HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ NGHI TRƯỜNG, HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN

Chia sẻ: Leon Leon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

147
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu sử dụng phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên điều tra 90 hộ từ 3 xóm để phân tích hiệu quả của một số loại hình sử dụng đất (LUTs) chính trên địa bàn xã Nghi Trường. Hiện tại xã có 5 LUTs, 15 kiểu sử dụng đất. LUT cây ăn quả cho hiệu quả kinh tế thấp nhất, với GTGT/ha là 15,55 triệu đồng, chỉ bằng chỉ bằng 0,08 lần so với LUT nuôi trồng thủy sản và bằng 0,25 lần so với LUT lúa màu. LUT nuôi trồng thủy sản cho hiệu quả kinh tế cao nhất,...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ NGHI TRƯỜNG, HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN

J. Sci. & Devel., Vol. 11, No. 3: 345-352 Tạp chí Khoa học và Phát triển 2013, tập 11, số 3: 345-352 www.hua.edu.vn HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN XÃ NGHI TRƯỜNG, HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN Đỗ Thị Tám, Nguyễn Thị Hải Khoa Tài nguyên môi trường, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội Email*: dotamhua.@yahoo.com/dttam@hua.edu.vn Ngày gửi bài: 24.04.2013 Ngày chấp nhận: 20.06.2013 TÓM TẮT Nghiên cứu sử dụng phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên điều tra 90 hộ từ 3 xóm để phân tích hiệu quả của một số loại hình sử dụng đất (LUTs) chính trên địa bàn xã Nghi Trường. Hiện tại xã có 5 LUTs, 15 kiểu sử dụng đất. LUT cây ăn quả cho hiệu quả kinh tế thấp nhất, với GTGT/ha là 15,55 triệu đồng, chỉ bằng chỉ bằng 0,08 lần so với LUT nuôi trồng thủy sản và bằng 0,25 lần so với LUT lúa màu. LUT nuôi trồng thủy sản cho hiệu quả kinh tế cao nhất, với giá trị gia tăng/ha đạt tới 188,95 triệu đồng, cao gấp 8,5 lần LUT chuyên lúa và cao gấp 3 lần LUT lúa màu. Một số kiểu sử dụng đất yêu cầu đầu tư lao động lớn và giá trị gia tăng/lao động cao là kiểu sử dụng đất nuôi cá, kiểu sử dụng đất dưa hấu – lúa mùa – rau. Mức độ bón phân cho các cây trồng chưa cân đối so với tiêu chuẩn. Hầu hết các loại thuốc đều vượt mức tiêu chuẩn cho phép theo chỉ dẫn ghi trên bao bì. Từ khóa: Đất nông nghiệp, hiệu quả sử dụng đất, xã Nghi Trường. Efficiency of Agricultural Land Use in Nghi Truong Commune, Nghi Loc District, Nghe An Province Random sampling method was used to survey 90 households from three hamlets and to analyze the efficiency of crops, cropping systems and some land use types (LUTs) in Nghi Truong commune. Currently, there are 5 LUTs and 15 land utilization types. Fruit LUT has the lowest economic efficiency with a added value of VND15.55 mil.per hectare which is only 0.08 times in comparison with aquaculture LUT and 0.25 times when compared with paddy rice–upland crops LUT. Aquaculture LUT has the highest economic efficiency with a added value of VND188.95 mil. per hectare which is 8.5 times higher than that of paddy rice LUT and 3 times higher than that of paddy rice – upland crops LUT. Some land utilazation types which require high labor input and bring about high added value are fish culture and watermelon– winter rice – vegetables. The ratio of N:P:K fertilizer used for crops was unbalanced compared to the standard. Most types of pesticides were used with excessive levels as specified in the instructions on the packs. Keywords: Agricultural land, landuse efficiency, Nghi Loc, Nghe An Huyện Nghi Lộc có tổng diện tích tự nhiên 1. ĐẶT VẤN ĐỀ là 34771,08ha, trong đó đất nông nghiệp chiếm Nông nghiệp là hoạt động sản xuất cổ nhất tới 71,43%, gồm có 6 loại hình sử dụng đất và cơ bản nhất của loài người (Đường Hồng Dật, (LUTs) chính. Kết quả đánh giá hiệu quả sử 1994). Hầu hết các nước trên thế giới đều phải dụng đất nông nghiệp cho thấy có sự chênh lệch xây dựng một nền kinh tế trên cơ sở phát triển khá lớn về hiệu quả sử dụng đất giữa 2 tiểu nông nghiệp dựa vào khai thác các tiềm năng vùng (vùng đồng bằng và vùng bán sơn địa), của đất, lấy đó làm bàn đạp phát triển các giữa các LUTs trong cùng một tiểu vùng và giữa ngành khác. Vì vậy, việc tổ chức sử dụng nguồn các kiểu sử dụng đất trong mỗi LUT. Ở tiểu tài nguyên đất hợp lý, có hiệu quả theo quan vùng đồng bằng, LUT chuyên rau màu và LUT điểm sinh thái đang trở thành một vấn đề hết nuôi trồng thủy sản (NTTS) cho hiệu quả kinh sức quan trọng của mỗi quốc gia, mỗi địa tế cao với giá trị sản xuất trên hecta (GTSX/ha) phương (Thái Phiên, 2000). là 191,55 triệu đồng và 228,09 triệu đồng. LUT 345
Đánh giá thực tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật chuyên lúa cho hiệu quả kinh tế thấp nhất với dụng đất sản xuất nông nghiệp được đánh giá GTSX/ha là 58,52 triệu đồng. LUT chuyên rau dựa trên cơ sở các chỉ tiêu kinh tế, xã hội và môi màu với kiểu sử dụng đất lạc xuân - dưa hấu - trường trong đánh giá đất. Các chỉ tiêu đánh giá bắp cải cho hiệu quả kinh tế cao nhất với hiệu quả sử dụng đất gồm: Hiệu quả kinh tế GTSX/ha là 314,38 triệu đồng gấp 3,1 lần so với (GTSX/ha, GTGT/ha, chi phí trung gian kiểu sử dụng đất lạc xuân - vừng - ngô đông (CPTG)/ha); Hiệu quả xã hội (GTSX/lao đông (Nguyễn Công Thành, 2012). Để xây dựng kế (LĐ), giá trị gia tăng (GTGT)/LĐ, công lao động hoạch phát triển cho địa phương rất cần có thêm đầu tư cho 1 ha cây trồng); Hiệu quả môi trường những nghiên cứu chi tiết đến từng xã. được đánh giá thông qua mức độ sử dụng đạm, lân, kali và thuốc BVTV. Hiệu quả của các kiểu Xã Nghi Trường thuộc vùng đồng bằng của sử dụng đất được tính bằng hiệu quả của các cây huyện Nghi Lộc, có tổng diện tích tự nhiên là trồng có trong kiểu sử dụng đất đó. Hiệu quả 872,37ha với 79,07% là đất nông nghiệp (UBND của LUTs được tính bằng hiệu quả trung bình xã Nghi Trường, 2011). Trong thời gian gần đây, của các kiểu sử dụng đất có trong LUT đó. nông nghiệp đã phát triển theo hướng sản xuất Ngoài ra có tham khảo ý kiến của các chuyên hàng hóa phục vụ thị trường thành phố Vinh và gia, cán bộ lãnh đạo phòng nông nghiệp và phát khu du lịch Cửa Lò. Tuy nhiên sản xuất nông triển nông thôn, cán bộ khuyến nông của xã, các nghiệp hàng hoá mới chỉ mang tính tự phát, chưa nông dân sản xuất giỏi trong xã về vấn đề sử có quy hoạch tổng thể nên chưa phát huy hết các dụng đất nông nghiệp. tiềm năng sẵn có. Mục đích của nghiên cứu là phân tích hiệu quả của các LUTs từ đó xây dựng định hướng sử dụng đất nông nghiệp đáp ứng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU yêu cầu phát triển kinh tế xã hội góp phần nâng 3.1. Thực trạng sản xuất nông nghiệp cao đời sống của người dân xã Nghi Trường. Nghi Trường có 689,82 ha đất nông nghiệp, trong đó, đất sản xuất nông nghiệp chiếm tới 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 98,98%. Trong đất sản xuất nông nghiệp đất trồng cây hàng năm có 426,90 ha, chiếm 2.1. Phương pháp thu thập số liệu 61,74%; đất trồng cây lâu năm 255,94 ha, chiếm Nguồn số liệu thứ cấp được thu thập từ các cơ 38,26% (UBND xã Nghi Trường, 2011), với 5 quan Nhà nước như Phòng Tài nguyên và Môi LUTs (chuyên lúa, lúa - màu, chuyên rau màu, trường, Phòng Nông nghiệp và phát triển nông cây ăn quả và NTTS), 15 kiểu sử dụng đất. thôn, các số liệu của các ban, ngành ở xã, các Trong đó LUT chuyên rau màu chiếm tới nghiên cứu đã có trước đây. Nguồn số liệu sơ cấp 43,67%, LUT cây ăn quả chiếm tới 37,21% tổng thu thập thông qua điều tra nông hộ bằng mẫu diện tích đất sản xuất nông nghiệp. phiếu, xin ý kiến chuyên gia và bổ sung từ thực địa. Xã Nghi Trường có 19 xóm với đặc điểm về đất đai, 3.2. Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp địa hình, tập quán canh tác và hệ thống cây trồng 3.2.1. Hiệu quả kinh tế tương đối giống nhau nên tiến hành chọn ngẫu nhiên 3 xóm, mỗi xóm điều tra 30 hộ theo phương a) Hiệu quả kinh tế của các cây trồng pháp chọn mẫu ngẫu nhiên. Sản xuất nông nghiệp Kết quả điều tra cho thấy: của nông hộ và giá cả vật tư, nông sản hàng hóa - Có sự chênh lệch khá lớn về hiệu quả kinh điều tra số liệu trong năm 2011. tế giữa các cây trồng và cá nuôi. Cá cho hiệu quả kinh tế cao nhất với GTSX/ha đạt 423,5 2.2. Phương pháp xử lý số liệu triệu đồng và GTGT/ha đạt 188,9 triệu đồng, Số liệu, tài liệu thu thập được tiến hành cao gấp 16,6 lần so lúa mùa và gấp 11,5 lần lúa tổng hợp theo các loại cây trồng, các kiểu sử xuân. Trong nhóm cây rau màu, dưa hấu cho dụng đất và các LUTs. Các số liệu được thống kê hiệu quả kinh tế cao nhất với GTSX/ha là 150 được xử lý bằng phần mềm Excel. Hiệu quả sử triệu đồng cao gấp 8,2 lần và GTGT/ha là 71,05 346
Đỗ Thị Tám, Nguyễn Thị Hải triệu đồng, cao gấp 6,3 lần so với ngô xuân. Cây cứu chỉ xét đến 2 loại cây ăn quả được trồng cho vừng cho GTSX thấp với 18,5 triệu đồng/ha, tuy mục đích hàng hóa ở 2 trang trại và một số hộ nhiên đây là cây trồng thích hợp với loại đất cát gia đình trên địa bàn xã. Cây chanh cho hiệu bạc màu và khí hậu nóng bức vào mùa hè của quả kinh tế ở mức trung bình với GTSX/ha là 32 xã. Với loại cây này thì CPTG cũng thấp và triệu đồng và GTGT/ha là 19,5 triệu đồng. Cây không đòi hỏi trình độ thâm canh cao. cam cho hiệu quả kinh tế thấp với GTSX/ha là - Hiệu quả kinh tế của nhóm cây lương thực 19,6 triệu đồng và GTGT/ha 11,6 triệu đồng không cao và không có chênh lệch nhiều giữa (Bảng 1). các cây trồng. Cây khoai lang cho hiệu quả kinh b) Hiệu quả kinh tế các loại hình sử dụng đất tế cao nhất với GTSX/ha là 30 triệu đồng và Kết quả nghiên cứu cho thấy có sự chênh GTGT/ha 17,7 triệu đồng, gấp 1,6 lần so với lúa lệch khá lớn về hiệu quả kinh tế giữa các LUTs mùa. Khoai lang tương đối dễ trồng, không đòi và giữa các kiểu sử dụng đất trong mỗi LUT. hỏi trình độ thâm canh cao và CPTG thấp hơn so với các cây trồng khác. Cây lúa cho hiệu quả - LUT chuyên lúa cho GTSX/ha trung bình là kinh tế thấp nhưng là cây có hiệu quả “kép” 38,15 triệu đồng, GTGT/ha là 22,18 triệu đồng ngoài hiệu quả về mặt kinh tế thì đất trồng lúa chỉ bằng 0,46 lần so với LUT chuyên rau màu và luôn có sẵn nước nên có tác dụng giảm được dư bằng 0,35 lần LUT lúa màu. Trong LUT chuyên lượng chất hóa học trong đất đồng thời đảm bảo lúa kiểu sử dụng đất lúa xuân - lúa mùa cho an ninh lương thực. Cây ngô cho hiệu quả kinh GTSX/ha và GTGT/ha cao hơn 1,72 lần so với tế thấp, GTSX/ha của ngô đông là 19,6 triệu kiểu sử dụng đất lúa xuân. Do vậy, với khí hậu đồng, của ngô xuân là 18,2 triệu đồng. khô nóng của vùng đất màu xã Nghi Trường - Cây ăn quả được trồng gồm nhiều loại, tuy việc lựa chọn cây rau màu phù hợp với mùa vụ nhiên chỉ ở mức quy mô số lượng cây ít và chủ để thay thế một phần diện tích trồng lúa hiệu yếu phục vụ nhu cầu gia đình nên trong nghiên quả kinh tế thấp là rất quan trọng. Bảng 1. Hiệu quả kinh tế của các loại cây trồng Tính trên 1 ha Tính trên 1 công LĐ Tổng số LĐ Cây trồng GTSX CPTG GTGT GTSX (Công) GTGT (1000 đ) (triệu đồng) (triệu đồng) (triệu đồng) (1000 đ) Lúa xuân 28,00 11,50 16,50 346 80,92 47,69 Lúa mùa 20,30 8,96 11,37 289 70,24 39,33 Khoai lang 30,00 12,35 17,65 224 133,93 78,79 Đậu tương 28,64 12,12 16,52 205 139,71 80,59 Lạc xuân 44,00 19,88 24,13 269 163,57 89,68 Lạc hè thu 40,00 18,75 21,25 289 138,41 73,53 Ngô xuân 18,20 6,85 11,35 205 88,78 55,37 Ngô đông 19,60 7,35 12,26 218 89,91 56,22 Vừng 18,45 3,95 14,50 229 80,57 63,32 Dưa hấu 150,00 78,95 71,05 602 249,17 118,02 Rau các loại 45,00 20,15 24,85 305 147,54 81,48 Cam 19,60 7,95 11,65 215 91,16 54,19 Chanh 32,00 12,55 19,45 234 136,75 83,13 Cá 423,50 234,55 188,95 1357 312,09 139,24 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra Ghi chú: LĐ: Công lao động; GTSX: Giá trị sản xuất; CPTG: Chi phí trung gian; GTGT: Giá trị gia tăng 347
Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Nghi Trường, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An Bảng 2. Hiệu quả của các loại hình sử dụng đất xã Nghi Trường GTSX/ha CPTG/ha GTGT/ha GTSX/LĐ GTGT/LĐ Kiểu sử dụng đất Công/ha (triệu đồng) (triệu đồng) (triệu đồng) 1000đ 1000đ A. LUT Chuyên lúa 38,15 15,97 22,18 490,5 78,49 45,78 1. Lúa xuân – lúa mùa 48,30 20,44 27,87 635 76,06 43,88 2. Lúa xuân 28,00 11,50 16,50 346 80,92 47,69 B. LUT Lúa – màu 117,46 54,10 63,36 890,4 127,16 69,30 3. Ngô xuân – lúa mùa - rau 83,50 35,94 47,57 799 104,51 59,53 4. Lạc xuân – lúa mùa - rau 109,30 48,96 60,34 863 126,65 69,92 5. Dưa hấu – lúa mùa - rau 215,30 108,04 107,27 1196 180,02 89,69 6. Khoai lang - lúa mùa - rau 95,30 41,44 53,87 818 116,50 65,85 7. Lạc xuân – lúa mùa – ngô đông 83,90 36,16 47,75 776 108,12 61,53 C. LUT Chuyên rau màu 81,16 33,27 47,89 676,4 119,77 70,69 8. Lạc xuân – đậu tương – ngô đông 92,24 39,34 52,90 692 133,29 76,45 9. Ngô xuân – lạc hè thu - đậu tương 86,84 37,72 49,12 699 124,23 70,27 10. Lạc xuân – vừng – ngô đông 82,05 31,17 50,88 716 114,59 71,06 11. Ngô xuân - đậu tương - ngô đông 66,44 26,32 40,13 628 105,80 63,89 12. Khoai lang - đậu tương – ngô đông 78,24 31,82 46,43 647 120,93 71,75 D. LUT Cây ăn quả 25,80 10,25 15,55 224,5 113,96 68,66 13. Chanh 32,00 12,55 19,45 234 136,75 83,13 14. Cam 19,60 7,95 11,65 215 91,16 54,19 E. LUT NTTS 423,50 234,55 188,95 1357 312,09 139,24 15. Nuôi cá 423,50 234,55 188,95 1357 312,09 139,24 Nguồn: Tổng hợp từ số liệu điều tra - LUT lúa - màu cho hiệu quả kinh tế cao GTGT/ha là 15,55 triệu đồng, chỉ bằng 0,08 lần nhất trong các LUTs trồng cây hàng năm với so với LUT NTTS và bằng 0,25 lần so với LUT GTSX/ha là 117,46 triệu đồng, GTGT/ha là lúa màu. 63,36 triệu đồng, cao gấp 2,9 lần so với LUT - LUT NTTS cho hiệu quả kinh tế cao nhất chuyên lúa. Trong đó kiểu sử dụng đất dưa hấu với GTSX/ha lên đến 423,50 triệu đồng và – lúa mùa – rau cho hiệu quả kinh tế cao nhất GTGT/ha đạt tới 188,95 triệu đồng, cao gấp 8,5 với GTSX/ha là 215,30 triệu đồng và GTGT/ha lần LUT chuyên lúa và gấp 3,9 lần LUT chuyên là 107,26 triệu đồng gấp 2,3 lần so với kiểu sử rau màu. Tuy nhiên đây cũng là LUT đòi hỏi dụng đất ngô xuân – lúa mùa – rau. nguồn vốn và trình độ thâm canh rất cao. Chủ - LUT chuyên rau màu cho hiệu quả kinh tế ở yếu là cá rô phi đơn tính, cá trắm, cá mè. mức trung bình với GTSX/ha là 81,16 triệu đồng và GTGT/ha là 47,89 triệu đồng, cao gấp 2,2 lần so 3.2.2. Hiệu quả xã hội với LUT chuyên lúa. Trong LUT này không có sự Trong phạm vi nghiên cứu này, hiệu quả sử chênh lệch lớn giữa 4 kiểu sử dụng đất. Kiểu sử dụng đất nông nghiệp về mặt xã hội được thể dụng đất hiệu quả cao nhất là lạc xuân – đậu hiện qua mức đầu tư lao động và giá trị ngày tương – ngô đông chỉ gấp 1,38 lần kiểu sử dụng công của mỗi kiểu sử dụng đất. Kết quả nghiên đất ngô xuân – đậu xanh – ngô đông. cứu cho thấy, mức độ đầu tư lao động và giá - LUT cây ăn quả cho hiệu quả kinh tế thấp trị ngày công cho các LUTs và giữa các kiểu nhất với GTSX/ha là 25,80 triệu đồng và sử dụng đất là rất khác nhau. Một số LUTs 348
Đỗ Thị Tám, Nguyễn Thị Hải yêu cầu đầu tư lao động trên 1 ha tương đối lớn định, dễ làm, dễ chấp nhận. Trong tương lai nên như LUT NTTS (cần 1357 công) và LUT lúa – phát triển các LUT rau màu, LUT lúa - màu màu (cần 890,4 công). Kiểu sử dụng đất nuôi cá và theo hướng hàng hóa để thu hút nhiều lao động, kiểu sử dụng đất dưa hấu – lúa mùa – rau yêu cầu tăng thu nhập cho người dân. nhiều công lao động nhất vì cần phải bố trí thêm lao động để theo dõi và bảo vệ. Đây cũng là 2 kiểu 3.2.3. Hiệu quả môi trường sử dụng đất cho hiệu quả xã hội cao nhất, với Hiện nay, tác động môi trường diễn ra rất GTGT/LĐ lần lượt là 139,24 nghìn đồng và 89,69 phức tạp và theo nhiều chiều hướng khác nhau. nghìn đồng. LUT cây ăn quả yêu cầu ngày công ít Đối với sản xuất nông nghiệp, cây trồng được nhất (224,5 công), nhưng lại cho GTGT/LĐ (68,66 phát triển tốt khi phù hợp với quy trình kỹ thuật nghìn đồng) cao hơn gấp 1,5 lần so với LUT sản xuất và đặc tính, chất lượng của đất. Tuy chuyên lúa (45,78 nghìn đồng). nhiên trong quá trình sản xuất dưới sự hoạt động Nhìn chung mức độ tạo việc làm và giá trị quản lý của con người sử dụng hệ thống cây ngày công trên lao động giữa các LUTs là khá trồng sẽ tạo nên những ảnh hưởng rất khác nhau chênh lệch. LUT cho hiệu quả xã hội cao nhất là đến môi trường. Kết quả nghiên cứu cho thấy: LUT NTTS cao gấp khoảng 2,85 lần so với LUT a) Về mức sử dụng phân bón có hiệu quả xã hội thấp nhất là LUT chuyên lúa. Nhìn chung mức độ bón phân cho các cây Xét về tạo ra GTSX trên ngày công lao động thì trồng chưa phù hợp với tiêu chuẩn bón phân cân LUT nuôi cá cho giá trị cao nhất với GTSX/LĐ đối và hợp lý. Một số cây trồng bón quá nhiều là 312,09 nghìn đồng, cao gấp 3,9 lần LUT đạm, nhưng ít lân và kali như cây khoai tây, chuyên lúa. đậu tương, lạc, rau. Cây đậu tương có lượng đạm Kết quả điều tra cho thấy LUT rau màu và bón gấp 2,5 lần nhưng lượng lân chỉ bằng 0,7 LUT lúa - màu thu hút được nhiều lao động và lần và lượng kali chỉ bằng 0,5 lần so với tiêu góp phần nâng cao đời sống cho nông dân mà chuẩn. Cây dưa hấu lại bón ít đạm (bằng 0,7 lần không yêu cầu kỹ thuật cao, cho thu nhập ổn tiêu chuẩn), nhiều kali (1,3 lần tiêu chuẩn). Cây Bảng 3. So sánh mức đầu tư phân bón thực tế của một số cây trồng với tiêu chuẩn bón phân cân đối và hợp lý Lượng bón thực tế Theo tiêu chuẩn (*) Cây trồng N P2O5 K 2O N P 2O 5 K 2O (kg/ha) (kg/ha) (kg/ha) (kg/ha) (kg/ha) (kg/ha) Lúa xuân 131,25 98,25 65,50 120 -130 80-90 30-60 Lúa mùa 105,20 73,50 31,50 80 -100 50-60 0-30 Khoai lang 95,50 66,50 95,00 50-60 40-50 60-90 Đậu tương 50,10 35,00 25,00 20 40-60 40-60 Lạc 35,00 24,50 33,25 20-30 60-90 30-60 Ngô xuân 155,20 93,00 93,00 150-180 70-90 80-100 Ngô đông 157,00 94,20 102,05 150-180 70-90 80-100 Vừng 41,35 32,80 24,60 60-90 30-60 30-60 Dưa hấu 169,00 335,20 219,70 230-250 400 170 Rau các loại 135,00 22,00 87,20 121 32 106 (**) Cam 182,00 56,00 121,00 (**) Chanh 165,00 45,00 108,00 (*): Đường Hồng Dật, 2008, Kỹ thuật bón phân cân đối và hợp lý cho cây trồng (**): Cam, chanh trong thời kỳ thu hoạch 349
Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Nghi Trường, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An vừng có lượng phân bón so với tiêu chuẩn thấp chỉ dẫn trên bao bì. Cụ thể như Padan 95SP sử nhất; tỉ lệ bón đạm, lân, kali chỉ xấp xỉ bằng dụng cho lúa vượt 50%, sử dụng cho ngô vượt 50% so với tiêu chuẩn (Bảng 3). Trong 13 loại 39% so với tiêu chuẩn. Mancozeb sử dụng cho cây trồng của xã chỉ có cây lúa và ngô là có ngô vượt 29%, Aloha sử dụng cho ngô vượt 25% lượng phân bón phù hợp với tiêu chuẩn. Vì vậy, so với tiêu chuẩn. Regent 5SC và Abatin 1.8EC để đáp ứng yêu cầu nâng cao hiệu quả sản xuất sử dụng cho rau vượt 20% so với tiêu chuẩn. nông nghiệp bền vững cần phải có hướng dẫn cụ Sherpa 25EC sử dụng cho cam, chanh vượt 10%; thể về tỉ lệ phân bón N:P:K cân đối cho từng cây Confidor 100SL sử dụng cho dưa hấu vượt 13% trồng để đồng thời nâng cao năng suất cây trồng so với tiêu chuẩn (Bảng 4). Việc sử dụng thuốc và bảo vệ môi trường. bảo vệ thực vật (BVTV) quá tiêu chuẩn cho phép b) Về mức sử dụng thuốc bảo vệ thực vật về lâu dài có thể dẫn đến ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí và sức khỏe của người dân. Nhiều chủng loại thuốc trừ sâu, diệt cỏ, thuốc trừ bệnh, thuốc kích thích ra hoa, đậu quả c) Về mức độ thích hợp của cây trồng hiện tại đang được sử dụng. Đa số các loại thuốc được sử - Phần lớn (hơn 70%) các hộ nông dân được dụng theo đúng chủng loại, nằm trong danh hỏi đều cho rằng canh tác cây lương thực, cây họ mục thuốc được sử dụng và có xuất xứ rõ ràng. đậu cho năng suất ổn định, dễ làm, dễ chấp Tuy nhiên liều lượng dùng của hầu hết các loại nhận. Cây lúa, cây họ đậu và cây ăn quả không thuốc đều vượt mức tiêu chuẩn cho phép theo ảnh hưởng đến môi trường đất. Bảng 4. Tình hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật một số cây trồng (*) Cây trồng Tên thuốc Thực tế sử dụng Tiêu chuẩn cho phép So sánh thực tế và tiêu chuẩn Padan 95SP 0,12 kg/ha 0,08 kg/ha +0,04 kg/ha Aloha 25WP 0,32 kg/ha 0,30 kg/ha +0,02 kg/ha Lúa Southsher 10EC 0,25 lít/ha 0,2 lít/ha +0,05 lít/ha Applaud 10WP 0,70 kg/ha 0,70 kg/ha 0 Padan 95SP 0,09 kg/ha 0,08 kg/ha +0,01 kg/ha Aloha 25WP 0,10 kg/ha 0,08 kg/ha +0,02 kg/ha Match 0,76 lít/ha 0,4-0,8 lít/ha 0 Ngô Padan 95SP 0,11 kg/ha 0,08 kg/ha +0,03 kg/ha Mancozeb 0,90 lít/ha 0,7 lít/ha +0,2 lít/ha Aloha 25WP 0,08 kg/ha 0,08 kg/ha 0 Đậu tương, Padan 95SP 0,07 kg/ha 0,08 kg/ha - 0,01 kg/ha Lạc Aliette 80WP 1,05 kg/ha 1 kg/ha +0,05 kg/ha Tiltsuper 300 ND 0,19 lít/ha 0,1-0,2 lít/ha 0 Regent 5 SC 0,70 lít/ha 0,4-0,6 lít/ha +0,1 lít/ha Oncol 20 EC 3,10 lít/ha 1,5-3 lít/ha +0,1 lít/ha Rau các loại Abatin 1.8EC 0,6 lít/ha 0,5 lít/ha +0,1 lít/ha Vitashield 40EC 0,78 lít/ha 0,4-0,8 lít/ha 0 Bitox 40 EC 1,25 kg/ha 0,9-1,2 kg/ha +0,05 kg/ha Cam, chanh Sherpa 25 EC 1,10 kg/ha 0,9-1,0 kg/ha + 0,1 kg/ha Gragon 585 EC 0,95 kg/ha 0,8-1,0 kg/ha 0 Dưa hấu Confidor 100SL 0,50 lít/ha 0,44 lít/ha +0,06 lít/ha (*) Tiêu chuẩn liều lượng thuốc sử dụng theo quy định của nhà sản xuất. 350
Đỗ Thị Tám, Nguyễn Thị Hải - Các loại rau như bắp cải, xà lách, dưa 3.3. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp chuột, rau đậu… là những cây trồng có giá trị của xã đến năm 2025 hàng hóa cao nhưng do lượng phân bón và thuốc Từ kết quả đánh giá hiệu quả kinh tế, xã BVTV dùng nhiều và không cân đối nên đã ảnh hội, môi trường và phương hướng phát triển của hưởng không nhỏ đến môi trường đất. Khi luân xã, các kiểu sử dụng đất đề xuất (Bảng 6) được canh cây lúa với cây họ đậu sẽ làm giảm sự suy dựa trên nguyên tắc: (i) phù hợp với đặc điểm thoái đất, giảm sâu bệnh. điều kiện tự nhiên – xã hội của xã; (ii) các kiểu - LUT nuôi cá cho hiệu quả kinh tế cao. Tuy sử dụng đất có tác dụng cải tạo và bổ sung dinh nhiên diện tích này đang ít là do mức độ đầu tư dưỡng cho đất; (iii) nhu cầu chuyển đổi đất nông vốn và đòi hỏi trình độ thâm canh cao nên người nghiệp sang đất phi nông nghiệp. dân còn e ngại trong việc mạnh dạn chuyển đổi Theo kết quả đề xuất tổng diện tích đất từ các ruộng thấp trũng sang nuôi cá. nông nghiệp giảm 71,15 ha do chuyển sang mục Trong sản xuất hàng hóa, việc sử dụng đích phi nông nghiệp để xây dựng cơ sở hạ tầng thuốc BVTV và các loại phân bón hóa học một như giao thông, thủy lợi, nhà ở,… và mở rộng cách khoa học là bảo tồn chất dinh dưỡng và độ khu công nghiệp Trường – Thạch ở phía Đông phì của đất, đảm bảo mục tiêu phát triển sản Nam theo quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 xuất hàng hóa một cách bền vững. Vì vậy, sử của xã (UBND xã Nghi trường, 2011). dụng phân bón cân đối và đầy đủ, hướng tới sản xuất rau an toàn cho hiệu quả kinh tế cao, hạn LUT cây ăn quả giảm diện tích nhiều nhất, chế tối đa ảnh hưởng đến môi trường trong điều đây là LUT cho hiệu quả thấp nhất và gần các kiện hiện nay là cần thiết. khu dân cư, do đó khi nhu cầu đất ở tăng lên, Bảng 5. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp đến năm 2025 Kiểu sử dụng đất Diện tích hiện trạng (ha) Diện tích quy hoạch (ha) Tăng (+), giảm (-) Tổng diện tích đất nông nghiệp 687,96 615,00 -72,96 A. Chuyên lúa 99,37 77,32 -22,05 1. Lúa xuân – lúa mùa 89,00 69,98 -19,02 2. Lúa xuân 10,37 7,34 -3,03 B. Lúa – màu 27,1 40,68 +13,58 3. Ngô xuân – lúa mùa - rau 5,12 3,70 -1,42 4. Lạc xuân – lúa mùa - rau 7,63 15,00 +7,37 5. Dưa hấu – lúa mùa - rau 3,2 15,00 +11,80 6. Khoai lang - lúa mùa - rau 2,55 1,50 -1,05 7. Lạc xuân – lúa mùa – ngô đông 8,60 5,48 -3,12 C. Chuyên rau màu 300,43 272,11 -28,32 8. Lạc xuân – đậu tương – ngô đông 58,96 80,00 +21,04 9. Ngô xuân – lạc hè thu – đậu tương 17,20 12,00 -5,20 10. Lạc xuân – vừng – ngô đông 138,28 119,33 -18,95 11. Ngô xuân – đậu tương - ngô đông 61,23 45,78 -15,45 12. Khoai lang – đậu tương – ngô đông 24,76 15,00 -9,67 D. Cây ăn quả 255,94 199,89 -56,05 13. Chanh 76 63,17 -12,83 14. Cam 179,94 136,72 -43,22 E. NTTS 5,12 25,00 +19,88 15. Nuôi cá 5,12 25,00 +19,88 351
Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn xã Nghi Trường, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An diện tích đất của LUT này sẽ chuyển sang mục đồng. Kiểu sử dụng đất dưa hấu – lúa mùa – rau đích đất ở là chính. LUT chuyên lúa giảm tạo ra 1196 ngày công/ha với GTGT/ha là 89,69 22,05ha do chuyển phần diện tích đất ngập nghìn đồng. trũng sang nuôi trồng thủy sản để nâng cao - Về hiệu quả môi trường: mức độ bón phân hiệu quả sản xuất và chuyển sang đất chuyên cho các cây trồng chưa phù hợp với tiêu chuẩn bón dùng để xây dựng hệ thống thủy lợi, trữ nước và phân cân đối và hợp lý. Đa số các loại thuốc được tưới tiêu cho sản xuất nông nghiệp. LUT lúa sử dụng theo đúng chủng loại, nằm trong danh tăng 13,58ha do chuyển từ LUT chuyên rau, mục thuốc được sử dụng và có xuất xứ rõ ràng. màu sang. LUT NTTS tăng thêm 19,88 ha được Tuy nhiên hầu hết các loại thuốc đều vượt mức lấy từ diện tích đất chuyên lúa hiệu quả sản tiêu chuẩn cho phép theo chỉ dẫn trên bao bì. xuất thấp và đất mặt nước chưa sử dụng. Định hướng đến năm 2025 diện tích LUT Để sử dụng hợp lý đất nông nghiệp ngoài chuyên lúa sẽ còn 77,32ha; LUT lúa – màu là việc phải quy hoạch, bố trí hợp lý cây trồng theo 40,68 ha; LUT chuyên rau màu là 272,11ha; LUT đất đai và theo cơ cấu mùa vụ còn cần phải đầu cây ăn quả là 199,89ha; LUT NTTS là 25ha. tư thêm các yếu tố đầu vào và nâng cao chất lượng, kỹ thuật sử dụng đầu vào. Xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa người dân với các nhà TÀI LIỆU THAM KHẢO khoa học để người dân được tiếp cận nhanh nhất Đường Hồng Dật và các cộng sự (1994). Lịch sử nông với các tiến bộ kỹ thuật mới. Ngoài ra, cần có nghiệp Việt Nam, NXB Nông nghiệp, Hà Nội, tr. chính sách phát triển các hợp tác xã dịch vụ tự 262-293 nguyện, các chính sách hỗ trợ giải quyết đồng Đường Hồng Dật (2008). Kỹ thuật bón phân cân đối và bộ các vấn đề: thị trường, cơ sở hạ tầng, khoa hợp lý cho cây trồng. NXB Khoa học Tự nhiên và học kỹ thuật và xây dựng thương hiệu cho Công nghệ, Hà Nội. từng loại sản phẩm; hoàn thiện chính sách Thái Phiên (2000). Sử dụng, quản lý đất bền vững, NXB Nông nghiệp, Hà Nội. đất đai, xây dựng các chính sách hỗ trợ vốn, hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân… Bùi Văn Ten (2000). Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp nông nghiệp Nhà nước, Tạp chí Nông nghiệp và Phát 4. KẾT LUẬN triển nông thôn, (4): 199-200. Nghi Trường có 687,96 ha đất sản xuất Nguyễn Công Thành (2012). Đánh giá hiệu quả các nông nghiệp với 5 LUTs chính và 15 kiểu sử loại hình sử dụng đất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa tại huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. dụng đất; với 13 loại cây trồng. Kết quả nghiên Luận văn thạc sĩ nông nghiệp. Trường Đại học cứu về hiệu quả sử dụng đất cho thấy: Nông nghiệp Hà Nội. - Xét về hiệu quả kinh tế: Có sự chênh lệch UBND xã Nghi Trường (2011). Báo cáo kết quả thực tương đối lớn giữa các LUTs và các kiểu sử dụng hiện nhiêm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2011. đất. LUT NTTS cho hiệu quả kinh tế cao nhất với Phương hướng nhiệm vụ năm 2012. GTSX/ha cao gấp 11 lần so với LUT chuyên lúa. UBND xã Nghi Trường (2011). Nghị quyết của BCH Đảng bộ xã về xây dựng nông thôn mới giai đoạn - Xét về hiệu quả xã hội thì kiểu sử dụng 2011-2020. đất nuôi cá tạo nhiều việc làm nhất với 1357 UBND xã Nghi Trường (2011). Số liệu thống kê đất ngày công/ha, với GTGT/LĐ là 139,24 nghìn đai năm 2011 xã Nghi Trường. 352