Hiệu quả can thiệp cải thiện kiến thức thái độ và thực hành về an toàn thực phẩm tại cộng đồng huyện Đông Hưng tỉnh Thái Bình 2014

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm đánh giá hiệu quả biện pháp can thiệp nhằm nâng cao kiến thức, thái độ, thực hành (KAP) an toàn thực phẩm (ATTP) tại cộng đồng ở huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hiệu quả can thiệp cải thiện kiến thức thái độ và thực hành về an toàn thực phẩm tại cộng đồng huyện Đông Hưng tỉnh Thái Bình 2014

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 HIỆU QUẢ CAN THIỆP CẢI THIỆN KIẾN THỨC THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH VỀ AN TOÀN THỰC PHẨM TẠI CỘNG ĐỒNG HUYỆN ĐÔNG HƢNG TỈNH THÁI BÌNH 2014 Phạm Đức Minh*; Dương Huy Lương**; Nguyễn Hùng Long*** TÓM TẮT Mục tiêu: đánh giá hiệu quả biện pháp can thiệp nhằm nâng cao kiến thức, thái độ, thực hành (KAP) an toàn thực phẩm (ATTP) tại cộng đồng ở huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Đối tượng và phương pháp: can thiệp cộng đồng có đối chứng tại 487 hộ gia đình thuộc 2 xã của huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình trong thời gian 3 tháng. Nội dung can thiệp bằng truy n thông giáo d c và hướng dẫn rửa tay xà phòng. Đánh giá các chỉ số v kiến thức, thái độ, thực hành ATTP, tỷ lệ mắc tiêu chảy cấp (TCC) truy n qua thực phẩm trong cộng đồng. Kết quả: sau can thiệp, kiến thức, thái độ, thực hành ATTP đ u được cải thiện tốt lên so với trước can thiệp và với đối chứng. Trong đó, có một số chỉ tiêu có hiệu quả can thiệp (HQCT) cao như: hiểu đúng khái niệm ATTP (104,65%; p < 0,001), có một số chỉ tiêu có HQCT cao như: hiểu đúng khái niệm ATTP (104,65%; p < 0,001), nguyên nhân ngộ độc thực phẩm (435,32%; p < 0,001), nguồn ngộ độc thực phẩm (763,28%; p < 0,001), dấu hiệu ngộ độc thực phẩm (755,91%; p < 0,001), rửa tay trước và trong khi chế biến thực phẩm bằng nước sạch và xà phòng (53,21%; p < 0,001); sau khi đi vệ sinh, tiếp xúc v t bẩn bằng nước sạch và xà phòng (28,96%; p < 0,001). Tỷ lệ mắc TCC chung và TCC do thực phẩm trong hai tuần giảm lần lượt là 1,73% (HQCT = 50,93%; p < 0,01) và 1,44% (HQCT = 48,33%; p < 0,05). Kết luận: hoạt động can thiệp kiến thức, thái độ, thực hành ATTP trong cộng đồng đã có kết quả bước đầu. Các chỉ số kiến thức, thái độ, thực hành ATTP chính đã được cải thiện tốt lên và giảm nguy cơ TCC do thực phẩm. * Từ khóa: An toàn vệ sinh thực phẩm; Kiến thức; Thái độ; Thực hành. Efficacy of Community-Intervention Improving Knowledge, Attitudes and Practices of Food Safety in Donghung District, Thaibinh Province in 2014 Summary Objectives: To evaluate the community-intervention to improve KAP of food safety in Donghung district. Thaibinh province. Subjects and methods: Community-intervention with control was applied in 487 households in two communes of Donghung Dist., Thaibinh Pro. in period of 3 months. Contents interventions including education and communication (IEC) and hand washing with soap. Evaluation of some food safety KAP indicators, the incidence of acute diarrhea transmitted via food in the community. Results: Post-intervention, some targets of knowledge, attitude, practice of food safety is improved better as compared to pre-intervention and the control group. * Bệnh viện Quân y 103 * Cục Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế ** Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế Người phản hồi (Corresponding): Phạm Đức Minh (drminh103@yahoo.com) Ngày nhận bài: 16/01/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 18/03/2016 Ngày bài báo được đăng: 21/03/2016 53 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 Some of them have high intervention efficacy: correct understanding food safety concepts (104.65%; p < 0.001), causes of food poisoning (435.32%; p < 0.001), sources of food poisoning (763.28%; p < 0.001), signs of food poisoning (755.91%; p < 0.001), hand washing before and during food preparation with clean water and soap (53.21%; p < 0.001); hand wishing after using the toilet, contact contaminants with clean water and soap (28.96%; p < 0.001). The general incidence and acute diarrhea and foodborne acute diarrhea per two weeks decreased by 1.73% (intervention efficacy = 50.93%; p < 0.01) and 1.44% (intervention efficacy = 48.33%; p < 0.05), respectively. Conclusion: Interventions on KAP food safety in the community have initial results. The main food safety KAP indicators have improved better and the risk of foodborne acute diarrhea has decreased. * Key words: Food saftey; Knowledge; Attitudes; Practices. ĐẶT VẤN ĐỀ Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh truy n qua thực phẩm là một trong những nguyên nhân gây bệnh t t và tử đáng báo động trên toàn cầu. Tỷ lệ mới trực tiếp đến vệ sinh tay kém và lây nhiễm chéo [4]. Rửa tay làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiêu chảy từ 42 - 47%, biện pháp can thiệp để thúc đẩy thói quen rửa tay có thể cứu hàng triệu người [5]. Bên cạnh đó, một số nghiên cứu cho mắc tăng nhanh do thay đổi trong sản thấy tỷ lệ đạt kiến thức v ô nhiễm thực xuất nông nghiệp, phương pháp xử lý phẩm trong quá trình chế biến chưa cao, thực phẩm, toàn cầu hóa trong phân phối đặc biệt tỷ lệ đạt kiến thức v thời điểm thực phẩm và các yếu tố liên quan đến rửa tay. Đây là một trong những nguyên thay đổi hành vi và xã hội trong dân số. nhân quan trọng dẫn đến mất ATTP trong Trong các bệnh truy n qua thực phẩm, cộng đồng và trẻ em là một trong những TCC chiếm đa số và gây h u quả nghiêm nhóm đối tượng bị ảnh hưởng nhi u nhất [3]. trọng [1, 6, 7]. Số liệu thống kê báo cáo Nghiên cứu được tiến hành với m c của WHO (2008) cho thấy chỉ tính riêng tiêu: Cải thiện kiến thức, thái độ, thực hành tiêu chảy đã là nguyên nhân của 2,2 triệu của người dân trong cộng đồng về ATTP, người chết hàng năm, chiếm 3,7% nguyên có thể từng bước thay đổi thực trạng TCC nhân tử vong năm 2004, xếp thứ 5 trong truyền qua thực phẩm ở cộng đồng. 10 nguyên nhân tử vong toàn cầu [9]. Rửa tay có thể ngăn chặn bệnh t t, đặc biệt là bệnh truy n qua thực phẩm và nhiễm khuẩn bệnh viện, khoảng 70% các v dịch có liên quan đến thực phẩm, trong đó trên 40% số v dịch có mối liên quan 54 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣ ng địa điểm thời gian nghiên cứu. - Đối tượng: hộ gia đình người dân và hệ thống y tế địa phương. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 - Địa điểm: * Kỹ thuật lấy mẫu: tại cộng đồng m i + Xã can thiệp: xã Đông Giang, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. xã, chọn các hộ gia đình được theo phương + Xã đối chứng: xã Hồng Việt, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. thôn/xóm. Tại m i thôn/xóm, số hộ gia đình - Thời gian: từ 01 - 9 - 2014 đến 14 12 - 2014. cư của thôn/xóm đó. Các hộ gia đình 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. * Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu can thiệp cộng đồng có đối chứng. Cỡ mẫu cho nghiên cứu can thiệp tỷ lệ mới mắc hội chứng tiêu chảy. n = (Z1-/2 + Z1-) 2 p1q1 + p2q2 (p1 - p2)2 Trong đó: pháp chọn mẫu phân tầng, đơn vị tầng là được chọn tỷ lệ thu n với số lượng dân được chọn ngẫu nhiên. * Nội dung biện pháp can thiệp: can thiệp bằng truy n thông giáo d c và hướng dẫn rửa tay bằng xà phòng. Tài liệu truy n thông v ATTP và phòng chống TCC truy n qua thực phẩm được truy n tải qua các kênh như đài, loa phát thanh, phát tờ rơi, pano, nói chuyện + n: cỡ mẫu nghiên cứu can thiệp ở m i nhóm. chuyên đ . Tổ chức t p huấn cho nhân + Z1-α/2: hệ số tin c y, với ngưỡng xác suất α = 0,05 (độ tin c y 95%); Z1-α/2 = 1,96. địa bàn can thiệp. + Z1-β: giá trị tới hạn ứng với lực mẫu 1 - β; chọn lực mẫu 80%, có Z1-β = 0,84. + p1: tỷ lệ người dân bị TCC do thực phẩm trước can thiệp (theo nghiên cứu của C c ATTP tại Nam Định (2011) là 4,0% [2] và Thái Bình (2013) là 1,9%, nghiên cứu này dự kiến p 1 = 2,0% hay 0,02; q1 = 1 - p1. + p2: tỷ lệ người dân bị TCC do thực phẩm sau can thiệp, dự kiến p2 = 0,5% hay 0,005; q2 = 1 - p2. Thay vào công thức tính được n = 856. Trên thực tế đã đi u tra 2.089 người tại 487 hộ gia đình ở 2 xã. viên y tế, giám sát viên và hộ gia đình tại - Đánh giá HQCT như sau: HQCT = CSHQ Nhóm can thiệp - CSHQ Nhóm đối chứng Trong đó, chỉ số hiệu quả (CSHQ) được tính theo công thức: CSHQ (%) = p2 - p1 x 100 p1 p1: là tỷ lệ (của một chỉ số) trước can thiệp, p2: là tỷ lệ (của chỉ số đó) sau can thiệp. * X lý số liệu: số liệu được phân tích bằng phần m m Epi.info version 6.04 với các test thống kê thường dùng trong nghiên cứu y học. 55 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. HQCT iến thức ATTP. Bảng 1: HQCT kiến thức của cộng đồng v ATTP. Kiến thức ATTP Đ ng Giang (n = 240) (1) Tỷ lệ (%) Khái niệm ATTP Trước can thiệp (a) 32,50 Sau can thiệp (b) 72,50 Trước can thiệp (a) Nguyên nhân ngộ độc thực phẩm Sau can thiệp 123,08 710,32 Rửa tay xà phòng khi chế biến thực phẩm Hiểu bảo quản lạnh thực phẩm thức ăn 275,00 Trước can thiệp (a) 6,25 3,24 Sau can thiệp (b) 69,58 1.013,28 Trước can thiệp (a) 73,75 Sau can thiệp (b) 89,58 Trước can thiệp (a) 95,00 Sau can thiệp (b) 99,58 Trước can thiệp (a) 78,33 Sau can thiệp (b) 87,50 p12b < 0,001** pab1 < 0,001* p12b < 0,001** 250,00 793,25 76,67 435,32 763,28 3,24 59,58 Sau can thiệp (b) p12b < 0,001** pab1 < 0,001* pab1 < 0,001* 11,34 6,67 42,08 104,65 3,24 37,35 755,91 p12b < 0,001** pab1 < 0,001* 4,45 (b) Xử trí khi bị TCC do ngộ độc thực phẩm 18,43 p 36,44 8,33 Trước can thiệp (a) Hiệu quả can thiệp (%) CSHQ 30,77 12,15 Trước can thiệp (a) Dấu hiệu ngộ độc thực phẩm Sau can thiệp Khái niệm bệnh truy n qua thực phẩm Tỷ lệ (%) 67,50 (b) Nguồn ngộ độc thực phẩm CSHQ Hồng Việt (n = 247) (2) 31,58 82,20 30,78 51,42 p12b < 0,001** pab1 < 0,001* 41,30 79,35 21,46 4,60 16,86 p12b < 0,001** pab1 < 0,001* 83,00 91,90 4,82 3,53 1,30 p12b < 0,01** pab1 < 0,01* 95,14 81,78 11,71 1,49 10,22 p12b > 0,05** pab1 < 0,01* 83,00 (* McNemar Chi-Square test, Exact Sig. (2-sided); **Fisher's Exact Test, Exact Sig. (2-sided)). 56 TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 4-2016 HQCT của các chỉ số: hiểu đúng khái niệm ATTP, nguyên nhân ngộ độc thực phẩm, nguồn ngộ độc thực phẩm, dấu hiệu ngộ độc thực phẩm, hiểu đúng bệnh truy n qua thực phẩm, biết xử trí khi bị TCC do ngộ độc thực phẩm, rửa tay xà phòng khi chế biến thực phẩm, hiểu bảo quản lạnh thực phẩm-thức ăn lần lượt là: 104,65%; 435,32%; 763,28%; 755,91%; 51,42%; 51,42%; 16,86%; 1,30%; 10,22% với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,01). 2. HQCT thái đ ATTP. Bảng 2: HQCT thái độ của cộng đồng v ATTP. Thái đ liên quan ATTP Đ ng Giang (n = 240) (1) Hồng Việt (n = 247) (2) HQCT (%) p Tỷ lệ % CSHQ Tỷ lệ % CSHQ Cần phải nhắc mọi người rửa tay trước chế biến thức ăn, trước ăn Cần phải để bàn cao cách biệt mặt đất khi chế biến thực phẩm Trước can thiệp (a) 93,12 6,73 Sau can thiệp (b) 99,17 95,14 Trước can thiệp (a) 88,75 90,28 11,27 Sau can thiệp (b) 98,75 Trước can thiệp (a) 95,00 Cần phải để riêng thực phẩm sống và thực phẩm chín Sau can thiệp (b) Trước can Cần phải nh n biết thực phẩm thiệp (a) an toàn dựa vào tính chất Sau can thiệp cảm quan (b) Cần phải vứt bỏ thực phẩm đã quá hạn sử d ng 92,92 p12b < 0,05** pab1 < 0,001* 2,13 2,26 p12b > 0,05** pab1 < 0,05* 4,33 0,52 p12b > 0,05** pab1 < 0,01* 6,69 6,64 p12b > 0,05** pab1 < 0,001* 93,52 4,85 99,17 99,17 8,12 96,76 94,58 Sau can thiệp (b) 3,15 pab1 < 0,01* 94,74 99,17 87,50 4,56 93,12 4,39 Trước can thiệp (a) p12b < 0,05** 2,17 97,57 90,69 13,34 96,76 (* McNemar Chi-Square test, Exact Sig. (2-sided); **Fisher's Exact Test, Exact Sig. (2-sided)). HQCT của các chỉ số: cần phải nhắc mọi người rửa tay trước chế biến thực phẩm và trước ăn, cần phải để bàn cao cách biệt mặt đất khi chế biến thực phẩm, cần phải để riêng thực phẩm sống và thực phẩm chín, cần phải nh n biết thực phẩm an toàn dựa vào tính chất cảm quan, cần phải vứt bỏ thực phẩm đã quá hạn sử d ng lần lượt là 4,56%; 8,12%; 2,26%; 0,52%; 6,64%, khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,01). 57