Kết quả chụp động mạch não qua 550 bệnh nhân tại khoa đột quỵ não, Bệnh viện Quân y 103

Chia sẻ: Ni Ni | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu tiến hành chụp ĐM não bằng phương pháp số hóa xóa nền (Digital Subtraction Angiography - DSA) trên 550 bệnh nhân (BN) điều trị tại Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Quân y 103 Từ tháng 8 - 2006 đến 8 - 2014.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kết quả chụp động mạch não qua 550 bệnh nhân tại khoa đột quỵ não, Bệnh viện Quân y 103

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014 KẾT QUẢ CHỤP ĐỘNG MẠCH NÃO QUA 550 BỆNH NHÂN TẠI KHOA ĐỘT QUỴ NÃO, BỆNH VIỆN QUÂN Y 103 Phạm Đình Đài*; Đỗ Đức Thuần*; Đặng Minh Đức* Nguyễn Văn Tuấn*; Phạm Thị Thanh Hòa*; Đỗ Văn Việt* TÓM TẮT Từ tháng 8 - 2006 đến 8 - 2014, chúng tôi tiến hành chụp ĐM não bằng phương pháp số hóa xóa nền (Digital Subtraction Angiography - DSA) trên 550 bệnh nhân (BN) điều trị tại Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Quân y 103. BN được chẩn đoán chảy máu dưới nhện, chảy máu trong nhu mô não tràn máu não thất theo dõi do dị dạng động tĩnh mạch, thông ĐM cảnh xoang hang, hẹp ĐM cảnh đoạn ngoài sọ, thiếu máu não cục bộ tạm thời, nhồi máu não, u não và các bệnh lý khác. Tổng số chụp 590 lần trên 550 BN. Phát hiện phình ĐM não 87 BN, dị dạng động tĩnh mạch 69 BN, thông ĐM cảnh xoang hang 7 BN, hẹp ĐM đoạn ngoài sọ 97 BN. * Từ khóa: Chụp mạch số hóa xóa nền; Can thiệp mạch, phình mạch; Dị dạng mạch; Hẹp động mạch. Results of Cerebral Angiography in Department of Stroke, 103 Hospital Summary We studied 550 patients in Stroke Department, 103 Hospital from August, 2006 to August, 2014. They were diagnosed subarachnoid hemorrhage, hemorrhagic stroke, transient ischemic attack, atherosclerotic stenosis, ischemic stroke, brain tumor and others. Total number of DSA is 590. Injuries was detected in 550 patients, including cerebral vascular 87 patients, arteriovenous malformation 69 patients, carotid cavernous fistula 7 patients and atherosclerotic stenosis 97 patients. * Key words: Digital subtraction angiography; Vascular intervention; Aneurysm; Ateriovenous malformation; Atherosclerotic stenosis. ĐẶT VẤN ĐỀ Chụp ĐM não bằng phương pháp số hóa xóa nền (digital subtraction angiography - DSA) là phương pháp có độ chính xác cao trong chẩn đoán các bệnh lý mạch máu não, đồng thời qua đó có thể chuẩn bị tiến hành can thiệp điều trị một số bệnh lý mạch máu não. Tại Bệnh viện Quân y 103, kỹ thuật trên đã được tiến hành từ năm 2006, chúng tôi tổng kết lại những trường hợp ®-îc chụp ĐM não nh»m: - Đánh giá kết quả chụp ĐM não bằng phương pháp số hóa xóa nền trên 550 BN đột quỵ não và tổn thương mạch máu não sau chấn thương. - Nhận xét biến chứng trong quá trình thực hiện kỹ thuật và biện pháp xử lý tại Bệnh viện Quân y 103. * Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Đặng Minh Đức (dangminhduc88@gmail.com) Ngày nhận bài: 25/08/2014; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 22/11/2014 Ngày bài báo được đăng: 01/12/2014 144 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tƣợng nghiên cứu. 550 BN đột quỵ nằm điều trị nội trú tại Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Quân y 103 từ tháng 8 - 2006 đến 8 - 2014 và BN ngoại trú có nghi ngờ bệnh lý mạch máu não đã hoặc chưa đột quỵ. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. tiên hàng đầu, chảy máu não trong nhu mô não ở vùng vỏ não nghi ngờ có bất thường mạch, BN có các triệu chứng thiếu máu não cục bộ tạm thời, BN nhồi máu não hết giai đoạn cấp, hẹp ĐM cảnh đoạn ngoài sọ gây ảnh hưởng đến lưu thông dòng máu lên não, u não, tổn thương ĐM cảnh sau chấn thương và nghi ngờ có bất thường mạch chưa gây biến chứng. - Lâm sàng: khám thần kinh với nội chung tỷ mỷ theo bệnh án nghiên cứu. - Xác định, đánh giá tổn thương trên phim DSA. - Chẩn đoán xác định đột quỵ bằng chụp CT-scanner sọ não. - Đánh giá kết quả sau chụp và xử lý các biến chứng nếu có. - Lựa chọn BN chụp DSA gồm các bệnh lý: chảy máu dưới nhện được ưu - Xử lý số liệu theo phương pháp thống kê y học. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Tuổi và giới của BN. Bảng 1: 15 - 20 21 - 29 30 - 39 40 - 49 50 - 59 60 - 69 70 - 79 Nam 6 35 80 111 105 44 24 405 Nữ 5 18 25 39 20 29 9 145 Tổng 11 53 105 150 125 73 33 550 Tỷ lệ % 2 9,6 19 27,3 22,7 13,3 6,1 100 Tuổi BN từ: 15 - 74; trẻ nhất: 15 tuổi; cao tuổi nhất 70; tuổi được chỉ định chụp nhiều nhất từ 30 - 59 (69%); nam 73,7%; nữ 26,3%. 2. Chảy máu dƣới nhện. Từ tháng 8 - 2006 đến 8 - 2014, 108 BN chảy máu dưới nhện được tiến hành kỹ thuật chụp ĐM não bằng phương pháp số hóa xóa nền. Đã phát hiện được 94 phình ĐM não trong số 87 BN có phình mạch. 145 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014 Bảng 2: Vị trí phình mạch. n Hệ tuần hoàn não trước Hệ tuần hoàn não sau a. c. n = 86 (91,4%) n=8 (8,6%) ĐM não trước 3 3,2 ĐM thông trước 40 42,6 ĐM não giữa 16 17,0 ĐM thông sau 13 13,7 ĐM cảnh trong 14 14,9 ĐM thân nền 4 4,4 ĐM não sau 3 3,2 ĐM đốt sống 1 1,0 b. d. Hình 1: Một số vị trí hay gặp phình ĐM não. a: Phình mạch tại ĐM não giữa; b: Phình mạch tại ĐM thông trước; c: Phình mạch tại ĐM cảnh trong; d: BN nhiều phình mạch. Phình mạch gặp nhiều nhất là ĐM thông trước (42,6%), ĐM não giữa 17% và ĐM cảnh trong 14,9%. Các ĐM khác gặp với tỷ lệ thấp. 146 TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014 3. Chảy máu não nghi do dị dạng động tĩnh mạch. * Chảy máu não (n = 274): Dị dạng động tĩnh mạch (AVM): 69 BN (25,2%); phình ĐM não: 8 BN (2,9%); thông động - tĩnh mạch: 7 BN (2,5%); không rõ nguyên nhân: 190 BN (69,4%). 67/274 BN chảy máu não có dị dạng động tĩnh mạch (AVM) xuất phát từ ĐM não giữa, ĐM não sau và 2 BN mạch nuôi từ ĐM mạc mạch trước (cả 2 BN này đều a. chảy máu não thất). Trong đó, 2 BN khối AVM được cấp máu từ 2 nguồn ĐM não giữa và ĐM não sau cùng bên. 1 BN khối AVM được cấp máu từ ĐM não giữa, ĐM não sau cùng bên và ĐM não giữa bên đối diện. - 8 BN chảy máu não thùy trán gần nền sọ có phình ĐM não. - 7 BN thông ĐM cảnh xoang hang và tất cả các trường hợp này đều do nguyên nhân chấn thương. b. Hình 2: Dị dạng động tĩnh mạch. a: AVM có 1 nguồn nuôi; b: AVM có nhiều nguồn nuôi 4. Thiếu máu não cục bộ tạm thời. Trong 43 BN thiếu máu não cục bộ tạm thời được chụp DSA, chúng tôi gặp 27 BN (62,7%) hẹp ĐM cảnh đoạn ngoài sọ, trong đó hẹp > 50% đường kính mạch 21 BN (48,8%). 5 BN hẹp nhiều ĐM, nhưng chưa tới mức chỉ định can thiệp. 5. Nhồi máu não. Tắc động mạch: 47 BN (37,6%); hẹp ĐM kết hợp: 23 BN (18,4%); không thấy tắc mạch: 55 BN (44%). a 147 b. Hình 3: Hẹp và tắc ĐM ngoài sọ. a: Hẹp ĐM đốt sống; b: Hẹp ĐM cảnh trong. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014 34 BN tắc ĐM lớn như: ĐM cảnh trong, chia làm các nhóm bệnh chính: chảy máu ĐM não giữa, ĐM não trước. 7 BN tắc dưới nhện, chảy máu não, chảy máu não hoàn toàn ĐM cảnh trong, nhưng được thất, thiếu máu não cục bộ và nhồi máu cấp máu bù từ ĐM cảnh bên đối diện qua não. đa giác Willis. + Trong nhóm BN đột quỵ chảy máu 6. Những bất thƣờng mạch khác qua não, chúng tôi lựa chọn BN chảy máu ở những vị trí bất thường như thuỳ trán, thuỳ chụp DSA. - ĐM não trước cả hai bán cầu do ĐM cảnh một bên cấp máu: 17/550 BN (3,0%). - ĐM cảnh một bên cấp máu cho ĐM não trước và não giữa cả hai bên bán cầu khi một bên bị tắc ĐM cảnh trong: 13 BN (2,3%). - Bất thường ở quai ĐM chủ gây khó khăn khi luồn catheter: 98/550 BN (17,8%). đỉnh, thuỳ chẩm, thuỳ thái dương và chảy máu não thất để chụp ĐM não. Tỷ lệ BN có dị dạng động tĩnh mạch là 69/274 (25,2%) tương đương nghiên cứu của Eric M.Deshaies [9]. Phát hiện thấy phình mạch ở 8 BN chảy máu não, trong đó: chảy máu thuỳ trán vùng giáp rãnh liên bán cầu 6 BN thấy phình ĐM thông trước, 2 BN chảy máu não thuỳ thái dương trong 7. Tai biến và cách xử trí. tam giác Sylvien do vỡ phình ĐM não 8 BN (1,45%) gặp tai biến trong và sau giữa. + Kết quả chụp DSA ở 108 BN chảy chụp DSA: + 1 BN (0,18%) tắc mạch sau chụp DSA để lại di chứng liệt nửa người. + 7 BN (1,27%) chảy máu ĐM đùi. + 1 BN (0,18%) phải phẫu thuật khâu vết thủng ĐM đùi. BÀN LUẬN - Chụp ĐM não số hoá xoá nền (DSA) là kỹ thuật xâm nhập nhằm mục đích chẩn đoán một cách chính xác các bệnh lý mạch máu não, làm tiền đề cho kỹ thuật can thiệp điều trị các bệnh lý thuộc hệ ĐM não. - Sau 8 năm triển khai, chúng tôi đã tiến hành chụp DSA 550 BN với tổng số 590 lần chụp, 40 BN được chụp lần 2. Không có BN tử vong, 8 trường hợp gặp biến chứng là tắc ĐM não, chảy máu tại vị trí chọc ĐM đùi. - Bệnh lý có chỉ định chụp DSA được 148 máu dưới nhện phát hiện 94 phình mạch trong tổng số 87 BN có phình mạch, chiếm tỷ lệ 80,5%. Theo Pearse Morris [7], Camilo R. Gomez [8], 80% nguyên nhân chảy máu dưới nhện không do chấn thương là vỡ phình ĐM não. Tuy nhiên, trong 72/87 BN (82,7%) vỡ phình ĐM thấy rõ hình ảnh tăng tỷ trọng dạng máu tại khoang dưới nhện trên phim chụp cắt lớp vi tính. 15 BN (13,7%) vỡ phình mạch không thấy hình ảnh tăng tỷ trọng dạng máu trong khoang dưới nhện. Theo Phạm Đình Đài [2]: tỷ lệ này trên c¾t líp vi tÝnh sọ não ở BN vỡ phình mạch não gặp 16,7%. Trong 7 trường hợp, chỉ thấy ở tổ chức não vùng thùy trán (3 BN), liên thùy trán (1 BN), thùy thái dương trên đường đi của ĐM não giữa gần rãnh Sylvius (3 BN), chỉ thấy máu ở não thất bốn 1 BN, 6 BN (6,9%) không thấy hình