Khảo sát điểm chất lượng cuộc sống của người dân ở một số khu vực thường xuyên ngập úng tại phường Phú Thuận, quận 7, tp. Hồ Chí Minh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT ĐIỂM CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN<br /> Ở MỘT SỐ KHU VỰC THƯỜNG XUYÊN NGẬP ÚNG<br /> TẠI PHƯỜNG PHÚ THUẬN, QUẬN 7, TP. HỒ CHÍ MINH<br /> Đặng Văn Chính*, Đặng Ngọc Chánh*, Lê Việt Anh*, Nguyễn Thị Hồng Diễm*<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: TP.HCM là đô thị lớn nhất và là trung tâm kinh tế của cả nước với sự đóng góp 20% vào<br /> GDP quốc gia và 30% vào tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù có vai trò quan trọng chiến lược trong nền kinh tế<br /> quốc gia, tuy nhiên TP.HCM lại nằm trên một nền đất thấp và dễ dàng bị ngập do mưa lớn, nước lũ thượng<br /> nguồn hay triều cường. Trước tình trạng ngập úng thường xuyện xảy ra trên diện rộng tại TP.HCM, có thể gây<br /> ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và sức khoẻ của người dân.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Xác định sự thay đổi điểm trung bình chất lượng cuộc sống (CLCS) dựa vào thang<br /> đo WHOQOL-BREF của người dân phường Phú Thuận, Quận 7, TP. HCM tại thời điểm bị ngập lụt so với thời<br /> điểm không bị ngập lụt.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng thiết kế theo dõi dọc có bắt cặp và phương pháp phỏng vấn trực tiếp tại<br /> hộ gia đình. Tiến hành thu thập dữ kiện vào 2 thời điểm khi không bị ngập lụt và khi bị ngập lụt. Sử dụng bộ câu<br /> hỏi bộ câu hỏi WHOQOL-BREF đã được chuẩn hóa tại Việt Nam.<br /> Kết quả nghiên cứu: Điểm CLCS của 3 lĩnh vực Sức khỏe thể chất (SKTC), Sức khỏe tinh thần(SKTT) và<br /> Môi trường sống (MTS) tại thời điểm ngập lụt đều thấp hơn so với thời điểm không bị ngập lụt. Điểm CLCS ở<br /> lĩnh vực MTS của người dân ở khu vực có tình trạng ngập lụt nặng hơn như đường Huỳnh Tấn Phát thấp hơn<br /> so với các khu vực còn lại. Tuổi, giới, trình độ học vấn và thu nhập gây ảnh hưởng tiêu cực tới điểm CLCS ở cả 4<br /> lĩnh vực SKTC, SKTT, QHXH và MTS.<br /> Kết luận: Tình trạng ngập lụt có gây ảnh hưởng tới điểm trung bình CLCS của người dân phường Phú<br /> Thuận, Quận 7, TP. HCM ở 3 lĩnh vực SKTC, SKTT và MTS.<br /> Từ khóa: chất lượng cuộc sống, ngập úng, đô thị<br /> ABSTRACT<br /> QUALITY OF LIFE SCORES ASSESSMENT AMONG PEOPLE LIVING IN SOME AREAS<br /> WITH FREQUENT FLOODING IN PHU THUAN WARD, DISTRICT 7, HO CHI MINH CITY<br /> Dang Van Chinh, Dang Ngoc Chanh, Le Viet Anh, Nguyen Thi Hong Diem<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 5 - 2019: 503 – 509<br /> Background: Ho Chi Minh City is the biggest city and the economic center of Vietnam with its contribution<br /> of 20 percent to the country’s GDP and 30 percent to the total export value. Despite of its strategic role in the<br /> national economy, Ho Chi Minh City is located in a lowland area and easily flooded by heavy rains, upstream<br /> floods, or strong flood tides. The risks of frequent large-scale flooding in Ho Chi Minh City can lead to serious<br /> impacts on people’s living and health.<br /> Objectives: To examine changes in the average scores of the quality of life of people living in Phu Thuan<br /> ward, district 7, Ho Chi Minh City using WHOQOL-BREF instrument by comparing between the flooding<br /> period and the non-flooding period.<br /> <br /> *Viện Y tế công cộng Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Tác giả liên lạc: ThS. Lê Việt An ĐT: 0987123847 Email: levietanh@iph.org.vn<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 503<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019<br /> <br /> Methods: Using tracking methods and paired comparison and in person interviews with households;<br /> collecting data in both flooding and non-flooding periods; employing WHOQOL-BREF standardized for<br /> Vietnam.<br /> Results: The quality of life (QOL) score in three aspects included physical health, mental health and living<br /> conditions at flooding time was lower than non - flooding time. The QOL score of living conditions of people who<br /> living at affected areas was lower than other areas, such as at Huynh Tan Phat road area. There were 4 factors<br /> including: age, gender, educational level and income have affected to QOL scores in term of physical health,<br /> mental health and living condition.<br /> Conclusion: Flooding did affect the average score of people’s quality of life in Phu Thuan ward, district 7,<br /> Ho Chi Minh City in three aspects of in terms of physical health, mental health and living conditions.<br /> Keywords: quality of life, flooding, urban<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ và hệ thống metro có nguy cơ ngập lụt(1). Trước<br /> nguy cơ thường xuyên xảy ra ngập tại TP. Hồ<br /> Thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) là đô thị<br /> Chí Minh trên diện rộng có thể gây ảnh hưởng<br /> lớn nhất và là trung tâm kinh tế của cả nước với<br /> nghiêm trọng đến sinh hoạt, sức khoẻ của người<br /> sự đóng góp 20% vào GDP quốc gia và 30% vào<br /> dân(3). Tuy nhiên, hiện tại các nhà nghiên cứu chỉ<br /> tổng giá trị xuất khẩu. Mặc dù có vai trò quan<br /> tập trung vào việc đánh giá tình trạng ngập lụt<br /> trọng chiến lược trong nền kinh tế quốc gia, tuy<br /> ảnh hưởng tới giao thông đô thị hay quy hoạch<br /> nhiên TP. Hồ Chí Minh lại nằm trên một nền đất<br /> đô thị. Hầu như, chưa có nhiều nghiên cứu tìm<br /> thấp và dễ dàng bị ngập do mưa lớn, nước lũ<br /> hiểu về những ảnh hưởng của tình trạng này lên<br /> thượng nguồn hay triều cường(6). Theo Trung<br /> đời sống cũng như sức khỏe của người dân.<br /> tâm Chống ngập của thành phố, 60% diện tích<br /> toàn thành có cao độ thấp hơn 2 m, trong khi Quận 7 được hình thành từ 05 xã phía Bắc<br /> mực nước cao nhất tại trạm Phú An trên sông và một phần thị trấn huyện Nhà Bè cũ với<br /> Sài Gòn và gần trung tâm thành phố có thể đạt tổng diện tích tự nhiên là 3576 ha nằm về phía<br /> 1,55 m. Với mực nước 1,55 m cộng thêm 1m Đông Nam thành phố. Đây là khu vực có địa<br /> nước biển dâng cao vào cuối thế kỷ sẽ gây ngập hình tương đối thấp trung bình 0,6m đến 1,5m,<br /> phần lớn diện tích thành phố(7). Hơn nữa, tốc độ chịu ảnh hưởng trược tiếp của tình trạng ngập<br /> lún gần 15 mm/năm hiện nay tại nhiều điểm triều với độ ngập sâu có thể từ 0,5 -1,0 m(2).<br /> Trong 5 năm gần đây, các khu vực trên địa bàn<br /> trong thành phố sẽ làm trầm trọng hơn vấn đề.<br /> quận như đường Huỳnh Tấn Phát, Gò Ô Môi,<br /> Hiện nay, cả thành phố có hơn 100 điểm<br /> đường Phú Thuận,thường xuyên xảy ra tình<br /> ngập, tổng cộng 154/322 xã phường đã ghi nhận<br /> trạng ngập lụt kéo dài(5). Người dân sinh sống<br /> bị ngập lụt thường xuyên. Trong điều kiện khí<br /> tại đây cũng đã nhiều năm liền chịu cảnh sống<br /> hậu cá biệt như cơn bão Linda năm 1997 thì 48%<br /> và sinh hoạt chung với ngập lụt. Với hiện<br /> dân số thành phố sẽ chịu cảnh ngập lụt. Một báo<br /> trạng như vậy, có thể gây ảnh hưởng không<br /> cáo khác của Ngân hàng Thế giới xếp TP. Hồ<br /> nhỏ đến CLCS của dân cư sinh sống trên<br /> Chí Minh vào danh sách 25 thành phố rủi ro<br /> những khu vực này. Trên cơ sở đó, nghiên cứu<br /> nhất thế giới về quy mô dân số chịu ảnh hưởng<br /> về CLCS của người dân ở khu vực thường<br /> của các cơn bão liên quan tới BĐKH(4). Nghiên<br /> xuyên ngập lụt phường Phú Thuận, quận 7,<br /> cứu của Trung tâm Quản lý Môi trường Quốc tế<br /> TP. Hồ Chí Minh được tiến hành với mong<br /> (ICEM 2009) dự báo tới năm 2050, 50% các nhà<br /> muốn đưa ra thêm các bằng chứng khoa học<br /> máy nước, 60% các nhà máy xử lý nước thải,<br /> giúp các ban ngành địa phương có cái nhìn<br /> 90% diện tích các bãi rác thải và 30% đến 70% hệ<br /> đúng đắn cũng như có thêm các giải pháp<br /> thống giao thông bao gồm đường cao tốc, cảng<br /> ngăn ngừa và giảm bớt ảnh hưởng của tình<br /> <br /> <br /> 504 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trạng ngập lụt lên đời sống của người dân Nghề nghiệp chính<br /> trong khu vực. Công chức/viên chức/nhân viên 72 29,15<br /> Công nhân 71 28,74<br /> Mục tiêu nghiên cứu Nghề tự do 78 31,58<br /> Xác định sự thay đổi điểm trung bình CLCS Nội trợ/hưu trí 26 10,53<br /> dựa vào thang đo WHOQOL-BREF của người Địa điểm<br /> dân phường Phú Thuận, Quận 7, TP. HCM tại Huỳnh Tấn Phát 50 20,24<br /> Gò Ô Môi 50 20,24<br /> thời điểm bị ngập lụt so với thời điểm không bị<br /> Hoàng Quốc Việt 48 19,43<br /> ngập lụt. Đào Trí 49 19,84<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU Phú Thuận 50 20,24<br /> Thời gian cư ngụ trên địa bàn<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Từ 1 đến dưới 5 năm 80 32,39<br /> Có 247 người dân trên 18 tuổi sống ít nhất 1 Từ 5 đến dưới 10 năm 80 32,39<br /> năm ở khu vực thường xuyên bị ngập lụt tại Trên 10 năm 87 35,22<br /> phường Phú Thuận, quận 7, TP. HCM. Thu nhập bình quân (triệu đồng)<br /> Trung bình ± Độ lệch chuẩn 7,49 ± 1,44<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Giá trị nhỏ nhất – giá trị lớn nhất 3,5 - 16<br /> Sử dụng thiết kế theo dõi dọc có bắt cặp và<br /> Tuổi của các đối tượng tham gia phỏng<br /> phương pháp phỏng vấn trực tiếp tại hộ gia<br /> vấn có trung bình là 39 tuổi. Trong đó người<br /> đình. Các đối tượng nghiên cứu sẽ được lên<br /> nhỏ tuổi nhất tham gia nghiên cứu là 22 tuổi<br /> danh sách và tiến hành thu thập dữ kiện vào 2<br /> và cao tuổi nhất tham gia nghiên cứu là 64<br /> thời điểm khi không bị ngập lụt và khi bị ngập<br /> tuổi. Tỉ lệ giới tính phân bố khá đồng đều với<br /> lụt. Để hạn chế tình trạng bị mất mẫu trong quá<br /> nam 52,23% và nữ 47,77%. Đa số dối tượng có<br /> trình thu thập thông tin, mẫu được lấy dự trù<br /> trình độ học vấn từ cấp 3 trở lên, tỉ lệ này<br /> lên 10%. Trong trường hợp mẫu bị mất nhiều<br /> chiếm gần 75%, chỉ 25,1% có trình độ học vấn<br /> hơn 10%, thì mẫu sẽ được lấy thay thế bằng các<br /> dưới cấp 3. Có 77,73% các đối tượng được<br /> đối tượng sinh sống trong cùng khu vực có độ<br /> phỏng vấn đã kết hôn và có gia đình. Nhóm<br /> tuổi tương đương với các đối tượng đã bị mất<br /> đối tượng làm nghề tự do chiếm tỉ lệ cao nhất<br /> mẫu. Sử dụng bộ câu hỏi WHOQOL-BREF đã<br /> hơn 31,58%, tiếp đó nhóm công nhân viên<br /> được chuẩn hóa tại Việt Nam.<br /> chức, nhân viên văn phòng chiếm tỉ lệ 29,15%<br /> KẾT QUẢ và nhóm công nhân chiếm tỉ lệ 27%. Thời gian<br /> Đặc tính về dân số - xã hội sinh sống của người dân trong khu vực chủ<br /> Bảng 1: Tần số và tỉ lệ người dân phân bố theo đặc yếu là trên 10 năm chiếm 35,22%. Thu nhập<br /> tính dân số- xã hội (N= 247) bình quân theo đầu người hàng tháng của gia<br /> Đặc tính n % đình các đối tượng có trung bình là 7,49 triệu,<br /> Tuổi thấp nhất là 3,5 triệu đồng và cao nhất là 16<br /> Trung bình ± Độ lệch chuẩn 39,33 ±8,36 triệu đồng (Bảng 1).<br /> Giá trị nhỏ nhất – giá trị lớn nhất 22 - 64<br /> Ảnh hưởng của tình trạng ngập lụt lên điểm<br /> Giới tính<br /> Nam 129 52,23 trung bình CLCS của người dân<br /> Nữ 118 47,77 Trong vòng 4 tuần (01 tháng), đa số đối<br /> Trình độ học vấn tượng tham gia trả lời phỏng vấn ở thời điểm<br /> Biết đọc, viết/Cấp 1/Cấp 2 62 25,10 khộng bị ngập lụt tự đánh giá mức “Tốt” đối với<br /> Từ cấp 3 trở lên 185 74,90<br /> chất lượng bản thân (44,9%). Tỉ lệ tự đánh giá<br /> Tình trạng hôn nhân<br /> Độc thân 55 22,27<br /> chất lượng cuộc sống bình thường trong thời<br /> Có vợ/chồng 192 77,73 điểm không bị ngập cũng khá cao (41,3%). Trong<br /> <br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 505<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 5 * 2019<br /> <br /> thời điểm bị ngập lụt thì mức tự đánh giá của chất lượng cuộc sống “Tốt” tại thời điểm này<br /> các đội tượng về chất lượng cuộc sống chủ yếu giảm xuống còn 29,3%, sự thay đổi này có ý<br /> là mức “Bình thường” (50,8%). Mức đánh giá nghĩa thống kê (p