Hiệu quả của chương trình phòng ngừa phơi nhiễm do nghề nghiệp tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HIỆU QUẢ CỦA CHƯƠNG TRÌNH PHÒNG NGỪA PHƠI NHIỄM<br /> DO NGHỀ NGHIỆP TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Lê Thị Anh Thư<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn ñề: Nhân viên y tế (NVYT) có nguy cơ cao bị phơi nhiễm do nghề nghiệp, ñặc biệt với các bệnh nguyên<br /> qua ñường máu. Tuy nhiên việc quản lý, theo dõi, và ñiều trị các phơi nhiễm cho NVYT còn chưa ñược thực hiện ñầy<br /> ñủ.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu theo dõi tất cả các trường hợp phơi nhiễm nghề nghiệp từ tháng<br /> 2/2000 ñến tháng 6/2009.<br /> Can thiệp: Từ tháng 8/2001, chương trình quản lý và phòng ngừa phơi nhiễm do nghề nghiệp với các bệnh<br /> nguyên ñường máu ñược bắt ñầu tiến hành tại BVCR bao gồm: Triển khai hệ thống báo cáo rộng rãi tất cả<br /> trường hợp bị phơi nhiễm nghề nghiệp. Thiết lập bộ phận chuyên trách theo dõi và ñiều trị mọi phơi nhiễm thuộc<br /> khoa Kiểm Soát Nhiễm Khuẩn. Nhân viên y tế (NVYT) ñược yêu cầu báo cáo ngay sau khi bị phơi nhiễm, ñược<br /> theo dõi trong 12 tháng và ñiều trị ñầy ñủ theo ñúng phác ñồ ñiều trị dự phòng của CDC. Đào tạo liên tục cho<br /> nhân viên y tế về an toàn trong công viêc và quản lý phơi nhiễm. Cung cấp ñầy ñủ phương tiện phòng hộ cho<br /> nhân viên.<br /> Kết quả: Từ 2/2000-6/2009, tổng số NVYT bị tai nạn nghề nghiệp làm phơi nhiễm với các bệnh nguyên ñường<br /> máu trong khi thao tác là 327, trong ñó phơi nhiễm trên bệnh nhân HIV dương tính là 65 trường hợp. Chủ yếu các<br /> trường hợp xảy ra là do kim hoặc dao ñâm (244; 74, 8%) hoặc do máu và dịch tiết bắn vào mắt (53; 16,2%). Chưa có<br /> trường hợp nào chuyển huyết thanh dương tính với HIV và HCV. Có 1 trường hợp chuyển huyết thanh với HBV. Các<br /> trường hợp phân bố nhiều nhất ở khoa ngoại (124 trường hợp; 37.9%), thường gặp là ñiều dưỡng (116; 35,5%), học<br /> viên ñiều dưỡng hoặc sinh viên (48; 14,7%), nhân viên làm sạch (47; 14,4%) và BS ngoại (51; 15,6%). Thao tác khi<br /> xảy ra tai nạn ña số xảy ra trong phẫu thuật (44; 13,5%) hoặc trong các thao tác chăm sóc bệnh nhân như tiêm truyền<br /> (65; 19,9%), rút máu (27; 8,3%) hoặc trong lúc ñậy nắp kim (39; 11,9%) và thu gom rác (49; 14,9%). Nguyên nhân<br /> thường gặp là do bất cẩn (236 trường hợp; 72,2%) và không tuân thủ phòng hộ qui ñịnh (81; 24,7%). Khi xảy ra tai<br /> nạn phơi nhiễm với HIV, 48,9% NVYT không biết bệnh nhân có nhiễm HIV trước ñó. Tất cả trường hợp bị phơi nhiễm<br /> với HIV ñều ñược ñiều trị phác ñồ sau phơi nhiễm cơ bản (Zidovudine và Lamivudine) trong một tháng, có 26/76<br /> trường hợp không dùng thuốc ñủ. Nguyên nhân không ñiều trị ñủ chủ yếu là do tác dụng phụ của thuốc. Các tác dụng<br /> phụ ghi nhận trong ñiều trị là nhức ñầu, mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn. Từ sau khi triển khai huấn luyện và các biện<br /> pháp phòng hộ, số lượng nhân viên y tế bị tai nạn nghề nghiệp ñã giảm xuống một cách ñáng kể. Tỷ lệ NVYT bị phơi<br /> nhiễm với nguồn có HIV dương tính giảm có ý nghĩa. Tỷ lệ phơi nhiễm với nguồn có HIV là 0, 7/tháng năm 2000 và 1,<br /> 3/tháng 6 tháng ñầu 2001. Sau khi áp dụng chương trình, tỷ lệ phơi nhiễm giảm xuống còn 0, 1/tháng năm 2002,<br /> 0,3/tháng năm 2004 và 0,3/tháng năm 2008 (P=0,007). Việc huấn luyện ñào tạo lại thường xuyên liên quan ñến tỷ lệ<br /> giảm theo năm. Tâm lý NVYT ổn ñịnh hơn sau khi bị tai nạn nghề nghiệp. Việc XN HIV ñại trà không ñúng quy ñịnh<br /> cũng giảm ñi rõ rệt, từ 16% trong tổng số bệnh nhân nội trú năm 2001 xuống còn 5,7% năm 2008.<br /> Kết luận: Nhằm bảo vệ cho nhân viên y tế, giảm tỷ lệ phơi nhiễm nghề nghiệp và tác hại sau phơi nhiễm, việc xây<br /> dựng chương trình phòng ngừa phơi nhiễm cho NVYT do khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn chuyên trách thực hiện là cần<br /> thiết. Việc quản lý, báo cáo, theo dõi và ñiều trị sau phơi nhiễm cần ñược tiến hành thường quy. Tuân thủ các quy tắc<br /> kiểm soát nhiễm khuẩn, ñặc biệt phòng ngừa chuẩn là yếu tố quan trọng trong phòng phơi nhiễm nghề nghiệp, ñặc biệt<br /> ñối với các bệnh nguyên ñường máu.<br /> Từ khoá: Nhân viên y tế, phơi nhiễm nghề nghiệp, kiểm soát nhiễm khuẩn.<br /> ABSTRACT<br /> <br /> EFFECTIVENESS OF THE MANAGEMENT PROGRAM OF OCCUPATIONAL EXPOSURES<br /> AT CHO RAY HOSPITAL<br /> Le Thi Anh Thu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 2 - 2010: 429 - 435<br /> <br /> * Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Chợ Rẫy.<br /> Tác giả liên hệ: TS. BS. Lê Thị Anh Thư<br /> ĐT: 0913750074.<br /> <br /> Email: letathu@yahoo.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 429<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Background: Healthcare workers (HCW) are at increased risk of occupational exposures (OE), especially to<br /> bloodborne pathogen. However, the management, monitoring and post-exposure treatment of OEs for HCW are still<br /> insufficient.<br /> Methods: Prospective study from February 2000 to June 2009. Intervention: A prospective surveillance program<br /> to monitor and manage all OEs have been established since August 2001 at Cho Ray hospital including: Report system<br /> of all OEs was established and informed to all HCW. Infection control department is responsible for management all<br /> OEs. HCWs were followed up for 12 months after OEs, and were offered PEP if necessary, per CDC guidelines.<br /> Continuous training for HCWs in infection control and safety techniques. Provision of sufficient protective barrier<br /> equipment and needle disposal units.<br /> Results: Between February 2000 and June 2009, 327 HCWs sustained OEs, including percutaneous injuries,<br /> needlestick or scalpelstick exposure (244;74.8%) and splashes to the eyes (53; 16.2%). Sixty five cases was exposed to<br /> patients with HIV positive. There were no cases of seroconversion to HIV and HBV. These cases were distributed every<br /> departments, with the main distribution in surgery (124; 37.9 %). Staff who had high risk were nurses (116; 35.5%),<br /> especially nurse or medical students (48; 14.7%), cleaners (47;14.4%) & surgeon (51; 15.6%). The majority of<br /> exposures occurred during surgical procedures (44; 13.5%) and in the situation of injections or inserting catheter (65;<br /> 19.9%), collecting rubbish, (49;14.9%), drawing blood (27; 8.3%) and re-capping needles (39; 11.9%). Most injuries<br /> resulted from not complying with safety practice (236; 72.2%) or not using protective equipment (81; 24.7%). The HIV<br /> infectious status of the sources at the time of exposures was unknown in 48.9% of HIV exposured HCWS. Of 76 HCWs<br /> offered PEP, 26 (34.2%) failed to complete the full course of treatment mainly due to side effects. The most common<br /> side effects were headache, fatigue, dizziness. The number of HIV-OEs before the initiation of the prevention program<br /> was 0.7/month in 2000 and 1.3/month in the first 6 months of 2001. Subsequently, after application of prevention<br /> program the number was 0.1/month in 2002, 0.3/month in 2004 and 0.4/ month in 2008 (p=0.007). Psychological<br /> burden to HCW after OEs is also reduced. Ordering of HIV test inappropriately (to prevent for HCW) was reduced<br /> significantly: 16% in-patients was ordered HIV test in 2001, reduced to 5.7% in 2008.<br /> Conclusions: To protect HCW, reduce incidence of EOs and the affect of EOs, it is necessary that the infection<br /> control department should develop and establish the prevention program of OEs. The management, report, monitor and<br /> treatment of OEs should be applied as the routine work. Follow the infection control guidelines, especially standard<br /> precaution is the most important factor in preventing of bloodborne OEs.<br /> Keywords: Health care workers, occupational exposures, infection control.<br /> HIV/AIDS nhập viện tăng nhanh từ năm 2000. Có 118<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> bệnh<br /> nhân nhiễm HIV nhập Chợ Rẫy năm 1997, tăng lên<br /> Nhân viên y tế có nguy cơ bị phơi nhiễm với các tác<br /> 133<br /> và<br /> 193 năm 1998 và 1999. Con số này lên ñến 405<br /> nhân gây bệnh lây truyền qua ñường máu, bao gồm viêm<br /> trường<br /> hợp<br /> vào năm 2006, gia tăng gấp ñôi so với năm<br /> gan siêu vi B (VGSV B), viêm gan siêu vi C (VGSV C)<br /> 1999,<br /> và<br /> tăng<br /> ñến 820 trường hợp năm 2009. Hầu hết<br /> và virus HIV. Phơi nhiễm xảy ra do kim hoặc do các vật<br /> các<br /> bệnh<br /> nhân<br /> nhập viện trong tình trạng cấp cứu (81%<br /> bén bị vấy máu/dịch tiết người bệnh ñâm phải hoặc do<br /> trường<br /> hợp),<br /> ñòi<br /> hỏi những ñộng tác cấp cứu khẩn<br /> mắt, mũi, miệng, da không lành lặn tiếp xúc với<br /> (2,5)<br /> trương.<br /> Ngoài<br /> ra,<br /> ña<br /> số trường hợp là bệnh nhân trẻ (tuổi<br /> máu/dịch tiết của người bệnh . Trong tình hình có dịch<br /> trung<br /> bình<br /> 29),<br /> nhập<br /> viện do tai nạn giao thông hay các<br /> nhiễm HIV cũng như việc lưu hành VGSV cao tại nước<br /> bệnh<br /> lý<br /> khác<br /> và<br /> phát<br /> hiện<br /> nhiễm HIV tình cờ qua các xét<br /> ta hiện nay, số lượng bệnh nhân HIV vào bệnh viện tăng<br /> nghiệm<br /> theo<br /> dõi.<br /> Đa<br /> số<br /> bệnh<br /> nhân ñều cần ñến những<br /> cao, nguy cơ nhiễm HIV và VGSV do những rủi ro nghề<br /> thủ<br /> thuật<br /> có<br /> tính<br /> chất<br /> xâm<br /> lấn<br /> như<br /> cần ñặt nội khí quản,<br /> nghiệp cũng tăng cao và là một vấn ñề cần ñược quan<br /> tiêm<br /> truyền,<br /> phẫu<br /> thuật<br /> (cả<br /> tiểu<br /> phẫu,<br /> trung và ñại phẫu).<br /> tâm.<br /> Những<br /> yếu<br /> tố<br /> này<br /> góp<br /> phần<br /> làm<br /> tăng<br /> nguy cơ bị tai nạn<br /> Tại các nước trên thế giới, kết quả cho thấy các con<br /> nghề<br /> nghiệp,<br /> ví<br /> dụ<br /> như<br /> kim<br /> ñâm,<br /> làm<br /> tăng nguy cơ<br /> số mắc bệnh cũng khá cao. Hằng năm tại Mỹ có vào<br /> nhiễm<br /> HIV<br /> cũng<br /> như<br /> viêm<br /> gan<br /> siêu<br /> vi<br /> cho<br /> nhân viên y<br /> khoảng 800 nhân viên y tế (NVYT) bị nhiễm VGSV B<br /> tế.<br /> Thống<br /> kê<br /> cho<br /> thấy<br /> bệnh<br /> nhân<br /> nhiễm<br /> HIV/AIDS<br /> nhập<br /> sau khi bị phơi nhiễm do nghề nghiệp. Cho ñến tháng 12<br /> BVCR<br /> có<br /> những<br /> ñặc<br /> trưng<br /> như:<br /> 89,7%<br /> bệnh<br /> nhân<br /> nhiễm<br /> năm 1999, trên thế giới ñã báo cáo 98 trường hợp chắc<br /> HIV/AIDS nhập viện cấp cứu chủ yếu do chấn thương,<br /> chắn và 192 trường hợp nghi ngờ bị nhiễm HIV do nghề<br /> (2)<br /> chủ<br /> yếu là tai nạn giao thông, shock hoặc có bệnh lý<br /> nghiệp . Tại nước ta, cho ñến nay, chưa có những thống<br /> nhiễm trùng phối hợp. 76,7% bệnh nhân không biết<br /> kê cụ thể về tình hình nhân viên y tế bị phơi nhiễm và bị<br /> mình<br /> bị nhiễm HIV vào thời ñiểm nhập viện(Error! Reference<br /> bệnh do nghề nghiệp và còn ít những báo cáo kinh<br /> source not found.)<br /> . Đặc biệt, 88% cần thủ thuật xâm lấn như:<br /> nghiệm về giám sát và quản lý các phơi nhiễm này. Tại<br /> Đặt<br /> nội<br /> khí<br /> quản: 23%.<br /> bệnh viện Chợ Rẫy, số lượng bệnh nhân nhiễm<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 430<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> phòng hộ cho nhân viên (thùng ñựng vật sắc nhọn, khẩu<br /> trang, mắt kính, áo choàng) ñầy ñủ ñến từng khoa phòng.<br /> KẾT QUẢ<br /> Kết quả chung<br /> Từ tháng hai 2000 ñến 6/2009, tổng số NVYT bị tai<br /> nạn nghề nghiệp làm phơi nhiễm với các bệnh nguyên<br /> ñường máu trong khi thao tác là 327, trong ñó phơi<br /> nhiễm trên bệnh nhân HIV dương tính là 67 (20,5%)<br /> trường hợp. Phân bố theo năm ñược trình bày ở biểu ñồ<br /> 1. Phơi nhiễm do kim hoặc vật sắc nhọn khác ñâm với<br /> nguồn HIV dương tính là 30 (19,2%), với nguồn HIV<br /> âm tính hay không rõ là 126 (80,8%). Từ sau khi triển<br /> khai hệ thống báo cáo, số lượng NVYT báo cáo tăng có<br /> ý nghĩa so với trước ñây: trước 6/2001, chỉ chủ yếu báo<br /> cáo những trường hợp phơi nhiễm với HIV dương tính,<br /> và bị tai nạn do vật sắc nhọn; sau chương trình, NVYT<br /> báo cáo cả mọi trường hợp HIV dương tính và âm tính,<br /> và cả những tai nạn phơi nhiễm qua niêm mạc. (Biểu ñồ<br /> 1). Cùng với huấn luyện và các biện pháp phòng hộ, tỷ lệ<br /> NVYT bị phơi nhiễm với nguồn có HIV dương tính<br /> giảm có ý nghĩa, cho dù tình hình HIV nhập viện ngày<br /> càng tăng (biểu ñồ 2). Tỷ lệ phơi nhiễm với nguồn có<br /> HIV là 0,7/tháng năm 2000 và 1,3/tháng 6 tháng ñầu<br /> 2001. Sau khi áp dụng chương trình, tỷ lệ phơi nhiễm<br /> giảm xuống còn 0,1/tháng năm 2002, 0,3/tháng năm<br /> 2004 và 0,3/tháng năm 2008 và 2009 (P=0.007). Việc<br /> huấn luyện ñào tạo lại thường xuyên liên quan ñến tỷ lệ<br /> giảm theo năm. Tâm lý NVYT ổn ñịnh hơn sau khi bị tai<br /> nạn nghề nghiệp. Việc XN HIV ñại trà không ñúng quy<br /> ñịnh cũng giảm ñi rõ rệt, từ 16% trong tổng số bệnh<br /> nhân nội trú năm 2001 xuống còn 5,7% năm 2008.<br /> <br /> Tiêm truyền: 82%.<br /> Thủ thuật: 12,5%.<br /> Phẫu thuật: 29%.<br /> Việc phòng bệnh cho NVYT nhằm giảm thiểu khả<br /> năng bị phơi nhiễm do các bệnh nguyên ñường máu là<br /> một vấn ñề hết sức cần thiết. Do ñó, từ tháng 8 năm<br /> 2001, bệnh viện Chợ Rẫy ñã bắt ñầu tiến hành quản lý<br /> nhân viên y tế bị phơi nhiễm với máu và dịch tiết do<br /> phơi nhiễm nghề nghiệp, ñặc biệt chú trọng phơi nhiễm<br /> do vật sắc nhọn. Các trường hợp NVYT bị phơi nhiễm<br /> với HIV ñược báo cáo, tư vấn, ñiều trị và theo dõi ñầy ñủ<br /> tại khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn. Chương trình tăng<br /> cường kiểm soát nhiễm khuẩn nhằm hạn chế phơi nhiễm<br /> nghề nghiệp cũng ñược tiến hành bao gồm ñào tạo nâng<br /> cao nhận thức của nhân viên y tế, cung cấp ñầy ñủ dụng<br /> cụ phòng hộ, phương tiện, cải thiện việc chích ngừa<br /> viêm gan siêu vi B cho nhân viên y tế.<br /> Mục tiêu của nghiên cứu này là nhằm ñánh giá tình<br /> hình phơi nhiễm nghề nghiệp tại bệnh viện Chợ Rẫy từ<br /> tháng 2/2001 ñến tháng 6/2009, và hiệu quả của chương<br /> trình quản lý và tăng cường phòng ngừa phơi nhiễm<br /> nghề nghiệp.<br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu tiền cứu, cắt dọc, theo dõi tất cả những<br /> trường hợp bị phơi nhiễm tại bệnh viện Chợ Rẫy từ<br /> tháng 2/2000 ñến tháng 6/2009.<br /> Nhân viên y tế ñược yêu cầu báo cáo ngay sau khi bị<br /> phơi nhiễm, ñược theo dõi trong 12 tháng và ñiều trị ñầy<br /> ñủ theo ñúng phác ñồ ñiều trị dự phòng của CDC. Từ<br /> 6/2001, khoa Kiểm soát Nhiễm khuẩn ñã tăng cường<br /> triển khai chương trình phòng ngừa phơi nhiễm cho<br /> NVYT bao gồm huấn luyện và cung cấp các biện pháp<br /> 60<br /> <br /> 56<br /> <br /> 50<br /> 35<br /> 2929<br /> <br /> 30<br /> <br /> 25<br /> <br /> 8<br /> <br /> Tô
ng cô ng<br /> <br /> 32<br /> 28<br /> <br /> 27<br /> <br /> 23<br /> <br /> 25<br /> <br /> 24<br /> <br /> 13<br /> 11<br /> <br /> 1111<br /> 8<br /> <br /> Do vật sắc nhọn<br /> HIV dương<br /> <br /> 18<br /> <br /> 20<br /> <br /> 0<br /> <br /> 9<br /> <br /> 39<br /> <br /> 40<br /> <br /> 10<br /> <br /> 10<br /> <br /> 54<br /> <br /> 45<br /> <br /> 44<br /> <br /> 900<br /> <br /> Bắt ñầu<br /> chương trình<br /> <br /> 7<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br /> <br /> Biểu ñồ 1: Phân bố tình hình phơi nhiễm theo năm.<br /> <br /> 800<br /> 700<br /> 600<br /> <br /> 6<br /> <br /> 500<br /> <br /> 5<br /> 400<br /> <br /> 4<br /> <br /> NVPN<br /> Bn HIV<br /> <br /> 300<br /> <br /> 3<br /> <br /> 9<br /> 1<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 2<br /> <br /> 200<br /> <br /> 1<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br /> <br /> Biểu ñồ 2: Phơi nhiễm do kim hoặc vật sắc nhọn khác từ<br /> bệnh nhân HIV dương tính.<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 431<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Chủ yếu các trường hợp xảy ra là do kim hoặc dao ñâm (244;74.8% ) hoặc do máu và dịch tiết bắn vào<br /> mắt (53; 16,2%). Chưa có trường hợp nào chuyển huyết thanh dương tính với HIV và HCV. Có một<br /> trường hợp dương tính với HBV.<br /> Đối tượng<br /> NVYT bị tai nạn thường gặp là ñiều dưỡng (116; 35,5%), học viên ñiều dưỡng (34; 10,4%), nhân viên<br /> làm sạch (38; 11,6%) và BS ngoại (51; 15, 6%). (Bảng 1). Các trường hợp phân bố nhiều nhất ở khoa ngoại<br /> (124 trường hợp; 37,9%) (Bảng 2).<br /> Bảng 1: Đối tượng NVYT bị tai nạn do kim hay vật sắc nhọn khác.<br /> Tổng cộng HIV dương HIV không rõ<br /> N (%) tính N (%*) hay âm tính N<br /> (%*)<br /> BS Ngoại 51 (15,6) 27 (52,9)<br /> 24 (47,1)<br /> BS Nội<br /> 32 (9,8)<br /> 10 (31,3)<br /> 22 (68,7)<br /> Điều dưỡng 116 (35,5) 22 (18,9)<br /> 94 (81,1)<br /> Kỹ thuật<br /> 19 (5,8)<br /> 2 (10,5)<br /> 17 (89,5)<br /> viên<br /> Nhân viên 47 (14,4)<br /> 1 (2,1)<br /> 46 (97,9)<br /> vệ sinh<br /> Sinh viên 48 (14,7)<br /> 3 (6,3)<br /> 45 (93,7)<br /> (ĐD, BS)<br /> Khác<br /> 14 (4.3)<br /> 0 (0,0)<br /> 14 (100)<br /> * Tính % theo từng nhóm ñối tượng.<br /> Bảng 2: Khoa có NVYT bị tai nạn do kim hay vật sắc nhọn khác.<br /> Tổng cộng HIV dương HIV không rõ<br /> N (%) tính N (%*) hay âm tính N<br /> (%*)<br /> Ngoại<br /> 124 (37,9) 36 (29,0)<br /> 88 (71,0)<br /> Nội<br /> 75 (22,9)<br /> 9 (12,0)<br /> 66 (88,0)<br /> Cấp cứu,<br /> PK<br /> 32 (9,8)<br /> 11 (34,4)<br /> 21 (65,6)<br /> Phòng mổ 25 (7,6)<br /> 4 (16,0)<br /> 21 (84,0)<br /> Hồi sức<br /> 20 (6,1)<br /> 4 (20,0)<br /> 16 (80,0)<br /> Xét nghiệm 24 (7,3)<br /> 3 (12,5)<br /> 21 (87,5)<br /> Quản trị, vệ<br /> sinh<br /> 19 (5,8)<br /> 0 (0,0)<br /> 19 (100)<br /> Khác<br /> 8 (2,4)<br /> 0 (0,0)<br /> 8 (100)<br /> * Tính % theo từng nhóm khoa.<br /> Nguyên nhân, thao tác khi xảy ra tai nạn<br /> Thao tác khi xảy ra tai nạn ña số xảy ra trong phẫu thuật (52; 15,9%) hoặc trong các thao tác chăm sóc<br /> bệnh nhân như tiêm truyền (41; 12,7%), rút máu (26, 7,9%) hoặc trong lúc ñậy nắp kim (31; 9,4%) và thu<br /> gom rác (48; 14,7%). Nguyên nhân thường gặp là do bất cẩn (236 trường hợp; 72,2%) và không tuân thủ<br /> phòng hộ qui ñịnh (81; 24,7%). Khi xảy ra tai nạn phơi nhiễm với HIV, 48,9% NVYT không biết bệnh<br /> nhân có nhiễm HIV trước ñó.<br /> Bảng 3: Thao tác khi bị tai nạn do kim hay vật sắc nhọn khác.<br /> Tổng cộng<br /> HIV<br /> HIV không rõ<br /> N (%) dương tính hay âm tính<br /> N (%*)<br /> (N%*)<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 432<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 2 * 2010<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Trong phẫu 44 (13,5) 25 (56,8)<br /> 19 (43,2)<br /> thuật<br /> Đậy nắp kim 39 (11,9) 9 (23,1)<br /> 30 (76,9)<br /> Truyền tĩnh 26 (8,0)<br /> 8 (30,8)<br /> 18 (69,2)<br /> mạch<br /> Tiêm thuốc 39 (11,9) 6 (15,4)<br /> 33 (84,6)<br /> Rút máu<br /> 27 (8,3)<br /> 5 (18,5)<br /> 22 (81,5)<br /> Vứt kim<br /> 29 (8,9)<br /> 6 (20,7)<br /> 23 (79,3)<br /> Thu gom rác 49 (14,9) 6 (20,7)<br /> 48 (97,9)<br /> Làm vệ sinh 20 (6,1)<br /> 1 (5,0)<br /> 19 (95,0)<br /> Chăm sóc bn 20 (6,1)<br /> 1 (5,0)<br /> 19 (95,0)<br /> Khác<br /> 34 (10,4) 5 (14,7)<br /> 29 (85,3)<br /> * Tính % theo nhóm thao tác.<br /> Mô tả thương tổn và dụng cụ gây thương tổn<br /> Vị trí thương tổn do kim hay dao ñâm thường ở tay, 136 trường hợp (87,7%). Mức ñộ tổn thương nông<br /> 12 trường hợp (7,1%), trung bình 101 trường hợp (65,2%), sâu 43 trường hợp (27,7%). Dụng cụ gây tổn<br /> thương thường do kim tiêm, kim luồn, kim rút máu, kim bướm, kim phẫu thuật (Bảng 4).<br /> Bảng 4: Các loại kim hay vật sắc nhọn gây tai nạn.<br /> Tổng cộng HIV dương tính HIV không rõ<br /> N (%*)<br /> hay (-) N (%*)<br /> N (%)<br /> Kim tiêm 124 (37,9)<br /> 15 (12,1)<br /> 109 (87,9)<br /> Kim luồn 51 (15,6)<br /> 6 (11,8)<br /> 45 (88,2)<br /> Kim bướm 24 (7,3)<br /> 4 (16,7)<br /> 20 (83,3)<br /> Kim rút 47 (14,4)<br /> 8 (17,0)<br /> máu<br /> 39 (83,0)<br /> Kim phẫu 43 (13,1)<br /> 24 (55,8)<br /> thuật<br /> 19 (44,2)<br /> Dao phẫu 11 (3,4)<br /> 8 (27,3)<br /> thuật<br /> 8 (72,7)<br /> Khác<br /> 27 (8,3)<br /> 5 (18,5)<br /> 22 (81,5)<br /> * Tính % theo từng nhóm dụng cụ.<br /> Đặc ñiểm bệnh nhân nguồn<br /> Đặc ñiểm lâm sàng của bệnh nhân nguồn có HIV dương tính: 51,9% bệnh nhân nguồn không có biểu<br /> hiện lâm sàng gì nghi ngờ nhiễm HIV, chỉ có 48,1% có dấu hiệu lâm sàng nghi ngờ nhiễm HIV như chích<br /> xì ke, nổi hạch, nhiễm nấm, xăm mình… Đa số không biết bệnh nhân nhiễm HIV trước khi xảy ra tai nạn<br /> (65,4%). Kết quả chỉ ñược biết sau khi NVYT bị phơi nhiễm và cho bn thử XN mới biết bn có HIV (+).<br /> Xử lý sau phơi nhiễm<br /> Nhân viên y tế bị tai nạn trong khi làm việc ñều yêu cầu báo cáo lên khoa Chống Nhiễm Khuẩn và<br /> ñược quản lý và theo dõi trong 1 năm sau phơi nhiễm. Tất cả trường hợp bị kim hoặc dao có vấy máu HIV<br /> hoặc máu bắn mắt số lượng nhiều ñều ñược ñiều trị phòng ngừa sau phơi nhiễm. Phác ñồ ñiều trị thường<br /> dùng là phác ñồ cơ bản hai thuốc: Zidovudine và Lamivudine. Những nhân viên bị phơi nhiễm với bệnh<br /> nhân không nhiễm HIV thì ñược thử viêm gan B và cho chích ngừa nếu chưa có kháng thể. Xét nghiệm<br /> theo dõi bao gồm: XN HIV vào No, 6 tuần, 3 tháng, 6 tháng, XN VGSV B, C cho mọi NVYT bị phơi<br /> nhiễm, XN CTM, chức năng gan, thận ngay sau khi phơi nhiễm và sau khi uống thuốc 2 tuần cho NVYT<br /> có dùng thuốc phòng ngừa sau phơi nhiễm.<br /> BÀN LUẬN<br /> Kết quả giám sát cho thấy tình hình NVYT tại BV Chợ Rẫy bị phơi nhiễm nghề nghiệp do kim và các<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2010<br /> <br /> 433<br /> <br />