Hiệu quả của vi phẫu cột tĩnh mạch tinh hai bên ngả bẹn bìu trong vô tinh không bế tắc

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> HIỆU QUẢ CỦA VI PHẪU CỘT TĨNH MẠCH TINH<br /> HAI BÊN NGẢ BẸN BÌU TRONG VÔ TINH KHÔNG BẾ TẮC<br /> Nguyễn Hồ Vĩnh Phước*, Phạm Văn Hảo*, Đặng Quang Tuấn*, Mai Bá Tiến Dũng*, Đào Quang Oánh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của vi phẫu cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu trên bệnh nhân vô<br /> tinh không bế tắc kèm giãn tĩnh mạch tinh.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu lâm sàng tiền cứu mô tả. Vi phẫu thuật cột tĩnh mạch<br /> tinh hai bên ngả bẹn-bìu và sinh thiết tinh hoàn được thực hiện trên các bệnh nhân điều trị vô tinh không bế tắc có<br /> kèm giãn tĩnh mạch tinh, tại khoa Nam Học, bệnh viện Bình Dân, từ tháng 01/2011 đến 09/2014. Các bệnh nhân<br /> được theo dõi hậu phẫu ít nhất trong 12 tháng, thử tinh dịch đồ mỗi 3 tháng và ghi nhận tình trạng có thai<br /> và/hoặc có con.<br /> Kết quả: Có 259 bệnh nhân, tỉ lệ có tinh trùng di động hậu phẫu là 22%. Tỉ lệ bệnh nhân có con sau mổ là<br /> 7,33%.<br /> Kết luận: Vi phẫu cột tĩnh mạch tinh hai bên ngả bẹn-bìu mang lại khả năng cho người bệnh vô tinh không<br /> bế tắc kèm giãn tĩnh mạch tinh có tinh trùng di động hậu phẫu.<br /> Từ khóa: giãn tĩnh mạch tinh, vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹn-bìu, vô tinh không bế<br /> tắc.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EFFICACY OF BILATERAL SCROTO-INGUINAL MICROSCOPIC VARICOCELECTOMY<br /> IN NON-OBSTRUCTIVE AZOOSPERMIA ASSOCIATED WITH VARICOCELE<br /> Nguyen Ho Vinh Phuoc, Pham Van Hao, Dang Quang Tuan, Mai Ba Tien Dung, Dao Quang Oanh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - No 4 - 2015: 232 - 236<br /> Objective: Evaluating efficacy of bilateral scroto-inguinal microscopic varicocelectomy in non-obstructive<br /> azoopermic men with varicocele.<br /> Methods: A prospective clinical descriptive study. Bilateral scroto-inguinal microscopic varicocelectomy and<br /> testicular biopsy were performed on non-obstructive azoospemia patients with varicocele admitted from January<br /> 2011 to September 2014 at Department of Andrology, Binh Dan hospital.<br /> Results: In 269 patients, 22% of those had motile sperm and 7.33% of patients had live births.<br /> Conclusion: Bilateral scroto-inguinal microscopic varicocelectomy advices the ability to non-obstructive<br /> azoospermic men with varicocele have motile sperm postoperative.<br /> Key-words: microscopic varicocelectomy, non-obstructive azoospermia, varicocele.<br /> không bế tắc (VTKBT) có kèm giãn tĩnh mạch<br /> MỞ ĐẦU<br /> tinh (GTMT) chiếm từ 4,3-13,3%Error! Reference source not<br /> Vô tinh là không có tinh trùng trong cặn lắng<br /> found.. Phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giúp cải thiện<br /> ly tâm tinh dịch trong ít nhất 2 lần thử khác<br /> tinh dịch đồ trong 60-80% bệnh nhân vô sinh có<br /> nhau, chiếm khoảng 1% nam giới và lên đến 15%<br /> GTMT(4,9).<br /> ở nam giới vô sinh4. Tỉ lệ bệnh nhân vô tinh<br /> Nghiên cứu này thực hiện nhằm đánh giá<br /> * Bệnh viện Bình Dân Tp.HCM<br /> Tác giả liên lạc: BS. Nguyễn Hồ Vĩnh Phước<br /> <br /> 232<br /> <br /> ĐT: 0989212535<br /> <br /> Email: bsvinhphuoc@gmail.com<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> hiệu quả của vi phẫu cột tĩnh mạch tinh hai bên<br /> ngả bẹn-bìu trên bệnh nhân VTKBT kèm GTMT.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đây là nghiên cứu lâm sàng tiền cứu mô<br /> tả. Đối tượng khảo sát là những bệnh nhân<br /> VTKBT kèm GTMT, điều trị tại khoa Nam<br /> Học, bệnh viện Bình Dân, từ tháng 01/2011<br /> đến tháng 09/2014.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> hiển vi hoặc kính lúp có độ phóng đại 3x đến<br /> 3.5x trong quá trình bộc lộ các thành phần trong<br /> thừng tinh.<br /> + Tiến hành đóng cân cơ chéo lớn, cân và mỡ<br /> dưới da và khâu dưới da bằng chỉ thích hợp.<br /> <br /> Tinh dịch đồ trước mổ được thực hiện tối<br /> thiểu 2 lần, cách nhau tối thiểu 1 tháng.<br /> Tất cả các bệnh nhân đều được thực hiện<br /> cùng một kỹ thuật mổ gồm: sinh thiết tinh<br /> hoàn và cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên vi<br /> phẫu ngả bẹn-bìu theo tác giả Nguyễn Thành<br /> Như (2007)(10):<br /> + Bệnh nhân nằm ngửa, hai chân duỗi. Gây<br /> tê tủy sống.<br /> + Rạch da theo đường giữa bìu, lần lượt mở<br /> bao tinh mạc mỗi bên. Tiến hành thám sát từng<br /> bên tinh hoàn, mào tinh, thừng tinh trong bìu.<br /> Ghi nhận về thể tích tinh hoàn, mức độ căng của<br /> mào tinh, tình trạng ống dẫn tinh. Sinh thiết hai<br /> tinh hoàn: quan sát đại thể mô tinh hoàn, sau đó<br /> cố định hai mẫu thử trong từng lọ riêng biệt.<br /> Nếu có giãn tĩnh mạch tinh kèm theo, cột các<br /> tĩnh mạch vùng bìu và thừng tinh hai bên. Đóng<br /> bìu ba lớp: bao tinh mạc, các lớp cơ bìu và khâu<br /> da bằng chỉ thích hợp.<br /> + Rạch da vùng bẹn theo nếp da, cách củ<br /> mu 1-2cm, trên đường đi của thừng tinh. Rạch<br /> mở cân cơ chéo ngoài theo hướng sợi cân. Bộc<br /> lộ thừng tinh, bóc tách khỏi thừng tinh thần<br /> kinh chậu bẹn và nhánh sinh dục của thần<br /> kinh sinh dục-đùi. Kéo và giữ thừng tinh nhờ<br /> một penrose.<br /> + Rạch mở lần lượt bao xơ tinh ngoài và tinh<br /> trong. Bộc lộ các tĩnh mạch tinh trong và tinh<br /> ngoài, thuộc đám rối dây leo trong thừng tinh.<br /> Lần lượt cột các tĩnh mạch tinh (cả giãn và không<br /> giãn) bằng chỉ silk không tan 3.0. Chú ý bảo toàn<br /> ống dẫn tinh, các động mạch tinh và hệ thống<br /> bạch mạch của thừng tinh. Có thể sử dụng kính<br /> <br /> Hình 1: Vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn<br /> Các biến chứng như: tụ máu bìu, teo tinh<br /> hoàn, tràn dịch tinh mạc hoặc GTMT tái phát<br /> được ghi nhận. Bệnh nhân tái khám được thực<br /> hiện tinh dịch đồ sau phẫu thuật mỗi ba tháng.<br /> Mỗi bệnh nhân có tối thiểu 2 lần thử tinh dịch<br /> đồ hậu phẫu. Ghi nhận tình trạng có thai<br /> và/hoặc có con tự nhiên hoặc nhờ hỗ trợ sinh<br /> sản.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Từ tháng 1/2008 đến 09/2014, ghi nhận 259<br /> bệnh nhân VTKBT kèm GTMT, 100% có GTMT<br /> hai bên.<br /> Tuổi của bệnh nhân: trung bình là 31,47 ±<br /> 4,58 (23-44 tuổi).<br /> Thời gian từ khi lập gia đình đến khi phẫu<br /> thuật: trung bình là 3,53 ± 2,26 năm (1-12 năm).<br /> Thể tích tinh hoàn trước mổ: trung bình là<br /> 7,54 ± 1,94 ml (5-12 ml).<br /> Nồng độ FSH trong máu trước mổ: trung<br /> bình là 15,06 ± 7,48 mIU/ml (5,79-49,16 mIU/ml).<br /> Ghi nhận trong mổ các trường hợp đều có<br /> giãn tĩnh mạch tinh hai bên. Trong khi đó, siêu<br /> âm trước mổ phát hiện giãn tĩnh mạch tinh trong<br /> 240/259 trường hợp (92,66%).<br /> <br /> 233<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Thời gian phẫu thuật: trung bình là 50,52 ±<br /> 5,22 phút (40-60 phút).<br /> Kết quả sinh thiết tinh hoàn: có 70 trường<br /> hợp giảm sinh tinh (27%), 72 trường hợp ngừng<br /> sinh tinh nửa chừng (27,8%), 93 trường hợp hội<br /> chứng chỉ toàn tế bào Sertoli (35,9%) và 24<br /> trường hợp thoái hóa hyalin (9,3%).<br /> <br /> 100% bệnh nhân được theo dõi hậu phẫu,<br /> ghi nhận về thai kỳ và có con. Thời gian theo dõi<br /> trung bình là 27,40 ± 4,49 (22–36 tháng). Có 57<br /> trường hợp (22%) có tinh trùng (TT) di động hậu<br /> phẫu, mật độ trung bình là 1,65 ± 1,58x106/ml.<br /> <br /> Biểu đồ 1: Thời điểm lần đầu ghi nhận có tinh trùng trong tinh dịch hậu phẫu<br /> Có 19 trường hợp có con hậu phẫu (7,33%),<br /> trong đó có 12 trường hợp đã có con tự nhiên và<br /> 7 trường hợp có con nhờ thụ tinh trong ống<br /> nghiệm (TTTON).<br /> Bảng 1: Những trường hợp có con hậu phẫu<br /> Bệnh<br /> Sinh thiết<br /> nhân<br /> tinh hoàn<br /> 026-NQH<br /> STNC<br /> 027-VNQ<br /> GST<br /> 043-HVA<br /> STNC<br /> 082-PHP<br /> STNC<br /> 090-NVT<br /> STNC<br /> 097-HVC<br /> STNC<br /> 100-NAA<br /> STNC<br /> 114-NDH<br /> GST<br /> 121-NQT<br /> GST<br /> 135-TVD<br /> STNC<br /> 149-TVN<br /> STNC<br /> 187-NCK<br /> GST<br /> <br /> 234<br /> <br /> Có tinh trùng sau mổ<br /> (tháng)<br /> 18<br /> 9<br /> 9<br /> 9<br /> 12<br /> 12<br /> 24<br /> 9<br /> 9<br /> 12<br /> 12<br /> 6<br /> <br /> Có con<br /> TTON<br /> TN<br /> TTON<br /> TN<br /> TN<br /> TN<br /> TN<br /> TTON<br /> TN<br /> TTON<br /> TTON<br /> TN<br /> <br /> Bệnh<br /> Sinh thiết<br /> nhân<br /> tinh hoàn<br /> 191-PHH<br /> STNC<br /> 199-PVQ<br /> STNC<br /> 206-VTH<br /> STNC<br /> 209-NVK<br /> STNC<br /> 237-HVT<br /> GST<br /> 244-NTT<br /> STNC<br /> 258-PVT<br /> STNC<br /> <br /> Có tinh trùng sau mổ<br /> (tháng)<br /> 9<br /> 12<br /> 12<br /> 12<br /> 6<br /> 6<br /> 12<br /> <br /> Có con<br /> TN<br /> TN<br /> TN<br /> TN<br /> TTON<br /> TTON<br /> TN<br /> <br /> Các biến chứng: 1 trường hợp tụ máu bìu<br /> (0,4%), 2 trường hợp nhiễm trùng vết mổ (0,8%).<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Hiệu quả trong cải thiện tinh dịch đồ hậu<br /> phẫu<br /> Năm 2010, Weedin và cộng sự(12) đã công bố<br /> một phân tích gộp của 11 báo cáo từ 7 quốc gia<br /> trong 20 năm gần đây về thắt tĩnh mạch tinh ở<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> nam giới VTKBT. Trong tất cả hơn 233 bệnh<br /> nhân được phân tích, tuổi trung bình là 30,1 tuổi;<br /> thời gian theo dõi trung bình là 13,3 tháng; có 91<br /> (39,1%) bệnh nhân có tinh trùng di động trong<br /> tinh dịch hậu phẫu, mật độ tinh trùng trung bình<br /> là 1,6 ± 1,2x106/ml.<br /> Matthews và cộng sự(7) báo cáo một nghiên<br /> cứu đoàn hệ ghi nhận 78 nam giới vô sinh gồm<br /> có 22 bệnh nhân vô sinh không tinh trùng và 56<br /> bệnh nhân thiểu nhược tinh nặng. Tất cả bệnh<br /> nhân được thắt tĩnh mạch tinh vi phẫu. Sau phẫu<br /> thuật, trong nhóm bệnh nhân không tinh trùng,<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> có 12 (55%) bệnh nhân có tinh trùng di động<br /> trong tinh dịch.<br /> Kadioglu và cộng sự(4) đã nghiên cứu 24 nam<br /> giới VTKBT có GTMT. Có 5 (21%) bệnh nhân có<br /> tinh trùng trong tinh dịch hậu phẫu với mật độ<br /> tinh trùng trung bình 0,04 ± 0,03x106/ml trong<br /> thời gian theo dõi trung bình là 13,4 ± 4,7 tháng.<br /> Kim và cộng sự (5) đã nghiên cứu 28 nam giới<br /> VTKBT có GTMT. Có 12 (43%) bệnh nhân có tinh<br /> trùng trong tinh dịch hậu phẫu với mật độ tinh<br /> trùng trung bình 1,2 ± 3,6x106/ml trong 24 tháng<br /> theo dõi. Trường hợp có tinh trùng di động sớm<br /> nhất sau mổ là 4 tháng.<br /> <br /> Bảng 2: Kết quả tinh dịch đồ sau mổ của các nghiên cứu<br /> Tác giả<br /> (7)<br /> <br /> Matthews<br /> (5)<br /> Kim<br /> (4)<br /> Kadioglu<br /> (10)<br /> Pasqualotto<br /> (1)<br /> Cakan<br /> (2)<br /> Esteves<br /> (6)<br /> Lee<br /> (12)<br /> Weedin<br /> (11)<br /> Taha<br /> Chúngtôi<br /> <br /> Năm<br /> báo cáo<br /> 1998<br /> 1999<br /> 2001<br /> 2003<br /> 2004<br /> 2005<br /> 2007<br /> 2010<br /> 2012<br /> 2015<br /> <br /> Cỡ mẫu (n)<br /> 22<br /> 28<br /> 24<br /> 15<br /> 13<br /> 17<br /> 19<br /> 233<br /> 31<br /> 259<br /> <br /> Thời gian theo dõi<br /> (tháng)<br /> 10,3<br /> 15<br /> 13,4<br /> KR*<br /> 9<br /> 18,9<br /> 7,4<br /> 13,3<br /> 19,3<br /> 27,4<br /> <br /> 6<br /> <br /> Có tinh trùng di động<br /> 12 (55%)<br /> 12 (43%)<br /> 05 (21%)<br /> 7 (47%)<br /> 3 (23%)<br /> 8 (47%)<br /> 07 (36,4%)<br /> 91 (39,1%)<br /> 10 (32,3%)<br /> 57 (22%)<br /> <br /> Mật độ tinh trùng (x10 )<br /> 2,2<br /> 1,2<br /> 0,04<br /> 4,1<br /> 0,7<br /> 0,8<br /> 0,36<br /> 1,6<br /> 2,3<br /> 1,65<br /> <br /> * KR: không rõ<br /> <br /> Năm 2012, Taha và cộng sự (11) thực hiện<br /> nghiên cứu tiền cứu không đối chứng trên<br /> những nam giới VTKBT có GTMT sờ thấy trên<br /> lâm sàng, kết quả có 10/31 (32,3%) bệnh nhân có<br /> tinh trùng di động trong tinh dịch sau mổ thắt<br /> tĩnh mạch tinh vi phẫu.<br /> Trong nghiên cứu này:<br /> + Tỷ lệ có tinh trùng di động trong tinh dịch<br /> sau mổ là 57/259 (22%) với thời gian theo dõi<br /> trung bình là 27,40 ± 4,49 tháng; mật độ trung<br /> bình là 1,65 ± 1,58x106/ml.<br /> + Thời điểm lần đầu có tinh trùng sau mổ<br /> sớm nhất là 3 tháng (2 trường hợp). Thời điểm<br /> lần đầu có tinh trùng sau mổ thường gặp nhất là<br /> 12 tháng (27/259 bệnh nhân, chiếm 10,4%). Có<br /> 9/259 (3,9%) bệnh nhân có tinh trùng sau mổ<br /> trong khoảng thời gian từ 12-24 tháng.<br /> <br /> Như vậy, VTKBT không phải là vô vọng.<br /> Phẫu thuật thắt tĩnh mạch tinh mang lại khả<br /> năng có tinh trùng di động trong tinh dịch sau<br /> mổ. Thời điểm có tinh trùng sau mổ lần đầu sớm<br /> nhất là 3 tháng, thường gặp nhất là 12 tháng. Do<br /> đó, theo chúng tôi, nên theo dõi hậu phẫu ít nhất<br /> là 12 tháng về hiệu quả trong cải thiện tinh dịch<br /> đồ.<br /> <br /> Tỷ lệ có con sau mổ<br /> Trong điều trị vô sinh nam, mục tiêu là giúp<br /> bệnh nhân có con từ tinh trùng của họ.<br /> Báo cáo đầu tiên trên thế giới về hiệu quả<br /> của phẫu thuật điều trị GTMT là của Tulloch<br /> vào năm 1952 về một trường hợp vô tinh. Sau<br /> phẫu thuật, vợ bệnh nhân đã có thai tự<br /> nhiên(12). Kể từ đó, thắt tĩnh mạch tinh giãn đã<br /> trở thành một phẫu thuật phổ biến trong điều<br /> trị vô sinh nam(10).<br /> <br /> 235<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Theo phân tích gộp 11 báo cáo của<br /> Weedin(13). tỷ lệ có con tự nhiên hậu phẫu là 6%.<br /> Có những báo cáo cho thấy tỉ lệ có thai tự nhiên<br /> lên đến 12,5% (Kadioglu, 2001) hoặc 15%<br /> (Matthews, 1998) (bảng 4.4).<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Bảng 3: Kết quả có con sau mổ của các nghiên cứu<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Tác giả<br /> <br /> (7)<br /> <br /> Matthews<br /> (5)<br /> Kim<br /> (4)<br /> Kadioglu<br /> (6)<br /> Lee<br /> (13)<br /> Weedin<br /> Chúng tôi<br /> <br /> Năm Cỡ mẫu<br /> Có con<br /> báo<br /> (n)<br /> Tự nhiên Thụ tinh trong<br /> cáo<br /> ống nghiệm<br /> 1998<br /> 1999<br /> 2001<br /> 2007<br /> 2010<br /> 2015<br /> <br /> 22<br /> 28<br /> 24<br /> 19<br /> 233<br /> 259<br /> <br /> 3 (15%)<br /> 2 (7%)<br /> 3 (12,5%)<br /> 1 (5,3%)<br /> 14 (6%)<br /> 12 (4,63%)<br /> <br /> 3 (13,63%)<br /> 2 (7,14%)<br /> KR*<br /> KR*<br /> KR*<br /> 7 (2,7%)<br /> <br /> Trong nghiên cứu này, có 19 (7,33%)<br /> trường hợp có con. Trong đó, có 12 bệnh nhân<br /> có con bằng thụ thai tự nhiên và 7 bệnh nhân<br /> có con bằng kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào<br /> tương trứng.<br /> Tóm lại, so với tổng số bệnh nhân trải qua<br /> phẫu thuật, tỷ lệ có con tính chung và tỷ lệ có<br /> thai tự nhiên tính riêng chưa đến 1/10. Tuy<br /> nhiên, phẫu thuật thắt tĩnh mạch tinh trên bệnh<br /> nhân VTKBT đã mở ra cho bệnh nhân một hi<br /> vọng mới: có con từ tinh trùng của chính họ.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 5.<br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 10.<br /> <br /> 11.<br /> <br /> 12.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Vô tinh không phải là vô vọng. Vi phẫu thuật<br /> cột tĩnh mạch tinh hai bên ngả bẹn-bìu mang lại<br /> khả năng cho những bệnh nhân VTKBT kèm<br /> GTMT có tinh trùng di động trong tinh dịch và<br /> có con tự nhiên hay kèm hỗ trợ sinh sản bằng<br /> tinh trùng của chính họ.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 236<br /> <br /> Cakan M., Altug U., (2004). Induction of spermatogenesis by<br /> inguinal varicocele repair in azoospermic men. Arch Androl, 50<br /> (3), pp.145-150.<br /> <br /> 13.<br /> 14.<br /> <br /> Czaplicki<br /> M.,<br /> Bablok<br /> L.,<br /> Janczewski<br /> Z. (1979).<br /> Varicocelectomy in patients with azoospermia, Arch Androl,<br /> 3(1), 51-55.<br /> Esteves SC, Glina S (2005). Recovery of spermatogenesis after<br /> microsurgical subinguinal varicocele repair in azoospermic<br /> men is related to testicular histology. Int Braz J Urol; 31(6):541548.<br /> Goldstein M. Surgical management of male infertility and<br /> other scrotal disorder. In Campbell - Walsh’s Urology 2007,<br /> W.B Saunders, 1532-1587.<br /> Kadioglu A, Tefekli A, Cayan S (2001). Microsurgical inguinal<br /> varicocele repair in azoospermic men. Urology; 57:328-333.<br /> Kim ED, Leibman BB, Grinblat DM (1999). Varicocele repair<br /> improves semen parameters in azoospermic men with<br /> spermatogenic failure. J Urol; 162:737-740.<br /> Lee JS, Park HJ, Seo JT (2007). What is the indication of<br /> varicocelectomy in men with nonobstructive azoospermia?.<br /> Urol; 69:352-355.<br /> Matthews GJ, Matthews ED, Goldstein M (1998). Induction of<br /> spermatogenesis and achievement of pregnancy after<br /> microsurgical varicocelectimy in men with azoospermia and<br /> severe oligoasthenospermia. Fertil Steril; 70:71-75.<br /> Nguyễn Thành Như, Trần Chung Thủy, Mai Bá Tiến Dũng<br /> (2010). Vi phẫu thuật cột tĩnh mạch tinh giãn hai bên ngả bẹnbìu: hiệu quả điều trị trong hiếm muộn nam. Tạp Chí Y Học<br /> Thực Hành; 14 (2):43-47.<br /> Nguyễn Thành Như, Mai Bá Tiến Dũng, Phạm Hữu Đương<br /> (2007). Giãn tĩnh mạch tinh: bệnh lý của hai bên thừng tinh.<br /> Hội nghị của Hội tiết niệu – thận học TP Hồ Chí Minh 2007,<br /> Kiên Giang.<br /> Pasqualotto FF, Lucon AM, Hallak J, Góes PM, Saldanha LB,<br /> Arap S (2003). Induction of spermatogenesis in azoospermic<br /> men after varicocele repair. Human Reproduction; 18 (1):108112.<br /> Taha A. Abdel-Meguid (2012). Predictors of Sperm Recovery<br /> and Azoospermia Relapse in Men With Nonobstructive<br /> Azoospermia After Varicocele Repair. J Urol, 187, 222-226.<br /> Tulloch W.S. (1952). Consideration of sterility, subfertility in<br /> the male. Edinburgh Med J, 59, 29-34.<br /> Weedin JW, Khera M, Lipshultz LI (2010). Varicocele repair in<br /> patients with nonobstructive azoospermia: a meta-analysis. J<br /> Urol; 183(6):2309-2315.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 10/05/2015<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 01/06/2015<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 05/08/2015<br /> <br />