intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Kỹ thuật môi trường chương 5

Chia sẻ: Le Hanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST
Báo xấu
146
lượt xem 65
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'kỹ thuật môi trường chương 5', khoa học tự nhiên, công nghệ môi trường phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật môi trường chương 5

  1. Kyî thuáût Mäi træåìng Ä NHIÃÙM ÂÁÚT - CHÁÚT THAÍI RÀÕN & CAÏC LOAÛI Ä NHIÃÙM KHAÏC ============================================================ 5.1- Ä NHIÃÙM ÂÁÚT & CHÁÚT THAÍI RÀÕN 5.5.1- Ä NHIÃÙM ÂÁÚT: Ä nhiãùm âáút laì quaï trçnh laìm biãún âäøi hoàûc thaíi vaìo âáút caïc cháút ä nhiãùm laìm thay âäøi tênh cháút vaì cáúu truïc cuía noï theo chiãöu hæåïng khäng coï låüi, máút khaí nàng âaïp æïng cho caïc nhu cáöu säúng cuía con ngæåìi. a/ Nguyãn nhán cuía sæû ä nhiãùm âáút vaì taïc haûi cuía noï: - Caïc cháút thaíi tæì caïc äúng khoïi, tæì caïc khu cäng nghiãûp, giao thäng,... âæa vaìo khäng khê dæåïi daûng buûi khê vaì håi sau âoï làõng xuäúng âáút theo troüng læûc hoàûc do håi áøm hay mæa, chuïng seî laìm thay âäøi tênh cháút cuía âáút. Mæa keïo theo caïc cháút ä nhiãùm naìy thæåìng coï tênh axêt cao (pH ráút nhoí, coï khi xuäúng âãún 2,8), luïc naìy noï seî laìm cho âáút bë chua, âäi khi noï coìn taïc duûng våïi caïc váût cháút khaïc trong âáút taûo thaình caïc muäúi khoaïng laìm cho âáút bë màûn khäng coìn khaí nàng canh taïc. Trong saín xuáút cäng nghiãûp coìn dæ thæìa nhiãöu cháút thaíi ràõn, loíng coï chæïa nhiãöu taïc nhán ä nhiãùm khäng coï låüi cho âáút, khi thaíi vaìo âáút seî gáy ä nhiãùm âáút vaì nguäön næåïc ngáöm. Caïc hoaût âäüng xáy dæûng cäng nghiãûp nhæ xáy dæûng bãún baîi, âæåìng xaï, nhaì maïy,... seî phaï huíy thaím thæûc váût vaì caính quan âä thë, laìm thay âäøi âëa hçnh, aính hæåíng tåïi doìng chaíy, taûo âiãöu kiãûn xoïi moìn âáút. - Trong näng nghiãûp coìn täön taûi nhiãöu hãû thäúng tæåïi tiãu khäng håüp lyï gáy nãn hiãûn tæåüng thoaïi hoïa mäi træåìng taûo nãn vuìng âáút pheìn, khoï Nguyãùn Âçnh Huáún = 96 =
  2. Kyî thuáût Mäi træåìng canh taïc, giaím nàng suáút cáy träöng. Sæí duûng nguäön næåïc tæåïi tiãu khäng phuì håüp dãù dáùn âãún sæû ä nhiãùm âáút båíi caïc taïc nhán âäüc haûi, caïc cháút naìy coï thãø thám nháûp vaìo nguäön næåïc, âäüng váût næåïc hoàûc cáy læång thæûc räöi âãún våïi con ngæåìi theo dáy chuyãön thæïc àn gáy nguy haûi ráút låïn cho sæïc khoíe cuía con ngæåìi. Bãn caûnh âoï, viãûc sæí duûng phán hoïa hoüc khäng âuïng qui caïch cuîng nhæ viãûc sæí duûng thuäúc træì sáu, diãût coí âaî gáy ä nhiãùm âáút, caín tråí quaï trçnh hoaût âäüng cuía caïc vi sinh váût trong âáút, gáy dæ thæìa caïc cháút coï nguäön gäúc âäüng thæûc váût. Caïc loaûi thuäúc baío vãû thæûc váût thæåìng coï thåìi gian täön taûi láu trong mäi træåìng nãn mæïc âäü âäüc haûi caìng tàng lãn theo thåìi gian, do váûy cáön nghiãn cæïu saín xuáút caïc loaûi thuäúc baío vãû thæûc váût chiãút suáút tæì thaío mäüc coï thåìi gian phán huíy nhanh theo tæìng muìa vuû. Chãú âäü canh taïc khäng håüp lyï cuîng laì nguyãn nhán gáy ä nhiãùm âáút, âàûc biãût laì åí caïc vuìng cao, våïi phæång thæïc âäút ræìng laìm næång ráùy, träöng cáy læång thæûc vaì cäng nghiãûp ngàõn ngaìy theo phæång thæïc laûc háûu trãn vuìng âáút däúc âaî gáy khäng êt tai haûi cho viãûc taìn phaï âáút âai, khi mæa seî gáy luî luût, xoïi moìn cuäún träi phuì sa cuía mäüt diãûn têch låïn vuìng âäöi nuïi. Âáút coï thãø biãún âäøi tênh nàng hçnh thaình nãn quaï trçnh âaï ong hoïa, sa maûc hoïa, máút khaí nàng canh taïc. - Trong sinh hoaût cuía con ngæåìi âaî taûo ra ráút nhiãöu raïc thaíi maì âáút laì chäù tiãúp nháûn chuïng. Trong raïc, phán vaì cháút thaíi sinh hoaût âä thë haìm læåüng cháút hæîu cå låïn, âäü áøm cao; âoï laì mäi træåìng cho caïc vi khuáøn, âàûc biãût laì vi khuáøn gáy bãûnh phaït triãøn maûnh (træûc khuáøn lyñ, thæång haìn, kyï sinh truìng,...). b/ Biãûn phaïp baío vãû mäi træåìng âáút: - Xæí lyï cháút thaíi ràõn træåïc khi âäø vaìo âáút: Cáön phaíi coï biãûn phaïp thu gom, váûn chuyãøn, táûp trung vaì xæí lyï chãú biãún raïc vaì cháút thaíi ràõn, traïnh sæû täön taûi lan traìn cuía chuïng trãn bãö màût âáút. Cáön phaíi khæí caïc vi truìng gáy bãûnh trong cháút thaíi ràõn, chuyãøn hoïa caïc cháút hæîu cå dãù phán huíy thaình daûng khäng gáy häi thäúi, cáön coï biãûn phaïp chãú biãún cháút thaíi ràõn thaình daûng phán boïn cho näng nghiãûp hoàûc nguyãn liãûu thæï cáúp cho cäng nghiãûp. Nguyãùn Âçnh Huáún = 97 =
  3. Kyî thuáût Mäi træåìng - Caïc cháút thaíi âäüc cuía cäng nghiãûp nhæ thuíy ngán, xianua, cräm, chç ... cáön âæåüc xæí lyï hoàûc khæí âäüc trong caïc cäng trçnh thiãút bë âàûc biãût, táûp trung thaình caïc polygon âãø chän hoàûc oxy hoïa cháút thaíi âäüc haûi. - Trong näng nghiãûp cáön phaíi coï biãûn phaïp canh taïc tæåïi tiãu håüp lyï. Cáön tàng cæåìng låïp thæûc váût che phuí vaì giaím âäü däúc bãö màût âáút canh taïc, traïnh sæû xoïi moìn âáút do gioï thäøi hoàûc mæa luî. ÅÍ Viãût nam, xoïi moìn chuí yãúu xaíy ra do næåïc vç læåüng mæa ráút låïn (nhiãöu vuìng nuïi læåüng mæa trãn 3000mm/nàm), ræìng âäöi bë phaï nhiãöu vaì ráút däúc, haìng nàm trãn nhæîng vuìng âäöi troüc bë xoïi moìn máút 200 táún/ha (trong âoï coï 6 táún muìn). Biãûn phaïp chuí yãúu chäúng xoïi moìn âáút hiãûn nay laì laìm giaím âäü däúc vaì chiãöu daìi sæåìn däúc vaì träöng laûi cáy, phuûc häöi ræìng. - Haûn chãú viãûc sæí duûng phán boïn hoïa hoüc âãø tàng thãm vai troì vi sinh váût phán huíy cháút hæîu cå trong âáút. Giaím täúi âa viãûc sæí duûng caïc cháút baío vãû thæûc váût gáy aính hæåíng âãún hãû sinh thaïi thuíy sinh. Cáön coï biãûn phaïp buì âàõp cháút dinh dæåîng cho âáút theo phæång thæïc phuì håüp våïi qui luáût phaït triãøn cuía hãû sinh thaïi. 5.1.2- Ä NHIÃÙM CHÁÚT THAÍI RÀÕN: a/ Nguäön gäúc phaït sinh raïc thaíi: Hiãûn nay háöu hãút caïc hoaût âäüng cuía con ngæåìi âãöu saín sinh ra raïc thaíi. Tênh bçnh quán åí caïc thaình phäú, læåüng cháút thaíi ra khoaíng 0,6-0,8 kg/ngæåìi.ngaìy. Cháút thaíi âæåüc xuáút hiãûn nhiãöu åí trong sinh hoaût, cäng- thæång nghiãûp, näng nghiãûp, xáy dæûng, bãûnh viãûn,... Coï thãø phán thaình mäüt säú loaûi cå baín nhæ sau: - Raïc dãù phán huíy: Sinh ra nhiãöu åí caïc khu dán cæ vaì nhaì maïy chãú biãún thæûc pháøm, khu åí gia âçnh. Gäöm caïc thæïc àn, hoa quaí thæìa trong quaï trçnh chãú biãún thæïc àn. Loaûi naìy coï âàûc âiãøm laì phán huíy nhanh trong âiãöu kiãûn thåìi tiãút noïng áøm, quaï trçnh phán huíy thæåìng gáy muìi khoï chëu, laì mäi træåìng täút cho caïc vi truìng gáy bãûnh phaït triãøn. - Raïc dãù chaïy: Bao gäöm caïc cháút thaíi caïc häü gia âçnh, cäng såí, hoaût âäüng cäng thæång maûi... Caïc cháút thaíi chaïy nhæ giáúy, bça, platic, da, gäù, cuíi, råm raû,... Nguyãùn Âçnh Huáún = 98 =
  4. Kyî thuáût Mäi træåìng - Raïc khoï chaïy: Cháút thaíi khäng chaïy nhæ thuíy tinh, voí häüp kim loaûi, nhäm, cháút thaíi xáy dæûng do caïc nhaì âäø våî, sæía chæîa nhaì cæía nhæ gaûch, âáút âaï, väi væîa. Cháút thaíi tæì caïc hãû thäúng xæí lyï næåïc, cäúng raînh, nhaì maïy xæí lyï cháút thaíi cäng nghiãûp ,... - Cháút thaíi nguy hiãøm: caïc kim loaûi âäüc, cháút thaíi hoïa cháút, sinh hoüc dãù chaïy, dãù näø hoàûc mang tênh phoïng xaû theo thåìi gian coï aính hæåíng âãún âåìi säúng con ngæåìi, âäüng thæûc váût. Nhæîng cháút thaíi nguy hiãøm nãu trãn thæåìng xuáút hiãûn åí daûng khê vaì åí thãø ràõn. Âäúi våïi cháút thaíi naìy thç viãûc thu gom vaì chän vuìi phaíi hãút sæïc cáøn tháûn. - Raïc coï kêch thæåïc låïn: thæåìng xuáút hiãûn åí caïc næåïc phaït triãøn. Âoï laì xaïc ätä, xe maïy, tuí laûnh, vaì caïc thiãút bë maïy moïc khaïc. Baíng 5.1: Tè lãû caïc thaình pháön trong cháút thaíi ràõn åí 3 thaình phäú: TT THAÌNH PHÁÖN HAÌ NÄÜI TPHCM ÂAÌ NÀÔNG 1 Giáúy vuûn, vaíi, caïc täng 4,2 24,83 6,8 2 Laï cáy, raïc hæîu cå 50,1 41,25 31,5 3 Ni läng, âäö nhæûa, cao su 5,5 8,78 22,5 4 Kim loaûi, voí âäö häüp 2,5 1,55 1,4 5 Thuíy tinh, saình, sæï 1,8 5,59 1,8 6 Âáút caït vaì cháút khaïc 35,9 18 36 b/ Taïc haûi cuía raïc thaíi: - Raïc thaíi khi phaït taïn trong mäi træåìng seî gáy máút myî quan âä thë, ä nhiãùm mäi træåìng khäng khê, næåïc vaì âáút. Trong quaï trçnh phán huíy seî gáy ra nhiãöu muìi häi thäúi, aính hæåíng âãún cháút læåüng mäi træåìng säúng cuía con ngæåìi. - Nåi táûp trung raïc seî taûo nãn mäi træåìng säúng lyï tæåíng cho chuäüt boü vaì caïc cän truìng, vi truìng gáy bãûnh phaït triãøn maûnh, laì nguyãn nhán gáy ra caïc bãûnh truyãön nhiãùm cho con ngæåìi (bãûnh nhiãùm truìng, dëch âau màõt, bãûnh âæåìng ruäüt vaì ung thæ). Âàûc biãût laì caïc loaûi raïc thaíi âäüc haûi seî aính hæåíng âãún sæïc khoíe con ngæåìi qua hä háúp, næåïc uäúng vaì dáy chuyãön thæïc àn maì quaï trçnh kiãøm soaït ráút khoï khàn. - Cháút thaíi ràõn khi traìn xuäúng caïc cäúng raînh, ao häö, kãnh raûch seî gáy aïch tàõc hãû thäúng thoaït næåïc âä thë, laì nguäön ä nhiãùm mäi træåìng næåïc màût vaì næåïc ngáöm. Khi coï mæa låïn seî gáy ä nhiãùm trãn diãûn räüng âäúi våïi caïc âæåìng phäú bë ngáûp. Nguyãùn Âçnh Huáún = 99 =
  5. Kyî thuáût Mäi træåìng - Viãûc thaíi raïc ra mäi træåìng seî laîng phê mäüt læåüng låïn nguäön taìi nguyãn thiãn nhiãn. Âaïng leî coï mäüt säú loaûi raïc seî quay tråí laûi laìm âáöu vaìo cho mäüt lénh væûc saín xuáút nhæng laûi thaíi ra mäi træåìng, tàng thãm chi phê thu gom vaì xæí lyï cháút thaíi ràõn. Ä nhiãùm KK Cháút thaíi cäng- thæång nghiãûp Thaíi vaìo âáút Suy thoaïi âáút Cháút thaíi xáy dæûng THAÍI Thaíi vaìo biãøn Ä nhiãùm biãøn Cháút thaíi sinh hoaût Thaíi vaìo säng, XÆÍ Ä nhiãùm næåïc ngoüt häö,... Cháút thaíi näng nghiãûp LYÏ CHÄN LÁÚP ÂÄÚT PHÁN BOÏN TAÏI SÆÍ DUÛNG KHAÏC... c/ Thu gom raïc: Nhiãûm vuû træåïc tiãn laì phaíi coï biãûn phaïp thu gom triãût âãø caïc loaûi raïc thaíi, traïnh sæû láy lan cuía chuïng trong mäi træåìng seî gáy ä nhiãùm mäi træåìng vaì giaím cháút læåüng mäi træåìng säúng cuía con ngæåìi. Hiãûn nay coï nhiãöu hçnh thæïc thu gom nhæng coï thãø thäúng kã laûi thaình caïc cäng âoaûn thu gom cå baín nhæ sau: Tuïi raïc Thuìng raïc Xe chåí Baîi raïc Chãú biãún, gia âçnh khu phäú raïc táûp trung xæí lyï Nãúu caïc khu phäú coï xe raïc âënh kyì âãún thu raïc thæåìng xuyãn thç caïc häü gia âçnh coï thãø âäø raïc træûc tiãúp lãn xe maì khäng cáön thuìng gom raïc cuía khu phäú. Âäúi våïi raïc trãn âæåìng phäú thç âæåüc caïc nhán viãn cäng ty mäi træåìng queït thu doün âäø vaìo xe thuìng vaì âáøy bàòng tay âæa vãö nåi táûp trung qui âënh sau âoï seî âæåüc xe chåí raïc âãún tiãúp nháûn âãø âæa vãö traûm chãú biãún vaì xæí lyï. Âäúi våïi nhaì cao táöng coï thãø thiãút kãú âæåìng äúng váûn chuyãøn raïc tæì trãn xuäúng dæåïi âãø táûp trung raïc vãö thuìng chæïa raïc åí táöng trãût. Phæång aïn Nguyãùn Âçnh Huáún = 100 =
  6. Kyî thuáût Mäi træåìng naìy seî giaím âæåüc cäng sæïc cuía caïc häü gia âçnh haìng ngaìy phaíi mang raïc tæì táöng cao xuäúng dæåïi, âæåüc caïc häü chung cæ ráút hæåíng æïng. d/ Chãú biãún vaì xæí lyï raïc: • Thaíi raïc khäng qua xæí lyï (træåïc âáy): Træåïc âáy, caïc quäúc gia thæåìng âäø raïc xuäúng biãøn. Âaûi dæång mãnh mäng, dán säú êt, læåüng raïc thaíi khäng nhiãöu nãn phæång aïn naìy âaî tæìng mäüt thåìi cháúp nháûn. Nhæng læåüng raïc thaíi ngaìy mäüt gia tàng, biãøn bë ä nhiãùm nàûng, nhiãöu âäüng váût biãøn bë tiãu diãût båíi cháút thaíi cuía con ngæåìi, giaím nàng suáút thuíy saín, giaím âa daûng sinh hoüc, tàng sæû ä nhiãùm mäi træåìng næåïc. Do váûy, hiãûn nay phæång aïn naìy khäng âæåüc cháúp nháûn maì caïc quäúc gia phaíi thaíi raïc vaìo caïc khu væûc trãn âáút liãön. Phæång phaïp thaíi raïc khäng qua xæí lyï âåî âæåüc chi phê phán loaûi vaì xæí lyï nhæng khäúi læåüng raïc thaíi låïn, nåi chæïa raïc thæåìng gáy nhiãöu muìi häi, vi truìng gáy bãûnh phaït triãøn maûnh, dãù phaït taïn vaì gáy ä nhiãùm mäi træåìng khäng khê, nåi chæïa raïc seî gáy ä nhiãùm âáút vaì nguäön næåïc ngáöm. Do váûy, phæång phaïp naìy chè aïp duûng âäúi våïi caïc loaûi raïc êt gáy ä nhiãùm nhæ gaûch, âáút, væîa,... tæì caïc cäng trçnh xáy dæûng hoàûc nhæîng cháút thaíi ràõn dæ thæìa tæì quaï trçnh saín suáút. Hiãûn nay baîi chæïa raïc cuía caïc quäúc gia thæåìng laì nhæîng vuìng âáút hoang träúng, êt coï tiãöm nàng sæí duûng, xa khu dán cæ, cuäúi hæåïng gioï. Âãø traïnh sæû ä nhiãùm mäi træåìng ngæåìi ta thæåìng phuí âáút lãn caïc låïp raïc theo âënh kyì. Âäúi våïi caïc næåïc phaït triãøn thç thæåìng chi tiãön âãø âäø mäüt säú loaûi raïc khoï phán huíy sang caïc næåïc cháûm phaït triãøn. • UÍ raïc, chän láúp håüp vãû sinh: Âäúi våïi caïc âä thë, khi coï diãûn têch âáút träúng gáön thaình phäú coï thãø duìng biãûn phaïp uí hiãúu khê taûi baîi táûp trung raïc. Thåìi gian uí coï thãø keïo daìi vaìi thaïng hoàûc daìi hån. Taûi âáy raïc vaì phãú thaíi ràõn âæåüc xæí lyï táûp trung cuìng våïi buìn càûn næåïc thaíi thaình phäú. Thæåìng vun âàõp raïc thaíi vaì buìn càûn thaình luäúng âãø dãù cáúp khê. Sau khi uí, ngæåìi ta nghiãön sáúy buìn càûn âãø âæa âi sæí duûng. Nhiãût âäü uí thæåìng 30÷40oC, âäü áøm sau khi xæí lyï laì 45÷50%. Ngoaìi ra cuîng coï thãø sæí duûng phæång phaïp uí yãúm khê. Polygon táûp trung vaì uí raïc phaíi caïch khu nhaì åí trãn 500m, âáút nãön polygon khäng Nguyãùn Âçnh Huáún = 101 =
  7. Kyî thuáût Mäi træåìng âæåüc tháúm næåïc, mæûc næåïc ngáöm trong khu væûc caïch màût âáút trãn 2m âãø traïnh gáy ä nhiãùm nguäön næåïc ngáöm. 3 2 4 1 5 Hçnh 5.1: Så âäö màût càõt polygon uí raïc vaì phãú thaíi. 1- Daíi cáy xanh caïch ly. 2- Raïc thaíi. 3- Låïp phán caïch trung gian. 4- Låïp coí boüc bãn ngoaìi. 5- Låïp caïch næåïc. Loaûi naìy coï thåìi gian uí tæì 15÷20 nàm. Hiãûn nay, taûi caïc khu dán cæ ngæåìi ta thæåìng xáy caïc bãø uí raïc nhán taûo âãø taûo khê âäút (bãø mã tan), phæång phaïp naìy ráút kinh tãú vaì taûo ra âæåüc nguäön nhiãn liãûu saûch. • Thiãu âäút: Nhàòm âãø giaím thãø têch raïc mäüt caïch täúi âa ngæåìi ta duìng phæång phaïp âäút raïc. Phæång phaïp naìy chæa phaíi laì täúi æu vç trong quaï trçnh âäút seî gáy ä nhiãùm mäi træåìng khäng khê båíi khoïi buûi vaì caïc khê ä nhiãùm khaïc. Thê duû, plastic khi âäút åí nhiãût âäü 1200oC bë biãún âäøi thaình dioxin, taïc nhán gáy quaïi thai åí con ngæåìi vaì âäüng váût. Song trong âiãöu kiãûn khäng coï diãûn têch xáy dæûng polygon hoàûc khäng váûn chuyãøn âæåüc cháút thaíi thç phæång phaïp naìy laì mäüt phæång phaïp håüp lyï. Nhiãût âäü trong loì âäút thæåìng tæì 800÷1000oC. Âãø khæí hãút caïc muìi häi vaì âäüc haûi, nhiãût âäü trong loì coï thãø náng trãn 1000oC. Khi âäút chung caïc loaûi cháút thaíi våïi nhau cáön phaíi tênh toaïn læåüng nhiãût âån vë giaíi phoïng, âäü tro, khaí nàng gáy näø. Nhiãût âäü bàõt læía, noïng chaíy... cuía tæìng loaûi cháút thaíi. Maính vuûn kim loaûi taïch khoíi tro bàòng caïc thiãút bë tæì tênh. Tro buûi sau khi âäút coï thãø duìng laìm phán boïn, nhæng cáön phaíi taïch xè than âãø xæí lyï theo caïch khaïc. • Taïi chãú, sæí duûng raïc cho caïc muûc âêch khaïc: Nguyãùn Âçnh Huáún = 102 =
  8. Kyî thuáût Mäi træåìng Khi phán loaûi raïc thaïc ta coï thãø thu gom âæåüc mäüt säú cháút coï thãø âem taïi chãú tråí laûi âãø phuûc vuû cho mäüt säú muûc âêch khaïc. Phæång phaïp naìy tuy täún nhán cäng phán loaûi nhæng tiãút kiãûm âæåüc nguäön taìi nguyãn thiãn nhiãn, giaím âæåüc læåüng raïc thaíi ra mäi træåìng. Mäüt säú loaûi raïc thaíi coï giaï trë nhæ laì mäüt nguäön nguyãn liãûu cho cäng nghiãûp. Vê duû giáúy loaûi, råm, baî mêa coï thãø duìng cho cäng nghiãûp giáúy; tuïi niläng, caïc váût duûng bàòng nhæûa coï thãø duìng cho cäng nghiãûp chãú biãún âäö nhæûa (âäö chåi, âæåìng äúng, deïp nhæûa,...); sàõt theïp vaì kim loaûi noïi chung cáúp cho nhaì maïy luyãûn kim,... Caïc loaûi raïc dãù phán huíy hoàûc raïc tæì phán caïc chuäöng traûi coï thãø laìm phán boïn cho näng nghiãûp. Hiãûn nay åí Viãût nam âaî xuáút hiãûn mäüt säú nhaì maïy chãú biãún raïc thaíi thaình phán boïn compost, nhæng hiãûu suáút hoaût âäüng chæa cao. Mäüt säú raïc thaíi khoï phán huíy vaì caïc loaûi raïc thaíi noïi chung khaïc coï thãø âem san laìm nãön âæåìng, nãön xáy dæûng. Cäng nghãû cuía mäüt säú næåïc âaî duìng phæång phaïp eïp raïc thaình caïc khäúi âàûc coï tyí troüng låïn sau âoï âem âi âãø laït nãön ráút hæîu hiãûu, âem laûi hiãûu quaí kinh tãú cao. 5.2- CAÏC LOAÛI Ä NHIÃÙM KHAÏC: 5.2.1- Ä NHIÃÙM NHIÃÛT : a/ Nguyãn nhán cuía sæû ä nhiãùm nhiãût : Hiãûn nay, tçnh hçnh nhiãût âäü trung bçnh cuía Traïi Âáút ngaìy caìng tàng, thiãn tai xuáút hiãûn maûnh kãø caí táön suáút vaì mæïc âäü khäúc liãût, aính hæåíng ráút låïn âãún cuäüc säúng cuía con ngæåìi, taìi nguyãn vaì hãû sinh thaïi. Nguyãn nhán cuía sæû ä nhiãùm nhiãût âoï coï thãø kãø ra nhæ sau: • Thiãn nhiãn: Ai cuîng biãút ràòng Traïi Âáút noïng lãn laì do sæû nung noïng cuía Màût Tråìi, bãn caûnh âoï nuïi læía phun traìo, chaïy ræìng tæû nhiãn... laì nhæîng nguäön sinh ra khäúi læåüng nhiãût låïn hån nhiãöu so våïi sæû âäút nhiãn liãûu cuía con ngæåìi, nhæng caïc nguäön naìy âaî tæû cán bàòng nhiãût cho mäi træåìng, nãúu con ngæåìi tham gia thaíi nhiãût vaìo mäi træåìng, gáy hiãûu æïng nhaì kênh thç âoï måïi chênh laì nguyãn nhán laìm máút cán bàòng nhiãût, laìm Nguyãùn Âçnh Huáún = 103 =
  9. Kyî thuáût Mäi træåìng væåüt quaï khaí nàng thêch nghi cuía caïc cå thãø säúng, laìm âaío läün caïc chu trçnh trong tæû nhiãn. • Caïc hoaût âäüng âäút nhiãn liãûu cuía con ngæåìi : Trong sinh hoaût, cäng nghiãûp, giao thäng vaì nhiãöu hoaût âäüng khaïc con ngæåìi âaî sæí duûng ráút nhiãöu daûng nhiãn liãûu khaïc nhau nhæ than, cuíi, xàng, dáöu vaì khê âäút. Trong quaï trçnh âäút seî nung noïng træûc tiãúp báöu khê quyãøn nåi con ngæåìi âang sinh säúng. Ngæåìi ta æåïc tênh ràòng, nãúu qui táút caí caïc loaûi nhiãn liãûu vãö than thç mäùi nàm con ngæåìi âäút khoaíng 10 tè táún than, thaíi ra khoaíng 4.1016 Kcalo nhiãût. Háöu hãút quaï trçnh âäút chaïy nhiãn liãûu âãöu sinh ra oxit caïcbon (CO, CO2), khê thaíi CO2 laì taïc nhán chênh sinh ra hiãûn tæåüng hiãûu æïng nhaì kênh, taûo ra mäüt maìn chàõn sæû phaín xaû nhiãût cuía Traïi Âáút ra khäng gian bãn ngoaìi, laìm tàng nhiãût âäü trung bçnh cuía báöu khê quyãøn gáy ä nhiãùm nhiãût. Ä nhiãùm nhiãût khäng chè nung noïng træûc tiãúp báöu khê quyãøn maì trong cäng nghiãûp do sæí duûng mäüt læåüng næåïc khaï låïn âãø laìm maït maïy moïc âaî gáy ä nhiãùm nhiãût nguäön næåïc, khi thaíi ra säng häö âaî gáy aính hæåíng ráút låïn âãún hãû sinh thaïi thuíy sinh. • Quaï trçnh âä thë hoïa: Täúc âäü âä thë hoïa ngaìy caìng tàng nhanh åí moüi nåi trãn thãú giåïi, âäöng thåìi våïi quaï trçnh naìy laì sæû giaím diãûn têch cáy xanh vaì säng häö, thay vaìo âoï laì nhæîng toìa nhaì cao táöng, maûng læåïi giao thäng chàòng chët, khu cäng nghiãûp våïi nhæîng äúng khoïi choüc tråìi; táút caí caïc cäng trçnh âoï laì nhæîng bãö màût bàòng bã täng, xi màng,... gáy bæïc xaû Màût Tråìi ráút låïn, taûo khäng khê ráút oi bæïc cho nhæîng ngaìy heì, cháút læåüng mäi træåìng säúng bë suy giaím âaïng kãø. • Âäúi våïi caïc cäng trçnh nhaì åí: Do thiãút kãú kiãún truïc chæa håüp lyï, nhiãöu cäng trçnh khäng coï khaí nàng thaíi nhiãût do quaï trçnh saín xuáút taûo nãn ra ngoaìi mäi træåìng, laìm tàng nhiãût âäü trong phán xæåíng saín xuáút, gáy aính hæåíng ráút låïn âãún caïc cäng nhán laìm viãûc trong âoï. Caïc cäng trçnh nhaì cæía chæa coï biãûn phaïp thäng thoaïng håüp lyï, khäng hæåïng âæåüc luäöng gioï täút cho cäng trçnh, trong saín xuáút coìn sæí duûng nhiãöu cäng nghãû sinh nhiãût (loì nung, loì âuïc, nhiãût luyãûn, caïn theïp,...) nãn læåüng nhiãût thaíi ra træûc tiãúp ngay taûi nåi con ngæåìi sinh hoaût vaì laìm viãûc, væåüt quaï nhiãöu láön traûng thaïi cán bàòng nhiãût cuía cå thãø våïi mäi træåìng. Nguyãùn Âçnh Huáún = 104 =
  10. Kyî thuáût Mäi træåìng b/ Aính hæåíng cuía ä nhiãùm nhiãût âäúi våïi mäi træåìng vaì con ngæåìi: Sæû noïng lãn cuía nhiãût âäü Traïi Âáút noïi chung seî laìm máút traûng thaïi cán bàòng nhiãût cuía nhiãöu hãû sinh thaïi trãn Traïi Âáút, giaím khaí nàng sinh træåíng cuía hãû sinh thaïi, laìm cho hãû sinh thaïi máút cán bàòng. Nhiãût âäü tàng cao, bàng åí caïc cæûc seî tan ra, khi âäø ra biãøn seî laìm dáng cao mæûc næåïc biãøn, láún chiãúm caïc vuìng âáút liãön ven båì, thu heûp diãûn têch luûc âëa; trong luïc dán säú ngaìy caìng tàng, nhu cáöu âáút sæí duûng ngaìy caìng nhiãöu. Bãn caûnh âoï, nhiãût âäü tàng cao seî laìm tàng chu trçnh haûn haïn, luût läüi åí nhiãöu nåi våïi mæïc âäü ngaìy caìng khäúc liãût hån. Coï nhæîng quäúc gia phaíi âæång âáöu våïi naûn thiãúu næåïc tráöm troüng, chè lo âuí næåïc cho sæû säúng cuía con ngæåìi maì khäng lo näøi næåïc uäúng cho gia suïc vaì næåïc cho nhu cáöu saín xuáút; nhæng coï nhæîng quäúc gia laûi phaíi âæång âáöu våïi nhæîng cån häöng thuíy, cuäún träi hãút nhaì cæía, cuía caíi, gia suïc, gia cáöm,... gáy thiãût haûi ráút låïn. Âoï laì thæûc tãú maì thãú giåïi hiãûn nay âang phaíi âæång âáöu. Trong quaï trçnh hoaût âäüng saín xuáút, nãúu nhiãût âäü tàng cao seî aính hæåíng nhiãöu âãún nàng suáút vaì cháút læåüng saín pháøm, säú læåüng phãú pháøm haìng hoïa tàng cao, tuäøi thoü cuía caïc cäng trçnh vaì saín pháøm giaím xuäúng, chi phê phuûc häöi baío dæåîng tàng cao, aính hæåíng ráút låïn âãún nãön kinh tãú cuía nhiãöu næåïc. Âäúi våïi caïc cäng trçnh nhaì cæía, nãúu chãú âäü nhiãût khäng thêch håüp seî aính hæåíng ráút låïn âãún sæïc khoíe cuía con ngæåìi, laìm giaím nàng suáút lao âäüng mäüt caïch âaïng kãø. Khi nhiãût âäü tàng thç sæû tuáön hoaìn maïu trong cå thãø tàng, táön suáút hä háúp tàng vaì mäö häi chaíy ra; theo âæåìng mäö häi cå thãø seî máút næåïc cuìng våïi muäúi NaCl, vitamin B1, vitamin C, caïc axit amin,... do âoï laìm tàng âäü âáûm cuía maïu. Khi noïng quaï, con ngæåìi coï caím giaïc noïng boíng åí da, khoï thåí, âaïnh träúng ngæûc, khaït næåïc, khä cäø, nhæïc âáöu vaì choïng màût. Nhiãöu kãút quaí nghiãn cæïu khoa hoüc âaî chæïng minh, nhiãût âäü trong nhaì maïy cæï tàng lãn 1oC thç nàng suáút lao âäüng cuía cäng nhán giaím tæì 1÷2,5% so våïi luïc cäng nhán laìm viãûc trong âiãöu kiãûn khê háûu phuì håüp. Trong nhiãöu nhaì maïy (chàóng haûn: dãût, in, duûng cuû quang hoüc, thiãút bë tinh vi, duûng cuû âo læåìng,...) quaï trçnh saín xuáút âoìi hoíi phaíi baío âaím chãú âäü nhiãût áøm nháút âënh, nãúu âiãöu kiãûn vi khê háûu væåüt quaï phaûm vi cho Nguyãùn Âçnh Huáún = 105 =
  11. Kyî thuáût Mäi træåìng pheïp thç cháút læåüng saín pháøm cuía nhaì maïy seî giaím xuäúng vaì säú phãú pháøm seî tàng lãn. Âiãöu kiãûn vi khê háûu trong caïc chuäöng traûi chàn nuäi coï aính hæåíng âaïng kãø âãún sæû sinh træåíng cuía gia suïc. Saín læåüng chàn nuäi phuû thuäüc vaìo: - Noìi giäúng : 40%. - Thæïc àn : 40%. - Vi khê háûu : 20%. Âäúi våïi læåüng næåïc laìm maït maïy moïc trong caïc nhaì maïy cäng nghiãûp khi thaíi ra säng häö seî gáy ä nhiãùm nhiãût nguäön næåïc seî aính hæåíng træûc tiãúp âãún âåìi säúng cuía caïc loaìi caï säúng åí dæåïi næåïc. Vê duû: - Nhiãût âäü næåïc 40oC laìm chãút caï häöi âoí. - Nhiãût âäü tàng thãm 16 ÷17oC laìm chãút caï gai trong voìng 35 giáy, chãút caï häöi trong voìng 10 giáy. Nhiãût âäü næåïc tàng seî laìm tàng caïc phaín æïng hoïa hoüc trong næåïc, tàng tyí lãû muäúi hoìa tan vaìo næåïc, laìm kim loaûi bë han rè maûnh hån. Bãn caûnh âoï, caïc loaûi vi khuáøn, vi truìng, máúm gáy bãûnh phaït triãøn ráút nhanh. c/ Biãûn phaïp khàõc phuûc ä nhiãùm nhiãût : Âãø traïnh sæû noïng lãn cuía Traïi Âáút cáön phaíi traïnh hiãûn tæåüng hiãûu æïng nhaì kênh xaíy ra, maì biãûn phaïp chuí yãúu laì giaím læåüng khê thaíi CO2 vaìo khê quyãøn, coï nghéa laì cáön haûn chãú sæí duûng caïc nhiãn liãûu âäút thaíi nhiãöu khê CO2 vaì phaíi coï hãû thäúng xæí lyï khê thaíi træåïc khi thaíi ra mäi træåìng, cáön thay thãú caïc nhiãn liãûu coï chæïa cacbon bàòng caïc daûng nàng læåüng saûch khaïc nhæ nàng læåüng Màût Tråìi, nàng læåüng gioï, nàng læåüng doìng chaíy,... Bãn caûnh âoï cáön phaíi coï biãûn phaïp träöng cáy xanh, baío vãû ræìng vç noï coï taïc duûng nhæ mäüt maïy âiãöu hoìa khê háûu cho Traïi Âáút (háúp thuû nhiãût vaì khê CO2, cáúp khê O2 cho mäi træåìng). Trong caïc khu âä thë vaì dán cæ cáön tàng diãûn têch ao häö, vç khi nhiãût âäü tàng cao seî chuyãøn thaình nhiãût hoïa håi næåïc laìm maït mäi træåìng khäng khê (1 kg næåïc bäúc håi coï khaí nàng háúp thu âæåüc læåüng nhiãût khoaíng 600Kcal). Nguyãùn Âçnh Huáún = 106 =
  12. Kyî thuáût Mäi træåìng Âäúi våïi caïc cäng trçnh nhaì åí vaì saín xuáút cáön phaíi coï biãûn phaïp thäng thoaïng håüp lyï, choün âæåüc hæåïng gioï täút hoàûc phaíi coï biãûn phaïp laìm maït nhán taûo cho cäng trçnh. Caïc maïy moïc thiãút bë trong caïc nhaì maïy phaíi âæåüc caíi tiãún, tu bäø sæía chæîa hoàûc sæí duûng caïc cäng nghãû tiãn tiãún hiãûn âaûi âãø læåüng nhiãût thaíi ra mäi træåìng laì êt nháút. Læåüng nhiãût thaíi ra trong quaï trçnh saín xuáút cáön phaíi coï biãûn phaïp khæí nhiãût træåïc khi thaíi hoàûc thu häöi táûn duûng nhiãût phuûc vuû cho caïc muûc âêch khaïc (sáúy khä caïc saín pháøm, âun næåïc noïng,...). Biãûn phaïp laìm maït khäng khê noïng laì cho noï tiãúp xuïc våïi næåïc (âæåüc phun dæåïi daûng sæång muì) âãø nhiãût chuyãøn thaình nhiãût hoïa håi. Coìn âäúi våïi næåïc noïng cuía quaï trçnh laìm maït maïy moïc thç ngæåìi ta thæåìng duìng caïc thaïp laìm maït. Thaïp laìm maït tæû nhiãn Thaïp laìm maït cæåîng bæïc 5.2.2- Ä NHIÃÙM TIÃÚNG ÄÖN : a/ Khaïi niãûm cå baín vãö ám thanh vaì tiãúng äön: Ám thanh laì dao âäüng cå hoüc, âæåüc dao âäüng dæåïi hçnh thæïc soïng trong mäi træåìng âaìn häöi vaì âæåüc thênh giaïc cuía ngæåìi tiãúp thu. Trong khäng khê täúc âäü ám thanh laì 343 m/s, coìn trong næåïc laì 1450 m/s. • Táön säú cuía ám thanh âæåüc âo bàòng Hz, laì säú dao âäüng trong 1 giáy. Tai ngæåìi coï thãø caím nháûn âæåüc táön säú tæì 16Hz âãún 20.000Hz. Dæåïi 16 Hz goüi laì haû ám. → Tai ngæåìi khäng nghe âæåüc. Trãn 20.000 Hz goüi laì siãu ám. Mæïc táön säú nghe chuáøn nháút laì tæì 1.000Hz âãún 5.000Hz. Nguyãùn Âçnh Huáún = 107 =
  13. Kyî thuáût Mäi træåìng • Âån vë âo cuía ám thanh laì dB: laì thang âo logarit, coìn goüi laì mæïc cæåìng âäü ám, goüi tàõt laì mæïc ám. I L = 10 lg , [dB]. Io I : Cæåìng âäü ám, [W/m2]. Io : Cæåìng âäü ám åí ngæåîng nghe, Io = 10-12 [W/m2]. Tiãúng äön laì táûp håüp nhæîng ám thanh coï cæåìng âäü vaì táön säú khaïc nhau, sàõp xãúp khäng coï tráût tæû, gáy caím giaïc khoï chëu cho ngæåìi nghe, aính hæåíng âãún quaï trçnh laìm viãûc vaì nghè ngåi cuía con ngæåìi. Hay laì nhæîng ám thanh phaït ra khäng âuïng luïc, khäng âuïng nåi, ám thanh phaït ra våïi cæåìng âäü quaï låïn, væåüt quaï mæïc chëu âæûng cuía con ngæåìi. Nhæ váûy, tiãúng äön laì mäüt khaïi niãûm tæång âäúi, tuìy thuäüc tæìng ngæåìi maì coï caím nháûn tiãúng äön khaïc nhau, mæïc aính hæåíng cuîng seî khaïc nhau. b/ Caïc nguäön gáy ä nhiãùm tiãúng äön: • Tiãúng äön giao thäng: Hiãûn nay phæång tiãûn giao thäng cå giåïi ráút phäø biãún, mäùi xe khi váûn chuyãøn trãn âæåìng phäú seî gáy ra tiãúng äön do âäüng cå hoaût âäüng, tiãúng coìi, äúng xaí, tiãúng rêt phanh vaì sæû rung âäüng cuía caïc bäü pháûn trãn xe gáy nãn. Baíng 5.2 minh hoüa tiãúng äön do mäüt säú phæång tiãûn giao thäng gáy nãn: Baíng 5.2: Mæïc äön cuía mäüt säú phæång tiãûn giao thäng: LOAÛI PHÆÅNG TIÃÛN MÆÏC ÄÖN PHÆÅNG TIÃÛN MÆÏC ÄÖN Xe nhoí 77dB Tiãúng coìi taìu 75÷105 dB Xe khaïch nhoí 79 dB Tiãúng maïy bay 85 ÷90 dB Xe khaïch væìa 84 dB Xe quán sæû 120÷ 135 dB Xe thãø thao 91 dB Xe chåí raïc 82 ÷ 88 dB Tiãúng äön giao thäng hiãûn nay chuí yãúu laì do máût âäü xe trãn âæåìng phäú låïn, táûp håüp nhiãöu xe seî gáy ra häùn håüp tiãúng äön våïi nhiãöu táön säú khaïc nhau. Riãng âäúi våïi næåïc ta, coìn täön taûi nhiãöu phæång tiãûn laûc háûu, keïm cháút læåüng gáy ra tiãúng äön låïn. Trong giao thäng coìn phaíi kãø âãún tiãúng äön do maïy bay, tiãúng äön naìy khäng thæåìng xuyãn nhæng gáy ra ráút låïn cho khu væûc dán cæ gáön sán bay, âàûc biãût laì luïc maïy bay cáút caïnh vaì haû caïnh. Hiãûn nay viãûc giaíi quyãút Nguyãùn Âçnh Huáún = 108 =
  14. Kyî thuáût Mäi træåìng váún âãö tiãúng äön do maïy bay gáy nãn ráút phæïc taûp, taûm thåìi sán bay thæåìng âæa ra xa khu dán cæ måïi giaím båït âæåüc tiãúng äön do noï gáy nãn. • Tiãúng äön trong xáy dæûng: Viãûc sæí duûng phæång tiãûn cå giåïi ngaìy caìng phäø biãún, khi coï mäüt cäng trçnh xáy dæûng âæåüc thæûc thi thç tiãúng äön cuía caïc phæång tiãûn naìy gáy ra cho con ngæåìi cuîng ráút âaïng kãø. Coï thãø minh hoüa mäüt säú phæång tiãûn gáy äön (âo åí khoaíng caïch 15m): Baíng 5.3 : Mæïc äön cuía mäüt säú maïy moïc trong xáy dæûng: LOAÛI PHÆÅNG TIÃÛN MÆÏC ÄÖN PHÆÅNG TIÃÛN MÆÏC ÄÖN Maïy träün bã täng 75 dB Maïy khoan 87 ÷114 dB Maïy uíi 93 dB Maïy nghiãön xi màng 100 dB Maïy buïa 1,5 táún 80 dB Maïy buïa håi 100 ÷110 dB • Tiãúng äön cäng nhiãûp vaì saín xuáút : Cäng nghiãûp sæí duûng ráút nhiãöu maïy moïc, khi hoaût âäüng seî gáy ra tiãúng äön âaïng kãø. ÅÍ âáy coìn xuáút hiãûn nhiãöu cäng nghãû gáy ra tiãúng äön låïn vaì laì nåi thæåìng xuyãn coï sæû va chaûm giæîa caïc váût thãø ràõn våïi nhau, sæû chuyãøn âäüng häùn loaûn giæîa caïc doìng khê vaì håi.Baíng 5.4 laì mäüt säú minh hoüa mæïc äön (âo åí khoaíng caïch 15m): Baíng 5.4: Mæïc äön cuía mäüt säú cäng nghãû saín xuáút trong cäng nghiãûp: LOAÛI PHÆÅNG TIÃÛN MÆÏC ÄÖN PHÆÅNG TIÃÛN MÆÏC ÄÖN Xæåíng dãût 110 dB Xæåíng reìn 100÷120 dB Xæåíng goì 113÷114 dB Xæåíng âuïc 112 dB Maïy cæa 82÷85 dB Maïy âáûp 85 dB • Tiãúng äön trong sinh hoaût: Trong sinh hoaût thæåìng sæí duûng nhiãöu thiãút bë thu phaït ám thanh (tivi, cassette, radio, karaoke,...), ngoaìi ra nåi táûp trung âäng ngæåìi cuîng gáy ra tiãúng äön âaïng kãø (häüi heì, âaïm cæåïi, sán thãø thao, häüi chåü,...). Nhæîng loaûi tiãúng äön kãø trãn thæåìng âæåüc lan truyãön theo khäng khê räöi âãún våïi con ngæåìi, bãn caûnh âoï nhæîng tiãúng äön do caïc hoaût âäüng sæía chæîa nhaì cæía thç coï thãø lan truyãön trong váût thãø ràõn nhæ saìn, tráön, tæåìng,... Táút caí nhæîng loaûi tiãúng äön naìy phuû thuäüc chuí yãúu vaìo yï thæïc cuía con ngæåìi. Nguyãùn Âçnh Huáún = 109 =
  15. Kyî thuáût Mäi træåìng Baíng 5.4: Mæïc äön trong sinh hoaût cuía con ngæåìi: Tiãúng noïi nhoí 30 dBA Tiãúng noïi chuyãûn bçnh thæåìng 60 dBA Tiãúng noïi to 80 dBA Tiãúng khoïc cuía treí 80 dBA Tiãúng haït to 110 dBA Tiãúng cæía coüt keût 78 dBA c/ Taïc haûi cuía tiãúng äön: Hiãûn nay âäöng thåìi våïi quaï trçnh cäng nghiãûp hoïa, âä thë hoïa, váún âãö tiãúng äön caìng tråí nãn nan giaíi, tiãúng äön âaî væåüt quaï mæïc cho pheïp, aính hæåíng træûc tiãúp âãún sæïc khoíe vaì cuäüc säúng haìng ngaìy cuía con ngæåìi: Tiãúng äön 50dB : laìm suy giaím hiãûu suáút laìm viãûc, nháút laì âäúi våïi lao âäüng trê oïc. Tiãúng äön 70dB : laìm tàng nhëp thåí vaì nhëp âáûp cuía tim, tàng nhiãût âäü cå thãø vaì tàng huyãút aïp, aính hæåíng âãún hoaût âäüng cuía daû daìy vaì giaím hæïng thuï lao âäüng. Tiãúng äön 90dB : gáy mãût moíi, máút nguí, täøn thæång chæïc nàng thênh giaïc, máút thàng bàòng cå thãø vaì suy nhæåüc tháön kinh. Coï thãø liãût kã ra nhæîng taïc haûi chênh cuía tiãúng äön nhæ sau: • Tiãúng äön aính hæåíng âãún giáúc nguí: Giáúc nguí thæåìng bë âaïnh thæïc khi coï tiãúng äön báút ngåì gáy nãn, con ngæåìi seî khäng coï giáúc nguí ngon khi coï nguäön äön thæåìng xuyãn quáúy nhiãùu bãn caûnh, luïc naìy seî aính hæåíng ráút låïn âãún sæïc khoíe vaì nàng cäng viãûc cuía ngaìy häm sau, con ngæåìi seî caím tháúy uãø oaíi, mãût moíi, khäng tènh taïo âãø sàôn saìng cho cäng viãûc cuía mäüt ngaìy måïi. Theo thäúng kã cuía ngaình Y tãú cho tháúy læåüng thuäúc an tháön, thuäúc nguí âæåüc sæí duûng tênh trãn âáöu ngæåìi åí khu væûc gáön sán bay vaì caïc âæåìng giao thäng låïn gáúp 2-3 láön so våïi khu væûc khäng bë ä nhiãùm tiãúng äön. • Tiãúng äön aính hæåíng âãún sæïc khoíe: Nãúu tiãúp xuïc nhiãöu våïi tiãúng äön seî taûo ra tám sinh lyï ráút nàûng nãö cho cå thãø con ngæåìi, aính hæåíng træûc tiãúp âãún thênh giaïc, gáy ra bãûnh laîng tai, âiãúc nghãö nghiãûp; gáy ra chæïng nhæïc âáöu dai dàóng, räúi loaûn sinh lyï, bãûnh lyï vaì suy nhæåüc tháön kinh, tim maûch, näüi tiãút,... Luïc naìy con ngæåìi thæåìng mãût moíi, sinh caïu kènh, giaím Nguyãùn Âçnh Huáún = 110 =
  16. Kyî thuáût Mäi træåìng trê nhåï, run mi màõt vaì phaín xaû xæång khåïp giaím. Tiãúng äön caìng maûnh (tæì 120dB tråí lãn) coï thãø gáy choïi tai, âau tai, tháûm chê thuíng maìng nhé. • Tiãúng äön aính hæåíng âãún nàng suáút vaì hiãûu quaí cäng viãûc: Nãúu laìm viãûc trong mäi træåìng tiãúng äön seî laìm giaím mäüt caïch âaïng kãø khaí nàng táûp trung cuía ngæåìi lao âäüng, âäü chênh xaïc cuía cäng viãûc seî giaím, sai soït trong cäng viãûc vaì saín suáút tàng cao, phaït sinh hoàûc tàng caïc tai naûn lao âäüng. Thæûc tãú nàng suáút lao âäüng seî giaím tæì 20÷40%. • Tiãúng äön aính hæåíng âãún trao âäøi thäng tin: Thäng tin thæåìng bë tiãúng äön gáy nhiãùu, che láúp, laìm cho viãûc tiãúp nháûn thäng tin seî khoï khàn hån, âäü chênh xaïc cuía thäng tin nháûn âæåüc seî khäng cao, aính hæåíng âãún cuäüc säúng saín xuáút sinh hoaût cuía con ngæåìi; do váûy trong trao âäøi thäng tin cáön phaíi qui âënh giåïi haûn tiãúng äön cho pheïp âãø traïnh caïc aính hæåíng do tiãúng äön gáy ra. d/ Caïc biãûn phaïp khàõc phuûc tiãúng äön: • Qui hoaûch kiãún truïc håüp lyï: Hiãûn nay tiãúng äön trong âä thë thæåìng lan truyãön trong khäng gian, do váûy cáön phaíi coï biãûn phaïp qui hoaûch kiãún truïc håüp lyï âãø nhàòm giaím tiãúng äön âãún nåi con ngæåìi sinh säúng. Giæîa nguäön gáy äön vaì khu dán cæ cáön phaíi coï låïp âãûm, coï giaíi cáy xanh caïch ly (träöng cáy 2 bãn âæåìng vaì xung quanh khu cäng nghiãûp) vaì phaíi coï khoaíng caïch thêch håüp giæîa nguäön gáy äön våïi nåi sinh hoaût cuía con ngæåìi, tiãúng äön seî giaím âi 6dB khi tàng khoaíng caïch lãn gáúp âäi. Cæåìng âäü ám taûi mäüt âiãøm caïch nguäön mäüt khoaíng r (m) âæåüc xaïc âënh nhæ sau: L1 = Lw - 10.logF - 20.logr - 10.logΩ [dB]. Lw : mæïc ám do nguäön gáy nãn, [dB]. Ω : goïc vë trê cuía nguäön ám trong khäng gian: Ω = 4π : nguäön ám âàût trong khäng gian. Ω = 2π : nguäön ám âàût trong màût phàóng. Ω = π : nguäön ám âàût trong caûnh goïc nhë diãûn. Ω = π/2 : nguäön ám âàût trong caûnh goïc tam diãûn. Pr2 F : hãû säú coï hæåïng : F = 2 Ptb Nguyãùn Âçnh Huáún = 111 =
  17. Kyî thuáût Mäi træåìng Pr : aïp suáút ám åí khoaíng caïch r tênh cho mäüt hæåïng nháút âënh. Ptb : aïp suáút ám trung bçnh åí khoaíng caïch r tênh cho moüi hæåïng. Riãng âäúi våïi cáy xanh, soïng ám khi truyãön qua seî bë phaín xaû âi, phaín xaû laûi nhiãöu láön laìm giaím nàng læåüng ám mäüt caïch âaïng kãø. Caïc daíi cáy xanh räüng tæì 10÷15m coï thãø giaím tiãúng äön tæì 15÷18dB. Khaí nàng giaím tiãúng äön cuía cáy xanh khäng nhæîng phuû thuäüc loaûi cáy maì coìn phuû thuäüc vaìo caïch bäú trê cáy, phäúi håüp caïc loaûi cáy coï taïn, coï luìm, caïc khoïm cáy, buûi cáy. Khi qui hoaûch nhaì maïy cáön sàõp xãúp âãø hæåïng gioï chênh thäøi tæì khu nhaì åí tåïi khu nhaì maïy. Khu cäng nghiãûp thæåìng phaíi khoanh vuìng táûp trung âàût cuäúi hæåïng gioï âãø tiãûn cho viãûc giaíi quyãút tiãúng äön vaì váún âãö mäi træåìng. • Giaím tiãúng äön vaì cháún âäüng ngay taûi nguäön: Thæåìng cäng nhán laìm viãûc trong nhaì maïy phaíi chëu âæûng mæïc äön ráút cao, do váûy cáön phaíi coï biãûn phaïp khàõc phuûc tiãúng äön ngay taûi nguäön, phæång phaïp naìy khäng nhæîng giaím âæåüc taïc haûi cuía tiãúng äön âãún cäng nhán laìm viãûc trong nhaì maïy maì coìn giaím âæåüc tiãúng äön phaït taïn ra mäi træåìng xung quanh. Vç thãú cáön phaíi chuï troüng laìm täút ngay tæì kháu thiãút kãú, chãú taûo, làõp âàût cho âãún kháu váûn haình vaì sæí duûng, baío dæåîng caïc maïy moïc thiãút bë. Cuû thãø, cáön sæí duûng caïc phæång tiãûn thiãút bë hiãûn âaûi gáy êt tiãúng äön, hiãûn âaûi hoïa quaï trçnh cäng nghãû vaì thiãút bë, giaím båït säú læåüng cäng nhán laìm viãûc trong mäi træåìng äön, giaím thåìi gian læu laûi laìm viãûc trong âoï. Âãø giaím tiãúng äön do cháún âäüng gáy nãn âäúi våïi maïy moïc thiãút bë cáön sæí duûng caïc gäúi âåî bãû maïy coï loì xo, hoàûc cao su coï tênh âaìn häöi cao. • Sæí duûng caïc thiãút bë tiãu ám, caïch ám: thiãút bë tiãu ám laì caïc häüp räùng âæûng xäúp, xå dæìa,... noï seî biãún nàng læåüng ám thaình nàng læåüng nhiãût, nàng læåüng cå hoàûc daûng nàng læåüng khaïc. Khaí nàng huït ám cuía váût liãûu vaì kãút cáúu âaïnh giaï bàòng hãû säú huït ám: Eh α= Et Eh : säú nàng læåüng ám bë låïp váût liãûu háúp thuû. Et : säú nàng læåüng ám âi tåïi låïp váût liãûu. Nguyãùn Âçnh Huáún = 112 =
  18. Kyî thuáût Mäi træåìng Khaí nàng huït ám cuía váût liãûu chuí yãúu phuû thuäüc vaìo tênh xäúp cuía váût liãûu, váût liãûu caìng xäút thç huït ám caìng täút. Do váûy trong cäng nghiãûp, âãø giaím tiãúng äön phaït taïn ra bãn ngoaìi ngæåìi ta thæåìng treo caïc thiãút bë tiãu ám ngay taûi nguäön gáy äön. • Phæång phaïp thäng tin giaïo duûc con ngæåìi: Duìng caïc phæång tiãûn thäng tin âaûi chuïng âãø moüi ngæåìi biãút âæåüc caïc taïc haûi cuía tiãúng äön vaì phaíi coï traïch nhiãûm trong váún âãö tiãúng äön do mçnh gáy nãn, tàng thãm yï thæïc tæû giaïc, yï thæïc tän troüng ngæåìi khaïc, âaím baío tráût tæû yãn ténh trong moüi luïc moüi nåi nhàòm tàng hiãûu quaí cäng viãûc, âaím baío sæïc khoíe vaì cháút læåüng mäi træåìng säúng. 5.2.3- Ä NHIÃÙM PHOÏNG XAÛ : Hiãûn nay cháút phoïng xaû âæåüc æïng duûng trong ráút nhiãöu lénh væûc (cháøn âoaïn vaì chæîa bãûnh trong y hoüc, saín xuáút âiãûn nguyãn tæí, kiãøm nghiãûm vaì nghiãn cæïu âãø phaït triãøn kinh tãú,...). a/ Caïc loaûi bæïc xaû: : • Bæïc xaû khäng ion hoïa: laì bæïc xaû coï bæåïc soïng cæûc ngàõn nhæng nàng læåüng cao, coï khaí nàng laìm aính hæåíng âãún âåìi säúng sinh váût vç noï taïc âäüng lãn tãú baìo cå thãø sinh váût. • Bæïc xaû ion hoïa: laì loaûi bæïc xaû coï khaí nàng ion hoïa váût cháút. Vê duû: H2O → H+ + OH- - Bæïc xaû α : phoïng ra tæì haût nhán våïi váûn täúc 107 m/s. Âi âæåüc quaîng âæåìng ≤ 8cm. Khäng xuyãn qua näøi táúm thuíy tinh moíng. - Bæïc xaû β : Âæåüc phoïng ra våïi váûn täúc tæång âæång váûn täúc aïnh saïng. Loaûi naìy ion hoïa yãúu hån bæïc xaû α; coï táöm bay khoaíng haìng tràm meït. - Bæïc xaû γ : coï bæåïc soïng cæûc ngàõn (
  19. Kyî thuáût Mäi træåìng - Tia X : Coï bæåïc soïng cæûc ngàõn (10-12 ÷ 10-8m); coï khaí nàng âám xuyãn maûnh. b/ Caïc nguäön phoïng xaû: • Nguäön tæû nhiãn: + Caïc nguyãn täú phoïng xaû tæû nhiãn: Ra226, U238 , Th232 , K40 ,... Säú læåüng nhiãöu hay êt phuû thuäüc vaìo baín cháút cuía âáút vaì khoaíng caïch âãún moí quàûng. + Bæïc xaû vuî truû: laì nhæîng tia phán tæí têch âiãûn coï nàng læåüng cao. Noï coï khaí nàng bæïc xaû nàng læåüng khaïc do sæû va chaûm haût nhán Oxi vaì Nitå trong khê quyãøn. Gäöm caïc âäöng vë : H3,C14,Be7,S35,... • Nguäön nhán taûo: + Caïc thiãút bë y tãú: trong y hoüc ngæåìi ta thæåìng sæí duûng tia X âãø cháøn âoaïn vaì âiãöu trë bãûnh. + Bæïc xaû tæì tivi, maïy tênh: thæåìng coï læåüng bæïc xaû khäng låïn nhæng con ngæåìi thæåìng xuyãn tiãúp xuïc vaì cæû ly tiãúp cáûn gáön nãn sæû aính hæåíng cuîng seî ráút âaïng kãø. Nãúu tiãúp xuïc láu thç coï khaí nàng laìm biãún âäøi gen, gia tàng bãûnh táût. + Caïc nhaì maïy âiãûn haût nhán nguyãn tæí, phoìng thê nghiãûm: nãúu sæí duûng cáøn tháûn thç coï thãø xem laì daûng nàng læåüng saûch, nhæng coï thãø gáy taïc haûi ráút låïn khi coï sæû cäú xaíy ra. + Phoïng xaû tæì vuî khê haût nhán: khi thæí vuî khê haût nhán seî xuáút hiãûn buûi trãn vuìng thæí 1 ngaìy, sau âoï lan traìn trong táöng âäúi læu khoaíng 1 thaïng; caïc saín pháøm phán raî âæåüc taïch ra trong táöng bçnh læu vaì læu âoüng åí âoï trong vaìi nàm næîa. c/ Háûu quaí vaì taïc haûi cuía ä nhiãùm phoïng xaû: Tuìy theo mæïc âäü phoïng xaû vaì thåìi gian tiãúp xuïc maì seî aính hæåíng âãún con ngæåìi nhæ sau: • Aính hæåíng cáúp tênh: (sau vaìi giåì hoàûc vaìi giáy) Nguyãùn Âçnh Huáún = 114 =
  20. Kyî thuáût Mäi træåìng - Gáy räúi loaûn hãû tháön kinh trung æång, âàûc biãût laì åí naîo; nhæïc âáöu, choïng màût, buäön nän, häöi häüp, caïu kènh, khoï nguí, keïn àn, mãût moíi. - ÅÍ chäù tia phoïng xaû chiãúu qua da seî bë boíng hoàûc táúy âoí. - Aính hæåíng tåïi cå quan taûo maïu, gáy thiãúu maïu, laìm giaím khaí nàng chäúng bãûnh nhiãùm truìng. - Cå thãø gáöy yãúu, suït cán, dáön dáön suy nhæåüc toaìn bäü cå thãø hoàûc bë nhiãùm truìng nàûng räöi chãút. Daûng phoïng xaû cáúp tênh thæåìng xaíy ra trong nhæîng vuû näø vuî khê haût nhán, tai naûn sæû cäú åí caïc loì phaín æïng nguyãn tæí. • Aính hæåíng maîn tênh: (aính hæåíng muäün, sau mäüt säú nàm) - Gáy suy nhæåüc tháön kinh, suy nhæåüc cå thãø, räúi loaûn cå quan taûo maïu. - Coï thãø dáùn âãún hiãûn tæåüng âuûc nhán màõt, ung thæ da, ung thæ xæång,... - Xaíy ra caïc bãûnh ngáùu biãún di truyãön, caïc bãûnh báøm sinh cho thãú hãû mai sau. d/ Biãûn phaïp phoìng ngæìa phoïng xaû: - Cáúm saín xuáút sæí duûng vaì thæí vuî khê haût nhán. - Haûn chãú khai thaïc quàûng phoïng xaû. Phaíi mang caïc thiãút bë phoìng häü khi tiãúp xuïc våïi nguäön phoïng xaû. - Haûn chãú thåìi gian tiãúp xuïc våïi caïc nguäön gáy phoïng xaû. - Chè sæí duûng tia X quang trong y hoüc khi thæûc sæû cáön thiãút. Cáúm chiãúu tia phoïng xaû cho nhæîng phuû næî âang mang thai. - Phaíi coï khoaíng caïch thêch håüp giæîa nguäön gáy phoïng xaû âäúi våïi nåi con ngæåìi sinh säúng, båíi vç mæïc âäü phoïng xaû seî giaím tyí lãû våïi bçnh phæång khoaíng caïch. - Duìng chç âãø bao boüc vaì baío quaín cháút phoïng xaû. Nguyãùn Âçnh Huáún = 115 =
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2