blind) còng ph¶i nhê cËy H¬n thÕ n÷a, dÞch lµ ph¶n nghÜa (traduire ®Õn sù chia nhãm thö, trong ®ã cã nhãm c'est trahir), vµ theo H÷u Ngäc: "DÞch lµ mÊt placebo, gióp ta ®¸nh gi¸ ®−îc thËt kh¸ch quan m¸t tõ n¬i xuÊt ph¸t ®Õn n¬i ®Õn". Do ®ã, víi t¸c dông cña thuèc, tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng cã mét néi dung phong phó ®· ®−îc nªu trªn, t«i yÕu tè chñ quan len vµo vo trßn hoÆc bãp mÐo ®Ò nghÞ nªn gi÷ nguyªn tõ placebo kh«ng dÞch, sè liÖu lµm sai lÖnh kÕt qu¶. ®Ó cho thËt nghÜa. §iÒu nµy còng gièng nh− ta vÉn th−êng dïng tõ Vitamin (Tr−íc ®©y ®· cã 4. Tõ placebo nªn ®−îc dïng nh− thÕ nµo? mét thêi dïng tõ Sinh tè, råi bá), hormon (néi Theo tõ ®iÓn Y d−îc Ph¸p ViÖt, Nhµ xuÊt tiÕt tè), receptor (thô c¶m, bé phËn nhËn c¶m), b¶n Y häc 1976, trang 530 ®· gäi placebo lµ vµ hiÖn nay nh÷ng tõ nµy ®· trë thµnh nh÷ng tõ "Thuèc vê" (mÐdicament simulÐ); trong c¸c t¹p th«ng dông h»ng ngµy. chÝ Y d−îc häc ë miÒn Nam th−êng dïng placebo lµ "gi¶ d−îc" (Pseudo - produit pharmaceutique...); vµ cã ng−êi ®· ®Ò xuÊt ý Sur l'emploi des mots "placebo" "thuèc vê", "gi¶ d−îc" Le dictionaire des termes mÐdico - pharmaceutiques francais -vietnamien, les Editions MÐdicales 1976, ph−¬ng ph¸p. 530 a donnÐ la sign×ication vietnamienne du mot "placebo" comme "Thuèc vê" (mÐdicament simulÐ). Dans la terminologic mÐdico - pharmaceutique dóud Vietnam, le mot "placebo" se tranduit par "gi¶ d−îc" (pseudo - produit pharmaceutique) ou "thuèc tÝn nhiÖm" (mÐdicament de confiance). Dans cet Ðtat de choses, on ne peut pas restiuer le mot "placebo" en traduisant un texte vietnamien en francais ou en anglais ou dans la terminologic internationale, on emploie presque exclóivement le mot "placebo". Pour moderniser la terminologie mÐdico - pharmaceutique vietnamienne, nous pouvons introduire des mots Ðtrangers pour enrichir notre vocabulaire, comme par exemple, le mot "laser" est utilisÐ sans ªtre traduit. Ainisi, on peut anssi employer le mot "placebo" sans ªtre traduit, pour donner le sens authentique et unique et unique dans les contextes chirugicaux. Acununcturaux ou nutritionnels du mot "placebo", c'est -µ - dire des contextes qui n'out ancun sens de traitement par les mÐdicaments. 98

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học

320 tài liệu

1246 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.