Jorma Ollila & Nokia Đưa Thế Giới đến gần nhau hơn - Phần 5

Chia sẻ: Little Duck | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'jorma ollila & nokia đưa thế giới đến gần nhau hơn - phần 5', kinh doanh - tiếp thị, quản trị kinh doanh phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Jorma Ollila & Nokia Đưa Thế Giới đến gần nhau hơn - Phần 5

P hêìn II. KINH DOANH KHÖNG BIÏN GIÚÁI TRONG XAÄ HÖÅI TOAÂN CÊÌU “Giaãi thûúãng naây cöng nhêån sûå nghiïåp cuãa möåt ngûúâi maâ sûå phaát triïín hay thaânh tûåu cuãa cöng ty öng laänh àaåo àaä àaåt àûúåc. Noá phaãn aánh chñnh thaânh tûåu vaâ phaát triïín cuãa lõch sûã GSM – khen thûúãng cho möåt têìm nhòn röång vïì ngaânh viïîn thöng khöng biïn giúái mùåc cho nhûäng raâo caãn vïì tûå nhiïn, quöëc gia, kinh tïë hay xaä höåi”. Phaát biïíu cuãa chuã tõch höåi GSM thïë giúái, trong lïî trao giaãi thûúãng Vinh danh thöng tin liïn laåc khöng biïn giúái cho Jorma Ollila, thaáng 6.2006. Fortune taâi trúå cho giaãi thûúãng naây, àûúåc saáng lêåp nùm 1995 Con ngûúâi coá khaã nùng thñch nghi. Jorma Ollila 104 105 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
Chûúng 1. KÏËT NÖËI MOÅI NGÛÚÂI Nhaâ truyïìn thöng coá têìm nhòn xa tröng röång naây àaä nhanh hún hïët thaãy àïí nhêån ra rùçng “kïët nöëi moåi ngûúâi” (conecting people) àaáp ûáng nhu cêìu cú baãn cuãa con ngûúâi vaâ kïët quaã laâ, khöng chó taåo ra nhûäng cú höåi thõ trûúâng to lúán maâ coân àoáng goáp vaâo böå mùåt múái cuãa thiïn niïn kyã thûá ba, àïí cung cêëp àûúâng àïën dûä liïåu vaâ thöng tin cho moåi ngûúâi, moåi núi vaâ taåo ra möåt xaä höåi ham hoåc hoãi. Max Schmidheiny Foundation cuãa Àaåi hoåc St. Gallen, Thuåy Syä, trao giaãi thûúãng Tûå do nùm 2000 cho Jorma Ollila. Tûåa àïì cuãa nhêån àõnh coá tïn: Over Strandberg - Trïn caã sûác maånh Àêy chó laâ möåt baãn nhaåc nhoã cuãa möåt gaä tñ hon. Maång vaâ nïìn kinh tïë múái cho gaä tñ hon cú höåi àïí cêët cao tiïëng haát vaâ àûúåc ngûúâi khaác nghe túái. Jorma Ollila 106 107 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
“Töi thñch Nokia”. “Thñch” laâ cöët loäi cuãa thûúng hiïåu. Lyá thuyïët “chiïëm lônh têm trñ khaách haâng” coá thïí khöng hoaân toaân àuã àöëi vúái Nokia, búãi vò dûúâng nhû Nokia chiïëm lônh tònh caãm cuãa ngûúâi ta THÛÚNG HIÏÅU “NHÊN BAÃN” nhiïìu hún. Cuäng laåi caác nhaâ lyá thuyïët marketing Cûá mûúâi ngûúâi Viïåt Nam duâng àiïån thoaåi di àöång seä goåi àoá laâ “tiïëp thõ caãm xuác”. Ngûúâi tiïu duâng thò coá saáu ngûúâi duâng Nokia. Vò sao Nokia àûúåc ûa Viïåt Nam tûâng noái vúái nhau “Nokia thò bïìn”, vúái chuöång nhû vêåy? voâng kim loaåi bao quanh thaânh khung. Caác nhoám Cûá ba ngûúâi trïn thïë giúái duâng àiïån thoaåi di àöång baån treã coân ngöìi “taám” vúái nhau úã quaán caâ phï thò coá möåt ngûúâi choån Nokia? Laâm thïë naâo maâ rùçng Nokia thò nhêån soáng maånh hún. Ngûúâi khaác Nokia coá thïí aãnh hûúãng tñch cûåc lïn haâng tó ngûúâi noái rùçng, giao diïån cuãa Nokia dïî sûã duång. Vaâ àïí yá nhû vêåy? kyä ngûúâi ta nhêån ra rùçng caách sùæp xïëp caác thû muåc Jorma Ollila àaä laâm ra möåt thûúng hiïåu Nokia àuã cuãa Nokia dïî theo doäi hún nhiïìu nhaän hiïåu khaác, phöí biïën àïí thuác àêíy thïë giúái tiïën lïn trïn con vaâo thúâi kyâ àêìu cuãa noá. Möåt vaâi nhaän hiïåu khaác thò àûúâng vùn minh liïn laåc. trung thaânh vúái lyá thuyïët cöí àiïín trong thiïët kïë giao Giaáo sû kinh tïë hoåc Tön Thêët Nguyïîn Thiïm àaä diïån vaâ thay vò duâng chûä, hoå àaä duâng caác hònh veä diïîn giaãi “thûúng hiïåu: tiïën trònh hònh thaânh cuãa (coá leä vò hònh veä thò àûúåc nhúá lêu hún). Nhûng vêën möåt taác nhên múái trong hoaåt àöång kinh tïë - xaä àïì khöng phaãi laâ nhúá maâ laâ dïî sûã duång. Thûåc tïë (*) höåi” . Cuäng vêåy, möåt tó àiïån thoaåi coá thûúng hiïåu maách baão rùçng thûúng hiïåu Nokia thêåt ra laâ möåt laâ Nokia, khöng àún thuêìn laâ möåt moán haâng, maâ phûác húåp töíng thïí nhiïìu yïëu töë, giûäa thiïët kïë kyä laâ möåt sûå kiïån hay möåt giaá trõ “kinh tïë xaä höåi”. thuêåt, veã àeåp thúâi trang, sau àoá múái laâ cöng nghïå. Nïëu thûúng hiïåu phaãi laâ möåt “taác nhên múái” thò Thûúng hiïåu Nokia vúái tû caách laâ möåt sûå kiïån Nokia chñnh laâ möåt taác nhên múái. kinh tïë xaä höåi múái, àiïìu àoá chó múái noái àïën quy Caác chuyïn gia seä giaãi thñch vaâ bònh luêån haâng mö cuãa noá. Coân vïì “troång lûåc thûúng hiïåu” – sûác pho saách nhûng ngûúâi choån Nokia chó noái àún giaãn maånh võ thïë cuãa noá – noái nhû giaáo sû Thiïm laâ “möåt sûå kiïån xaä höåi - kinh tïë - vùn hoáa vaâ têm lyá ______________ * Dêëu êën thûúng hiïåu: Taâi saãn vaâ giaá trõ, Tön Thêët Nguyïîn Thiïm, NXB töíng thïí”. Vò vêåy, thûúng hiïåu Nokia khöng àún Treã, 2006. Tiïën sô xaä höåi hoåc - kinh tïë Tön Thêët Nguyïîn Thiïm nguyïn thuêìn laâ möåt sûå kiïån kinh tïë - xaä höåi maâ coân laâ möåt laâ giaáo sû vïì Kinh tïë Phaát triïín vaâ Chiïën lûúåc Ngoaåi thûúng taåi Àaåi hoåc töíng thïí vúái giaá trõ vùn hoáa - têm lyá. Vêåy tinh thêìn Bruxelles, Bó. 108 109 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
cöët loäi khùæc sêu vaâo têm khaãm ngûúâi duâng trong thûúng hiïåu riïng. Tuy vêåy, chuáng chûa bao giúâ laâ thûúng hiïåu Nokia laâ gò? thûúng hiïåu coá giaá trõ phöí biïën toaân cêìu. Cho àïën Baån khöng cêìn laâm nhûäng nghiïn cûáu àöì söå vò khi Ollila àïën Solo lônh nhiïåm vuå àiïìu haânh phên Nokia àaä nghiïn cûáu àiïìu àoá vaâ tûå mònh cöng böë. nhaánh àiïån thoaåi di àöång, cuâng vúái phaát hiïån cêìn Àoá laâ: Conecting People. möåt cêëu truác khaác cho têåp àoaân, thûúng hiïåu cuäng Vúái chó hai chûä tiïëng Anh àoá, Ollila bùæt àêìu viïët nùçm trong trùn trúã àoá. Noá cêìn möåt chiïën lûúåc toaân nïn huyïìn thoaåi Nokia trong àúâi mònh, maâ chûúng cêìu. àêìu tiïn bùæt àêìu bùçng vö danh. Nhûäng chûúng Àiïìu thuá võ laâ nùm 1991, ngay khi chûa nùæm tiïëp theo àûúåc viïët rêët nhanh vaâ noá trúã nïn nöíi toaân quyïìn àiïìu haânh têåp àoaân, Ollila àaä bùæt àêìu tiïëng trïn toaân thïë giúái, vúái tû caách möåt cöng cuå laâm thûúng hiïåu cho riïng phên nhaánh àiïån thoaåi phuåc vuå cho nhu cêìu tiïën böå cuãa con ngûúâi. Vaâ di àöång riïng. Chñnh nùm àoá, öng àaä múâi Anssi bùçng nhûäng cöëng hiïën vïì kyä thuêåt giuáp àiïån thoaåi Vanjoki thûåc hiïån böå nhêån diïån thûúng hiïåu àiïån di àöång nöëi vúái Internet, Nokia cuãa Ollila àaä giuáp thoaåi di àöång Nokia (bïn caånh haâng chuåc ngaânh con ngûúâi tiïën böå hún trong caách tòm kiïëm vaâ trao kinh doanh khaác maâ luác àoá öng chûa quaãn lyá). àöíi thöng tin. Vanjoki, sau naây trúã thaânh phoá chuã tõch têåp àoaân, Sau khi nhêån chûác CEO vaâo muâa xuên nùm laâ ngûúâi àaä thaânh danh vúái thûúng hiïåu 3M – núi 1992, Ollila daânh möåt nùm àïí öín àõnh tònh hònh. öng àang laâm viïåc vaâ nhûäng tïn tuöíi àa quöëc gia Chó möåt nùm sau, öng bùæt tay vaâo con àûúâng xêy khöíng löì khaác nhû Nike, Philips Morris, Daimler dûång thûúng hiïåu toaân cêìu, tûác nùm 1993. Benz. Noái laâm “thûúng hiïåu toaân cêìu” laâ vò thêåt ra Chuêín hoáa thûúng hiïåu cho Nokia laâ cöng viïåc trûúác àoá vêën àïì thûúng hiïåu cuãa Nokia cuäng àaä coá, Ollila àaä laâm trûúác khi nhêån chûác CEO, vúái muåc trong phaåm vi quöëc gia hoùåc möåt vaâi núi khaác. tiïu roä raâng noá phaãi laâ tïn tuöíi àa quöëc gia, thñch Vêën àïì tïn goåi cuãa têåp àoaân thêåt ra àaä àûúåc àïì ûáng vúái nhiïìu nïìn vùn hoáa trïn thïë giúái. Àiïìu naây cêåp vaâo àêìu thïë kyã XX, khi liïn minh tay ba, göìm gêìn nhû laâ möåt viïåc bùæt buöåc chûá khöng hùèn laâ ba cöng ty: Giêëy, cao su vaâ Caáp saát nhêåp vúái möåt kiïíu lêåp cöng gò cho “àúâi biïët tïn”. Nhûng khi nhau. Sau àoá, caái tïn Nokia àûúåc duâng chung àïí àoá, nhûäng gò Ollila laâm coá leä laâ cho riïng maãng goåi têåp àoaân. Trûúác thúâi kyâ cuãa Ollila, Nokia vúái rêët àiïån thoaåi di àöång, coân tïn tuöíi cho toaân Nokia, nhiïìu phên nhaánh, nhiïìu saãn phêím khaác nhau thïë vúái haâng chuåc thûá khaác, laâ àiïìu chó dûâng laåi trong nïn möîi saãn phêím coá möåt nhaän hiïåu vaâ chiïën lûúåc suy nghô cuãa öng maâ thöi. Vò öng chûa nùæm toaân 110 111 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
quyïìn Nokia. Nhû vêåy, coá thïí nhêån ra rùçng, viïåc vaâ yïu cêìu chñnh hoå àêìu tû hún nûäa vaâo nhaän laâm thûúng hiïåu cho riïng àiïån thoaåi cuäng laâ möåt hiïåu. Vaâ Ollila vêîn tiïëp tuåc yïu cêìu thûåc hiïån tiïëp trong nhûäng lyá do maâ öng loåt vaâo mùæt xanh cuãa tuåc chiïën lûúåc thûúng hiïåu do Vanjoki àûa ra nùm caác “öng chuã” – cöí àöng vaâ àöìng thúâi laâ thaânh viïn 1991 – hoå àaä êëp uã tûâ lêu vaâ bêy giúâ laâ luác laâm cho höåi àöìng quaãn trõ. noá trúã thaânh sûå thûåc. Cho àïën khi öng àûúåc bêìu vaâo chûác CEO vaâ sau Möåt nùm sau àoá, 1993, möåt slogan viïët bùçng àoá àöìng thúâi laâ chuã tõch Nokia, öng thûåc sûå caãi töí tiïëng Anh àûúåc chêëp thuêån. Àoá laâ: “Connecting thûúng hiïåu cho toaân têåp àoaân Nokia (vêîn coân People”. Möåt thöng àiïåp thêåt húåp thúâi, nïëu àùåt noá giêëy, caáp, cao su vaâ nùng lûúång). Möåt ngaây àêìu trong böëi caãnh lõch sûã Phêìn Lan luác àoá – möåt núi nùm 1993, Ollila noái vúái Vanjoki rùçng haäy töí chûác keåt giûäa hai thõ trûúâng maâ chiïën tranh laånh taåo ra. möåt “brand afternoon”. Vanjoki seä phaãi laâm söëng Thöng àiïåp “kïët nöëi con ngûúâi” laâm biïën mêët tñnh laåi nhûäng caái tïn cuãa nhûäng moán haâng àaä úã tuöíi “cöng nghïå cao” vaâ dïî chõu hún nhûäng tûâ àao to xïë chiïìu, sau haâng trùm nùm noá àaä traãi qua, àïí noá buáa lúán nhû “human” – nhên loaåi. Nhûng nhûäng coá thïí bûúác vaâo thúâi àaåi tiïn phong vaâ toaân cêìu. khaát voång vô àaåi àoá vêîn êín bïn dûúái cêu chûä möåt Nhaâ thiïët kïë nhaän hiïåu nhiïìu kinh nghiïåm quöëc caách kñn àaáo, khiïm töën àuáng vúái tñnh caách khöng tïë Vanjoki ban àêìu àaä ghi vaâo söí tay vaâi khêíu hiïåu phö trûúng cuãa ngûúâi Phêìn Lan. Nhûng baãn thên (slogan) nhû “Nokia - The Eurotechnology group” cêu noái laåi vêîn giûä àûúåc tinh thêìn sisu cuãa ngûúâi hoùåc laâ “The future is looking good”. Chuáng khöng Phêìn Lan – khaát voång, yá chñ, quyïët têm laâm àiïìu àuã cho chiïën lûúåc toaân cêìu cuãa Ollila. Möåt tû tûúãng kyâ diïåu úã têìm voác nhên loaåi. khaác àûúåc öng àûa ra: “High technology with hu- Thöng àiïåp giaãn dõ (trong caách noái), coá tû tûúãng man touch”. Noá bùæt àêìu chaåm àïën con ngûúâi hún lúán (trong nöåi dung) cuöëi cuâng àaä àûúåc thûã thaách laâ nhêën maånh tñnh cöng nghïå. Nhûng cuäng chñnh qua thúâi gian, taåi nhiïìu vuâng vùn hoáa trïn traái àêët. Vanjoki lo lùæng vò Nokia Data, möåt phên nhaánh Nùm 1995, möåt cuöåc àiïìu tra nhùçm thûåc hiïån kïë sau àoá àûúåc baán ài, cuäng coá möåt thöng àiïåp giöëng hoaåch “nêng cao nhaän hiïåu taåi caác quöëc gia xuêët nhû anh em sinh àöi: “High tech with human khêíu nhùçm àêíy maånh hiïåu quaã xuêët khêíu”, lêìn touch”. Chñnh öng àaä duâng noá trong chiïën dõch àêìu tiïn Nokia biïët rùçng tïn tuöíi cuãa hoå àaä vûúåt quaãng caáo vaâo nùm 1991. qua – phöí biïën hún – Motorola taåi Àûác vaâ Thuåy Syä. Thaáng 6.1992, sau vaâi thaáng Ollila giûä chûác CEO Nhûng taåi Myä, trong khi caái tïn Nokia chó àûúåc toaân Nokia, öng àiïìu khiïín cuöåc hoåp ban giaám àöëc 10% söë ngûúâi biïët àïën thò Motorola laåi chiïëm àïën 112 113 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
6. Intel Myä 30.0 39.0 34.7 60%. Àoá laâ möåt thaânh quaã lúán vaâo nhûäng nùm 7. Disney - 32.8 33.6 32.6 thaáng khoá khùn àoá, 1995, khi Ollila àang döëc sûác 8. Ford - 33.2 36.4 30.1 cho cuöåc caách maång taái cêëu truác – maâ öng chó vûâa 9. McDonald’s - 26.2 27.9 25.3 10. AT&T - 24.9 25.5 22.8 àûúåc chêëp thuêån möåt nùm trûúác àoá taåi Höìng Köng. Vïì sau, Myä seä laâ “chiïën trûúâng” chuã lûåc cuãa nhûäng Àoá laâ möåt con àûúâng rêët daâi vaâ quaá mïåt moãi cuãa chiïëc àiïån thoaåi Phêìn Lan. con ngûúâi xûá Bùæc Êu. Àiïån thoaåi cuãa Nokia suöët Ollila àûa Nokia vaâo chiïën dõch vûúåt moåi biïn nhûäng nùm 70 vaâ 80 cuãa thïë kyã XX àaä tûâng “nuáp” giúái quöëc gia, moåi biïn giúái vùn hoáa vaâo cuöëi dûúái nhiïìu caái tïn khaác, trong möåt nöî lûåc chêåt vêåt nhûäng nùm 1990. Vúái cöåt möëc lõch sûã thûá hai naây, liïn kïët vúái Technophone cuãa ngûúâi Anh vaâ Tendy Nokia vûúåt qua Motorola vïì tyã lïå lúåi nhuêån khiïën cuãa ngûúâi Myä. Tòm chöî àûáng trong têm trñ toaân ngûúâi khöíng löì söë möåt cuãa thïë giúái giêåt mònh vaâo cêìu thêåt laâ àiïìu khoá khùn. Cêu chuyïån tïn tuöíi cuãa nùm 1998. Moåi chuyïån hoaân têët chó trong ba nùm Nokia laâm ngûúâi ta ngûúäng möå nhûäng doanh nhên kïí tûâ cuöåc àiïìu tra. Hai nùm sau àoá, cuöåc àiïìu tra taâi nùng vaâ ngûúâi ta xuác àöång vúái yá chñ quêåt cûúâng uy tñn nhêët cuãa thïë giúái vïì thûúng hiïåu cuãa cuãa hoå. Khi ngûúâi Phêìn Lan quyïët “traã laåi tïn cho Interbrand(*) àaä ghi tïn Nokia, vúái triïët lyá kinh em” bùçng caái tïn Mobira-Nokia vaâo nhûäng nùm doanh kïët nöëi con ngûúâi, vaâo möåt trong mûúâi 1980, ngay sau cuöåc khuãng hoaãng dêìu hoãa laâm thûúng hiïåu “giaá trõ haâng àêìu thïë giúái”. Chñn tïn thay àöíi hùèn caái nhòn vïì taâi nguyïn, cho thêëy rùçng tuöíi khaác laâ cuãa ngûúâi Myä, duy nhêët chó coá Nokia “khaát voång”, “tinh thêìn dên töåc” laâ möåt thûá “taâi cuãa Phêìn Lan laâ phêìn coân laåi cuãa thïë giúái. Vaâ nguyïn” maånh hún têët caã. Nokia khöng chen chên àïí loåt vaâo cuöëi baãng danh ÚÃ Phêìn Lan, ngaâi Ollila àûúåc kñnh troång khöng giaá maâ chen ngang úã haâng söë nùm. chó vò öng laâ nhaâ doanh nghiïåp vô àaåi, noá hún nhû vêåy rêët nhiïìu. Búãi chñnh con ngûúâi khiïm töën, lõch 1999 2000 2001 laäm, laâ ngûúâi lêìn àêìu tiïn khiïën thïë giúái biïët àïën 1. Coca-Cola Myä 83.8 72.5 68.9 Phêìn Lan nhû möåt àónh cao trong caác àónh cao. 2. Mucrosoft - 56.7 79.2 65.9 Cho àïën têån ngaây nay, Nokia laâ tïn tuöíi àa quöëc 3. IBM - 43.8 53.2 52.8 4. General Electric - 33.5 38.1 42.4 gia duy nhêët cuãa Phêìn Lan, laâ niïìm tûå haâo cuãa baán 5. Phêìn Lan 20.7 38.5 35.0 Nokia àaão Scandinavia, laâ “danh dûå” cuãa chêu Êu khi hoå luön tûå phaãi so saánh mònh vúái nïìn cöng nghïå ___________ * Nhûäng nhaän hiïåu coá giaá trõ nhêët thïë giúái 1999-2001 vaâ kinh tïë cuãa siïu cûúâng Myä. 114 115 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
Àaä coá lêìn, tïn tuöíi Nokia àûáng trûúác nguy cú lem àûúåc àùng kyá súã hûäu liïn tuåc. Nhûng sau vuå naây, luöëc. Motorola àaä kiïån Nokia ra toâa theo chûúng Nokia quyïët têm chuyïín hûúáng sang liïn minh 337 vïì maä bñ mêåt thûúng maåi cuãa nûúác naây (US hún laâ àöëi àêìu. Àïën quöëc gia naâo, vúái hïå tiïu chuêín Commercial Code). Nïëu bõ thua trong möåt vuå kiïån viïîn thöng riïng úã àoá, Nokia liïn minh àïí coá thïí baãn quyïìn, baån seä bõ khùæc sêu möåt caái nhaän “ùn kïët nöëi àûúåc. Àoá laâ caách Nokia àïën Myä vaâ Nhêåt cùæp”. Vaâ trong tònh caãnh non yïëu trïn thõ trûúâng Baãn, Haân Quöëc. quöëc tïë, ngûúâi ta thûúâng ngaä guåc rêët lêu sau möåt Nhûng thûúng hiïåu khöng chó bao göìm möåt caái vuå nhû thïë naây. Cuöåc tranh chêëp keáo daâi trong tïn, möåt logo vúái möåt slogan. Noá phaãi laâ möåt sûå nhiïìu nùm vaâ Nokia àûáng trûúác nguy cú bõ cêëm thêåt. Khi möåt saãn phêím suöët ngaây phaát trïn ti-vi vêån buön baán taåi Myä - núi maâ Nokia khöng thïí rùçng “liïn kïët” thò noá phaãi thûåc sûå coá khaã nùng khöng coá mùåt trong cuöåc àua cöng nghïå cao úã quy cöng nghïå vaâ thiïët kïë dïî sûã duång. Khi noá nhên mö toaân cêìu. Nokia chûa nhiïìu kinh nghiïåm cuãa danh “con ngûúâi” maâ nïu lyá do coá mùåt cuãa noá thò cuöåc chúi toaân cêìu, vaâ àïí baão vïå nïìn cöng nghiïåp saãn phêím àoá phaãi thûåc sûå vò ngûúâi tiïu duâng, vaâ non treã cuãa mònh, hoå àaä phaãi tiïën haânh àaâm phaán ngûúâi tiïu duâng àoá laâ nhên loaåi úã khùæp moåi núi vúái bïn ngoaâi toâa aán. Nokia àaä phaãi traã “hoåc phñ” vúái nhûäng khaác biïåt vö cuâng. Àïí trúã thaânh möåt doanh giaá àùæt, bùçng viïåc traã 20 triïåu àöla Myä cho nghiïåp àa quöëc gia – möåt cöng trònh kyâ vô – nhiïìu Motorola nhû laâ tiïìn böìi thûúâng thiïåt haåi, àïí coá têåp àoaân phaãi traã giaá haâng mêëy chuåc nùm, thêåm quyïìn buön baán taåi Myä trong ba nùm. Trong suöët chñ caã thïë kyã. Laâm thïë naâo àïí ài nhanh hún? Àoá thúâi gian àoá, Nokia phaãi thay nhaâ cung cêëp linh khöng chó laâ thaách thûác cho möåt caá nhên thiïn taâi, kiïån (böå phêån trong àiïån thoaåi) dêîn àïën vuå kiïån. möåt khaát voång cuãa möåt dên töåc maâ thêåt ra laâ ûúác Nùm 1993, dûúái thúâi kyâ cuãa Ollila, Nokia àaä thay muöën phaá kyã luåc cuãa chung moåi ngûúâi. Ollila noái àöíi cuåc diïån bùçng caách kyá kïët vúái chñnh Motorola rùçng: “lônh vûåc cöng nghïå cao cho pheáp baån laâm möåt thoãa thuêån trao àöíi giêëy pheáp (cross licens- àiïìu àoá”. Nïëu khöng phaãi cöng nghïå cao thò sao? ing). Kïí tûâ àoá, Nokia chuá troång böå sûu têåp baãn Coá thïí phaãi xem xeát laåi. Song, Ollila ñt khi noái “nïëu” quyïìn cuãa mònh. Thêåm chñ, noá trúã thaânh chñnh maâ öng luön lûåa choån caái àang coá, caái coá thïí. Thúâi saách khuyïën khñch phaát minh, thiïët kïë trong cöng àaåi cöng nghïå cao àaä quaá àuã àïí vñ duå rùçng con ty. Theo Dan Steinback, chñnh saách naây goáp phêìn ngûúâi coá thïí ruát ngùæn quaá trònh laâm thaânh danh àem àïën thaânh cöng cho Nokia, khi maâ saãn phêím möåt thûúng hiïåu toaân cêìu. Nhûäng caái tïn vô àaåi tûâ coá voâng àúâi chó tñnh bùçng thaáng thò kiïíu daáng phaãi Google, Yahoo cho àïën Samsung cho thêëy àiïìu àoá. 116 117 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
Nhûng riïng Nokia, àoá laâ baâi hoåc cho nhûäng nûúác Nhaâ nghiïn cûáu thûúng hiïåu Matt Haig viïët rùçng: nhoã. Àiïím giöëng nhau cuãa nhûäng tïn tuöíi kyâ diïåu “Thûúng hiïåu coá möåt aãnh hûúãng nhû tön giaáo”. naây laâ luön nhên danh vaâ laâm thêåt tònh vúái triïët lyá Baån coá thïí chó cêìn chuá yá caách so saánh cuãa öng vaâ kinh doanh vò con ngûúâi, khöng phên biïåt quöëc taåm boã qua nhûäng xuác caãm khaác. Búãi vò, öng chó gia hay phe phaái. ÚÃ Viïåt Nam, Nokia noái mònh laâ noái möåt caách “kyä thuêåt” rùçng nhûäng thûúng hiïåu “cöng nghïå nhên baãn”. Coá thïí naâo möåt thïë hïå lúán thò coá nhûäng tñnh chêët nhû caác töí chûác tön doanh nhên àang àõnh nghôa laåi giaá trõ cuãa cöng giaáo. Àoá laâ noá taåo ra àûúåc: Niïìm tin, loâng nhên aái, nghïå - phuåc vuå nhên loaåi? Rêët coá thïí, vò trong hiïån diïån khùæp moåi núi, tñnh thuêìn khiïët, àiïím nhiïìu giai àoaån, cöng nghïå àaä tûâng phuåc vuå cho “tön thúâ”, hònh tûúång, pheáp maâu (hûáa heån àiïìu kyâ nhûäng nhu cêìu cuåc böå. diïåu) vaâ nhaâ quaãn lyá chñnh laâ nhaâ hiïìn triïët. Ollila coá dõp noái vïì triïët lyá kinh doanh vúái Steve Vúái tïn tuöíi Nokia, Haig cho rùçng àoá laâ “thûúng Silberman cuãa Wired (7.9.1999). hiïåu thu heåp”. Coá hai bùçng chûáng àûúåc öng àûa ra àïí chûáng minh nhêån àõnh àoá vaâ xem laâ bñ quyïët Silberman àaä hoãi rùçng: Caác chuêín múã trong caác thaânh cöng cuãa Nokia: Têìm mûác – thu heåp têåp dõch vuå 3G seä mang laåi àiïìu gò? àoaân àïí döìn sûác àaåt têìm mûác bùçng söë lûúång lúán Ollila noái: Vúái caác chuêín múã, seä coá rêët nhiïìu cöng vaâo khoaãng nûãa triïåu maáy möîi ngaây, hai laâ tñnh thu ty vúái nhiïìu cú höåi àïí taåo ra caác ûáng duång vaâ giaãi heåp – têåp trung vaâo möåt thõ trûúâng duy nhêët möåt phaáp, trïn caác hïå àiïìu haânh phöí biïën hoaân toaân caách can àaãm àïí giaânh võ thïë haâng àêìu. Caách tiïëp múã. Noá seä giuáp cho moåi ngûúâi caãm thêëy thoaãi maái cêån tûâ lõch sûã àïën muåc tiïu cuãa taác giaã naây giuáp hún. Chuáng töi muöën phaát triïín caác cöng nghïå cho nhêån àõnh cuãa öng àûáng vûäng nhûng noá chûa chó pheáp dïî daâng sûã duång vaâ khiïën moåi ngûúâi caãm ra tñnh chêët “nhû tön giaáo” trong thûúng hiïåu thêëy thoaãi maái. Nokia – theo chñnh tiïu chñ cuãa öng. Vúái ngûúâi Silberman viïët tiïëp: Töi chúåt nghô möåt cöng viïåc duâng Nokia trïn khùæp thïë giúái, “cuöåc chiïën trong kinh doanh caånh tranh toaân cêìu vöën gay gùæt nhû têm trñ” cuãa hoå seä àún giaãn hún nhiïìu: vúái Nokia thïë maâ chó cêìn “vò sûå thoaãi maái cuãa ngûúâi khaác” töi coá thïí liïn kïët vúái moåi ngûúâi. Noá laâ möåt tònh thò àiïìu àoá laâ möåt àùåc trûng rêët Phêìn Lan. Nokia caãm phi lõch sûã - khöng cêìn biïët Nokia àaä tûâng laâ àaä “kïët nöëi” ngay caã trong caånh tranh hún laâ àöëi taä giêëy hay baánh xe cao su, khöng cêìn biïët noá àaä àêìu vúái vö söë àöëi thuã maånh hún nhiïìu vïì taâi tûâng àûúåc thu heåp. chñnh. Ollila àaä baán têët caã (caác böå phêån kinh doanh cuãa 118 119 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
Nokia) àïí thu heåp laâ möåt caách thûác hún laâ möåt triïët töi chûá? Maång vaâ nïìn kinh tïë múái cho gaä tñ hon cú lyá. Vaâ cuöåc taái cêëu truác cuãa öng seä vö danh nïëu höåi àïí cêët cao tiïëng haát vaâ àûúåc ngûúâi khaác nghe öng khöng hoaân thaânh muåc tiïu toaân cêìu. Thu túái. Anh seä noái, bêy giúâ àaä khöng coân biïn giúái nûäa heåp, do àoá, chó laâ möåt bûúác. Chñnh nöî lûåc toaân cêìu röìi, bêy giúâ quöëc gia naây cuäng coá thïí biïën mêët lùæm hoáa cuãa Nokia múái laâm ra möåt huyïìn thoaåi vaâ laâm chûá, nhûng töi nghô noá seä cho chuáng ta möåt diïån cho moåi ngûúâi àûúåc hûúãng giaá trõ thûúng hiïåu cuãa maåo khaác. Tiïëp cêån thöng tin àaä cho anh nhêån noá. Chòa khoáa cuãa quaá trònh àoá, nhû moåi ngûúâi coá thûác àûúåc nhûäng chuyïån àang diïîn ra khùæp hang thïí thêëy, laâ giaânh võ trñ tiïn phong. Song ûu thïë cuâng ngoä heãm trïn thïë giúái, cuäng nhû úã möåt àêët tiïn phong cuäng chó laâ möåt caách thûác can àaãm cuãa nûúác cö àöåc nhû úã àêy. Nhû vêåy àaä laâ rêët töët so “keã ài sau” hún laâ tinh thêìn cöët loäi cuãa kinh vúái ngaây trûúác. Bêy giúâ chuáng ta àang úã àêy, doanh. Tinh thêìn àoá àûúåc Nokia trong thúâi àaåi cuãa chuáng ta àang laâ möåt böå phêån cuãa maång. Ollila noái röìi: vò con ngûúâi coá nhu cêìu kïët nöëi vúái nhau. Àêy laâ chöî noá coá maâu sùæc “aãnh hûúãng nhû tön giaáo” maâ Haig àaä noái. Nokia laâ thûúng hiïåu THIÏËT KÏË: CAÁ NHÊN HOÁA “nhên baãn”. Vúái cam kïët “kïët nöëi con ngûúâi” vaâ thûåc thi cam BBC ngaây 12.2.2004 viïët rùçng, “vùn hoáa di àöång kïët “nhên baãn” àoá, Nokia àaä àûúåc yïu mïën tûâ AÁ àaä tiïën triïín trong voâng hai thêåp niïn qua vaâ noá sang Êu, tûâ UÁc àïën chêu Phi, tûâ haãi àaão àïën àêët khöng hoaân toaân khöng liïn quan àïën möåt cöng ty: liïìn vaâ ngay trïn caái nöi cöng nghïå laâ nûúác Myä. Nokia”. Sau cêu maâo àêìu nhû vêåy, BBC muöën biïët Silberman hoãi: Öng caãm thêëy viïåc thay àöíi caách möëi quan têm haâng àêìu cuãa taác giaã Ollila – ngûúâi thûác chuáng ta liïn laåc thò coá vai troâ lúán lao nhû thïë àaä gêy aãnh hûúãng lïn àúâi söëng giao tiïëp cuãa haâng naâo? tó(*) ngûúâi trïn traái àêët. Ollila noái: Noá coá yá nghôa laâ möîi caá nhên, möîi möåt Ollila: “Hai àiïìu maâ chuáng töi quan têm haâng nïìn vùn hoáa, möîi quöëc gia seä coá cú höåi trúã thaânh àêìu, thûá nhêët laâ kiïíu daáng saãn phêím – chuáng töi möåt àiïím saáng trong têåp thïí, búãi vò phaãi thöng àùåc biïåt quan têm àïën xu hûúáng cuãa thúâi àaåi, tûác qua phûúng tiïån truyïìn thöng múái coá thïí laâm nïn laâ vêën àïì thúâi trang. Thûá hai laâ cöng nùng cuãa saãn chuyïån. phêím, tûác laâ caách sûã duång caác ûáng duång möåt caách Ollila dûâng laåi möåt luác röìi noái thïm: Àêy chó laâ dïî daâng. Hêìu hïët moåi ngûúâi àïìu khöng cêìm trong möåt baãn nhaåc nhoã cuãa möåt gaä tñ hon. Anh hiïíu yá 120 121 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
tay mònh möåt cuöën hûúáng dêîn sûã duång àiïån thoaåi. thuá võ khi biïët rùçng Trung têm Thiïët kïë Nokia àûúåc Baån – ngûúâi sûã duång – cêìn biïët àiïìu khiïín chiïëc thaânh lêåp nùm 1995 taåi Los Angeles vaâ àûúåc dêîn àiïån thoaåi theo trûåc giaác cuãa mònh, thêåm chñ ngay dùæt búãi Frank Nouvo, möåt nhaâ thiïët kïë àïën tûâ caã vúái nhûäng ûáng duång khoá sûã duång nhêët. Monterry (Myä). Nhûng trong tònh hònh hiïån taåi, coá möåt laân soáng aãnh hûúãng maånh àïën cöng nghiïåp Noái thò dïî. Nhûng thûåc tïë cho thêëy, àïí laâm àûúåc viïîn thöng (thõ trûúâng àêìu cú chûáng khoaán, sûå suåp àiïìu naây Nokia phaãi viïët ra àiïìu rùn thûá nhêët cho àöí cuãa caác cöng ty lúán, hay núå nêìn chöìng chêët cuãa mònh – möåt trong böën giaá trõ chia seã. Àoá laâ: sûå haâi caác nhaâ àiïìu haânh) vaâ sûå lïn ngöi cuãa cöng nghïå loâng cuãa khaách haâng. tiïu chuêín DoCoMo cuãa Nhêåt Baãn, thò laâm sao Ollila noái tiïëp: “Vaâ àiïìu (tûác kiïíu daáng vaâ thiïët kïë Nokia thêëy àûúåc triïín voång cuãa mònh? dïî sûã duång - NV) naây àang trúã nïn vö cuâng thûã Jorma Ollila: Sûå caånh tranh luác naâo cuäng khùæc thaách nhûng töi nghô rùçng àoá phaãi laâ àiïìu ûu tiïn nghiïåt, höm nay cuäng nhû ngaây mai. Nhûng haâng àêìu cuãa cöng ty chuáng töi trong thêåp niïn chuáng töi luön luön cên nhùæc kyä trong tûâng chi phñ 90, khi maâ chuáng töi taåo ra àûúåc thaânh cöng. boã ra. Vaâ trong khi sûå caånh tranh àaä coá nhûäng Kiïíu daáng saãn phêím thûåc sûå laâ con àûúâng kïët aãnh hûúãng khöng thïí traánh khoãi lïn doâng saãn nöëi súã thñch cuãa ngûúâi duâng vúái Nokia. Nïìn taãng phêím dêîn àêìu cuãa chuáng töi, thò chuáng töi tiïëp tuåc cuãa noá laâ tû tûúãng “tön troång caá nhên” – àiïìu rùn chuyïín nhûäng ûu thïë sûác maånh thûúng hiïåu, hoaåt thûá hai. ÚÃ möîi phên khuác thõ trûúâng, Nokia coá àöång kinh doanh xuêët sùæc vaâ nhûäng saãn phêím coá möåt hûúáng thiïët kïë thñch húåp. Tuy nhiïn, vaâo sau tñnh thuyïët phuåc thaânh hiïåu quaã lúåi nhuêån vaâ taâi nùm 2002, Nokia àaä nhêån ra chöî húã sûúân cuãa chñnh öín àõnh. mònh laâ quïn mêët phên khuác bònh dên. Motorola Sau àoá, öng noái thïm: “chuáng töi caãm thêëy àang sau khi bònh phuåc, chinh phuåc cöng nghïå söë àaä àùåt mònh vaâo võ trñ hïët sûác nùng àöång àïí dêîn dùæt nhanh choáng àaánh vaâo àiïím naây. Caác nhaän hiïåu nïìn cöng nghiïåp ài vaâo giai àoaån phaát triïín cöng chêu AÁ cuäng gia tùng sûác caånh tranh cuãa mònh nghïå viïîn thöng di àöång múái”. dûåa trïn kiïíu daáng. Thiïët kïë, tûâ àêìu laâ möåt chiïën lûúåc quan troång Ollila àaä múâi ai thûåc hiïån sûá maång kiïíu daáng cuãa thûúng hiïåu Nokia àïí giûä võ trñ thöëng lônh. nhùçm caá nhên hoáa tñnh caách ngûúâi duâng Nokia? Ollila, möåt ngûúâi Phêìn Lan àaä thuï ngay möåt ngûúâi Gurus, söë thaáng 8.2002, hoãi chuyïån Ollila. Myä àïí chinh phuåc chñnh ngûúâi Myä - thõ trûúâng àêìu tiïn vaâ quan troång nhêët cuãa Nokia. Trûúác Ollila, Jorge Nascimetro: Chùæc chùæn baån àoåc Myä seä thêëy 122 123 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
vêën àïì thiïët kïë chûa bao giúâ laâ möåt khña caånh cûáu vaâ Phaát triïín àïí biïët àiïìu gò àang diïîn ra vaâ quan troång trong marketing cuãa Nokia. Àoá laâ thúâi dûå àoaán tûúng lai cöng nghïå, tûúng lai têåp àoaân kyâ chinh phuåc bùçng cöng nùng. vaâ caách thûác maâ xaä höåi tûúng lai seä söëng. Tûâ àêy, Frank Nouvo, möåt ngûúâi Myä biïët roä giaá trõ vaâ sûác öng bùæt àêìu chuã àöång taåo ra caác möëi quan hïå maånh tiïëp thõ cuãa thiïët kïë, vïì sau tiïëp tuåc laänh quöëc tïë trong ngaânh àiïån thoaåi di àöång, kïí caã trïn àaåo phoâng thiïët kïë àïí àöëi thoaåi bùçng kiïíu daáng vúái àêët Myä - thaánh àõa cöng nghïå cao. caác nïìn vùn hoáa tiïu duâng tûâ AÁ, sang UÁc vaâ Phi. Tûâ caách tiïëp cêån naây, Ollila lûåa choån con àûúâng Àïën giûäa thêåp niïn àêìu cuãa kyã nguyïn múái, Nokia dêîn àêìu thïë giúái. Àêy laâ lêìn àêìu tiïn ngûúâi Phêìn coá 400 mêîu maä khaác nhau cuâng thöëng nhêët möåt Lan àùåt mònh vaâo võ trñ ài trûúác cöång àöìng quöëc tïë. phong caách “caá nhên hoáa” vaâ “dïî sûã duång”. Coân trûúác àoá, caác cöng cuöåc caãi töí Nokia vêîn chó laâ nïìn kinh tïë àêìu tû vaâo nhûäng lônh vûåc phaát triïín maånh. Nghôa laâ, hoå tûâng khaát khao quöëc tïë hoáa nhûng phaãi chaåy theo thïë giúái, trïn nhûäng R&D VAÂ CAÁCH ÀÖËI THOAÅI VÚÁI THÚÂI ÀAÅI con àûúâng àaä biïët. Vúái Ollila, àiïån thoaåi di àöång laâ con àûúâng maâ thïë giúái chûa biïët, ngûúâi Phêìn Lan Moåi nghiïn cûáu vïì hiïån tûúång Nokia trong nhûäng chûa biïët. nùm àêìu cuãa thïë kyã XXI, àïìu cho thêëy möåt trong Taåi sao khöng lûåa choån võ trñ tiïn phong? Taåi sao nhûäng lyá do thaânh cöng cuãa Ollila chñnh laâ sûã phaãi tûå ti nghô rùçng möåt nûúác nhoã thò khöng thïí duång Nghiïn cûáu vaâ Phaát triïín (R&D). dêîn àêìu thïë giúái? Nhûäng baâi baáo àêìu tiïn cuãa Business Week khi Nhûäng “tra vêën” cuãa Ollila laâm ngûúâi ta giêåt chaåm vaâo bñ mêåt Nokia àaä nhêån thêëy ngay tûâ àêìu mònh nhûng àöìng thúâi hy voång. Öng khöng thïí Ollila àaä tön troång giaáo duåc vaâ khoa hoåc. Ollila àùåt cêu hoãi maâ khöng coá cú súã. khöng laâm gò maâ khöng dûåa trïn tinh thêìn khoa Ollila cho baáo giúái biïët, chi phñ daânh cho R&D hoåc. Khi laân soáng doanh nghiïåp cöng nghïå cao, chiïëm khoaãng 1/3 chi phñ cuãa Nokia. Vaâo nùm bao göìm caã àiïån tûã, lan traân khùæp chêu Êu, aãnh 1999, trong cao traâo chinh phuåc thõ trûúâng toaân hûúãng tûâ nhûäng vuå buâng nöí trïn àêët Myä, thò Ollila cêìu, chi phñ daânh cho R&D cuãa Nokia chiïëm àïën lùång leä ài vïì vaânh àai Bùæc Cûåc laånh giaá nhêån chûác 35% trong töíng chi phñ R&D cuãa caã nûúác Phêìn Lan. giaám àöëc cöng ty àiïån thoaåi di àöång. Cöng viïåc Con söë naây rêët coá yá nghôa khi biïët rùçng, Phêìn Lan àêìu tiïn cuãa öng laâ “kñch hoaåt” böå phêån Nghiïn àaä choån R&D nhû laâ möåt quöëc saách chûá khöng 124 125 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
phaãi maånh ai nêëy laâm. Nghôa laâ ngûúâi Phêìn Lan phong vúái caác ûu thïë ài trûúác cuãa võ trñ naây. Cuäng thûåc sûå muöën boã tiïìn vaâo cöng viïåc khoa hoåc naây chñnh R&D giuáp giaãm thiïíu mùåt thûá hai cuãa võ trñ chûá khöng phaãi noái cho coá, nhùçm hiïíu biïët chñnh tiïn phong laâ tñnh ruãi ro rêët cao. R&D cuäng dêîn mònh vaâ hiïíu biïët thïë giúái. dùæt Nokia ài tûâ khaái niïåm àiïån thoaåi di àöång àïën Ollila àaä àùåt caác nhaâ nghiïn cûáu vaâ phaát triïín viïåc tñch húåp àiïån thoaåi di àöång vúái cöng nghïå vaâo trung têm cuãa cuöåc caách maång Nokia. Noái Internet. Caác quaá trònh nghiïn cûáu àaä laâm böåc löå caách khaác, R&D laâ quaã tïn lûãa cuãa phi thuyïìn roä khaái niïåm “xaä höåi thöng tin di àöång” úã Phêìn Lan Nokia. Chêët xaám cuãa giúái trñ thûác laâ àêìu taâu trong vaâ nhòn thêëy roä nhûäng thay àöíi trong caách con quy trònh cuãa doanh nghiïåp. Trong suöët thêåp niïn ngûúâi liïn laåc vúái nhau. 1990, nhûäng hoaåt àöång nghiïn cûáu vaâ triïín khai NRC – Nokia Research Center, böå thêìn kinh trung àaä tùng trûúãng liïn tuåc, cho àïën khi noá “àaåt ûúng cuãa Nokia khöng phaãi do Ollila lêåp ra. Àêy ngûúäng” chiïëm 1/3 chi phñ cuãa têåp àoaân. Vaâo nùm laâ àiïìu caác nhaâ “suâng baái chuã nghôa caá nhên 2000, trong 55.000 nhên viïn toaân cêìu cuãa Nokia Ollila” thûúâng quïn hoùåc boã qua. Thêåt ra, nhûäng thò coá àïën 17.000 ngûúâi laâm viïåc trong böå phêån nùm 1980, Kairamo àaä àïí têm àïën R&D nhûng coá R&D, chiïëm khoaãng 1/3 töíng söë nhên viïn. Trong leä baãn chêët cuãa viïåc “chaåy theo” caác àónh cao quöëc söë naây, chó coá 1.000 ngûúâi laâm viïåc taåi “böå naäo” tïë (àiïån tûã chùèng haån), cuâng vúái möåt cêëu truác töí NRC àùåt taåi Phêìn Lan, con söë khöíng löì coân laåi thò chûác “thiïëu gùæn boá” nhû Ollila nhòn thêëy, vaâ vúái laâm viïåc taåi 14 trung têm nghiïn cûáu vaâ phaát triïín nhûäng “giúái haån cuãa thúâi àaåi”, nïn böå phêån naây àùåt taåi saáu quöëc gia. Nùm 2006, trong 60.000 chûa phaát huy àûúåc thïë maånh cuãa noá. Cho àïën khi nhên viïn, Nokia coá àïën trïn 30% nhên viïn laâm Ollila laâm cho töí chûác tinh goån laåi, thò R&D trúã viïåc trong lônh vûåc naây. Nhû vêåy, àuã thêëy, “chêët thaânh möåt böå phêån trong toaân chuöîi cú hûäu cuãa xaám cuãa caã thïë giúái” àaä àûúåc Ollila àûa vaâo cöng doanh nghiïåp. Coá thïí thêëy àiïìu naây qua chi phñ cuöåc toaân cêìu hoáa têåp àoaân nhû thïë naâo. àêìu tû vaâo R&D. Nùm 1983, Nokia roát 267 triïåu Nùm 2000, Ollila àaä àûa ra lúâi kïu goåi àöëi vúái fim vaâo nghiïn cûáu nhûng àïën thúâi Ollila nhûäng ngûúâi Phêìn Lan: “Kiïën thûác vaâ kyä nùng chuyïn nùm àêìu 1990, öng tùng noá lïn gêëp 5 lêìn, tûác 1,2 sêu àaä trúã thaânh nhûäng yïëu töë quyïët àõnh trong tó fim. Dûúái thúâi Kairamo, tiïìn daânh cho R&D chûa sûå phaát triïín kinh tïë xaä höåi”. Vúái Nokia, Ollila àaä bao giúâ vûúåt quaá 5% lúåi nhuêån. Trong khi àoá, Ollila duâng cöng cuå R&D àïí giaãi quyïët khoá khùn vïì cöng vúái cam kïët àêìu tiïn laâ àuã quyïìn àïí haânh àöång, àaä nghïå GSM, múã ra con àûúâng nùæm giûä võ trñ tiïn tùng tûâ 6%, 7% röìi àïën 8%, 9% vaâo giûäa thêåp niïn 126 127 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
1990 – tûác nhiïåm kyâ àêìu tiïn cuãa Ollila. Lyá do maâ taâi trúå nghiïn cûáu lïn àïën 2,2% GNP – töíng saãn ai cuäng chêëp nhêån àoá laâ noá cho thêëy hiïåu quaã vïì phêím quöëc nöåi – chó trong 10 nùm. Möåt nhên vêåt cöng nghïå, giuáp Ollila thûåc hiïån àuáng cam kïët chuã chöët trong kïë hoaåch naây laâ Juhani Kuusi nhêån “àõnh hûúáng viïîn thöng” cuãa mònh, saãn phêím baán xeát: “Àoá gêìn nhû laâ àiïìu khöng thïí vaâo thúâi àiïím àûúåc vúái töëc àöå nhanh trong böëi caãnh caãi töí mar- àoá nhûng chuáng töi vêîn quyïët têm vaâ àaä thûåc keting – lêëy khaách haâng laâm trung têm. Vaâ àïën hiïån àûúåc”. Trong caác khoaãn àêìu tû phaát triïín naây cuöëi nhûäng nùm 1990, khi Nokia qua mùåt Phêìn Lan àaä nêng niu hïå thöëng giaáo duåc, nhêët laâ Motorola, Nokia àaä höìi sinh, traã hïët núå nêìn, thaânh àaåi hoåc vaâ caác viïån nghiïn cûáu, ngay trong thúâi kyâ cöng trong muåc tiïu “gia tùng giaá trõ cöng ty” maâ bùng giaá khuãng hoaãng nhûäng nùm 1980 vaâ 1990 öng àùåt buát viïët thaânh chûä thûá tû trong nhiïåm kyâ vaâ ngaây nay khöng ai khöng nhòn thêëy vai troâ cuãa àêìu tiïn: “Têåp trung, toaân cêìu, àõnh hûúáng viïîn chiïën lûúåc giaáo duåc àaä goáp phêìn quyïët àõnh thaânh thöng vaâ gia tùng giaá trõ cöng ty”. Muåc tiïu toaân cöng cho Phêìn Lan. cêìu, nhúâ R&D, àaä múã ra. Vaâ sau àoá, noá ài möåt Ollila àaä lûåa choån nhûäng trñ thûác ûu tuá nhêët àïí maåch àïën muåc tiïu têåp àoaân àa quöëc gia chó trong phuå traách böå naäo R&D cuãa Phêìn Lan. Kuusi tûâng khoaãng 10 nùm. laâ giaám àöëc cuãa TEKES cho àïën giûäa nùm 1995, àaä Nokia nhòn tûâ höm nay, ngûúâi ta thêëy rùçng àoá laâ giûä troång traách chõu traách nhiïåm vïì trung têm trûúâng húåp thuác àêíy Phêìn Lan nhêån thûác vaâ thûåc nghiïn cûáu (NRC) cuãa Nokia. Öng coá hai nùm àïí haânh R&D trïn con àûúâng àêìu tû vaâo taâi nguyïn “nhòn thêëy” tûúng lai. Kaj Linden laâ giaám àöëc chêët xaám. Nhûng thêåt ra, theo caách “hoåc tûâ quaá nghiïn cûáu cöng nghïå cho toaân Nokia. Vaâ àêy laâ khûá” cuãa Ollila, coá thïí nhêån ra rùçng Ollila àaä chöåp ngûúâi baáo caáo trûåc tiïëp vúái Ollila, theo kiïíu quaãn lêëy chñnh xaác thúâi cú Phêìn Lan bùæt àêìu döëc sûác lyá ñt têìng nêëc. Trong khi àoá, möåt thaânh viïn ban vaâo nghiïn cûáu. Sûå thêåt laâ Phêìn Lan àaä múã ra giaám àöëc laâ Yrjo Neuvo, giûä vai troâ chõu traách nhûäng chñnh saách cöng nghïå bùçng nghõ quyïët hùèn nhiïåm phaát triïín saãn phêím cuãa cöng ty troång têm hoi, vaâo àêìu nhûäng nùm 1980, khi caác nhaâ chiïën Nokia Mobile Phone. Neuvo seä baáo caáo trûåc tiïëp vúái lûúåc quyïët têm chuyïín tûâ rûâng sang con ngûúâi. Martti Alahuhta. Neuvo àaä xuêët sùæc hoaân thaânh Möåt nùm sau Ollila gia nhêåp Nokia, nùm 1986, nhûäng cuöåc thûúng thaão vúái caác liïn minh quöëc tïë Phêìn Lan àaä àaåt thoãa thuêån khung vúái EU vïì nhùçm thöëng nhêët àûa ra chuêín 3G toaân cêìu. nghiïn cûáu. Nùm 1982, UÃy ban Cöng nghïå Quöëc Vaâo thaáng 4.1999, khi Nokia àaä nöíi tiïëng vaâ gia Phêìn Lan (TEKES) àaä quyïët àõnh tùng gêëp àöi ngûúâi tiïu duâng Viïåt Nam àaä biïët àïën àiïån thoaåi 128 129 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
Nokia, Ollila khúãi xûúáng khaái niïåm múái “xaä höåi chó duâng 7% cuâng thúâi àiïím. So saánh naây coá thïí thöng tin di àöång”, thïë nïn Erkki Ormala àaä àûúåc khöng àêìy àuã búãi vò nhiïåm vuå R&D cuãa möîi núi choån àïí laänh àaåo caác chñnh saách cöng nghïå cho möîi khaác, trong àoá R&D cuãa Ericsson laâm nhiïìu têåp àoaân. Ngûúâi naây àaä goáp phêìn vaâo viïåc khai viïåc hún. Tuy nhiïn, R&D vïì cú baãn vêîn laâ phaát tûã thuêåt ngûä àiïån thoaåi di àöång vaâ thay vaâo àoá triïín saãn phêím trïn nïìn taãng dûå baáo cöng nghïå, laâ maáy tñnh àa phûúng tiïån. Nùm 2006, Nokia xu hûúáng tûúng lai. tuyïn böë nhên viïn khöng sûã duång àiïån thoaåi di Taåi sao coá hiïån tûúång treáo ngoe nhû vêåy? Vò sao àöång nûäa. Nhaâ laänh àaåo chñnh saách cöng nghïå ngûúâi boã nhiïìu tiïìn nghiïn cûáu hún laåi thua keã boã Ormala àaä laâm viïåc vúái caác nhoám tiïu chuêín kyä ra ñt chi phñ hún? Cêu hoãi naây dêîn chuáng ta trúã thuêåt trong EU vaâ OECD nhùçm tñch húåp vúái hïå ngûúåc laåi caách nghô khön ngoan cuãa “con nhaâ thöëng caãi caách cuãa quöëc gia. Öng thûåc sûå laâ nhaâ ngheâo”. Àoá laâ duâng nhiïìu tiïìn khöng hiïåu quaã quaãn trõ tri thûác vaâ cöng nghïå thöng tin. bùçng duâng àöìng tiïìn àoá vaâo àêu vaâ duâng nhû thïë naâo. Vaâ àiïìu naây laåi dêîn àïën nhûäng traãi nghiïåm cuãa bêët cûá töí chûác naâo, àoá laâ noá phuå thuöåc vaâo R&D theo caách cuãa Ollila nhaâ chó huy caách duâng tiïìn. Hai thaânh quaã bêët ngúâ nhêët vaâ lúán nhêët cuãa R&D Ollila àaä àêíy R&D vaâo chöî thaách thûác chûa tûâng trong Nokia laâ àaä goáp phêìn quyïët àõnh: Biïën thêëy, àoá laâ tûå múã con àûúâng vaâo GSM – núi chûa Motorola trúã thaânh ngûúâi àïën sau trong cöng nghïå ai àùåt chên túái. Lûåa choån naây laâ mêëu chöët cuãa hiïån GSM vaâ thêåt ngaåc nhiïn laâ R&D cuãa Nokia àaä duâng tûúång Nokia. chi phñ thêëp hún caác àaåi gia. Haäy vñ duå ngay vúái Thûá nhêët, Nokia àaä biïën böå phêån R&D trúã thaânh Ericsson, gaä khöíng löì chêu Êu vaâ àûáng thûá hai trung têm nghiïn cûáu tinh vi vaâ àûúåc àêìu tû töët. trïn thïë giúái, sau Motorola vaâo trûúác khi Nokia Chñnh böå phêån naây àaä giaãi maä khaách haâng vaâ gêìn chiïëm võ trñ dêîn àêìu. nhû àõnh hònh toaân böå haâng trùm kiïíu daáng vaâ Khi Ollila laâm cho tïn tuöíi Nokia thûác giêëc trïn chûác nùng cuãa chiïëc àiïån thoaåi. Sau àoá laâ chó ra vuä àaâi thûúng maåi thïë giúái, vaâo khoaãng 1995 àïën caác bûúác ài cuãa cöng nghïå trong tûúng lai. Caác 1997, thò chi phñ cuãa Nokia daânh cho R&D cao nghiïn cûáu úã àêy àaä chó ra cho Ollila biïët rùçng lùæm cuäng chó bùçng möåt nûãa cuãa Ericsson – so saánh kiïíu daáng laâ möåt chiïën lûúåc – àiïìu bõ laäng quïn tyã lïå R&D/laäi roâng chûá khöng phaãi so vïì söë tiïìn boã vaâo thúâi kyâ àoá. Noá chuyïín nhêån thûác tûâ “haâng hoáa ra. Tûác laâ Ericsson àaä chi àïën 16% trong khi Nokia chûác nùng” sang “saãn phêím tinh thêìn” (maâ vúái 130 131 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
Nokia laâ “saãn phêím caá nhên hoáa”). Noá chuyïín laâ phaát minh àöåc quyïìn. Ài àïën àêu, Nokia cuäng “baãn ngaä” cuãa khaách haâng vaâo võ trñ trung têm cuãa múã röång thïë giúái cuãa mònh bùçng caách àaâm phaán chuöîi giaá trõ saãn phêím thay chöî cho khaã nùng kyä vúái caác nhoám chõu traách nhiïåm vïì chuêín kyä thuêåt thuêåt cuãa moán haâng. Böå phêån phaát triïín saãn phêím àõa phûúng hay vuâng. Àêy chñnh laâ chiïën lûúåc liïn naây seä àoáng vai troâ lúán trong viïåc laâm nïn thûúng minh hún laâ chiïën tranh cuãa Ollila. Vò vêåy, Nokia hiïåu Nokia – àûáng thûá nùm trïn thïë giúái vaâ thûá hai coá mùåt tûâ Myä àïën Nhêåt Baãn, Haân Quöëc nhûäng núi taåi chêu AÁ – bùçng chñnh khaã nùng haâng baán chaåy chuá troång caác chuêín viïîn thöng di àöång khaác trïn khùæp àõa cêìu. Mùåt haâng baán chaåy àïën mûác nhau. Àiïìu naây giaãi thñch vò sao caác nhaâ cöng nghïå maâ nùm 1995, Nokia àaä rúi vaâo sai lêìm lúán nhêët cuãa Ollila têåp trung taâi trñ cuãa mònh vaâo phaát triïín àûúåc goåi tïn laâ khuãng hoaãng giao vêån (logistic). Leä phêìn mïìm, vúái hai lyá do: Lyá do àêìu tiïn, phêìn dô nhiïn laâ coá nhiïìu nguyïn do, nhêët laâ lyá do thõ mïìm laâ nïìn taãng giuáp thñch nghi vúái caác chuêín tûâ trûúâng phaát triïín quaá nhanh, caác cûãa haâng trûúng GSM àïën CDMA vaâ caã viïåc tûúng thñch vúái Internet; baãng hiïåu Nokia moåc lïn khùæp caác chêu Êu, lyá do thûá hai, phêìn mïìm laâ thaânh phêìn chuã chöët nhûng chñnh noá àaä taåo ra cún söët àoá. Ollila àaä nhùçm taåo ra giaá trõ cuãa möåt saãn phêím cöng nghïå phaãi mêët nhiïìu cöng sûác àïí hoåc tûâ thêët baåi, cên cao. Bùçng caách viïët caác phêìn mïìm khaác nhau, bùçng laåi khaã nùng cung cêëp, vêån chuyïín vaâ àiïìu Nokia giuáp caác nhaâ kinh doanh chiïëm lônh tûâng tiïët trïn toaân cêìu so vúái nhu cêìu cuãa thõ trûúâng. phên khuác khaác nhau, tûâng àöëi tûúång tiïu duâng Trong àoá, nhiïìu nhaâ maáy àaä àûúåc xêy dûång taåi khaác nhau. nhiïìu quöëc gia. Tuy nhiïn, caác nhaâ thûúng maåi cuãa Nokia tûâng Thûá hai, kïët nöëi thò töët hún chiïën tranh. Rêët sai lêìm khi ban àêìu quaá chuá troång vaâo khaách haâng nhiïìu böå phêån nghiïn cûáu àûúåc chuã àõnh àùåt gêìn cao cêëp. Chó khi Motorola qua cún choaáng vaáng àaä caác trûúâng àaåi hoåc. Vaâ noá laâm nhûäng dûå aán höìi phuåc vaâ phaãn cöng vaâo phên khuác “bònh dên” nghiïn cûáu vúái caác trûúâng àaåi hoåc vaâ caác viïån thò Ollila phaãi traã giaá. Chuyïån naây seä coân keáo daâi nghiïn cûáu. Ollila tiïëp tuåc kïë thûâa di saãn caác thïë àïën khi Ollila tûâ nhiïåm maâ khöng úã àónh cao vinh hïå trûúác àïí laåi àoá chñnh laâ caác möëi quan hïå sêu sùæc quang. Ngûúâi Phêìn Lan coá cêu: “Ngay caã nhûäng vúái caác àaåi hoåc úã Helsinki, Tampere vaâ Olulu. Caác tay àua nhaâ nghïì cuäng coá khi choån nhêìm ngûåa nhaâ phaát triïín cöng nghïå àaä hiïån thûåc hoáa muåc àua”. Ollila cuäng nhêìm nhiïìu lêìn trong sûå nghiïåp tiïu toaân cêìu cuãa Ollila bùçng caách choån cöng nghïå thöng minh cuãa mònh. coá thïí thñch nghi vúái moåi chuêín cuãa thïë giúái hún Nokia cuãa Ollila cuäng thûúâng xuyïn khúãi xûúáng 132 133 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
caác liïn minh cöng nghïå trong saãn xuêët saãn phêím. têìm nhòn “àem thïë giúái Internet vaâo tuái moåi ngûúâi” Nghôa laâ thay vò saãn xuêët toaân böå caác thaânh phêìn cuãa Ollila, Nokia tiïëp tuåc cuâng Google thûåc hiïån cuãa chiïëc àiïån thoaåi, Ollila àaä àõnh hûúáng húåp taác phêìn mïìm GoogleTalk, cho pheáp truy cêåp Internet tûâng phêìn, trûâ phêìn mïìm. Vaâo thúâi kyâ àêìu, àêy laâ vaâ thoaåi trïn nïìn Internet tûâ àiïån thoaåi di àöång. khaác biïåt lúán cuãa Ollila so vúái caác àöëi thuã. Vïì sau, Thûá ba, cêëu truác R&D cuãa Nokia trïn toaân cêìu coá Motorola vaâ Ericsson cuäng laâm nhû vêåy. Danh nhiïìu caãi tiïën so vúái truyïìn thöëng. Thêåt ra, àêy laâ saách caác nhaâ cung cêëp vaâ àöëi taác cuãa Nokia rêët daâi möåt bñ mêåt chiïën lûúåc khöng àûúåc tiïët löå. Tuy vúái nhûäng tïn tuöíi quen thuöåc trong thïë giúái cöng nhiïn caác nhaâ phên tñch coá thïí àoaán àûúåc thaânh nghïå cao nhû Intel, IBM vaâ caã Google nûäa. Àêy cöng cuãa maång lûúái R&D toaân cêìu cuãa Nokia, dûåa chñnh laâ caách duâng tiïìn khön ngoan cuãa “con nhaâ trïn quan saát. Dan Steinbock trong Nokia Revolu- ngheâo”. Caác nhaâ nghiïn cûáu cuãa Nokia seä khöng tion, phên tñch rùçng Nokia àaä taåo ra ngoaåi lïå khi phaãi hao töín chêët xaám àïí laâm ra nhûäng thûá maâ àùåt hai daång trung têm nghiïn cûáu khaác nhau caác nhaâ cung cêëp laâm àûúåc vaâ laâm gioãi hún. Nokia trïn khùæp thïë giúái. Àïën nùm 2000, Nokia coá àïën khöng àïí mêët tiïìn vaâo caác nghiïn cûáu baán dêîn 52 trung têm (möåt con söë khöíng löì) àùåt taåi 14 quöëc maâ têåp trung taâi chñnh cho cöng nghïå phêìn mïìm, gia. Caác trung têm lúán thûúâng nùçm taåi caác thõ tiïu chuêín hoáa vaâ liïn minh cöng nghïå. Baâi giaãi trûúâng lúán ngay caånh caác nhaâ maáy saãn xuêët cuãa maâ caác nhaâ nghiïn cûáu goåi laâ “àöíi múái hûúáng Nokia. Àoá laâ caác trung têm lúán úã chêu Myä (Myä, xuöëng” (downstream) naây giuáp Ollila thûåc hiïån Canada), chêu AÁ (Trung Quöëc, Nhêåt Baãn, vïì sau coá àuáng muåc tiïu àem lúåi nhuêån laåi ngay cho têåp thïm trung têm R&D taåi ÊËn Àöå trûúác khi xêy dûång àoaân – vöën àaä tûâng hoãi öng “baán hay giûä laåi nhaâ maáy taåi àêy), chêu Àaåi dûúng (taåi UÁc), chêu Êu Nokia”. Tûâ àoá, noá giûä tinh thêìn cuãa nhên viïn (Àûác, Anh) vaâ trung têm phuå traách Phêìn Lan vaâ luön sung maän trong cöng cuöåc toaân cêìu cam go Bùæc Êu àùåt taåi Thuåy Àiïín vaâ Àan Maåch. NRC taåi vaâ nhiïìu ruãi ro. Phêìn Lan laâ böå phêån trung ûúng. Steinbock cho Chiïën lûúåc liïn minh cöng nghïå naây thûúâng bõ rùçng caác trung têm lúán naây liïn laåc vúái nhau nhùçm hiïíu nhêìm laâ taåo ra caác cuöåc chiïën tranh. Khi chia seã thöng tin liïn quan àïën thõ trûúâng vaâ nhiïìu Nokia lûåa choån Linux – möåt kiïåt taác khaác cuãa Phêìn vêën àïì khaác, trong khi àoá chuáng laåi chia seã vúái Lan – àïí phöëi húåp phaát triïín thò noá àûúåc baáo giúái trung ûúng NRC úã Phêìn Lan chuã yïëu laâ vêën àïì giêåt tñt laâ chöëng laåi nhaâ phêìn mïìm haâng àêìu thïë cöng nghïå. Loaåi thûá hai thò taác giaã Steinbock cho giúái: Microsoft. Nùm 2004, trong nöî lûåc thûåc hiïån rùçng chuáng laâ caác trung têm nghiïn cûáu múã röång 134 135 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu cuãa chñnh caác nhaâ maáy vaâo cuöëi nhûäng nùm 1990. Nokia àaä ài song haânh saãn xuêët vaâ cöng viïåc kinh doanh taåi chöî. vúái caác àöíi múái trong R&D cuãa caác caác cöng ty úã Khi àûúåc hoãi vïì bñ quyïët thaânh cöng cuãa Nokia Myä. CEO Ollila, möåt ngûúâi vö danh úã vuâng Bùæc Cûåc, trong toaân böå lõch sûã hún 100 nùm cuãa noá, nhaâ vöën àûúåc àaâo taåo theo kiïíu phûúng Têy vaâ vúái viïët sûã Haikio àaä ruát ra möåt chûä duy nhêët laâ “uyïín kinh nghiïåm quöëc tïë, àaä chó ra caách thûåc hiïån chuyïín” (flexibility). Noá luön thñch nghi vúái moåi R&D kiïíu múái. Theo àoá, cöng cuå cûåc kyâ quan troång hoaân caãnh vaâ vúái chñnh khaã nùng cuãa noá. Vaâo thúâi naây, trong quaãn trõ hiïån àaåi, àaä chuá troång àïën tñnh cuãa Ollila, kinh nghiïåm linh àöång möåt lêìn nûäa thïí thñch húåp giûäa chûác nùng cuãa R&D vaâ muåc tiïu hiïån úã khùæp moåi núi tûâ taái cêëu truác töí chûác àïën taái cuãa töí chûác, cuâng vúái khaã nùng thûåc tïë cuãa cöng troång têm thõ trûúâng. Vaâ bêy giúâ noá thïí hiïån ngay ty – vûâa vúái tuái tiïìn cuãa mònh maâ vêîn hiïåu quaã. trong caách cêëu taåo caác nhoám R&D. Sûác maånh söë möåt cuãa R&D taåi Nokia trong thúâi Trong khi Philips vaâ Siemens têåp trung R&D vïì kyâ cuãa Ollila laâ chuyïín hoáa thêåt nhanh nhûäng nhûäng trung têm khöíng löì úã Eindhoven vaâ Munich nghiïn cûáu thaânh saãn phêím. Vaâ saãn phêím àoá phaãi thò sïëp R&D cuãa Nokia, öng Kaj Linden – ngûúâi xuêët phaát tûâ tû tûúãng lùæng nghe khaách haâng. Viïåc baáo caáo trûåc tiïëp vúái Ollila – laåi àûa ra mö hònh sùæp xïëp trong töí chûác R&D cuãa Nokia cuäng gúåi yá nhûäng nhoám nhoã. Nhûäng “nhoám nhoã” khöng chó nhiïìu kinh nghiïåm, àoá laâ noá khûúác tûâ thoái tû duy thïí hiïån úã chöî noá coá mùåt taåi nhiïìu quöëc gia maâ coân lyá thuyïët vaâ caác löëi moân àïí tûå nhòn vaâo chñnh khaã thïí hiïån úã söë lûúång thaânh viïn cuãa möîi nhoám. Öng nùng cuãa noá. Vaâ àiïìu àoá cho pheáp saáng taåo ra lyá luêån: “Têåp trung 50 ngûúâi vaâo möåt chöî thò töët nhûäng mö hònh múái. Maâ saáng taåo, tûâ nhiïìu nùm hún laâ 1.000 ngûúâi” vaâ “khi 1.000 ngûúâi têåp trung qua, àaä àûúåc nhòn nhêån laâ möåt trong nhûäng àöång vaâo möåt chöî thõ tïå quan liïu xuêët hiïån vaâ thêåm chñ lûåc phaát triïín. Vaâ laâ phûúng caách “sinh töìn”, theo phaãi àiïìu chónh viïåc xem ai laâm viïåc ai nghó trûa”. caách noái cuãa Ollila. Tuy nhiïn, öng àuã khiïm töën àïí khöng phaãn baác Cuöëi cuâng thò bñ mêåt R&D cuãa Nokia trong thúâi mö hònh 1.000 ngûúâi: “Àöå lúán chó thñch húåp khi kyâ Ollila cuäng àûúåc hiïíu möåt phêìn. Àoá laâ tñnh linh caác àiïìu kiïån àaä töëi ûu hoáa”. hoaåt, theo saát nhu cêìu cuãa tûâng vuâng thõ trûúâng Theo thöng lïå, chùèng haån nhû caác baãn tin trïn nhûng noá nhêët quaán trong caách truyïìn thöng vaâ baáo chñ, sûác maånh cuãa R&D thûúâng àûúåc ào lûúâng laâm viïåc vúái nhau. Caác baáo caáo haâng tuêìn àûúåc bùçng söë tiïìn maâ ngûúâi ta cêëp cho noá. Caách àaánh chuyïín liïn tuåc tûâ caác trung têm trïn khùæp thïë giaá naây trúã nïn löîi thúâi, chûá khöng hùèn laâ sai lêìm, giúái. Mûúâi baãy nghòn con ngûúâi laâm viïåc trong lônh 136 137 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
vûåc R&D trïn khùæp haânh tinh möåt caách trún tru vaâ hiïåu quaã àïí hiïån thûåc hoáa tûâng bûúác ài chiïën lûúåc cuãa Ollila, tûâ khi “haäy tiïën vaâo GSM”, röìi “3G” cho àïën “àem Internet vaâo tuái möîi ngûúâi”. Trong moåi TÛÂ ÀIÏÅN THOAÅI DI ÀÖÅNG thúâi àiïím cuãa têìm nhòn Ollila, caác nhaâ nghiïn cûáu ÀÏËN MAÁY TÑNH ÀA PHÛÚNG TIÏÅN vaâ phaát triïín luön àûúåc àùåt trûúác thaách thûác tiïn phong vaâo cöng nghïå àïí luön luön dêîn àêìu. Nokia cuãa Ollila phaát triïín caã vïì laänh thöí (toaân R&D cuäng chó laâ möåt cöng cuå. Hiïåu quaã nhû thïë cêìu) lêîn chêët lûúång (caác cöåt möëc lõch sûã truyïìn naâo roä raâng laâ tuây vaâo caách ngûúâi sûã duång cöng cuå thöng di àöång). àoá. Caách thûác cuãa Ollila àaä chûáng minh rùçng: Ñt Möåt trong nhûäng cöåt möëc lúán nhêët cuãa Nokia laâ tiïìn hún ngûúâi khaác vêîn coá thïí thaânh cöng hún tñch húåp àiïån thoaåi di àöång vúái cöng nghïå Internet. ngûúâi khaác. Möåt kïët quaã nhû vêåy coá sûác laâm thay Khi Ollila àùåt ra têìm nhòn “haäy àem Internet vaâo àöíi nhûäng quan niïåm àöí thûâa “thiïëu tiïìn” hoùåc ñt tuái möîi ngûúâi” thò àiïån thoaåi di àöång àaä àûúåc àöíi ra, noá cuäng laâm thay àöíi caách ào lûúâng hiïåu quaã múái trong khaái niïåm. Noá khöng chó coân laâ möåt cuãa R&D. Ollila, trong vêën àïì naây, dûúâng nhû suy phûúng tiïån “a lö” àún thuêìn. Cuöåc caách maång tû vïì khaã nùng laâm viïåc cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu tiïëp cêån kho taâng Internet bùçng Internet àaä múã ra trong möåt mö hònh naâo àoá hún laâ àêìu tû vaâo vêën trong khi ngûúâi ta vêîn di chuyïín. Àoá laâ möåt tû àïì cêìn laâm saáng toã. Àoá cuäng laâ möåt daång àêìu tû tûúãng nhên vùn, vò sûå phaát triïín caách thûác giao vaâo con ngûúâi. tiïëp vaâ laâm thay àöíi caách laâm viïåc cuãa moåi ngûúâi. Àiïìu naây laâm nhúá laåi Thomas Watson, cha àeã Ollila möåt lêìn nûäa nùæm giûä võ trñ tiïn phong trong cuãa IBM, àaä noái: “Suy cho cuâng, nhên lûåc – laâ sûá mïånh kïët nöëi moåi ngûúâi. Àïí laâm àûúåc àiïìu àoá, nhûäng caá nhên – laâm ra têët caã”. Theo caách cuãa öng luön àùåt caác nhaâ khoa hoåc cuãa mònh trong tònh Ollila, tû tûúãng àoá àaä àûúåc böí sung thïm nhû sau: traång khaát khao giaãi quyïët caác thaách thûác. Vaâ toaân “Suy cho cuâng, nhên lûåc – laâ nhûäng caá nhên àûúåc böå hïå thöëng tûå chaåy trïn cú súã nguyïn tùæc ûáng xûã. àùåt trong caác mö hònh quan hïå thñch húåp – laâm ra Laâm thïë naâo àïí toaân böå hïå thöëng 60.000 nhên têët caã”. viïn, nùm 2006, thêëu hiïíu tû tûúãng cuãa têåp àoaân, do ban laänh àaåo àûa ra? Nokia àaä laâm möåt chuyïån “cûåc àoan” laâ ban haânh quy àõnh trong nöåi 138 139 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
böå nhên viïn khöng àûúåc duâng tûâ “mobile phone” haâo vò àaä goáp phêìn vaâo viïåc xoáa boã khaái niïåm maâ phaãi thay bùçng “multimedia computers”. “àiïån thoaåi di àöång”, àûa ngûúâi sûã duång tiïën lïn Khi Jorma Ollila nhêån chûác CEO, thu nhêåp roâng möåt bûúác cao hún laâ “maáy tñnh àa phûúng àiïån”. cuãa têåp àoaân Nokia laâ êm. Möåt cöí àöng baán cöí Khúãi àêìu, Ollila àaä tûúãng tûúång rùçng moåi thûá coá phiïëu cho Ericsson nhûng bõ chï. Mêu thuêîn nöåi trïn Internet – gioång noái, hònh aãnh, phim, êm nhaåc böå vaâ xung àöåt quan àiïím cuãa caác cöí àöng lúán laâ – àïìu coá thïí coá trong möåt thiïët bõ cúä nhoã nöëi àûúåc caác ngên haâng àang diïîn ra. Àoá laâ dêëu hiïåu cuãa vúái Internet. Hún 10 nùm sau, 18.2.2004, Ollila noái khuãng hoaãng chiïën lûúåc, mêët troång têm vaâ thiïëu trïn BBC trong chûúng trònh ClickOnline: têåp trung. Ngûúâi tiïìn nhiïåm cuãa öng, Vuorilehto, - Wifi laâ möåt cöng nghïå böí sung rêët quan troång gêìn nhû cuäng tuyïåt voång. Öng naây noái vaâo ngaây cho àiïån thoaåi di àöång vaâ seä kïët húåp haâi hoâa vúái ra ài: “Töi àaä chuêín bõ möåt chiïëc thuyïìn buöìm”. Vaâ Internet. Ollila tiïëp nhêån möåt di saãn núå nêìn. Nhûng trong Àoá laâ thúâi àiïím Nokia tiïën vaâo thïë hïå 3G – nhûäng àöëng núå nêìn àoá, öng hoåc àûúåc nhûäng tinh thêìn “maáy tñnh àa phûúng tiïån” cuãa Nokia cho pheáp xuyïn suöët lõch sûã cuãa möåt trong nhûäng têåp àoaân baån coá nhiïìu tûå do hún àïí trao àöíi: Nïëu úã nhûäng lúán cuãa àêët nûúác. àiïím coá wifi baån coá thïí lûúát Internet, nïëu àang di Sau khi öín àõnh vêën àïì quyïìn lûåc taâi chñnh cuãa chuyïín trïn xe húi hay úã núi khöng coá wifi thò baån cöí àöng, öng tiïëp tuåc thaânh cöng trong viïåc lïn trúã laåi vúái kïët nöëi àiïån thoaåi di àöång. Ngûúâi duâng dêy coát tinh thêìn cho hún 40.000 nhên viïn, giöëng nhû coá hai caái maáy vêåy. nhûäng nùm àêìu 1990, bùçng caách laâm cho hoå tin Khai tûã tûâ àiïån thoaåi di àöång àïí khùèng àõnh sûá tûúãng vaâo tûúng lai viïîn thöng vaâ ao ûúác chuyïån mïånh kïët nöëi con ngûúâi laâ möåt thaânh quaã, möåt toaân cêìu. Bûúác tiïëp theo seä laâ töí chûác laåi cuå ruâa àöì cöëng hiïën cuãa Nokia. Seatle Times, möåt túâ baáo vïì söå vúái 133 nùm tuöíi. cöng nghïå cuãa Myä, nhên sûå kiïån Nokia cêëm duâng Cho àïën ngaây nay, vúái tïn tuöíi toaân cêìu cuãa tûâ àiïån thoaåi, àaä giêåt tit: “Àiïån thoaåi tûúng lai: Sûã Nokia, baån khöng coân nhòn thêëy dêëu vïët giêëy, göî duång àïí vêån haânh cuöåc söëng cuãa baån”. cuãa Idestam, khöng nhòn thêëy uãng cao su vaâ löëp Tricia Duryee, taác giaã cuãa baâi baáo naây àaä àïën xe hay dêy caáp tûâ 100 nùm trûúác nûäa. Vúái thûúng Espoo, núi àùåt töíng haânh dinh toaân cêìu cuãa Nokia, hiïåu Nokia ngaây nay, khöng ai coá thïí coân nhúá àïí xem thûåc hû. Duryee gùåp ngay Harry nhûäng saãn phêím ti-vi cuãa thúâi kyâ Kairamo nûäa. Santamaki phoá giaám àöëc phaát triïín chiïën lûúåc kinh Bêët cûá nhên viïn naâo cuãa Nokia cuäng coá thïí tûå doanh àa phûúng tiïån. Võ quan chûác rêët coá thêím 140 141 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU
quyïìn trong chiïën lûúåc khai tûã tûâ àiïån thoaåi di viïn trïn khùæp haânh tinh bïn trong Nokia, cuöåc àúâi àöång naây, chó möåt loå dêìu trïn baân vaâ diïîn taã vúái naây khöng coá àiïån thoaåi di àöång maâ laâ maáy tñnh Duryee. liïn laåc di àöång. Santamaki noái: Töi thïì seä uöëng möåt nguåm dêìu Àoá laâ möåt quyïët àõnh taáo baåo maâ ngûúâi chúi chó chïë tûâ gan caá moruy (giaâu vitamin A vaâ D duâng àûúåc chúi khi caác öng chuã cho pheáp. laâm thuöëc, võ khoá chõu) àùåt trïn baân naây nïëu maâ Àoá laâ haânh àöång “àûúåc ùn caã ngaä vïì khöng” maâ töi coá thöët ra tûâ àoá (“phone”). ngûúâi thûåc hiïån chó daám chúi khi àuã têìm nhòn vaâ Santamaki noái tiïëp: Chuáng töi bõ cêëm duâng tûâ caách thûác. naây, thay vaâo àoá laâ maáy tñnh àa phûúng tiïån. Àoá laâ caách chúi cuãa ngûúâi chúi cêìu mong võ trñ Duryee nhêån àõnh vïì sûå kiïån nùm 2006 naây: tiïn phong. Vaâ àïí chúi úã võ trñ dêîn àêìu thïë giúái, Luêåt cêëm naây cho thêëy têìm nhòn chiïën lûúåc trong ngûúâi chúi phaãi àuã taâi àaä àaânh maâ coân phaãi coá caái tûúng lai cuãa haäng Nokia. Àoá thêåt ra laâ thiïët bõ gan àuã lúán àïí nhêån traách nhiïåm. Vaâ trïn hïët, nhaâ quaãn lyá nhu cêìu thöng tin, liïn laåc vaâ giaãi trñ cuãa tiïn phong àoá, khi xoáa boã nhûäng vûúáng bêån cuãa baån, vaâ laâ möåt thiïët bõ àiïìu khiïín tûâ xa nhûäng viïåc lõch sûã phaãi coá tinh thêìn dên töåc àuã lúán àûa tïn lùåt vùåt trong cuöåc söëng cuãa baån – vöën mang àêìy tuöíi àêët nûúác mònh lïn vuä àaâi thïë giúái. maâu sùæc àiïån tûã. Àoá laâ caách thûác cuãa ngûúâi hiïíu tònh traång quöëc Khöng àúåi àïën nhêån àõnh vaâo nùm 2006 cuãa tïë hoáa vaâ khaát voång quï hûúng coá thïí laâ chûa àuã Duryee múái nhêån ra àûúåc têìm nhòn cuãa Nokia, maâ coân cêìn àïën caãm nhêån liïn kïët con ngûúâi. chùèng phaãi Ollila àaä choån “kïët nöëi moåi ngûúâi” tûâ Àoá laâ möåt bûúác tiïën múái cuãa vùn minh truyïìn 15 nùm trûúác röìi àoá sao! Àïën àêy, 15 nùm sau thöng di àöång, giuáp con ngûúâi kïët nöëi vúái nhau ngûúâi ta múái thêëu hiïíu, Ollila khöng àún thuêìn taåo ngaây caâng dïî daâng hún. ra nhûäng caái maáy chó àïí kïët nöëi gioång noái con Xoáa boã tûâ àiïån thoaåi di àöång chó laâ möåt troâ chúi ngûúâi vúái nhau, qua maång GSM toaân cêìu. Öng àaä nhoã trong nöåi böå. ÊÍn sau àoá laâ thöng àiïåp lúán hún mú giêëc mú kïët nöëi con ngûúâi vúái nhau vúái moåi nhiïìu: Àaä àïën luác thûåc hiïån sûá mïånh kïët nöëi moåi khaã nùng coá thïí. Vaâ ngaây nay, Nokia àaä ài xa hún ngûúâi möåt caách àêìy àuã, toaân diïån – Nokia khöng caã GSM maâ tiïën vaâo moåi chuêín khaác vaâ àùåc biïåt laâ chó laâ àiïån thoaåi maâ laâ möåt cöng nghïå - “Chuáng töi tiïën vaâo thïë giúái Internet gêìn nhû vö têån. goåi àoá laâ cöng nghïå nhên baãn”. Khöng coá gò gêy Chûä “Nokia” ngaây nay coá nghôa laâ àiïån thoaåi di xuác àöång hún hònh aãnh möåt baân tay phaãi cuãa àöång vaâ thêåm chñ, àöëi vúái khoaãng 60.000 nhên ngûúâi cha chòa ra àïí chuêín bõ nùæm lêëy baân tay 142 143 JORMA OLLILA & NOKIA ÀÛA THÏË GIÚÁI ÀÏËN GÊÌN NHAU