Hoàn thiện và phát triển thị trường tín dụng Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

Chia sẻ: Mi Mi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

215
lượt xem 76
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau 20 năm đổi mới, thị trường tín dụng Việt Nam vẫn trong tình trạng không có sự thống nhất, bị phân mảng và còn chịu sự can thiệp khá lớn từ chính phủ cả phía cung lẫn phía cầu tín dụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hoàn thiện và phát triển thị trường tín dụng Việt Nam trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Kinh tế và Kinh doanh 25 (2009) 17-24 Hoàn thi n và phát tri n th trư ng tín d ng Vi t Nam trong th i kỳ h i nh p kinh t qu c t Vũ Th D u** Khoa Kinh t Chính tr , Trư ng i h c Kinh t , i h c Qu c gia Hà N i, 144 Xuân Thu , C u Gi y, Hà N i, Vi t Nam Nh n ngày 10 tháng 9 năm 2008 Tóm t t. Sau 20 năm i m i, th trư ng tín d ng Vi t Nam v n trong tình tr ng không có s th ng nh t, b phân m ng và còn ch u s can thi p khá l n t Chính ph c phía cung l n phía c u tín d ng. Tình tr ng này ã nh hư ng không nh t i s phân b các ngu n l c kinh t theo hư ng hi u qu , t i tăng trư ng kinh t và m c h i nh p qu c t c a th trư ng này. n nay, Vi t Nam ã h i nh p kinh t qu c t m t cách sâu r ng, ã tr thành thành viên chính th c c a WTO, do v y, vi c hoàn thi n th trư ng tín d ng theo hư ng t o ra tính th ng nh t và mang tính c nh tranh cao ã tr thành m t òi h i khách quan c a n n kinh t . Có th ch ra nh ng nguyên nhân c a th c tr ng này như sau: m t là, v n còn có s can thi p khá l n c a Nhà nư c t i doanh nghi p và ngân hàng thương m i Nhà nư c; hai là, b n thân các doanh nghi p và ngân hàng u chưa tr thành nh ng ch th kinh t m nh trong môi trư ng c nh tranh; ba là, do tính chưa hoàn thi n c a th trư ng này Vi t Nam. phát tri n và hoàn thi n th trư ng tín d ng Vi t Nam, c n t i các gi i pháp hư ng t i gi m thi u và xoá b s can thi p tr c ti p c a Nhà nư c t i ho t ng c a doanh nghi p và ngân hàng; y m nh ti n trình c i cách các doanh nghi p nhà nư c (DNNN) và nâng cao năng l c c nh tranh c a các ngân hàng thương m i Vi t Nam. Khi ó, th trư ng tín d ng Vi t Nam s là m t “sân chơi chung” cho các l c lư ng tham gia th trư ng và ho t ng theo các nguyên t c th trư ng, hi u qu ho t ng c a th trư ng theo ó s ư c c i thi n. * Sau 20 năm i m i, th trư ng tín d ng viên chính th c c a t ch c Thương m i Th Vi t Nam v n trong tình tr ng không có s gi i (WTO), vi c hoàn thi n và phát tri n th th ng nh t, b phân m ng và còn ch u s can trư ng tín d ng theo hư ng th ng nh t và mang thi p khá l n t Chính ph c phía cung l n tính c nh tranh cao ã tr thành m t òi h i phía c u tín d ng. Tình tr ng này ã nh hư ng khách quan c a n n kinh t . không nh t i s phân b các ngu n l c kinh t Th trư ng tín d ng Vi t Nam ã ư c hình theo hư ng hi u qu , t i tăng trư ng kinh t và thành và phát tri n trong quá trình i m i kinh m c h i nh p qu c t c a th trư ng này. t . Bên c nh th trư ng tín d ng chính th c n nay, Vi t Nam ã h i nh p kinh t qu c t ngày càng ư c m mang, thì ho t ng tín m t cách sâu r ng, c bi t ã tr thành thành d ng không chính th c còn khá ph bi n (vay tư nhân, huy ng t b n bè, gia ình). Vi c ______ ti p c n ngu n v n này c a doanh nghi p và * T: 84-4-38530580. các h kinh doanh d dàng do không có nh ng E-mail: dauvuthi@gmail.com 17
18 V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 “rào c n” như: qui nh v v t th ch p hay d tr ng này l i tăng lên trên 50% [1]. Các NHTM án kinh doanh, các th t c hành chính khi vay c ph n, các NHTM nư c ngoài ch y u cho v n. Tuy nhiên, ngu n v n t khu v c tín d ng vay i v i các doanh nghi p tư nhân và khu không chính th c thư ng không n nh, chi v c kinh t có v n u tư nư c ngoài. phí vay cao do tư nhân luôn t m c lãi su t Trong i u ki n th trư ng tín d ng chưa có cao so v i th trư ng tín d ng chính th c. s th ng nh t, còn b phân m ng s không có Nh ng ki m soát quá m c, kèm theo nh ng th ư c m t b ng chung v lãi su t, hơn n a, lãi t c hành chính ph c t p c a Nhà nư c ã khi n su t cũng chưa th c s ư c hình thành theo tín cho tín d ng không chính th c trong n n kinh t hi u th trư ng, do v y, m c nh y c m c a Vi t Nam còn khá ph bi n, nhi u doanh các ch th kinh t i v i lãi su t còn m c nghi p, nh t là các doanh nghi p v a và nh th p. ây là nh ng tr ng i r t l n khi n n kinh t không th ti p c n ư c v n t khu v c tín Vi t Nam chuy n m nh sang ho t ng theo cơ d ng chính th c. ch th trư ng và ho t ng trên “sân chơi” qu c S phát tri n c a th trư ng tín d ng chính t , trong ó m i ch th kinh t u bình ng th c c a Vi t Nam sau hơn 20 năm i m i trong ho t ng. kinh t ã có s tham gia c a nhi u l c lư ng Phân tích nguyên nhân c a tình hình trên, khác nhau do k t qu c a quá trình c i cách khu chúng tôi cho r ng: cho n nay Vi t Nam v c tài chính và h i nh p kinh t qu c t g m: v n còn có s can thi p tr c ti p khá l n c a các ngân hàng thương m i (NHTM) nhà nư c, Nhà nư c t i DNNN và NHTM nhà nư c; m t các NHTM c ph n, các NHTM liên doanh, khác, b n thân các doanh nghi p, ngân hàng NHTM nư c ngoài, các công ty tài chính và các u chưa tr thành nh ng ch th kinh t t ch c tín d ng. Th trư ng tín d ng Vi t Nam m nh trong môi trư ng c nh tranh do tính chưa ã góp ph n quan tr ng trong vi c phát tri n hoàn thi n c a th trư ng này Vi t Nam. Vì n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n và tăng v y, có ư c m t th trư ng tín d ng th ng trư ng kinh t Vi t Nam. Tuy nhiên, trên th nh t, mang tính c nh tranh cao, Vi t Nam c n trư ng tín d ng này v n chưa có ư c m t s ph i n l c trong vi c xoá b s can thi p tr c th ng nh t và bình ng gi a các l c lư ng ti p c a Nhà nư c t i doanh nghi p và ngân tham gia th trư ng. M c dù, trong nh ng năm hàng; y m nh công cu c c i cách DNNN; g n ây th ph n c a các NHTM nhà nư c có ti n hành c i cách m nh m và nâng cao năng xu hư ng thu h p, nhưng các ngân hàng này l c c nh tranh c a các NHTM Vi t Nam, nh m v n gi vai trò chi ph i trong c huy ng v n t o ra môi trư ng c nh tranh và nh ng ch th và cho vay do chi m t i 56,9% th ph n (năm c nh tranh th c s trên th trư ng tín d ng. 2005, các NHTM nhà nư c có th ph n huy ng v n t 75,2 - 80% và th ph n cho vay t 76,9 - 79,9%); th ph n c a các NHTM c ph n 1. Xóa b s can thi p tr c ti p c a Nhà là 26,5%, kh i các ngân hàng liên doanh và nư c t i doanh nghi p và ngân hàng ngân hàng nư c ngoài chi m t i 30% v n ch s h u trong h th ng các NHTM nhưng ch Nh ng can thi p tr c ti p c a Nhà nư c t i chi m 9,4% th ph n [1]. Trong quá trình ho t DNNN Vi t Nam ư c hình thành và duy trì ng, m i lo i ngân hàng l i thư ng t p trung t th i kỳ n n kinh t k ho ch hoá t p trung và vào m t nhóm khách hàng nh t nh, trong ó ư c th c hi n trên nhi u phương di n như: ưu các NHTM nhà nư c thư ng t p trung vào cho ãi v v n, t ai, v các th t c hành chính vay i v i DNNN. T tr ng tín d ng dành cho liên quan t i thành l p doanh nghi p… V v n, DNNN c a NHTM nhà nư c ã gi m t 49,6% DNNN nh n ư c s ưu ãi t quĩ u tư và t t ng dư n vào năm 1997 xu ng còn 39,6% vào các d án cho vay c a Chính ph ; ư c ưu tiên năm 2002, nhưng t cu i năm 2002 n nay, t trong ti p c n v n ngân hàng; ưu ãi t bao c p
V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 19 c a Nhà nư c i v i DNNN qua vi c x lý n B n thân ho t ng c a các NHTM nhà t n ng b ng ngân sách nhà nư c. Th m chí, nư c cũng b can thi p tr c ti p c a Chính ph v n còn tình tr ng Nhà nư c do Vi t Nam chưa tách b ch tri t cho vay phân b v n cho các DNNN theo cơ ch “xin - chính sách ra kh i ho t ng cho vay thương cho” và ngu n v n ho t ng c a DNNN ch m i. Các NHTM u ph i có trách nhi m th c y u t ngu n tín d ng ưu ãi c a Nhà nư c. hi n s tài tr c a Nhà nư c i v i DNNN và Theo báo cáo c a Chính ph , h tr c ph n m t s m c tiêu như: xu t kh u, s n xu t xi hoá nhanh, t năm 2002 n 2006, Nhà nư c ã măng, thép, d t may, công nghi p óng tàu... ph i giãn n , khoanh n , xoá n thu và các Trên th c t , NHTM nhà nư c ư c nhà nư c kho n ph i n p cho ngân sách nhà nư c c a s d ng như kênh ngân sách th hai trong ho t DNNN t i 314,91 t ng, x lý hơn 19.000 t ng tài tr cho DNNN. Nh ng kho n tín d ng n t n ng [2]. liên quan t i các DNNN ã gây khó khăn Bên c nh ưu ãi v v n, các DNNN còn không nh cho các NTHM nhà nư c ho t ng ư c hư ng nhi u ưu ãi trong vi c ti p c n t theo các nguyên t c th trư ng. K t qu ki m ai, m t b ng cho s n xu t kinh doanh (Nh ng toán nh ng năm g n ây cho th y kho n n c a ưu ãi này i v i DNNN khi thành l p và m DNNN trong các NHTM nhà nư c u m c mang doanh nghi p ã tr thành nh ng v n cao (năm 2007: kho n n t n ng c a các ph c t p trong nh giá doanh nghi p khi ti n DNNN t i các NHTM nhà nư c t i trên 400. hành c ph n hóa các DNNN Vi t Nam, ho c 000 t ng). trong các v ki n Vi t Nam bán phá giá hàng c bi t, s c ép t chính quy n a phương hóa trên th trư ng qu c t ). gi i quy t các v n còn r t l n trong các quy t nh cho vay th t c ư c trao quy n s d ng t, các doanh v n ngân hàng i v i DNNN do a phương nghi p Vi t Nam u ư c Nhà nư c cho thuê qu n lý. S can thi p tr c ti p này ã khi n cho ho c là mua bán chuy n như ng. V nguyên t c, các NHTM nhà nư c thư ng ph i l a ch n các th t c ư c áp d ng i v i m i doanh phương án cho vay và khách hàng vay v n hi u nghi p, nhưng trên th c t th t c i v i các qu th p, r i ro cao. DNNN ơn gi n hơn nhi u so v i doanh nghi p tư nhân. Nh ng s can thi p tr c ti p c a Chính ph t i DNNN và NHTM nhà nư c khi n cho các Nh ng ưu ãi c a Nhà nư c dành cho ơn v kinh t này không ph i là nh ng ch th DNNN ã gây nên tình tr ng b t bình ng gi a kinh t ích th c ho t ng trong môi trư ng DNNN v i các doanh nghi p tư nhân và doanh c nh tranh, i u ó ã làm méo mó quan h nghi p có v n u tư nư c ngoài. Hơn n a, chính nh ng ưu ãi này ã t o cho các DNNN cung c u trên th trư ng tín d ng. Tuy nhiên, thói quen trông ch , l i và không tính t i hi u nh ng ưu ãi cho DNNN s không còn khi Vi t qu trong vi c s d ng các ngu n l c kinh t Nam bư c vào th c hi n các cam k t WTO. c a Nhà nư c, khi n cho các DNNN không Nh ng cam k t qu c t này òi h i ho t ng ph i là nh ng ch th kinh t c l p, nh y c m tr c p i v i doanh nghi p ph i ư c minh trên th trư ng. M t khác, ho t ng c a các b ch theo thông l qu c t , ph i ư c i x DNNN l i luôn b ràng bu c b i nhi u nhóm l i bình ng v i m i lo i doanh nghi p, do v y, ích khác nhau (l i ích c a ngư i lao ng, c a Vi t Nam c n ph i có nh ng i u ch nh trong doanh nghi p, c a chính quy n các c p và c a m c và cách th c can thi p vào doanh ngành), do v y, vi c xác nh m c tiêu ho t nghi p và ngân hàng, ó là: gi m d n i tư ng ng và th c hi n m c tiêu l i nhu n c a doanh ư c hư ng tr c p, ti n t i ho t ng tr c p nghi p tr nên khó khăn. ây là nh ng c n tr bình ng gi a các thành ph n kinh t ; gi m không nh trong quá trình các DNNN Vi t d n nh ng ưu ãi v lãi su t, chuy n d n ưu ãi Nam h i nh p WTO so v i các doanh nghi p v lãi su t sang ưu ãi v i u ki n ư c h tr , ngoài Nhà nư c. m c h tr hay th i h n h tr ; thu h p quy mô
20 V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 s h u nhà nư c b ng gi i pháp c ph n hóa ch m (năm 2007 ch c ph n hoá ư c 82 DNNN, a d ng hóa các lo i hình s h u nh m DNNN, t 21% k ho ch c a Th tư ng Chính m b o tính hi u qu và nh hư ng phát tri n ph ra; 6 tháng u năm 2008, vi c c ph n c a n n kinh t ; các DNNN ngay sau khi ư c c hoá DNNN g n như ng ng tr ), hơn n a, c ph n hoá ph i ho t ng theo Lu t doanh nghi p ph n hóa - gi i pháp tr ng tâm c a công cu c ã ban hành. c i cách DNNN m i ch d ng l i ch y u các DNNN v a và nh , các DNNN l n sau c ph n hoá v n chưa th c s i m i v phương th c 2. y m nh c i cách doanh nghi p nhà nư c ho t ng và v n còn s can thi p tr c ti p c a Nhà nư c vào công ty m [3]. M c tiêu c a công cu c c i cách DNNN Khi ã gia nh p WTO, nhi u DNNN Vi t Vi t Nam là xây d ng các DNNN tr thành Nam v n còn trong tình tr ng y u kém, hi u nh ng ch th kinh t m nh trong môi qu s n xu t kinh doanh th p. Các chuyên gia trư ng c nh tranh c a n n kinh t th trư ng kinh t cho r ng, tình tr ng này s còn nan gi i nh hư ng xã h i ch nghĩa Vi t Nam. Quá hơn n u như các “chi phí ng m” c a xã h i trình này ư c th c hi n t ng bư c, hư ng t i ư c tính vào chi phí c a doanh nghi p, i u ó gi m s lư ng và nâng cao hi u qu ho t ng c a các DNNN. C i cách DNNN, hư ng các s khi n cho các DNNN ho t ng trên “sân doanh nghi p này ho t ng theo các nguyên chơi chung” s g p khó khăn. c bi t, khi th c t c th trư ng s góp ph n t o ra s th ng nh t hi n các cam k t WTO, yêu c u v kinh doanh và bình ng gi a các ch th vay v n trên th bình ng, th ng nh t, m b o tuân th các trư ng tín d ng. quy ch như: i x qu c gia, t i hu qu c…, các DNNN Vi t Nam s còn ph i i m t v i Quá trình c i cách DNNN ư c b t u t nhi u khó khăn hơn khi không còn nh ng u nh ng năm 1990, c bi t, sau H i ngh kho n tr c p c a Chính ph . Khi ó, b t c Trung ương 3 khóa IX năm 2002, quá trình này ã ư c xúc ti n m nh m , trong ó c ph n kho n v n nào DNNN cũng u ph i tr lãi và s hóa ư c coi là m t nhân t ch y u c i d ng hi u qu như t t c các doanh nghi p khác. thi n cơ b n tính hi u qu c a các DNNN. Theo k ho ch, n năm 2010 Vi t Nam s Cu c i u tra c a năm 2005 c a Ngân hàng Th ch còn 554 doanh nghi p 100% v n c a Nhà gi i (WB) v i 550 DNNN ã c ph n hóa cho nư c, do v y, nhi m v c i cách DNNN còn r t k t qu : 90% doanh nghi p cho r ng tình hình n ng n . t ư c m c tiêu này, c n ph i tài chính c a doanh nghi p ã ư c c i thi n, tích c c y m nh c i cách DNNN b ng nhi u doanh thu trung bình tăng 13% và l i nhu n bi n pháp như: ti p t c hoàn thi n khuôn kh trư c thu tăng 9% so v i trư c khi c ph n pháp lý t ng bư c và ti n t i xóa b s khác hóa. Nh ng k t qu này cho th y s c c nh tranh bi t v i u ki n kinh doanh i v i các lo i c a các DNNN sau c ph n hóa ã tăng lên rõ hình doanh nghi p có v th c quy n kinh r t. Theo báo cáo c a Chính ph , tính n h t doanh; ti p t c y m nh cơ c u l i DNNN năm 2007 c nư c còn 2.015 DNNN, ã c theo hư ng hình thành các DNNN có nhi u ch ph n hoá ư c 3.862 doanh nghi p, năng l c s h u; hoàn thi n cơ ch giám sát, ánh giá hi u c nh tranh nói chung, hi u qu s n xu t kinh qu DNNN; nâng cao vai trò qu n lý Nhà nư c, doanh nói riêng c a các DNNN sau c ph n hoá ti n t i xóa b ch c năng i di n ch s h u c a ã ư c c i thi n áng k . Tuy nhiên, do khuôn các cơ quan, ban ngành i v i DNNN... kh pháp lu t chưa hoàn thi n, v n ch s Có th kh ng nh r ng vi c hoàn thi n và h u DNNN và th c hi n quy n ch s h u Nhà phát tri n c a th trư ng tín d ng Vi t Nam ph nư c i v i DNNN chưa ư c gi i quy t tri t thu c r t nhi u vào ti n c i cách DNNN. , c bi t còn nhi u rào c n làm ch m quá trình c ph n hóa, do v y, t c c i cách còn Các DNNN khi ã ho t ng theo Lu t doanh nghi p trong cơ ch th trư ng, có s c nh tranh
V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 21 bình ng gi a DNNN, doanh nghi p tư nhân th trư ng tài chính; các NHTM và các t ch c và các doanh nghi p có v n u tư nư c ngoài, tín d ng khác là các ơn v kinh doanh ti n t . nhu c u th c s v v n s ư c ph n ánh chính V i phương châm a d ng hoá hình th c s xác trên th trư ng tín d ng Vi t Nam. h u và lo i hình kinh doanh ngân hàng, sau 20 năm c i cách và phát tri n, n nay Vi t Nam ã có 5 NHTM nhà nư c, 37 NHTM c ph n, 3. C i cách m nh m và nâng cao năng l c 35 chi nhánh ngân hàng nư c ngoài, 5 ngân c nh tranh c a các Ngân hàng Thương m i hàng liên doanh v i ngân hàng nư c ngoài, 2 Vi t Nam ngân hàng 100% v n nư c ngoài, 9 công ty tài chính, 12 công ty cho thuê tài chính và 996 qu Các b ng ch ng nghiên c u g n ây cho tín d ng nhân dân [4]. Bên c nh ó, vi c thành th y các qu c gia mà s h u Nhà nư c trong l p Ngân hàng Chính sách Xã h i (năm 2003) h th ng ngân hàng chi m t tr ng cao thư ng i li n v i tình tr ng hi u qu ho t ng c a và Ngân hàng Phát tri n (năm 2006) ã cho ngân hàng th p, ti t ki m và cho vay ít hơn, phép các NHTM và các t ch c tín d ng Vi t năng su t và tăng trư ng kinh t th p hơn. Các Nam lo i b d n cho vay chính sách kh i ho t nghiên c u trên cũng cho th y: s h u Nhà ng cho vay thương m i, kinh doanh ngân nư c các nư c ang phát tri n còn chi m t hàng tr nên hi u qu hơn. Theo ánh giá c a tr ng cao và do còn s phân bi t i x , mà Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam, các NHTM và kinh t tư nhân r t khó ti p c n ư c ngu n tín t ch c tín d ng Vi t Nam u có t c tăng d ng t các ngân hàng thu c s h u Nhà nư c. trư ng cao, kinh doanh có lãi, c bi t là các Chính vì v y, c i cách c u trúc s h u thông NHTM c ph n. T năm 2001 n 2006, h qua vi c m r ng s tham gia c a các ngân th ng các NHTM có t c tăng trư ng huy hàng ngoài Nhà nư c các nư c này s em l i ng v n bình quân là 34%/năm, t c tăng nhi u l i ích ti m năng. Tuy l i ích ti m năng ó trư ng tín d ng là 33%/năm. K t thúc năm là r t l n nhưng công cu c c i cách h th ng ngân 2007, các NHTM c ph n có t c tăng trư ng hàng các qu c gia này thư ng không d dàng và t ng tài s n bình quân là 70%. khó có th thành công b i th ch trong các qu c C i cách NHTM nhà nư c b ng gi i pháp gia này còn r t y u kém. Th c t nhi u qu c gia c ph n hoá ư c coi là yêu c u b c thi t nh m cho th y: n u h th ng ngân hàng ư c m mang, t o ra “sân chơi” bình ng cho các thành ph n thì th trư ng tín d ng s mang tính c nh tranh kinh t và nâng cao năng l c c nh tranh cho h cao, khó khăn trong vay mư n v n ngân hàng c a th ng ngân hàng Vi t Nam. Theo k ho ch, các doanh nghi p nói chung, doanh nghi p tư (Vietcombank) và Ngân hàng Phát tri n nhà nhân nói riêng s gi m i r t nhi u. ng b ng sông C u Long s phát hành c Nh m t o ra m t h th ng ngân hàng theo phi u trong năm 2006, n năm 2010 s hoàn mô hình hi n i, an toàn và hi u qu trong n n thành chương trình c ph n hoá c 5 NHTM kinh t th trư ng, ngày càng h i nh p kinh t nhà nư c. Vi c tri n khai k ho ch do nhi u qu c t sâu r ng, Vi t Nam ã ti n hành c i nguyên nhân ã b ch m l i, nhưng n năm cách m t cách th n tr ng h th ng ngân hàng 2007, Vietcombank cũng ã th c hi n thành trư c h t v t ch c và cơ ch ho t ng. T h công vi c t ch c u giá phát hành c phi u th ng ngân hàng t ch c theo mô hình m t c p, l n u ra công chúng. Hi n nay, Vietinbank và ho t ng theo cơ ch k ho ch hoá t p trung, Bidvbank cũng ang xúc ti n vi c c ph n hoá n nay Vi t Nam ã xây d ng ư c h th ng các ngân hàng này. ngân hàng hai c p, t ng bư c ho t ng theo cơ T 1/4/2007, theo các cam k t WTO, các ch th trư ng. Trong h th ng ngân hàng này, ngân hàng 100% v n nư c ngoài s ư c phép Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam là cơ quan qu n ho t ng Vi t Nam. n nay, ã có 2 ngân lý nhà nư c v ti n t , tín d ng ngân hàng và hàng ư c c p Gi y phép thành l p là (HSBC)
22 V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 và Standard Chartered (v n pháp nh c a hàng, vi c nâng cao năng l c c nh tranh c a các HSBC là 183 tri u USD, còn Standard NHTM Vi t Nam ư c coi là v n s ng còn Chartered là 61 tri u USD). Các ngân hàng này i v i các ngân hàng này trong môi trư ng s i vào ho t ng vào năm 2009. ây là hai c nh tranh m i. Trên th trư ng Vi t Nam, m i ngân hàng ã có chi nhánh Vi t Nam t nhi u khu v c ngân hàng cũng như m i ngân hàng năm và ã có c ph n trong Techcombank và u có nh ng l i th riêng, nhưng nhìn chung ACB. S ki n này ư c coi là nh ng cam k t năng l c c nh tranh c a khu v c NHTM n i a m nh m i v i WTO c a Vi t Nam trong lĩnh còn th p: qui mô v n nh , t l v n t có/tài v c ngân hàng. Các cam k t c a Vi t Nam trong s n có th p, t l n quá h n còn cao. B n trong WTO ã tr thành ng l c th c s cho vi c thúc năm NHTM nhà nư c g m Vietcombank, y ti p t c c i cách h th ng ngân hàng Vi t Nam. Vietinbank, Agribank, Bidvbank u không t C i cách h th ng NHTM Vi t Nam ã làm tiêu chu n h s an toàn v n t có c a Hi p thay i căn b n và toàn di n h th ng ngân nh Balse (theo tiêu chu n này, h s an toàn hàng. Tuy nhiên, t o ra “sân chơi” bình ng v n t có ph i t t i thi u 8%), trong ó, ngân hơn gi a các ngân hàng trên th trư ng tín hàng có h s an toàn v n t có cao nh t trong d ng, m t m t, c n y m nh c i cách NHTM các NHTM nhà nư c là Agribank cũng chưa hơn n a v i phương châm a d ng hoá các ch n 5%. ây là nh ng tr ng i r t l n i v i th trong nư c và qu c t tham gia th trư ng, các ngân hàng Vi t Nam khi tham gia h i nh p chuy n m nh ho t ng kinh doanh c a các qu c t . ngân hàng và các t ch c tín d ng khác theo WB ánh giá ch t lư ng tài s n có c a các các nguyên t c th trư ng; m t khác, ngân hàng NHTM Vi t Nam r t th p, v i t l n x u/t ng Nhà nư c Vi t Nam c n th c hi n n i l ng các dư n còn cao. N u tình hình không ư c c i h n ch i v i ngân hàng liên doanh và ngân thi n thì các ngân hàng Vi t Nam s d b t n hàng nư c ngoài v ho t ng huy ng v n thương n ng n trong môi trư ng c nh tranh b ng VND và tài s n th ch p cho vay i v i WTO. T l n x u c a các NHTM nhà nư c doanh nghi p nh m t o i u ki n m r ng th c a Vi t Nam u m c cao, ch y u là do ph n tín d ng cho kh i các ngân hàng này. S m i quan h ràng bu c gi a NHTM nhà nư c tham gia m t cách tích c c và bình ng c a v i các DNNN Vi t Nam. V i tình tr ng ho t ngân hàng liên doanh và ngân hàng nư c ngoài ng còn nhi u y u kém, các DNNN g p khó s giúp NHTM n i a c a Vi t Nam nâng cao khăn trong vi c hoàn tr v n vay cho các ư c năng l c kinh doanh do nh ng n l c trong c nh tranh và ti p thu ư c nh ng kinh NHTM nhà nư c. Nguyên nhân th hai làm t nghi m, trình kinh doanh trong n n kinh t l n x u cao là do nh ng b t c p và khó khăn th trư ng. Cũng c n ph i th y r ng, trong i u trong quá trình x lý n t n ng. Quá trình x ki n Vi t Nam hi n nay, v i m t môi trư ng ho t lý n t n ng, c bi t là vi c t ch c và phát ng còn nhi u b t c p, s i u ti t và giám sát m i tài s n th ch p làm cho t l n quá h n c a Chính ph cũng như Ngân hàng Nhà nư c và n x u c a các NHTM v n chưa t ư c Vi t Nam còn chưa hi u qu , s là thi u hi n th c m c tiêu ra. Theo báo cáo n x u c a Ngân n u mong mu n quá trình c i cách h th ng ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam năm 2005, các hàng m t cách nhanh chóng v i s thay i m nh NHTM nhà nư c có s n x u kho ng 10.000 v c u trúc s h u và cơ ch ho t ng trong m t t VND (chi m 2,7% t ng d n ), các NHTM th i gian ng n. Quá trình chuy n i ph i ư c c ph n n x u chi m kho ng 2% t ng dư n . ti n hành d n d n cùng v i s n l c hoàn thi n M c dù h th ng ngân hàng Vi t Nam ã x lý kh năng i u ti t và giám sát c a Chính ph và ư c 92% t ng s n t n ng, x lý c p b Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam. sung 12.000 t ng v n i u l cho c 5 Cùng v i vi c y m nh quá trình c i cách NHTM nhà nư c, ưa t l an toàn v n t i v t ch c và ho t ng c a h th ng ngân thi u lên trên 4,5%, nhưng tình tr ng n x u
V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 23 v n là v n c p bách c n ư c gi i quy t Vi t Nam m c th p so v i các qu c gia khác. trong quá trình chu n b th c hi n y các S lư ng s n ph m d ch v do NHTM cung c p cam k t qu c t . WB cho r ng n x u c a các Vi t Nam kho ng t 450 n 500, ít hơn NHTM Vi t Nam trong nh ng năm g n ây nhi u so v i m t s nư c khác trong khu v c: không ph i m c m t vài ph n trăm, mà có th Thái Lan cung c p trên 2.000 s n ph m, m c cao hơn (kho ng t 8 n 10% t ng dư Malaixia cung c p t 2.800 n 3.000, Trung n ); hơn n a, gi i quy t n x u c a các NHTM Qu c cung c p 800 - 900 s n ph m. Không ch Vi t Nam không ơn gi n do con n ch y u là v y, s năm phát tri n các s n ph m, d ch v các DNNN [3]. m i cũng ch trong vòng t 3 n 5 năm tr l i ây, kém hơn nhi u so v i nư c có n n kinh t Năng l c c nh tranh th p c a các NHTM chuy n i như Trung Qu c. ây cũng chính là Vi t Nam còn bi u hi n s lư ng và ch t m t trong nh ng i m y u c a h th ng NHTM lư ng d ch v ngân hàng th p (ch y u v n là Vi t Nam trong quá trình h i nh p kinh t qu c t . d ch v nh n ti n g i và tín d ng), do v y, các ngân hàng d b t n thương khi có nh ng bi n Trong k nguyên c a khoa h c k thu t, ng nhi u t lãi su t. Trong môi trư ng c nh công ngh óng vai trò r t quan tr ng trong tranh, ã di n ra nh ng t ua tranh v tăng lãi ho t ng c a h th ng ngân hàng. Nhưng theo su t gi a các NHTM. Cu i năm 2007, u năm ánh giá c a WB, các lo i hình công ngh hi n 2008, b t u t vi c tăng m nh lãi su t trong i ư c áp d ng như th rút ti n t ng khu v c NHTM c ph n, sau ó là vi c tăng lãi ATM, phone banking, internet banking... c a su t trong khu v c các NHTM nhà nư c lên các NHTM Vi t Nam còn chưa t ư c trình m c hai con s . ng trư c tình hình ó, Ngân trung bình c a th gi i. M c dù ã ư c s hàng Nhà nư c ã khuy n cáo t i Hi p h i các h tr t nhi u d án c a WB cũng như ã tích ngân hàng gi m c lãi su t huy ng v n c c tri n khai công ngh , nhưng ch s công cao nh t là 12%/năm, sau ó gi m xu ng ngh c a ngân hàng Vi t nam ch m i d ng l i 11%/năm. c bi t trong i u ki n ch ng l m con s - 0,47, b t t h u hơn nhi u so v i nh ng phát m t cách c p bách, Ngân hàng Nhà nư c nư c như Trung Qu c - 0,35; Thái Lan - 0,07, ã tăng lãi su t cơ b n lên 12%, r i 14%/năm t Singapore là 1,95... [5]. B i v y, công ngh cũng tháng 6/2008, khi n cho lãi su t huy ng c a là m t thách th c l n i v i h th ng NHTM c a các NHTM ã tăng lên t i m c 18 - 19%/năm, Vi t Nam trong quá trình h i nh p kinh t qu c t . lãi su t cho vay t 19 - 21%/năm. Tình tr ng Th c t thì các ngân hàng nư c ngoài m i trên ã khi n cho các NHTM g p nhi u r i ro là i th c a nhau trong cung c p các d ch v trong ho t ng. i u ó cho th y: m c dù lãi ngân hàng cao c p, nhưng kh năng m t th su t là m t trong các công c c nh tranh gi a ph n tín d ng nói riêng và m t th ph n ho t các ngân hàng, nhưng s là b t c p khi s d ng ng ngân hàng nói chung c a các NHTM Vi t công c c nh tranh này trong i u ki n có Nam trong quá trình t do hóa th trư ng ti n t nh ng bi n ng m nh như hi n nay, do v y, r t d x y ra khi Vi t Nam th c hi n y các các ngân hàng Vi t Nam c n m r ng và nâng cam k t WTO. i u ó cho th y s c n thi t cao ch t lư ng d ch v ngân hàng nâng cao c a vi c c i thi n và nâng cao năng l c c nh năng l c c nh tranh c a mình. tranh c a các NHTM n i a c a Vi t Nam. S a d ng hoá d ch v cung ng s cho nâng cao năng l c c nh tranh, các NHTM n i phép các ngân hàng t o ra nhi u ngu n thu a Vi t Nam c n tích c c th c hi n m t s gi i nh p khác nhau t các d ch v a d ng và gi m pháp như: tăng v n i u l và v n ch s h u; ư c nh ng r i ro t bi n ng c a lãi su t. gi i quy t tri t n quá h n và ngăn ng a n Trong th i gian qua, m c dù ã có nh ng c x u phát sinh; tăng cư ng tính minh b ch trong g ng chú tr ng n m r ng và i m i s n ho t ng ngân hàng; nâng cao s lư ng, ch t ph m d ch v nhưng s lư ng và ch t lư ng lư ng các lo i hình d ch v ; nâng cao trình d ch v c a h th ng ngân hàng thương m i công ngh ngân hàng...
24 V.T. Dậu / Tạp K oa ọ ĐHQGHN, Kin tế và Kin doan 25 (2009) 17-24 Như v y, vi c hoàn thi n và phát tri n th t ư c hi u qu cao trong quá trình h i nh p trư ng tín d ng th ng nh t, mang tính c nh kinh t qu c t . tranh cao không ch là òi h i c a n n kinh t th trư ng, mà còn là yêu c u c a quá trình m c a và h i nh p kinh t qu c t Vi t Nam. Tài li u tham kh o M t khi th trư ng tín d ng Vi t Nam kh c ph c ư c tình tr ng không th ng nh t, b phân [1] Nguy n c Hoàn, C nh tranh ngân hàng sôi m ng, nó s ph n ánh y , chính xác quan ng hư ng t i phát tri n b n v ng, hi u qu , Th i báo Kinh t Vi t Nam, 2008. h cung c u tín d ng cũng như m c khan hi m v n trên th trư ng, tính c nh tranh trên [2] Tr n Th Minh Châu, Doanh nghi p nhà nư c trong môi trư ng c nh tranh c a WTO, T p chí Lý th trư ng ư c nâng cao, m t b ng chung v lu n Chính tr 1 (2008) 50. lãi su t ư c hình thành. Hơn n a, khi có s bình ng gi a các ch th tham gia th trư ng, [3] Báo cáo phát tri n Vi t Nam 2007: Hư ng t i t m các ch th này s tr nên nh y c m v i nh ng cao m i, Ngân hàng Th gi i, 2008. bi n ng v lãi su t, th trư ng tín d ng tr [4] Website Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam: nên năng ng hơn và v n trong n n kinh t WWW.sbv.gov.vn ư c s d ng hi u qu hơn. Khi ó, Vi t Nam [5] Nguy n Trình T , C i cách Ngân hàng Thương s có ư c th trư ng tín d ng áp ng t t nh t m i góp ph n phát tri n kinh t nư c ta và th c cho tăng trư ng, phát tri n kinh t t nư c và hi n h i nh p kinh t qu c t , T p chí Ngân hàng 1, 2 (2006) 7. To improve and develop Vietnam’s capital market in international integration period Vu Thi Dau Faculty of Political Economy, College of Economics, Vietnam National University, Hanoi, 144 Xuan Thuy, Cau Giay, Hanoi, Vietnam Over twenty years of reform in Vietnam, its credit market has still got into separated situation and non-mergence been sufferring from the government’s relative intervenes in both sides of supply and demand. This has been causing significantly negative impacts on effective allocations of resources, economic growth and the international integration level of credit market. So far, Vietnam has deeply and largely integraded in the World economy, and become an official member of The World Trade Organisation (WTO). Thus it is an objective and essential requirement of its economy to improve and create an united and highly competitive credit market. Some sources of this problems can be indicated as followings: Firstly, there still have been interferes from the government in perfomances of enterprises and state owned commercial banks; Secondly, enterprises and banks have not become powerfull enterprises yet in themselves in a fiercely competitive environment and Finally, due to lack of improvements in the credit market in itself. In order to develop and improve Vietnam’s credit market. It is necessary to make solutions, which aims at abolishing direct intervenes of the state in operation of enterprises and banks; fostering the pace of state owned enterprises reform and enhancing the competitive ability of Vietnamese commercial banks. At that time, Vietnam’s credit market will become: “a common playground” for participators in the market and operations based on principles of market, and therefore the effectiveness of credit market will be improved.