Khảo sát các đặc điểm chuyển dạ giai đoạn hai của các thai phụ có gây tê ngoài màng cứng ở Bệnh viện Đa khoa Thiện Hạnh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT CÁC ĐẶC ĐIỂM CHUYỂN DẠ GIAI ĐOẠN HAI<br /> CỦA CÁC THAI PHỤ CÓ GÂY TÊ NGOÀI MÀNG CỨNG<br /> Ở BỆNH VIỆN ĐA KHOA THIỆN HẠNH<br /> Trần Thị Thu Huyền*, Nguyễn Hồng Hoa**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Ngày nay nhờ sự phát triển của khoa học kỹ thuật, việc sử dụng gây tê ngoài màng cứng<br /> (GTNMC) đã trở thành một phương pháp giảm đau sản khoa phổ biến tại các bệnh viện Phụ sản trên thế giới và<br /> Việt Nam. Bên cạnh các ưu điểm nổi trội được biết đến như làm giảm đau, giảm căng thẳng lo âu cho thai phụ do<br /> cơn gò tử cung trong chuyển dạ gây ra, thì GTNMC còn có thể là một trong những nguyên nhân gây chuyển dạ<br /> kéo dài và làm tăng nguy cơ sinh giúp ở thai phụ. Tại Việt Nam, các nghiên cứu về GTNMTC và kết cục thai kỳ<br /> đã từng được thực hiện nhưng có nghiên cứu nào tập trung khảo sát các đặc điểm của chuyển dạ giai đoạn II nên<br /> chúng tôi thực hiện nghiên cứu này tại Bệnh viện Đa khoa Thiện Hạnh, 1 bệnh viện tư nhân ở Đắklắk có tỉ lệ sử<br /> dụng GTNMC giảm đau cho thai phụ từ 40-60%.<br /> Mục tiêu: Mô tả đặc điểm của chuyển dạ giai đoạn hai của các thai phụ có GTNMC.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Báo cáo hàng loạt ca trong thời gian từ 01/01/2016 đến 31/12/2016.<br /> Kết quả: Trên 614 thai phụ bước vào giai đoạn hai chuyển dạ có gây tê ngoài màng cứng: thời gian trung<br /> bình của chuyển dạ giai đoạn hai: đối với con so 1,4 ± 0,79 giờ, còn đối với con rạ là 0,8 ± 0,46 giờ; Tim thai dao<br /> động từ 110 - 160 lần/phút có tỷ lệ 98,05%; Có sử dụng oxytocin để tăng cơn gò tử cung chiếm 91,99%; Tỷ lệ<br /> sinh thường là 93,81%, sinh giúp: 2,12% và sinh mổ: 4,07%.<br /> Kết luận: GTNMC dường như không là nguyên nhân gây kéo dài giai đoạn hai của chuyển dạ cũng như<br /> không là yếu tố tăng tỉ lệ sinh giúp. Nhưng có tỉ lệ cao sử dụng oxytocin để tăng cơn co tử cung trong chuyển dạ<br /> giai đoạn II của các trường hợp có GTNMC.<br /> Từ khóa: Gây tê ngoài màng cứng trong chuyển dạ, chuyển dạ giai đoạn hai.<br /> ABSTRACT<br /> DISCRIBING CHARACTERISTICS OF THE SECOND STAGE OF LABOR IN PREGEGNANCY<br /> WOMEN USED EPIDURAL ANALGESIA IN THIEN HANH HOSPITAL<br /> Tran Thi Thu Huyen, Nguyen Hong Hoa<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement Vol. 22 - No 1- 2018: 75 - 79<br /> <br /> Background: A retrospective review of 614 selected records of parturient labors used epidural analgesia<br /> administration in order to describe the characteristics of the second stage of labor. Labor management and<br /> outcomes were also collected.<br /> Methods: Case report.<br /> Results: The second-stage length in labor of nulliparasis 1.4 ± 0.79 (hours) and of multiparas is 0.8 ± 0.46<br /> (hours); fetal heart rate during 110 – 160 BPM (98.05%); having induced by oxytocin with 91.99%; the rate of<br /> spontaneous vaginal delivery: 93.81%, instrumental vaginal delivery: 2.12%, and 4.07% cesarean deliveries.<br /> <br /> <br /> * Bệnh viện đa khoa Thiện Hạnh- ĐakLak **Bộ môn Phụ Sản, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Nguyễn Hồng Hoa ĐT: 0908285186 Email: drhonghoa73@gmail.com<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ Trẻ Em 75<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> Conclusions: The epidural analgesia is not either considered the related factor of longer mean length of the second<br /> stage or likely to experience instrument-assisted delivery. However, labors in the epidural group were more likely<br /> to have oxytocin induction or augmentation.<br /> Conclusion: Epidural analgesia did not increase the incidence of instrumental assisted delivery and was not<br /> associated with prolonged second stage of labor.<br /> Keywords: Epidural analgesia in labor, the second stage of labor.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ tiến hành nghiên cứu với kỳ vọng mang lại<br /> những giá trị về chẩn đoán và xử trí giai đoạn<br /> Gây tê ngoài màng cứng (GTNMC) là một hai của chuyển dạ cho các bác sỹ lâm sàng.<br /> phương pháp giảm đau trong chuyển dạ được<br /> áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Hằng năm có Mục tiêu nghiên cứu<br /> khoảng 60% thai phụ trong chuyển dạ lựa chọn Mô tả đặc điểm của chuyển dạ giai đoạn hai<br /> giảm đau sản khoa (2,4 tỉ thai phụ) theo thống kê trên các thai phụ có gây tê ngoài màng cứng<br /> của Mỹ(10). Tại Việt Nam có rất nhiều bệnh viện (thời gian giai đoạn hai cuộc chuyển dạ, đặc<br /> sản phụ khoa đã áp dụng phương pháp điểm tim thai, cơn gò, vị trí của thai trong khung<br /> GTNMC trong đó có bệnh viện Hùng Vương và chậu, cách sinh).<br /> bệnh viện Từ Dũ từ những năm 1998 và 1999. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> GTNMC được đánh giá và công nhận là phương<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> pháp điều trị giảm đau hiệu quả và an toàn(8).<br /> Tuy nhiên, GTNMC có thể là một trong những Một nghiên cứu báo cáo hàng loạt ca từ<br /> nguyên nhân gây chuyển dạ giai đoạn hai kéo 01/01/2016 đến 31/12/2016 trên 614 thai phụ có<br /> dài dẫn tới sinh giúp(3,13). Nghiên cứu của Yancey gây tê ngoài màng cứng bước vào giai đoạn hai<br /> MK và cộng sự(11)ghi nhận ở bệnh viện Tripler chuyển dạ tại khoa sản bệnh viện Đa khoa Thiện<br /> Army có tỷ lệ thai phụ gây tê ngoài màng cứng Hạnh.Thu thập số liệu theo hồ sơ bệnh án lưu.<br /> tăng lên gần 60% nhưng tỷ lệ sinh giúp không Tiêu chuẩn chọn vào:<br /> thay đổi (từ 11,1% lên 11,9%). Nghiên cứu mới Những thai phụ có sử dụng giảm đau sản<br /> nhất của Anim S.M và cs lại khẳng định sản phụ khoa bằng gây tê ngoài màng cứng thỏa các tiêu<br /> có gây tê ngoài màng cứng tăng nguy cơ sinh chuẩn: Các thai phụ đạt tiêu chuẩn ASA I – II và<br /> giúp 1,42 lần (KTC 95% 1,28 đến 1,57) và kéo dài bước vào giai đoạn hai của cuộc chuyển dạ.<br /> giai đoạn hai chuyển dạ gấp 13,66 lần (KTC 95%: Tiêu chuẩn loại trừ:<br /> 6,67 - 20,66), tăng nguy cơ sử dụng oxytocin lên<br /> Không ghi đầy đủ các số liệu về cuộc sinh<br /> 1,19 lần (KTC 95% 1,03 đến 1,39)(1). Như vậy,các<br /> như: thời điểm giai đoạn hai chuyển dạ, cơn gò<br /> nghiên cứu hiện nay vẫn còn tiếp tục thực hiện<br /> tử cung, tim thai, ngôi thai, độ lọt, màu sắc nước<br /> để xác định GTNMC có làm thay đổi thời gian<br /> ối. Thai chết lưu, thai dị tật bẩm sinh nặng có chỉ<br /> chuyển dạ giai đoạn hai và tăng nguy cơ sinh<br /> định chấm dứt thai kỳ.<br /> giúp hay không? Hiện tại có nhiều nghiên cứu<br /> đánh giá về GTNMC trong sản khoa tại Việt KẾT QUẢ<br /> Nam nhưng chưa có nghiên cứu tập trung khảo Qua phân tích 614 trường hợp, chúng tôi thu<br /> sát đặc điểm giai đoạn hai của chuyển dạ trong được kết quả như sau:<br /> các trường hợp sinh ngã âm đạo có GTNMC.<br /> Đặc điểm dịch tễ<br /> Bệnh viện Đa Khoa Thiện Hạnh Đăk Lăk là một<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tuổi mẹ<br /> bệnh viện đa khoa tư nhân ở khu vực Tây<br /> trung bình là 26,27 ± 4,73 (Bảng 1). Thai phụ<br /> Nguyên, khoa Sản áp dụng giảm đau sản khoa<br /> nhỏ nhất là 16 tuổi và thai phụ lớn tuổi nhất là<br /> từ đầu năm 2006, cho nên chúng tôi quyết định<br /> 44 tuổi. Thai phụ con so chiếm tỷ lệ 67,92%;<br /> <br /> <br /> 76 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ Trẻ Em<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> thai phụ con rạ chiếm 32,08%. Tuổi thai trung Bảng 3. Đặc điểm chuyển dạ giai đoạn hai<br /> bình 38,65 ± 1,02 tuần; tuổi thai nhỏ nhất trong Đặc điểm Tần số (n) Tỷ lệ (%)<br /> nghiên cứu là 30 tuần và tuổi thai lớn nhất là Tim thai (lần/phút)<br /> < 110 6 0,98<br /> 41 tuần.<br /> 110 - 160 602 98,05<br /> Bảng 1. Đặc điểm dịch tễ đối tượng nghiên cứu. > 160 6 0,98<br /> Đặc điểm Tần số (n) Tỷ lệ (%) Sử dụng oxytocin (giọt/phút)<br /> Tuổi mẹ (tuổi) Có 563 91,69<br /> Trung bình 26,27 ± 4,73 Không 51 8,31<br /> Nhỏ nhất 16 Kiểu thế<br /> Lớn nhất 44 Trước 541 88,11<br /> Tiền thai Sau 70 11,40<br /> Con so 417 67,92 Ngang 3 0,49<br /> Con rạ 197 32,08 Cách sinh<br /> Tuổi thai (tuần) Sinh thường 576 93,81<br /> Trung bình 38,65 ± 1,02 Sinh kềm 13 2,12<br /> Nhỏ nhất 30 Sinh mổ 25 4,07<br /> Lớn nhất 41 BÀN LUẬN<br /> Thời gian chuyển dạ giai đoạn hai<br /> Theo bảng 1, đối tượng tham gia nghiên<br /> Đối với con so thời gian trung bình của cứu của chúng tôi là lứa tuổi sinh đẻ của người<br /> chuyển dạ giai đoạn hai là 1,4 ± 0,79 giờ (Bảng phụ nữ Việt Nam. Và tuổi thai trung bình chủ<br /> 2). Trường hợp chuyển dạ giai đoạn hai nhanh yếu là thai đủ trưởng thành. Bên cạnh đó trong<br /> nhất là 5 phút (0,09 giờ) và dài nhất là 5 giờ. Đối nghiên cứu của chúng tôi tỷ lệ con so và con rạ<br /> với con rạ thời gian trung bình của chuyển dạ tương tự như nghiên cứu của Phan Thị Thu Ba<br /> giai đoạn hai là 0,8 ± 0,46 giờ. Trường hợp và của Phan Thị Hằng(7,8). GTNMC được thai<br /> chuyển dạ giai đoạn hai nhanh nhất là 5 phút phụ con so chấp nhận nhiều hơn con rạ vì thời<br /> (0,09 giờ) và dài nhất là 2 giờ 55 phút (2,92 giờ). gian chuyển dạ kéo dài hơn ở những thai phụ<br /> Bảng 2. Thời gian chuyển dạ giai đoạn hai: sinh con so và họ chưa từng trải qua những cơn<br /> Đặc điểm Trung bình Lớn nhất Nhỏ nhất đau của cuộc chuyển dạ nên chưa có sự chuẩn<br /> Thời gian giai đoạn: 2 (giờ) bị về tâm lý nhiều.<br /> Con so 1,4 ± 0,79 5,00 0,09<br /> Con rạ 0,8 ± 0,46 2,92 0,09 Trong bảng 2, thời gian trung bình của<br /> chuyển dạ giai đoạn hai trong nghiên cứu của<br /> Đặc điểm chuyển dạ giai đoạn hai<br /> chúng tôi đối với con so (1,4 ± 0,79 giờ). Nghiên<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tần số tim<br /> cứu của Rimaitis K là 0,9 ± 0,2 giờ và với nghiên<br /> thai 110-160 lần/phút của thai phụ bước vào<br /> cứu của Yee LM có thời gian trung bình của giai<br /> giai đoạn hai chuyển dạ chiếm 98,05%; tần số<br /> đoạn hai là 3,1 ± 0,02 giờ(10,13). Điều này được lý<br /> tim thai < 110 lần/phút và tim thai > 160<br /> giải do các nghiên cứu khác nhau lựa chọn đối<br /> lần/phút chiếm tỷ lệ thấp đều là 0,98% (Bảng<br /> tượng nghiên cứu khác nhau, nồng độ thuốc<br /> 3). Trong giai đoạn hai chuyển dạ, thai phụ sử<br /> GTNMC, liều lượng thuốc GTNMC khác nhau<br /> dụng oxytocin chiếm tỷ lệ cao 91,69%. Kiểu<br /> giữa các nghiên cứu. Thời gian trung bình của<br /> thế trước tại thời điểm này chiếm 88,11%; kiểu<br /> chuyển dạ giai đoạn hai đối với con rạ trong<br /> thế sau chiếm 11,40%; chỉ có 3 trường hợp là<br /> nghiên cứu của chúng tôi (0,8 ± 0,46 giờ) tương<br /> kiểu thế ngang chiếm 0,49%. Đa số sinh<br /> đương so với nghiên cứu của Rimaitis K 1,1 ± 0,3<br /> thường chiếm tỷ lệ 93,81%; đối tượng tham gia<br /> giờ(8). Thời gian trung bình của giai đoạn hai của<br /> nghiên cứu sinh giúp cụ thể là sinh kềm chiếm<br /> chúng tôi ở con so và con rạ đều dưới 2 giờ, điều<br /> 2,12% và sinh mổ chiếm 4,07%.<br /> này ghi nhận cho thấy GTNMC không làm kéo<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ Trẻ Em 77<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018<br /> <br /> dài giai đoạn hai cuộc chuyển dạ, kết quả này hiện nghiên cứu ở bệnh viện Đa khoa Cần Thơ<br /> tương đương với nghiên cứu của Phan Thị Thu (tỷ lệ sinh giúp 1,49%)(6,9). Tác giả Rimaitis K có<br /> Ba ghi nhận GTNMC không làm kéo dài giai kết quả sinh giúp là 2,43% trong đó tỷ lệ sinh<br /> đoạn hai cuộc chuyển dạ(8). giác hút 2,16%, tương tự với nghiên cứu của<br /> Theo Bảng 3, nghiên cứu của chúng tôi chủ chúng tôi và đều thấp hơn tác giả Singh SK có<br /> yếu tim thai dao động từ 110 – 160 lần/phút đây kết quả sinh giúp 9%(10,11). Điều này cho thấy<br /> là biều hiện thai nhi chưa có dấu hiện thiếu oxy. GTNMC chưa chắc là yếu tố chính làm gia tăng<br /> Đa số các trường hợp có kiểu thế trước và kiểu mức độ sinh giúp.<br /> thế sau là kiểu thế thuận lợi tiên lượng sinh ngã KẾT LUẬN<br /> âm đạo thành công và phù hợp với tỷ lệ kiểu thế<br /> GTNMC dường như không là nguyên nhân<br /> trong dân số chung (kiểu thế ngang chiếm 5-<br /> gây kéo dài giai đoạn hai của chuyển dạ cũng<br /> 10%). Trong nghiên cứu của chúng tôi có 3<br /> như không là yếu tố tăng tỷ lệ sinh giúp nhưng<br /> trường hợp kiểu thế ngang đều mổ lấy thai trong<br /> có tỷ lệ cao sử dụng oxytocin để tăng cơn co tử<br /> giai đoạn hai do đầu không lọt và tim thai suy.<br /> cung trong chuyển dạ giai đoạn II của các trường<br /> Tương tự nghiên cứu của tác giả Atanasova M(2).<br /> hợp có GTNMC.<br /> Nghiên cứu của chúng tôi có tỷ lệ sử dụng<br /> Oxytocin khá cao nên có thể là yếu tố dẫn tới<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Anim-Somuah M, Smyth. RH, Jones L (2011). ”Epidural versus<br /> thời gian chuyển dạ giai đoạn hai của chúng tôi non-epidural or no analgesia in labour”. Cochrane Database Syst<br /> không kéo dài (bảng 3). Kết quả của chúng tôi Rev, 7(12):pp.CD000331. DOI: 10.1002/14651858.CD000331.pub3.<br /> tương đương với kết quả của tác giả Đỗ Văn Lợi 2. Atanasova M, Nikolov A(2011). “Epidutal anagesia for vaginal<br /> delivery. Influence over the delivery, fetal presentation, the<br /> có truyền oxytocin tăng co với tổng dịch truyền method of delivery and laction”. Akush Ginekol (Sofiia), 50<br /> trong cuộc chuyển dạ dao động từ 150ml - 190 (6):pp.28-36.<br /> 3. Cheng YW, Hopkins LM, Laros RK Jr, Caughey AB (2007).<br /> ml dung dịch Glucose 5%(5). Nhưng, khác với các<br /> “Duration of the second stage of labor in multiparous women:<br /> nghiên cứu của tác giả Cheng YW và tác giả maternal and neonatal outcomes”. American Journal of Obstetrics<br /> Singh SK có tỷ lệ sử dụng oxytocin trong nhóm and Gynecology, 196(6). DOI:10.1016/j.ajog.2007.03.021.<br /> 4. Cheng YW, Shaffer BL, Nicholson JM, et al ( 2014). “Second Stage<br /> GTNMC thấp hơn(3,4,11). Điều này có thể do of Labor and Epidural Use: A Larger Effect Than Previously<br /> nghiên cứu của chúng tôi chỉ ghi nhận sử dụng Suggested”. Obstet Gynecol, 123(3):pp.527–535.<br /> oxytocin trong giai đoạn hai của chuyển dạ so 5. Đỗ Văn Lợi (2017). “Nghiên cứu hiệu quả giảm đau trong<br /> chuyển dạ của phương pháp gây tê ngoài màng cứng do và<br /> với các tác giả Cheng Y.W sử dụng oxytocin từ không do bệnh nhân tự điều khiển”. Luận án tiến sĩ y học, pp.89-<br /> giai đoạn một và không thấy có sự tương quan 90. Đại học Y Hà nội.<br /> giữa sử dụng oxytocin với thời gian chuyển dạ. 6. Phạm Thiều Trung (2011). “Nghiên cứu giảm đau trong chuyển<br /> dạ bằng gây tê ngoài màng cứng liên tục tại bệnh viện đa khoa<br /> Nghiên cứu của tác giả Phan Thị Thu Ba thực TP. Cần Thơ”. Luận án CK cấp II, pp.39-45. Đại học Y Cần Thơ.<br /> 7. Phan Thị Hằng, Huỳnh Nguyễn Khánh Trang (2015). “Bí tiểu<br /> hiện tạibệnh viện Từ Dũ cótỷ lệ sinh giúp là<br /> sau sinh và các yếu tố nguy cơ trên thai phụ có giảm đau sản<br /> 17,20%(8), tác giả Phan Thị Hằng -bệnh viện khoa”. Tạp Chí Phụ Sản, 14(03):pp.59-62.<br /> Hùng Vương là 19%(7) và tác giả Đỗ Văn Lợi 8. Phan Thị Thu Ba (2013). “So sánh kết cục sinh ngả âm đạo giữa<br /> có và không giảm đau bằng gây tê ngoài màng cứng". Tạp chí Y<br /> bệnh viện Phụ sản Trung Ương lại có tỷ lệ<br /> học TP. HCM, 17(01):pp.141-148.<br /> 12,2%(5); đều cao hơn nghiên cứu của chúng tôi. 9. Phùng Quang Thủy, Cao Ngọc Thành, Lê Quang Vinh (2012).<br /> Có lẽ do các bác sỹ ở bệnh viện tuyến trên có “Nghiên cứu ứng dụng phương pháp đẻ không đau bằng<br /> phương pháp gây tê ngoài màng cứng”. Y Học Thực Hành,<br /> kinh nghiệm lâu năm nhiều hơn và kỹ thuật 12(854):pp.29-32.<br /> thực hiện thủ thuật tốt hơn. Tỷ lệ sinh giúp của 10. Rimaitis K, Klimenko O, Rimaitis M, et al ( 2015). “Labor<br /> chúng tôi cũng thấp hơn nghiên cứu của Phùng epidural analgesia and the incidence of instrumental assisted<br /> delivery”. Medicina, 51(2):pp.76-80.<br /> Quang Thủy nghiên cứu tại bệnh viện Trung 11. Singh SK, Yahya N, Misiran K, et al (2016). "Combined spinal-<br /> Ương Huế (sinh kềm 8,1%) nhưng cao hơn epidural analgesia in labour: its effects on delivery outcome".<br /> Revista Brasileira De Anestesiologia, 66(3):pp.259-264.<br /> nghiên cứu của tác giả Phạm Thiều Trung thực<br /> <br /> <br /> 78 Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ Trẻ Em<br />  Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 22 * Số 1 * 2018 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 12. Yancey MK, Pierce B, Schweitzer D, et al (1999). “Observations Pushing Among Nulliparous Women”. The American College of<br /> on labor epidural analgesia and operative delivery rates”. Am J Obstetricians and Gynecologists, 128(5):pp.1039-1047.<br /> Obstet Gynecol, 180(2Pt1):pp.353-9.<br /> 13. Yee LM, Sandoval G, Bailit J, et al (2016). “Maternal and Ngày nhận bài báo: 17/11/2017<br /> Neonatal Outcomes With Early Compared With Delayed<br /> Ngày nhận phản biện: 25/12/2017<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/03/2018<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Sức Khỏe Sinh Sản và Bà Mẹ Trẻ Em 79<br />