Khái quát về chính quyền Mỹ
Chương 7: MỘT ĐẤT NƯỚC NHIỀU CHÍNH
QUYỀN
"Những quyền mà Hiến pháp không trao cho Liên
bang cũng không ngăn cấm đối với các bang, thì
được dành cho các bang cụ thể, hoặc cho nhân dân"
- Hiến pháp Hợp chúng quốc, Điều sửa đổi thứ mười,
1789
Thực thể liên bang mà Hiến pháp tạo ra là một đặc
trưng hết sức nổi bật của hệ thống chính quyền Mỹ.
Nhưng bản thân hệ thống này trên thực tế cũng là
một cấu trúc được lắp ghép từ hàng nghìn đơn vị nhỏ
hơn - những khối lắp ghép cùng nhau tạo nên một
tổng thể. Có 50 chính quyền bang cộng với chính
quyền của quận Columbia, và dưới nữa vẫn còn các
đơn vị nhỏ hơn điều hành các hạt, thành phố, thị trấn
và các làng xã.
Có thể hiểu đầy đủ về hệ thống đơn vị chính quyền
nhiều cấp này xét về phương diện sự tiến hóa của
Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Hệ thống liên bang, như
được thấy, là bước tiến mới nhất của một quá trình
tiến hóa. Trước khi Hiến pháp ra đời, có chính quyền
của các thuộc địa riêng rẽ (sau này trở thành các
bang) và trước khi có chính quyền thuộc địa thì có
chính quyền các hạt và các đơn vị nhỏ hơn. Một
trong những nhiệm vụ đầu tiên mà những người Anh
định cư đã hoàn thành là tạo ra các đơn vị chính
quyền cho các khu định cư nhỏ mà họ thiết lập trên
bờ Đại Tây Dương. Ngay trước khi những tín đồ
Thanh giáo Anh đổ bộ lên bờ vào năm 1620, họ đã
soạn thảo Hiệp ước Mayflower, văn bản Hiến pháp
đầu tiên của nước Mỹ. Và khi quốc gia mới được đẩy
dần về phía tây, mỗi khu định cư mới trên đường biên
giới lại lập ra một chính quyền riêng để giải quyết
các vấn đề của mình.
Những người soạn thảo Hiến pháp Hợp chúng quốc
đã không đả động tới hệ thống chính quyền đa cấp
này. Trong khi vẫn coi cơ cấu quốc gia là quan trọng
nhất, họ đã thừa nhận một cách khôn ngoan sự cần
thiết phải có một loạt cấp chính quyền có quan hệ
trực tiếp hơn với dân chúng và thích ứng một cách
nhạy bén hơn với các nhu cầu của họ. Do vậy, các
chức năng nhất định, như quốc phòng, quản lý tiền tệ
và các quan hệ đối ngoại, chỉ có thể được kiểm soát
bởi một chính phủ mạnh, tập trung hóa. Nhưng
những vấn đề khác, như hệ thống vệ sinh, giáo dục và
giao thông vận tải địa phương, chủ yếu thuộc phạm vi
quyền xử lý của địa phương.
Chính quyền bang
Trước khi giành được độc lập, các thuộc địa bị
Hoàng gia Anh cai trị một cách riêng rẽ. Trong
những năm đầu của nền cộng hòa, trước khi Hiến
pháp được thông qua, mỗi bang gần như là một đơn
vị tự trị. Các đại biểu dự Hội nghị Lập hiến đã tìm
kiếm một liên minh liên bang mạnh mẽ hơn và có sức
sống hơn, tuy nhiên họ cũng có nguyện vọng bảo vệ
các quyền của bang.
Nói chung, những vấn đề hoàn toàn nằm trong khuôn
khổ đường biên giới bang là mối quan tâm riêng của
mỗi chính quyền bang. Những vấn đề ấy gồm có hệ
thống thông tin liên lạc nội bang; các quy chế liên
quan đến quyền sở hữu, công nghiệp, kinh doanh và
các ngành công ích; luật hình sự của bang; và các
điều kiện lao động trong bang. Trong bối cảnh đó,
chính phủ liên bang đòi hỏi chính quyền các bang
phải mang hình thức dân chủ, và chính phủ liên bang
không chấp nhận bất kỳ luật lệ nào mâu thuẫn hoặc vi
phạm Hiến pháp liên bang hay các luật và các hiệp
ước của Hợp chúng quốc.
Tất nhiên có nhiều lĩnh vực còn chồng chéo giữa
phạm vi quyền lực pháp lý của bang và liên bang.
Đặc biệt trong những năm gần đây, chính phủ liên
bang đã đảm nhận trách nhiệm ngày càng lớn trong
các vấn đề như y tế, giáo dục, phúc lợi, giao thông
vận tải, xây dựng nhà ở và phát triển đô thị. Tuy
nhiên ở những nơi chính phủ liên bang thực thi
những trách nhiệm như vậy trong các bang, các
chương trình thường được thông qua dựa trên cơ sở
hợp tác giữa hai cấp chính quyền, chứ không phải là
một sự áp đặt từ trên xuống.
Cũng giống như chính quyền quốc gia, chính quyền
bang có ba ngành: hành pháp, lập pháp và tư pháp;
chúng gần như tương đương về chức năng và phạm
vi với các ngành đồng nhiệm cấp quốc gia. Quan
chức hành pháp cao nhất của bang là thống đốc, do
dân chúng bầu chọn, thường với nhiệm kỳ bốn năm
