Hiệu quả lâm sàng dài hạn của điều trị làm dính màng phổi bằng iodopovidone hoặc TALC nhũ tương ở bệnh nhân tràn dịch màng phổi ác tính thứ phát lượng nhiều

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HIỆU QUẢ LÂM SÀNG DÀI HẠN CỦA ĐIỀU TRỊ<br /> LÀM DÍNH MÀNG PHỔI BẰNG IODOPOVIDONE<br /> HOẶC TALC NHŨ TƯƠNG Ở BỆNH NHÂN TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI<br /> ÁC TÍNH THỨ PHÁT LƯỢNG NHIỀU<br /> Nguyễn Hữu Lân*, Đặng Vạn Phước**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Làm dính màng phổi là một trong những chọn lựa tốt nhất để điều trị cho bệnh nhân tràn dịch<br /> màng phổi ác tính tái phát có triệu chứng. Mục đích của nghiên cứu này là xác định hiệu quả lâm sàng dài hạn<br /> của điều trị làm dính màng phổi bằng iodopovidone hoặc talc nhũ tương ở bệnh nhân tràn dịch màng phổi ác tính<br /> thứ phát lượng nhiều.<br /> Đối tượng - Phương pháp NC: 216 bệnh nhân tràn dịch màng phổi ác tính thứ phát lượng nhiều được thu<br /> dung vào nghiên cứu từ tháng 6/2005 đến tháng 6/2008 tại khoa C6, bệnh viện Phạm Ngọc Thạch. Bệnh nhân<br /> được nhận ngẫu nhiên hoặc 20mL iodopovidone 10% hoặc 5g talc hòa tan trong 60mL NaCl 0,9% bơm qua ống<br /> dẫn lưu màng phổi. Bệnh nhân được đánh giá về các triệu chứng khó thở, tình trạng hoạt động, ho, đau ngực và<br /> hiệu quả làm dính màng phổi ở thời điểm 48 giờ sau đưa tác nhân gây dính vào khoang màng phổi và, 1 tháng, 3<br /> tháng, 6 tháng sau rút ống dẫn lưu màng phổi, với thời gian theo dõi 6 tháng.<br /> Kết quả: Tỷ lệ làm dính màng phổi thất bại tại thời điểm 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng theo thứ tự là 5,6%,<br /> 8,8%, 12,2%. Làm dính màng phổi thành công làm giảm có ý nghĩa thống kê triệu chứng đau ngực cho đến thời<br /> điểm 1 tháng (p = 0,007), triệu chứng ho cho đến thời điểm 3 tháng (p = 0,003), triệu chứng khó thở và tình trạng<br /> hoạt động cơ thể cho đến thời điểm 6 tháng (p = 0,0001) sau rút ống dẫn lưu màng phổi.<br /> Kết luận: Thành công của phương pháp làm dính màng phổi bằng iodopovidone và talc nhũ tương có hiệu<br /> quả làm giảm các triệu chứng, gây ra bởi tràn dịch màng phổi ác tính thứ phát, lượng nhiều.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> LONG-TERM CLINICAL EFFICACY OF PLEURODESIS BY IODOPOVIDONE OR TALC SLURRY<br /> IN MASSIVE SECONDARY MALIGNANT PLEURAL EFFUSIONS PATIENTS<br /> Nguyen Huu Lan, Dang Van Phuoc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 13 - Supplement of No 1 - 2009: 116 - 123<br /> Background - objectives: Pleurodesis is the one of the best options for the management of symptomatic,<br /> recurent patients with malignant pleural effusion. The purpose of this study is long-term clinical efficacy of<br /> pleurodesis by iodopovidone or talc slurry determination in massive secondary malignant pleural effusions<br /> patients.<br /> Methods: 216 patients with massive malignant pleural effusions were prospectively assessed from June 2005<br /> to June 2008 in C6 ward, Phạm Ngọc Thạch Hospital. The patients were randomized to receive either 20mL 10%<br /> iodopovidone or 5g talc diluted in 60mL saline solution 0,9% through the chest tube. Patients were evaluated<br /> before first thoracentesis and 1 month, 3 months, 6 month after chest tube was removed regarding dyspnea,<br /> performance status, cough, chest pain and effectiveness of pleurodesis.<br /> Results: one-month, three-month, six-month unsuccessful pleurodesis rate was 5.6%, 8.8%, 12.2%<br /> respectively. The successful pleurodesis statistically significant reduce the chest pain until 1m (p = 0,007), cough<br /> * BV. Phạm Ngọc Thạch ** Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TP.HCM<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> until 3m (p = 0,003), dyspnea and performance status (p = 0,0001) until 6m after chest tube removing, during six<br /> month of follow-up.<br /> Conclusions: Iodopovidone and talc slurry pleurodesis are effective to reduce symptoms, specially dyspnea<br /> and performance status, caused by massive secondary malignant pleural effusions.<br /> Thạch từ tháng 6.2005 đến tháng 6.2008, bị tràn<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> dịch màng phổi ác tính thứ phát lượng nhiều<br /> Tràn dịch màng phổi ác tính thường là biểu<br /> (thể tích tràn dịch màng phổi ≥ 1L), không có<br /> hiện tình trạng bệnh lý ung thư giai đoạn cuối,<br /> khả năng hóa trị và/hoặc xạ trị ung thư hay<br /> làm mất khả năng hoạt động của bệnh nhân(21).<br /> vẫn còn tràn dịch màng phổi sau hóa trị<br /> Tiên lượng của bệnh nhân tràn dịch màng phổi<br /> và/hoặc xạ trị ung thư. Sau khi tháo hết dịch<br /> ác tính rất xấu(3,8,11,15,16,18,20), với thời gian sống<br /> qua ống dẫn lưu màng phổi, phổi nở ra hoàn<br /> thêm sau chẩn đoán ngắn, chỉ tính bằng tháng(21).<br /> toàn, triệu chứng lâm sàng giảm so với trước<br /> Trên 75% bệnh nhân tràn dịch màng phổi ác tính<br /> khi đặt ống dẫn lưu màng phổi, chỉ số<br /> có triệu chứng lâm sàng(1,6,13,24). Khó thở, đau<br /> Karnofsky ≥ 60%, PaO2 ≥ 60 mmHg, hoặc SpO2<br /> ngực, ho làm xấu đi chất lượng cuộc sống của<br /> ≥ 90%, không có thai và/hoặc đang cho con bú.<br /> bệnh nhân(3,11,16,17,19,20). Mặc dù chọc tháo dịch hay<br /> Tại các lần khám khi nhập viện, sau tháo hết<br /> đặt ống dẫn lưu màng phổi làm giảm nhanh<br /> dịch qua ống dẫn lưu màng phổi, trước khi bơm<br /> triệu chứng khó thở, đau ngực, ho do tràn dịch<br /> thuốc làm dính màng phổi, ghi nhận thân nhiệt,<br /> màng phổi gây nên, tỷ lệ tái phát tràn dịch màng<br /> mạch, huyết áp, SpO2 và/hoặc PaO2, nhịp thở,<br /> phổi có thể lên đến 100% sau 1 tháng(1,9,13,22). Chọc<br /> đánh giá mức độ đau ngực bằng thang điểm<br /> tháo dịch màng phổi nhiều lần gây cạn kiệt<br /> hiển thị số (Visual Analog Scale:VAS), mức độ<br /> protein, dịch, điện giải, làm xấu dần tổng trạng<br /> khó bằng thang điểm Borg, thang điểm Sadoul,<br /> của bệnh nhân(2,16,17,21), làm tăng nguy cơ xuất<br /> tình trạng hoạt động cơ thể (Performance status)<br /> hiện các biến chứng như tràn mủ màng phổi,<br /> của bệnh nhân theo thang điểm Karnofsky và<br /> tràn khí màng phổi(1,3,22). Làm dính màng phổi<br /> thang điểm WPS (WHO Performance Scale).<br /> dường như là điều trị chọn lựa tốt nhất hiện nay<br /> Bệnh nhân được chọn ngẫu nhiên vào hai<br /> để ngăn ngừa tái phát tràn dịch màng phổi ác<br /> (4)<br /> nhóm<br /> điều trị: hoặc bơm talc nhũ tương (đã<br /> tính . Phương pháp làm dính màng phổi bằng<br /> được tiệt trùng bằng nhiệt 132oC trong 6 giờ)<br /> hoá chất có tỷ lệ biến chứng và tử vong đều<br /> hoặc, bơm iodopovidone qua ống dẫn lưu màng<br /> thấp, giải thích lý do được ưa chuộng của thủ<br /> phổi. Sau đặt ống dẫn lưu tháo hết dịch màng<br /> thuật này so với bóc vỏ màng phổi, cào xước<br /> phổi, khi X quang lồng ngực cho thấy phổi đã nở<br /> màng phổi trong điều trị tràn dịch màng phổi ác<br /> ra hoàn toàn, sử dụng midazolam 5mg (tiêm<br /> tính. Đa số bác sĩ chuyên khoa hô hấp chấp nhận<br /> tĩnh mạch), paracetamol 1g (truyền tĩnh mạch).<br /> làm dính màng phổi bằng hoá chất là phương<br /> 15 phút sau, bơm 5g bột talc y khoa đã được hấp<br /> thức đủ để điều trị triệu chứng tại khoang màng<br /> vô trùng và lidocain 2mg/kg cân nặng, pha trong<br /> phổi(21). Chúng tôi thực hiện nghiên cứu này để<br /> 60mL nước muối sinh lý hoặc, 20mL<br /> đánh giá hiệu quả lâm sàng dài hạn của điều trị<br /> iodopovidone 10% vô trùng và lidocain 2mg/kg<br /> làm dính màng phổi bằng talc và iodopovidone<br /> cân nặng, pha trong 60mL nước muối sinh lý để<br /> ở bệnh nhân tràn dịch màng phổi ác tính thứ<br /> bơm vào khoang màng phổi. Sau khi bơm tác<br /> phát lượng nhiều.<br /> nhân gây dính vào khoang màng phổi, ống dẫn<br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> lưu được kẹp lại, bệnh nhân xoay trở theo 6<br /> Chúng tôi thực hiện thử nghiệm lâm sàng<br /> hướng (nằm ngửa, nằm sấp, nằm nghiêng phải,<br /> chứng ngẫu nhiên không mù, cho 216 bệnh<br /> nằm nghiêng trái, ngồi thẳng lưng, nằm đầu<br /> nhân ≥ 18 tuổi, nhập bệnh viện Phạm Ngọc<br /> thấp), mỗi 10 phút, trong vòng 2 giờ. Sau khi<br /> <br /> 2Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> tháo kẹp ống dẫn lưu, duy trì áp lực hút qua ống<br /> dẫn lưu là –20cmH2O. 4 giờ sau bơm thuốc,<br /> truyền tĩnh mạch paracetamol 1g. 48 giờ sau khi<br /> bơm hóa chất vào khoang màng phổi, nếu lượng<br /> dịch chảy ra qua ống dẫn lưu màng phổi <<br /> 150mL/24 giờ, kẹp ống dẫn lưu màng phổi trong<br /> 24 giờ, chụp X quang lồng ngực thẳng kiểm tra,<br /> nếu không có tràn khí màng phổi sẽ tiến hành<br /> rút ống dẫn lưu màng phổi. Nếu lượng dịch<br /> chảy ra qua ống dẫn lưu màng phổi ≥ 150mL/24<br /> giờ, sẽ tiến hành bơm thuốc gây dính màng phổi<br /> lần 2 với thuốc cùng loại với lần 1. Nếu sau 2 lần<br /> bơm talc hay iodopovidone không có kết quả<br /> làm dính màng phổi thành công (lượng dịch<br /> chảy ra qua ống dẫn lưu màng phổi ≥ 150mL/24<br /> giờ), sẽ thay đổi chất gây dính màng phổi lần 3<br /> bằng iodopovidone hay talc. Lập lại làm dính<br /> màng phổi lần 4 bằng iodopovidone hay talc,<br /> nếu sau 48 giờ bơm thuốc lần 3 vào khoang<br /> màng phổi, lượng dịch chảy ra qua ống dẫn lưu<br /> màng phổi ≥ 150mL/24 giờ. Sau 48 giờ bơm<br /> thuốc lần 4 vào khoang màng phổi, sẽ tiến hành<br /> rút ống dẫn lưu màng phổi.<br /> Tiêu chí đánh giá kết quả làm dính màng<br /> phổi vào tháng thứ 1, thứ 3, thứ 6 được tính từ<br /> khi bệnh nhân được rút ống dẫn lưu màng phổi<br /> cho đến thời điểm được đánh giá:<br /> Thành công hoàn toàn: không có tích tụ dịch<br /> trên X quang lồng ngực cho đến thời điểm được<br /> đánh giá.<br /> Thành công một phần: chỉ có một lượng ít<br /> dịch tích tụ trong khoang màng phổi (dịch tích<br /> tụ trong khoang màng phổi < 50% so với lượng<br /> dịch được đánh giá trên X quang lồng ngực<br /> trước khi tháo dịch để làm dính màng phổi), và<br /> không có yêu cầu rút dịch giải tỏa để duy trì<br /> cuộc sống cho bệnh nhân cho đến thời điểm<br /> được đánh giá.<br /> Thất bại: khi thiếu những tiêu chí đánh giá<br /> làm dính màng phổi thành công (hoàn toàn, một<br /> phần) vừa nêu trên.<br /> Chúng tôi sử dụng phép kiểm chi bình<br /> phương để so sánh tỉ lệ khác biệt cho các biến<br /> định tính, và phép kiểm Kruskal-Wallis cho các<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> biến định lượng. Tất cả các phương pháp kiểm<br /> định giả thuyết được thực hiện bằng cách sử<br /> dụng kiểm định 2 bên (two-sided alternatives).<br /> Ngưỡng ý nghĩa là 0,05 (p < 0,05) để chấp nhận<br /> hay bác bỏ giả thuyết thống kê. Tất cả phân tích<br /> được thực hiện bằng phần mềm thống kê<br /> STATA 8.0.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Tham gia vào nghiên cứu có 107 (49,5%)<br /> bệnh nhân nam, 109 (50,5%) bệnh nhân nữ, tuổi<br /> trung bình 63 ± 13 tuổi (từ 31 tuổi đến 91 tuổi),<br /> 116 (53,7%) bệnh nhân làm dính màng phổi bằng<br /> talc nhũ tương, 100 (46,3%) bệnh nhân làm dính<br /> màng phổi bằng iodopovidone. Số lần trung<br /> bình chọc tháo dịch màng phổi trước nhập viện<br /> là 3,6 ± 2,3 lần/tháng (3,6 ± 2,2 lần/tháng trong<br /> nhóm bơm talc vào khoang màng phổi; 3,6 ± 2,4<br /> lần/tháng trong nhóm bơm iodopovidone vào<br /> khoang màng phổi). Do bệnh nhân được chọn<br /> ngẫu nhiên, nên hầu như không có sự khác biệt<br /> có ý nghĩa thống kê của các tham số nghiên cứu<br /> trong nhóm làm dính màng phổi lần 1 bằng talc<br /> hay iodopovidone, ngoại trừ số lượng tế bào đơn<br /> nhân trong dịch màng phổi của nhóm bệnh<br /> nhân làm dính màng phổi bằng talc thấp hơn<br /> nhóm bệnh nhân làm dính màng phổi bằng<br /> iodopovidone (185 ± 421/mm3 so với 205 ±<br /> 288/mm3, p < 0,05). Có 52 bệnh nhân thất bại làm<br /> dính màng phổi sau bơm thuốc lần 1, bao gồm<br /> 23 bệnh nhân làm dính màng phổi bằng talc, 29<br /> bệnh nhân làm dính màng phổi bằng<br /> iodopovidone. 52 bệnh nhân này được làm dính<br /> màng phổi lần 2, với thuốc bơm vào khoang<br /> màng phổi cùng loại với thuốc làm dính màng<br /> phổi lần 1. Không có khác biệt có ý nghĩa thống<br /> kê của các tham số nghiên cứu trong nhóm làm<br /> dính màng phổi lần 2 bằng talc hay<br /> iodopovidone Ngoại trừ số lượng tế bào dịch<br /> màng phổi và số lượng bạch cầu đơn nhân dịch<br /> màng phổi ở nhóm bệnh nhân bơm<br /> iodopovidone cao hơn một cách có ý nghĩa<br /> thống kê so với nhóm bệnh nhân bơm talc (theo<br /> thứ tự 655 ± 211/mm3 so với 604 ± 415/mm3, p =<br /> 0,048 và 310 ± 310/mm3 so với 218 ± 502/mm3, p =<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> 0,02). Kết quả sau 48 giờ bơm thuốc làm dính<br /> màng phổi lần 2, có thêm 35 bệnh nhân có lượng<br /> dịch thoát qua ống dẫn lưu màng phổi <<br /> 150mL/24 giờ, trong đó nhóm bơm talc vào<br /> khoang màng phổi có 19 bệnh nhân, nhóm bơm<br /> iodopovidone vào khoang màng phổi có 16 bệnh<br /> nhân. 4 bệnh nhân thất bại làm dính màng phổi<br /> bằng talc được làm dính màng phổi bằng<br /> iodopovidone. 12 bệnh nhân thất bại làm dính<br /> màng phổi bằng iodopovidone được làm dính<br /> màng phổi bằng talc lần 3 (1 bệnh nhân từ chối<br /> thực hiện tiếp làm dính màng phổi lần 3). Sau 48<br /> giờ, có 3 bệnh nhân bơm iodopovidone, 6 bệnh<br /> nhân bơm talc có lượng dịch thoát qua ống dẫn<br /> lưu màng phổi ≥ 150mL/24 giờ. Thực hiện làm<br /> dính màng phổi lần 4 cho 9 bệnh nhân này bằng<br /> cách bơm vào khoang màng phổi tác nhân cùng<br /> loại với tác nhân làm dính màng phổi lần 3. Kết<br /> quả sau 48 giờ bơm thuốc vào khoang màng<br /> phổi, chỉ còn 3 bệnh nhân trong nhóm bơm talc<br /> vào khoang màng phổi lần 4 có lượng dịch thoát<br /> qua ống dẫn lưu màng phổi ≥ 150mL/24giờ. Tất<br /> cả 3 bệnh nhân này, cùng với 1 bệnh nhân từ<br /> chối bơm thuốc làm dính màng phổi lần 3, đều<br /> phải chọc tháo dịch để duy trì sự sống cho bệnh<br /> nhân trong suốt thời gian theo dõi sau làm dính<br /> màng phổi.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trên 4 tháng là 69,4%, trên 3 tháng là 79,2%, trên<br /> 2 tháng là 91,2%, trên 1 tháng là 99,1%. Trong<br /> vòng 6 tháng sau làm dính màng phổi, 89,8%<br /> bệnh nhân kiểm soát được tràn dịch màng phổi,<br /> 10,2% bệnh nhân tái phát tràn dịch màng phổi<br /> cần chọc tháo để duy trì cuộc sống. Thời gian<br /> trung bình kể từ sau khi rút ống dẫn lưu màng<br /> phổi đến khi phải chọc tháo dịch màng phổi để<br /> duy trì cuộc sống cho bệnh nhân thất bại làm<br /> dính màng phổi là 1,9 ± 1,6 tháng. Những bệnh<br /> nhân thất bại làm dính màng phổi có số lần<br /> trung bình phải chọc tháo dịch màng phổi sau<br /> làm dính màng phổi là 3,5 ± 2,7 lần, so với trước<br /> khi nhập viện là 3,1 ± 1,2 lần. Tỷ lệ làm dính<br /> màng phổi thành công sau 1 tháng là 94,4%<br /> (202/214), sau 3 tháng là 91,2% (156/171 bệnh<br /> nhân), sau 6 tháng là 87,8% (101/115 bệnh nhân).<br /> Những bệnh nhân làm dính màng phổi thành<br /> công có số lần trung bình phải chọc tháo dịch<br /> màng phổi trước nhập viện là 3,7 ± 2,4 lần/tháng.<br /> Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa<br /> các bệnh nhân được phân nhóm theo kết quả<br /> làm dính màng phổi tại thời điểm 1 tháng, 3<br /> tháng, 6 tháng sau hoàn thành làm dính màng<br /> phổi về triệu chứng ho, chỉ số VAS, chỉ số Borg,<br /> chỉ số Sadoul, chỉ số Karnofsky, và chỉ số WPS<br /> khi nhập viện. Bảng 1 trình bày mức độ cải thiện<br /> triệu chứng lâm sàng được đánh giá theo nhóm<br /> kết quả làm dính màng phổi.<br /> <br /> Thời gian sống thêm sau làm dính màng<br /> phổi trên 6 tháng là 53,2%, trên 5 tháng là 59,3%,<br /> Bảng 1: Mức độ cải thiện triệu chứng lâm sàng được đánh giá theo nhóm kết quả làm dính màng phổi.<br /> Biến số lâm sàng<br /> Số bệnh nhân được đánh giá (n)<br /> Có triệu chứng ho (%)<br /> Thời điểm 1<br /> Đau ngực (điểm VAS)<br /> tháng sau<br /> hoàn thành<br /> Khó thở (điểm Borg)<br /> làm dính màng<br /> Khó thở (điểm Sadoul)<br /> phổi:<br /> Năng lực hoạt động (điểm WPS)<br /> Năng lực hoạt động (điểm Karnofsky)<br /> Số bệnh nhân được đánh giá (n)<br /> Có triệu chứng ho (%)<br /> Thời điểm 3<br /> Đau ngực (điểm VAS)<br /> tháng sau<br /> hoàn thành<br /> Khó thở (điểm Borg)<br /> làm dính màng<br /> Khó thở (điểm Sadoul)<br /> phổi:<br /> Năng lực hoạt động (điểm WPS)<br /> Năng lực hoạt động (điểm Karnofsky)<br /> Số bệnh nhân được đánh giá (n)<br /> Thời điểm 6<br /> <br /> 4Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Thành công hoàn toàn Thành công một phần<br /> 172<br /> 30<br /> 23,8<br /> 50<br /> -5,7 ± 2<br /> -6 ± 1,7<br /> -6,9 ± 1,7<br /> -6,1 ± 2<br /> -3,8 ± 1,1<br /> -3 ± 1,4<br /> -2,9 ± 1<br /> -2,2 ± 1,2<br /> 31,6 ± 11,4<br /> 22,7 ± 13,6<br /> 137<br /> 19<br /> 35,8<br /> 52,6<br /> -5,3 ± 1,9<br /> -5 ± 2,1<br /> -6,5 ± 2,2<br /> -4,8 ± 2,7<br /> -3,6 ± 1,4<br /> -2,4 ± 1,8<br /> -2,7 ± 1,2<br /> -1,7 ± 1,5<br /> 29,3 ± 13<br /> 17,4 ± 14,5<br /> 92<br /> 9<br /> <br /> Thất bại<br /> 12<br /> 75<br /> -3,8 ± 2,1<br /> -3,4 ± 2<br /> -1,8 ± 1,3<br /> -1,3 ± 1,1<br /> 12,5 ± 8,7<br /> 15<br /> 80<br /> -4,3 ± 2<br /> -3,9 ± 2,4<br /> -1,9 ± 1,2<br /> -1,2 ± 1,3<br /> 14 ± 15<br /> 14<br /> <br /> p<br /> 0,000<br /> 0,007<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,003<br /> 0,13<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 13 * Phụ bản của Số 1 * 2009<br /> <br /> tháng sau<br /> hoàn thành<br /> làm dính màng<br /> phổi:<br /> <br /> Biến số lâm sàng<br /> Có triệu chứng ho (%)<br /> Đau ngực (điểm VAS)<br /> Khó thở (điểm Borg)<br /> Khó thở (điểm Sadoul)<br /> Năng lực hoạt động (điểm WPS)<br /> Năng lực hoạt động (điểm Karnofsky)<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Thành công hoàn toàn Thành công một phần<br /> 31,5<br /> 33,3<br /> -4,9 ± 2,6<br /> -4,8 ± 2,3<br /> -6,3 ± 2<br /> -4,2 ± 2,7<br /> -3,5 ± 1,3<br /> -2,1 ± 1,8<br /> -2,5 ± 1,1<br /> -1,4 ± 1,3<br /> 27,7 ± 11,7<br /> 16,7 ± 13,2<br /> <br /> Thất bại<br /> 64,3<br /> -3,1 ± 2,6<br /> -3,4 ± 2,7<br /> -1,6 ± 1,7<br /> -0,9 ± 1,4<br /> 10 ± 15,8<br /> <br /> p<br /> 0,06<br /> 0,07<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> 0,0001<br /> <br /> n: số bệnh nhân, TB: trung bình, ĐLC: độ lệch chuẩn<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Để đánh giá lợi ích lâm sàng của phương<br /> pháp điều trị làm dính màng phổi, chúng tôi<br /> đánh giá kết quả làm dính màng phổi chỉ dựa<br /> trên hình ảnh học tại thời điểm 1 tháng, 3 tháng,<br /> 6 tháng. Đây là kết quả thực sự đạt được sau 1<br /> hoặc nhiều lần làm dính màng phổi (2 hoặc 3<br /> hoặc 4 lần).<br /> Trong 216 bệnh nhân tràn dịch màng phổi<br /> ác tính được thu dung vào nghiên cứu, có đến<br /> 133 (61,6%) bệnh nhân sống ở nông thôn, 112<br /> (51,9%) bệnh nhân làm nghề nông. Đây là<br /> những người có thu nhập thấp. Vì 5g bột talc<br /> USP giá 0,25 đô la Mỹ(24), 20mL iodopovidone<br /> 10% giá 0,5 đô la Mỹ(14), trong khi 70 đơn vị<br /> bleomycin giá 1104 đô la Mỹ, 300mg<br /> minocycline giá 76 đô la Mỹ(24), 100mg<br /> cisplatin/m2 kết hợp 1200mg cytarabine giá<br /> 607,65 đô la Mỹ, 50mg doxorubicin giá 236,74<br /> đô la Mỹ, 45mg thiotepa giá 164,13 đô la Mỹ,<br /> 500mg doxycycline giá 82,13 đô la Mỹ, 20mg<br /> mechlorethamine giá 17,88 đô la Mỹ, 3g<br /> fluorouracil giá 9,75 đô la Mỹ(6). Nên việc tiến<br /> hành làm dính màng phổi bằng talc nhũ<br /> tương, hay iodopovidone thật sự giúp ích<br /> nhiều cho bệnh nhân tràn dịch màng phổi ác<br /> tính, xét về mặt giá thành của 1 liều điều trị<br /> làm dính màng phổi.<br /> Theo một số tác giả như Antunes, Goodman,<br /> Tassi, phần lớn tràn dịch màng phổi ác tính<br /> lượng ít sẽ tiến triển và gia tăng tụ dịch trong<br /> khoang màng phổi nếu không được điều trị, tỷ<br /> lệ tái phát tràn dịch màng phổi sau chọc tháo<br /> dịch hay đặt ống dẫn lưu màng phổi có thể lên<br /> đến 100% sau 1 tháng(1,9,22). Các bệnh nhân trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi có số lần trung bình<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> chọc tháo dịch màng phổi trước nhập viện là 3,6<br /> ± 2,3 lần/tháng (3,6 ± 2,2 lần/tháng trong nhóm<br /> bơm talc vào khoang màng phổi; 3,6 ± 2,4<br /> lần/tháng trong nhóm bơm iodopovidone vào<br /> khoang màng phổi). Các bệnh nhân trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi có tốc độ tái tụ dịch<br /> nhanh hơn, có thể do cách thức chúng tôi chọn<br /> mẫu nghiên cứu là bệnh nhân tràn dịch màng<br /> phổi ác tính lượng nhiều, tái phát tụ dịch sau<br /> chọc tháo dịch màng phổi. Sau hoàn thành làm<br /> dính màng phổi, 53,2% bệnh nhân có thời gian<br /> sống thêm trên 6 tháng, 59,3% bệnh nhân có thời<br /> gian sống thêm trên 5 tháng, 69,4% bệnh nhân có<br /> thời gian sống thêm trên 4 tháng, 79,2% bệnh<br /> nhân có thời gian sống thêm trên 3 tháng, 91,2%<br /> bệnh nhân có thời gian sống thêm trên 2 tháng,<br /> 99,1% bệnh nhân có thời gian sống thêm trên 1<br /> tháng. Theo dõi trong vòng 6 tháng sau làm dính<br /> màng phổi, 89,8% bệnh nhân kiểm soát được<br /> tràn dịch màng phổi, chỉ có 10,2% bệnh nhân tái<br /> phát tràn dịch màng phổi cần chọc tháo để duy<br /> trì cuộc sống. Thời gian trung bình kể từ sau khi<br /> rút ống dẫn lưu màng phổi đến khi phải chọc<br /> tháo dịch màng phổi để duy trì cuộc sống cho<br /> bệnh nhân thất bại làm dính màng phổi là 1,9 ±<br /> 1,6 tháng. Những bệnh nhân thất bại làm dính<br /> màng phổi có số lần trung bình phải chọc tháo<br /> dịch màng phổi sau làm dính màng phổi là 3,5 ±<br /> 2,7 lần, so với trước khi nhập viện là 3,1 ± 1,2 lần.<br /> Nhóm bệnh nhân làm dính màng phổi thành<br /> công có số lần trung bình phải chọc tháo dịch<br /> màng phổi trước nhập viện là 3,7 ± 2,4 lần/tháng.<br /> Vì vậy, làm dính màng phổi cho những bệnh<br /> nhân tràn dịch màng phổi ác tính, tái phát sau<br /> chọc tháo dịch màng phổi thật sự có ích, giúp<br /> bệnh nhân giảm đến bệnh viện nhiều lần để<br /> chọc tháo dịch màng phổi, giảm được các biến<br /> <br /> 5<br /> <br />