Khoá luận tốt nghiệp: Công tác đoàn và phong trào thanh niên tại phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Công tác đoàn và phong trào thanh niên tại phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội" nhằm đưa ra một số hạn chế và đi sâu vào khắc phục những nguyên nhân cũng như tìm ra các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp: Công tác đoàn và phong trào thanh niên tại phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến trường Đại học Nội vụ Hà Nội, lãnh đạo Khoa Khoa học Chính trị và các thầy trong khoa trong suốt quá trình học tập tại trường đã luôn quan tâm và tạo cơ hội quý giá này cho em được đi kiến tập quan sát và trải nghiệm. Tình cảm các thầy cô dành cho chúng em như một gia đình thứ hai, thầy cô đã luôn động viên, chia sẻ, và khích lệ chúng em học tập. Đặc biệt cảm ơn thầy Đặng Đình Tiến là giảng viên hướng dẫn khoa học, đã ân cần tận tình chỉ bảo và giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp này. Để hoàn thành đề tài này, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến UBND phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội đã tạo cơ hội cho em có thể tìm hiểu và nghiên cứu những tài liệu phục vụ trong quá trình thực hiện cũng như hoàn thiện đề tài. Trong quá trình từng bước đi vào thực tế, tìm hiểu và nghiên cứu, em nhận thấy kiến thức của mình còn hạn chế cũng như bỡ ngỡ trong cách diễn đạt ý hiểu của bản thân. Do vậy, không thể tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của quý thầy cô để kiến thức của em trong lĩnh vực này được hoàn thiện hơn. Cuối cùng, em xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, thầy cô, bạn bè đã động viên, khích lệ, tạo động lực giúp tôi trong quá trình tôi nghiên cứu và hoàn thành đề tài này. Em xin trân thành cảm ơn! Sinh viên Nguyễn Duy Công
LỜI CAM ĐOAN Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của cá mình. Các số liệu và tài liệu được sử dụng trong đề tài có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các kết quả nghiên cứu của đề tài chưa được công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào. Em xin trân thành cảm ơn!
DANH MỤC KÍ HIỆU HOẶC CHỮ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT NGHĨA ĐẦY ĐỦ 1 ĐVTN Đoàn viên thanh niên 2 THPT Trung học phổ thông 3 UBND Ủy ban nhân dân 4 LHTN Liên hiệp thanh niên 5 HĐND Hội đồng nhân dân 6 CLB Câu lạc bộ 7 TNXP Thanh niên xung phong 8 TNCS Thanh niên cộng sản 9 MTTQ Mặt trận tổ quốc 10 BCH Ban chấp hành 11 CNH - HĐH Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa 12 LHPN Liên hiệp phụ nữ 13 TNTN Thanh niên tình nguyện
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC KÍ HIỆU HOẶC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................ 3 3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 4 4. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 4 5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 4 6. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................. 5 7. Bố cục của đề tài ................................................................................... 5 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC ĐOÀN VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN ............................................................... 7 1.1. Khái niệm về công tác đoàn và phong trào thanh niên ...................... 7 1.1.1. Khái niệm công tác đoàn ................................................................. 7 1.1.2. Khái niệm thanh niên ...................................................................... 8 1.1.3. Khái niệm phong trào thanh niên .................................................. 10 1.2. Quan điểm của Đảng về công tác đoàn và phong trào thanh niên . 11 1.2.1 Quan điểm của Đảng ta về xây dựng tổ chức Đoàn ...................... 11 1.2.2. Quan điểm của Đảng Cộng Sản Việt Nam về thanh niên và công tác thanh niên .......................................................................................... 13 1.2.3. Vị trí và vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước ........................... 15 1.3. Những mục tiêu lớn trong công tác đoàn và phong trào thanh niên hiện nay ................................................................................................... 16
1.3.1. Xây dựng lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, năng động, sáng tạo, có đạo đức, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, có văn hóa và sức khỏe tham gia xây dựng quê hương ................................................................. 16 1.3.2. Xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc.............. 17 1.3.3. Đồng hành với thanh niên trên con đường lập thân, lập nghiệp ... 18 1.3.4. Công tác chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng ....................... 18 1.3.5. Công tác xây dựng Đoàn, Đoàn tham gia xây dựng Đảng, xây dựng cơ quan đơn vị vững mạnh............................................................. 19 Tiểu kết chương 1.................................................................................... 20 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐOÀN VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN TẠI UBND PHƯỜNG XUÂN TẢO ................................. 21 2.1. Tình hình công tác đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn phường Xuân Tảo giai đoạn từ 2014 đến nay ......................................... 21 2.1.1. Khái quát về tình hình thanh niên trên địa bàn phường Xuân Tảo ................................................................................................................. 21 2.1.2. Khái quát về công tác Đoàn - Hội và phong trào thanh niên trên địa bàn phường Xuân Tảo ....................................................................... 22 2.1.3. Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ............................................................ 23 2.2. Kết quả thực hiện chương trình công tác Đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn phường Xuân Tảo ........................................................ 24 2.2.1. Công tác tham mưu, phối hợp, chỉ đạo ......................................... 24 2.2.2. Công tác tuyên truyền, giáo dục.................................................... 25 2.2.3. Về kết quả thực hiện phong trào “Tôi yêu Hà Nội” ..................... 27 2.2.4. Công tác xây dựng và phát triển tổ chức Hội, mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên ................................................................... 33 2.2.5. Công tác xây dựng tổ chức Đoàn - mở rộng mặt trận tập hợp đoàn kết thanh niên và Đoàn tham gia xây dựng Đảng ................................... 35 2.2.6. Công tác tham mưu, phối hợp chỉ đạo .......................................... 36
2.2.7. Công tác chăm sóc, giáo dục thiếu niên nhi đồng và xây dựng đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh ........................................................ 38 2.3. Nhận xét về công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo.................................................................................... 39 2.3.1. Những mặt tích cực và hạn chế ..................................................... 39 2.3.2. Nguyên nhân của những thành tựu, hạn chế trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn phường........................................ 40 2.3.2.1. Nguyên nhân của những thành tựu trong công tác đoàn và phong trào thanh niên ......................................................................................... 40 2.3.2.2. Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong công tác đoàn và phong trào thanh niên .............................................................................. 41 Tiểu kết chương 2.................................................................................... 42 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC ĐOÀN VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN TẠI UBND PHƯỜNG XUÂN TẢO.................................................................................................... 43 3.1. Dự báo và định hướng phát triển công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo .......................................................... 43 3.1.1. Dự báo tình hình thanh niên thời gian tới ..................................... 43 3.1.2. Định hướng phát triển công tác đoàn và phong trào thanh niên ... 43 3.1.2.1. Đổi mới tăng cường các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng cho đoàn viên thanh niên......................................................................... 43 3.1.2.2. Nêu cao tinh thần khởi nghiệp, tổ chức tốt các phong trào thi đua gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đoàn viên thanh niên ............ 44 3.1.2.3. Đẩy mạnh phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, xây dựng nếp sống văn hóa ............................................................................ 44 3.1.2.4. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và Đoàn viên ................... 45 3.1.2.5. Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của cơ sở Đoàn ...... 45 3.1.2.6. Công tác tổ chức đoàn ................................................................ 46
3.1.2.7. Công tác Đoàn tham gia xây dựng Đảng ................................... 46 3.2. Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo ......................................... 47 3.2.1. Quan điểm về việc nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn phường Xuân Tảo....................................... 47 3.2.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác đoàn và phong trào thanh niên tại phường Xuân Tảo ............................................................. 48 Tiểu kết chương 3.................................................................................... 52 KẾT LUẬN .................................................................................................... 53 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 56
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” ( Nghị Quyết Đại hội XI của Đảng). Trong thực tế, Đoàn thanh niên là lực lượng xã hội hùng hậu, có sức khoẻ, có trình độ học vấn, có tiềm năng sáng tạo, có khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học hiện đại. Trong giai đoạn cách mạng mới, với bối cảnh thế giới biến động phức tạp, trước những thách thức to lớn của xu thế toàn cầu hoá về kinh tế, sự phát triển của kinh tế tri thức. Trong các bài viết của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cập đến vai trò, vị trí của thế hệ trẻ đối với công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước. Theo người, thế hệ trẻ là một lực lượng hùng hậu bao gồm thanh niên, thiếu niên và nhi đồng trong đó thanh niên có vai trò quan trọng nhất. Xuất phát từ nhận thức đó nên trong quá trình hoạt động, Người đã tích cực tổ chức huấn luyện, phát triển lực lượng thanh niên cách mạng của nước nhà. Tháng 7 năm 1924, Hồ Chí Minh tham gia lãnh đạo Đại hội quốc tế thanh niên lần thứ IV và cũng là đồng tác giả của “Bản luận cương về thanh niên thuộc địa”. Một trong những cái mốc quan trọng đánh dấu bước phát triển mới của cách mạng Việt Nam đó là sự ra đời của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên do người sáng lập vào tháng 6-1925. Thông qua tổ chức các lớp học, Người đã trực tiếp thuyết giảng, bồi dưỡng cho nhiều thế hệ thanh niên về lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác – Lênin, con đường giải phóng dân tộc… Ra đi tìm đường cứu nước lúc còn trẻ và những năm tháng bôn ba ở nước ngoài đã giúp Chủ tịch Hồ Chí Minh có được cách nhìn nhận toàn diện 1
về vai trò của thanh niên. Người viết: “Thanh niên là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”. Người cũng khẳng định, thanh niên đóng vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, là “lực lượng nòng cốt để xây dựng xã hội mới”, “nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”. Nhận thức rõ tầm quan trọng trong việc nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên, từ đó Đoàn Thanh niên phường Xuân Tảo luôn quan tâm đặc biệt đến vấn đề này và đã đạt được những kết quả nhất định. Đoàn phường Xuân Tảo thường xuyên tổ chức tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, lý tưởng và đạo đức cộng sản chủ nghĩa cho đoàn viên thanh thiếu niên, sinh viên trên địa bàn phường; liên tục tổ chức triển khai thực hiện cuộc vận động học tập và làm theo tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; lồng ghép công tác sinh hoạt chính trị tư tưởng với công tác tuyên truyền phổ biến, học tập đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước; qua đó nâng cao nhận thức của đoàn viên, thanh niên, sinh viên về vai trò của tuổi trẻ trong giai đoạn mới. Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giáo dục tư tưởng chính trị cho đoàn viên, sinh viên của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phường Xuân Tảo còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Nội dung phương pháp, hình thức tổ chức đôi khi chậm đổi mới, chưa đủ sức động viên và nêu cao ý chí cách mạng cho đoàn viên, sinh viên. Mặt khác do sự phát triển của kinh tế - xã hội làm cho lối sống thực dụng, ý thức trách nhiệm xã hội, trách nhiệm cộng đồng giảm. Xã hội ngày càng đa dạng, nhu cầu phong phú, đoàn viên thanh niên có nhiều thứ cần quan tâm và được thỏa mãn theo tâm lý cá nhân nên cũng khiến cho việc giáo dục tư tưởng chính trị cho đoàn viên sinh viên nhà trường gặp khó khăn. Bản thân là một đoàn viên thanh niên, nhận thấy công tác đoàn và các 2
hoạt động của thanh niên khiến tôi cảm thấy mình được hòa quyện, muốn đóng góp và tham ra nhiều hơn cho các phong trào danh cho lứa tuổi thanh niên. Phù hợp với chương trình đã học trên nhà trường. Bên cạnh đó, trong quá trình đi thực tập tại UBND phường Xuân Tảo em nhận thấy việc triển khai thực hiện công tác đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn phường đã đạt được những thành tựu nhất định, nhưng vẫn còn một số ít hạn chế cần phải sửa chữa và khắc phục để việc triển khai công tác đoàn đạt hiệu quả tốt nhất. Xuất phát từ những vấn đề trên, em lựa chọn đề tài: Công tác đoàn và phong trào thanh niên tại phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Công tác giáo dục đoàn viên, thanh niên nói chung và vấn đề nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên nói riêng đang được các cơ sở giáo dục đặc biệt quan tâm, ngoài ra ở các cấp chính quyền địa phương cấp Xã – Phường lại càng có vị trí, vai trò quan trọng. Ở nước ta, việc nghiên cứu, quán triệt tầm quan trọng của công tác đoàn và phong trào thanh niên đã được tiến hành hàng năm. Vấn đề này đã thu hút được nhiều sự quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học ở các góc độ khác nhau như: “Tiếp tục phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong thời kỳ mới” nguồn Bí thư Trung ương Đoàn Nguyễn Ngọc Lương; Phan Hằng (Báo Nhân Dân) “Đổi mới công tác giáo dục tư tưởng trong thanh niên” năm 2018;… Các bài viết đăng trên các tạp chí: “Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên” của Lê Thúy Hằng đăng trên tạp chí Tuyên giáo năm 2019; “Tư tưởng Hồ Chí Minh về lối sống với việc định hướng xây dựng lối sống cho sinh viên Việt Nam hiện nay” của tác giả Đào Thị Trang đăng trên Tạp chí giáo dục năm 2017; “Nhận thức về vị trí, vai trò của thanh niên và công tác thanh niên trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” Tạp chí Tổ chức Nhà 3
nước;… Nhiều luận án, luận văn cũng đã nghiên cứu về vấn đề này ở những chuyên ngành, không gian và thời gian khác nhau như: “Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh với việc giáo dục đạo đức cho sinh viên hiện nay” của Trần Thị Yến năm 2018; “Nâng cao vai trò của tổ chức đoàn thanh niên trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ” của Dương Kiếm Anh năm 2017;… Từ các nghiên cứu trên có thể thấy lĩnh vực công tác đoàn và phong trào thanh niên đã được quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, nghiên cứu về nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên tại các cơ quan nhà nước cấp xã – phường chưa có nhiều công trình nghiên cứu. Vậy nên em đã lựa chọn đề tài này để đưa ra một số những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên trên địa bàn một Phường, cụ thể ở đây là UBND phường Xuân Tảo, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. 3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là: Chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo. 4. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu hoạt động công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo trong giai đoạn từ 2014 đến 2020, trên địa bàn toàn phường. 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu luận: phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa tài liệu, khái quát hóa những quan điểm liên quan đến vấn đề nghiên cứu để xây dựng khái niệm cụ thể cho đề tài, đồng thời định hướng cho hoạt động nghiên cứu thực tiễn. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp quan sát; + Sử dụng phương pháp đánh giá, xử lý và phân tích thông tin; 4
+ Phương pháp thống kê, tổng hợp và phân tích số liệu, tư liệu có liên quan. + Sưu tầm, khảo sát thực tế, tổng hợp từ nhiều nguồn như: Báo cáo hoạt động của tổ chức đoàn cơ sở từ năm 2014 - 2020, nghiên cứu tài liệu về hệ thống tổ chức đoàn từ các tổ dân phố trên phạm vi toàn phường, trên Internet, từ các nguồn tài liệu khác… 6. Ý nghĩa của đề tài - Ý nghĩa lý luận: Vai trò trong việc nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên của Đoàn Thanh niên trong những năm gần đây đã đạt được những thành tựu nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại một số hạn chế và bất cập. Nếu đề tài đưa ra được những giải pháp hợp lý sẽ giúp phát huy được vai trò của Đoàn Thanh niên trong việc nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên tại địa bàn UBND phường Xuân Tảo, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. - Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài sẽ cho chúng ta hiểu rõ hơn về công tác đoàn và một số hoạt đông của đoàn thanh niên tại cơ sở, đóng góp tài liệu cho các bài viết cũng như đề tài sau này. Bên cạnh đó còn giúp cho người đọc có một cái nhìn tổng quan về công tác đoàn và phong trào thanh niên nói chung cũng như phương pháp nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo nói riêng. Từ đó đưa ra một số hạn chế và đi sâu vào khắc phục những nguyên nhân cũng như tìm ra các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác đoàn và phong trào thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo. 7. Bố cục của đề tài Ngoài phần lời cam đoàn, lời cảm ơn, mục lục, phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảm. Bố cục đề tài gồm 3 chương: 5
- Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác Đoàn và phong trào Thanh niên. - Chương 2: Thực trạng công tác Đoàn và phong trào Thanh niên tại UBND phương Xuân Tảo. - Chương 3: Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác Đoàn và phong trào Thanh niên tại UBND phường Xuân Tảo. 6
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC ĐOÀN VÀ PHONG TRÀO THANH NIÊN 1.1. Khái niệm về công tác đoàn và phong trào thanh niên 1.1.1. Khái niệm công tác đoàn Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, tự nguyện phấn đấu vì sự nghiệp xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, công bằng và văn minh theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Được xây dựng, rèn luyện và trưởng thành qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng, Đoàn đã tập hợp đông đảo thanh niên phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bước vào thời kỳ mới, Đoàn tiếp tục phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc và bản chất tốt đẹp của mình, kết tục trung thành, xuất sắc sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng; tổ chức động viên đoàn viên, thanh niên cả nước đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, là đội quân xung kích cách mạng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh; là lực lượng nòng cốt chính trị trong phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh niên Việt Nam. Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh là thành viên của hệ thống chính trị, hoạt động trong khuôn khổ hiến pháp và pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Đoàn phối hợp với các cơ quan Nhà nước, 7
các đoàn thể và tổ chức xã hội, các tập thể lao động và gia đình chăm lo giáo dục, đào tạo và bảo vệ thanh thiếu nhi, tổ chức cho đoàn viên, thanh niên tích cực tham gia vào việc quản lý Nhà nước và xã hội.Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đoàn kết, hợp tác bình đẳng với tổ chức thanh niên tiến bộ trên thế giới, phấn đấu vì tương lai và hạnh phúc của tuổi trẻ, vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Công tác Đoàn là tổng thể các mặt hoạt động của Đoàn, do cấp bộ Đoàn tổ chức, có tác động đến các đối tượng thanh thiếu nhi, nhằm mục tiêu là hình thành lý tưởng chính trị cho thanh niên (tức là mục tiêu chính trị) và tham gia giải quyết các vấn đề xã hội của thanh niên, đáp ứng nhu cầu xã hội của xã hội (tức là mục đích xã hội), góp phần giáo dục thanh niên trở thành những công dân tốt, những người đoàn viên Đoàn thanh niên cộng sản, đoàn viên ưu tú và đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam. Công tác thanh niên và công tác Đoàn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại và thúc đẩy lẫn nhau. Công tác Đoàn là một phần quan trọng của công tác thanh niên, thực chất, dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác Đoàn trở thành bộ phận nòng cốt trong công tác thanh niên. Giữa công tác Đoàn và công tác thanh niên luôn có sự khác biệt đáng kể, theo đó, đối tượng của công tác thanh niên bao gồm tất cả thanh niên, còn đối tượng của công tác Đoàn chủ yếu là đoàn viên Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; chủ thể của công tác thanh niên bao gồm Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức kinh tế, xã hội, nghề nghiệp và nhà trường dưới sự lãnh đạo của Đảng, còn chủ thể của công tác Đoàn là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh do Đảng sáng lập và lãnh đạo. 1.1.2. Khái niệm thanh niên Thanh niên là một khái niệm có thể được hiểu và định nghĩa theo nhiều cách. Tùy thuộc vào nội dung tiếp cận, góc độ nhìn nhận hoặc cấp độ đánh giá mà người ta đưa ra các định nghĩa khác nhau về thanh niên. 8
Về mặt sinh học, các nhà nghiên cứu coi thanh niên là một giai đoạn xác định trong quá trình “tiến hóa” của cơ thể. Các nhà tâm lý học thường nhìn nhận thanh niên là một giai đoạn chuyển tiếp từ tuổi thơ phụ thuộc sang hoạt động độc lập với tư cách là một công dân có trách nhiệm. Dưới góc độ kinh tế học, thanh niên được xem là một lực lượng lao động xã hội, nguồn bổ sung cho đội ngũ lao động trên tất cả các lĩnh vực. Với các triết gia, văn nghệ sĩ, thanh niên lại được định nghĩa bằng cách so sánh hình tượng: “thanh niên là mùa xuân của xã hội” là “bình minh của cuộc đời”. Để nhìn nhận đánh giá thanh niên một cách tương đối toàn diện, có thể bao hàm được các nội dung, ý nghĩa nêu trên, phạm vi đề tài này thanh niên được hiểu là một nhóm nhân khẩu xã hội đặc thù có độ tuổi từ 15, 16 tuổi đến trên dưới 30 tuổi, gắn với mọi giai cấp, mọi tầng lớp xã hội và có mặt trên mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội. Tùy thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, chính trị, xã hội, đặc điểm truyền thống, tuổi thọ bình quân v.v.. mà mỗi quốc gia có quy định độ tuổi thanh niên khác nhau. Nhưng hầu hết các nước trên thế giới đều thống nhất tuổi thanh niên bắt đầu từ 15 hoặc 16. Còn thanh niên kết thúc ở tuổi nào thì có sự khác biệt. Có nước quy định là 25 tuổi, có nước quy định là 30 tuổi và cũng có nước cho đó là tuổi 40. Nhưng xu hướng chung là nâng dần giới hạn kết thúc của tuổi thanh niên. Liên hợp quốc định nghĩa thanh niên là nhóm người từ 15 đến 24 tuổi chủ yếu dựa trên cơ sở phân biệt các đặc điểm về tâm sinh lý và hoàn cảnh xã hội so với các nhóm lứa tuổi khác. Nhưng cũng Công ước quốc tế của Liên hợp quốc về quyền trẻ em lại xác định trẻ em đến dưới 18 tuổi. Ở Việt Nam có một thời gian khá dài tuổi thanh niên được hiểu gần như đồng nhất với tuổi đoàn viên (15 đến 28 tuổi). Ngày nay do điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội phát triển, thời gian học tập, đào tạo cơ bản của tuổi trẻ dài thêm, cùng với nhiều đặc điểm khác mà chúng ta cho thanh niên là 9
những người trong độ tuổi từ 16 đến 30. Tuy nhiên cần phải phân biệt rõ tuổi đoàn viên và tuổi thanh niên. Theo điều lệ Đoàn thì Đoàn là một tổ chức chính trị xã hội của thanh niên, bao gồm những thanh niên ưu tú trong độ tuổi 15 đến 30. Hết tuổi đoàn viên theo quy định, người đoàn viên đó vẫn có thể tự nguyện tiếp tục sinh hoạt trong tổ chức Đoàn hoặc tham gia vào Hội liên hiệp thanh niên và các hoạt động khác của Đoàn và phong trào thanh niên đến 35 tuổi. Tóm lại, thanh niên là những người trong khoảng độ tuổi từ 15 đến 28 tuổi, có đặc điểm về tâm sinh lý cũng như có năng lực hành vi dân sự rõ ràng. 1.1.3. Khái niệm phong trào thanh niên Công tác thanh niên có thể được hiểu là công việc của nhà nước, của đoàn thể hay thực hiện công việc của nhà nước, đoàn thể. Khái niệm này đúng, tuy nhiên chưa phản ảnh được tính mục đích của công tác thanh niên. Tại Việt Nam, công tác thanh niên là một bộ phận quan trọng trong công tác quần chúng, bao gồm toàn bộ những hoạt động của Đảng, Nhà nước, Đoàn Thanh niên và xã hội nhằm giáo dục, bồi dưỡng và tạo điều kiện cho thanh niên phát triển, trưởng thành, phát huy mọi tiềm năng của lực lượng thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do vậy, cũng có thể hiểu: “công tác thanh niên là sự tác động tổng hợp của các chủ thể xã hội vào một đối tượng cụ thể là thanh niên theo những mục tiêu xác định của Đảng cầm quyền. Công tác thanh niên là hoạt động có mục đích của tổ chức tác động vào đối tượng thanh niên nhằm giáo dục, bồi dưỡng, định hướng và phát huy thanh niên, đáp ứng những đòi hỏi vốn có của thanh niên và yêu cầu phát triển của xã hội.” Kể từ khi có Đảng, công tác thanh niên là hoạt động xã hội tự giác, trở thành hoạt động chính trị - xã hội, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng; Đảng luôn coi công tác thanh niên là một bộ phận trong hoạt động của mình; là quá trình giáo dục, thuyết phục và vận động thanh niên tham gia thực hiện các nhiệm 10
vụ của cách mạng. Công tác thanh niên là một loại hoạt động xã hội hàm chứa sự tác động qua lại lẫn nhau giữa các chủ thể xã hội và thanh niên, nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu phát triển của thanh niên và yêu cầu phát triển của xã hội. Công tác thanh niên đồng thời là quá trình tạo ra môi trường kinh tế, văn hoá, xã hội và là trường học cộng sản cho thanh niên học tập, rèn luyện và trưởng thành; là quá trình đưa thanh niên vào hoạt động thực tiễn cách mạng, đồng thời là quá trình định hướng giúp thanh niên tự giáo dục, tự hoàn thiện nhân cách của mình. Về chủ thể và nội dung công tác thanh niên. Theo khái niệm trên đây, các tổ chức hay các chủ thể của công tác thanh niên được xác định là các tổ chức thuộc bộ máy nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức kinh tế, các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp, các tổ chức đoàn thể khác và nhà trường. Do đặc điểm đặc thù của hệ thống chính trị ở Việt Nam, Đảng cộng sản lãnh đạo công tác thanh niên, cũng có nghĩa là lãnh đạo các chủ thể xã hội tiến hành công tác thanh niên 1.2. Quan điểm của Đảng về công tác đoàn và phong trào thanh niên 1.2.1 Quan điểm của Đảng ta về xây dựng tổ chức Đoàn Một là, luôn luôn coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, văn hóa trong thanh niên, góp phần tích cực đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ có đủ phẩm chất, năng lực làm nhiệm vụ xung kích, sáng tạo, kế tục sự nghiệp vẻ vang của Đảng, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, từng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Muốn vậy, phải đổi mới và mở rộng các hình thức sinh hoạt, học tập, không ngừng bồi dưỡng nâng cao nhận thức lý luận, quán triệt đường lối nhiệm vụ cách mạng cho đoàn viên, thanh niên, xây dựng bản lĩnh chính trị, củng cố niềm tin, xác định rõ trách nhiệm của thanh niên trước yêu cầu và nhiệm vụ của đất nước, nâng cao lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tinh thần tự lực, tự cường, ý chí xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, phồn vinh. 11
Tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương, đạo đức Hồ Chí Minh”, “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác”, tích cực xây dựng các điển hình tiên tiến để đông đảo thanh niên, thiếu nhi học tập, noi theo; đi đầu trong xây dựng lối sống lành mạnh, kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực, chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, thực dụng, ích kỷ; xứng đáng là tổ chức thanh niên cộng sản được mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh – Anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Hai là, gắn các hoạt động của Đoàn, của Đội với các nhiệm vụ chung của đất nước, nhất là tham gia lao động, xây dựng phát triển kinh tế, văn hóa, giữ vững ổn định chính trị xã hội; củng cố quốc phòng, an ninh. Đoàn cần có nhiều hình thức hoạt động phong phú, đa dạng, phù hợp với tuổi trẻ, lôi cuốn thanh niên tham gia tích cực các phong trào cách mạng, nhất là trên các lĩnh vực, các địa bàn có nhiều gian khổ, khó khăn, thể hiện rõ vai trò xung kích theo tinh thần “đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”. Thường xuyên quan tâm chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của đoàn viên, thanh niên; làm tốt cả “bồi dưỡng” và “phát huy” để hoạt động của Đoàn đúng hướng, thiết thực, tổ chức, động viên được đông đảo các tầng lớp thanh niên. Ba là, tổ chức học tập, quán triệt sâu sắc Nghị quyết Đại hội lần thứ XI của Đảng, trên cơ sở đó, nghiên cứu, xây dựng chương trình hành động cụ thể, thiết thực, triển khai đưa Nghị quyết Đại hội vào cuộc sống. Thường xuyên quan tâm phát triển nguồn nhân lực trẻ, định hướng cho thanh niên học tập về các mặt, tiến công và làm chủ khoa học – công nghệ, nghiệp vụ quản lý, rèn luyện tay nghề để làm giàu cho đất nước, cho gia đình và bản thân. Đoàn phải là cầu nối quan trọng giữa thanh niên với Đảng và Nhà nước, thúc đẩy thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo điều kiện để thanh niên hoạt động trong một môi trường chính trị, xã hội lành mạnh. 12
Bốn là, Xây dựng Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức của thanh niên vững mạnh toàn diện, đủ sức đảm nhận vai trò nòng cốt trong phong trào thanh niên và các hội thanh niên, sinh viên. Mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên Việt Nam cả trong nước và ở nước ngoài bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, khắc phục một số hoạt động còn mang tính hình thức, hành chính hóa trong công tác Đoàn. Chú trọng nâng cao chất lượng đoàn viên, nhất là chất lượng chính trị, tư tưởng và tính tiên phong, gương mẫu. Tổ chức Đoàn cần quan tâm đầy đủ và chủ động quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và luân chuyển cán bộ đoàn, rèn luyện và lựa chọn những cán bộ đoàn ưu tú, có đủ phẩm chất và năng lực để giới thiệu nguồn cán bộ cho Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Năm là, trên cơ sở nhận thức rõ hơn về thời đại, về tình hình thế giới và chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, Đoàn cần mở rộng các hoạt động đối ngoại của mình, góp phần đổi mới công tác đối ngoại nhân dân, tăng cường sự hiểu biết, đoàn kết với các tổ chức thanh niên các nước trong khu vực và trên thế giới. 1.2.2. Quan điểm của Đảng Cộng Sản Việt Nam về thanh niên và công tác thanh niên Đảng Cộng Sản Việt Nam luôn xác định thanh niên là một lực lượng xã hội hùng hậu, là đội quân xung kích cách mạng, là lớp người kế thừa sự nghiệp cách mạng của Đảng, là lực lượng quyết định sự phát triển tương lai của đất nước, tiền đồ của dân tộc Việt Nam. Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII đã khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ 21 có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên”. Nghị quyết 25 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X tiếp tục khẳng định: “Thanh 13