Lịch sử Việt Nam 1945 - 1960: Phần 1 - Nguyễn Bá Đệ

Chia sẻ: Bin Bin | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:60

Thêm vào BST

Báo xấu

242
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Lịch sử Việt Nam 1945 - 1960: Phần 1 do Nguyễn Bá Đệ biên soạn sẽ giới thiệu đến người học một số kiến thức về Lịch sử Việt Nam. Phần 1 của cuốn sách gồm 2 chương đầu, trong đó chương 1 trình bày về Việt Nam trong những năm 1945 - 1946, chương 2 giới thiệu Việt Nam từ 1946 - 1954.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Lịch sử Việt Nam 1945 - 1960: Phần 1 - Nguyễn Bá Đệ

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®¹i häc huÕ trung t©m ®µo t¹o tõ xa TRẦN BÁ ĐỆ NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC 1
MỤC LỤC Ch−¬ng 1: VIÖT NAM TRONG NH÷NG N¡M 1945-1946........................ 3 i - T×NH H×NH VIÖT NAM SAU C¸CH M¹NG TH¸NG T¸M 1945......... 3 II. B¦íC §ÇU C¤NG CUéC X¢Y DùNG CHÝNH QUYÒN C¸CH M¹NG ................................................................................................................... 4 III. ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m, néi ph¶n b¶o vÖ chÝnh quyÒn.................................................................................................................. 8 H−íng dÉn häc tËp.............................................................................. 19 C©u hái «n tËp ch−¬ng I................................................................. 20 Ch−¬ng II: viÖt Nam tõ 1946 ®Õn 1954................................................ 22 I. Kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p bïng næ (19/12/1946)................................................................................................. 22 II. Nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc (1946 - 1950): ..................................................................................................... 24 III. B−íc ph¸t triÓn míi cña cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc (1950 - 1953) ......................................................................................... 35 IV. Cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p kÕt thóc (1953 - 1954) ................................................................................ 45 H−íng dÉn häc tËp ............................................................................ 57 C©u hái «n tËp ch−¬ng 2 ................................................................ 59 Ch−¬ng III: viÖt Nam tõ 1954 ®Õn 1960 .............................................. 61 I. T×nh h×nh ViÖt Nam tõ sau HiÖp ®Þnh Gi¬nev¬ 1954 vµ nhiÖm vô c¸ch m¹ng trong thêi kú míi................................ 61 II. MiÒn B¾c cñng cè, hoµn thµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, kh«i phôc kinh tÕ, c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa...................................................................................................... 65 III. MiÒn Nam ®Êu tranh chèng chÕ ®é Mü - DiÖm gi÷ g×n hoµ b×nh tiÕn tíi ®ång khëi (1954 - 1960)................................... 79 H−íng dÉn häc tËp ............................................................................ 87 C©u hái «n tËp ch−¬ng 3 ................................................................ 89 Tµi liÖu tham kh¶o................................................................................ 90 2
Ch−¬ng 1 VIÖT NAM TRONG NH÷NG N¡M 1945-1946 i - T×NH H×NH VIÖT NAM SAU C¸CH M¹NG TH¸NG T¸M 1945 Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai kÕt thóc, t×nh h×nh thÕ giíi thay ®æi c¬ b¶n. Chñ nghÜa ph¸t xÝt bÞ tiªu diÖt, lùc l−îng ®Õ quèc suy yÕu, kh«ng cßn gi÷ ®Þa vÞ −u thÕ nh− tr−íc. Chñ nghÜa x· héi tõ mét n−íc, ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh mét hÖ thèng thÕ giíi. Phong trµo gi¶i phãng d©n téc d©ng cao ë nhiÒu n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc. Phong trµo giµnh d©n chñ tù do ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë c¸c n−íc t− b¶n. Sù thay ®æi trong t×nh h×nh thÕ giíi sau chiÕn tranh ®· ®−a l¹i cho phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi, nhÊt lµ phong trµo c¸ch m¹ng c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc, nh÷ng thuËn lîi c¨n b¶n. Song, víi b¶n chÊt ph¶n ®éng, bän ®Õ quèc ra søc chèng ph¸ phong trµo c¸ch m¹ng, nhÊt lµ phong trµo gi¶i phãng d©n téc ®ang d©ng lªn m¹nh mÏ. Chóng dïng mäi thñ ®o¹n chiÕm l¹i c¸c thuéc ®Þa ®· mÊt, giµnh giËt nhau c¸c thuéc ®Þa ®ang chiÕm gi÷. ViÖt Nam trë thµnh ®èi t−îng ®µn ¸p vµ giµnh giËt cña c¸c ®Õ quèc Mü, Ph¸p, Anh vµ tay sai cña chóng. Trong n−íc, sau khi chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ra ®êi ch−a ®−îc bao l©u, qu©n ®éi ®ång minh ®· kÐo vµo gi¶i gi¸p qu©n NhËt. Tõ vÜ tuyÕn 16 trë ra B¾c, 20 v¹n qu©n T−ëng Giíi Th¹ch trµn vµo, ®ãng gi÷ hÇu hÕt c¸c thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn. Lîi dông danh nghÜa §ång minh vµo §«ng D−¬ng, qu©n T−ëng thùc hiÖn ©m m−u tiªu diÖt §¶ng Céng s¶n, ph¸ tan ViÖt Minh, lËt ®æ chÝnh quyÒn nh©n d©n, lËp ra chÝnh quyÒn tay sai. Tõ vÜ tuyÕn 16 trë vµo Nam, qu©n ®éi Anh d−íi danh nghÜa §ång minh trµn vµo, che chë vµ gióp ®ì cho qu©n ®éi Ph¸p trë l¹i x©m l−îc. Ngµy 23/9/1945, ®−îc sù che chë vµ gióp ®ì cña qu©n Anh, qu©n Ph¸p ®· næ sóng ®¸nh chiÕm Sµi Gßn, më ®Çu cuéc chiÕn tranh x©m l−îc trë l¹i n−íc ta. Theo gãt qu©n ®éi T−ëng, cã c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, ®¶ng ph¸i ph¶n ®éng, ViÖt Nam quèc d©n §¶ng (ViÖt Quèc) vµ ViÖt Nam C¸ch m¹ng ®ång minh héi (ViÖt C¸ch). Chóng g©y ra nh÷ng vô giÕt ng−êi c−íp cña, tèng tiÒn, chèng ph¸ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, lËp ra chÝnh quyÒn ph¶n ®éng ë mét sè ®Þa ph−¬ng thuéc c¸c tØnh Yªn B¸i, VÜnh Yªn, Mãng C¸i... 3
Lîi dông qu©n Ph¸p quay trë l¹i, c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, ®¶ng ph¸i th©n Ph¸p, th©n NhËt, bän §¹i ViÖt, bän ph¶n ®éng trong c¸c gi¸o ph¸i ngãc ®Çu dËy lµm tay sai cho Ph¸p. Trong khi ®ã, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng võa míi thµnh lËp, ch−a ®−îc cñng cè. Lùc l−îng vò trang cña ta cßn non yÕu, nhÊt lµ vÒ trang bÞ, kinh nghiÖm chiÕn ®Êu. NÒn kinh tÕ n−íc ta vèn kinh tÕ n«ng nghiÖp l¹c hËu, bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ, ®ang ë trong t×nh tr¹ng ®×nh ®èn. N¹n ®ãi ®Çu n¨m 1945 võa c−íp ®i hai triÖu sinh m¹ng ®ång bµo ta, nay tiÕp tôc ®e däa nghiªm träng nhiÒu sinh m¹ng kh¸c. N¹n lôt lín ë 9 tØnh miÒn B¾c, tiÕp ®ã lµ h¹n h¸n kÐo dµi ngay sau khi giµnh chÝnh quyÒn, lµm cho giµ nöa tæng sè ruéng ®Êt kh«ng trång c©y ®−îc. NhiÒu xÝ nghiÖp cßn n»m trong tay t− b¶n Ph¸p. C¸c c¬ së c«ng nghiÖp cña ta ch−a phôc håi ®−îc s¶n xuÊt. Hµng v¹n c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm. Hµng hãa khan hiÕm, gi¸ c¶ t¨ng vät, ®êi sèng nh©n d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n, thiÕu thèn. Tµi chÝnh tiÒn tÖ cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng hÇu nh− trèng rçng, kho b¹c Nhµ n−íc míi ®Çu cã h¬n 1,2 triÖu ®ång. Ng©n hµng §«ng D−¬ng vÉn do t− b¶n tµi chÝnh Ph¸p n¾m gi÷. Thªm vµo ®ã, qu©n T−ëng tung ra thÞ tr−êng c¸c lo¹i tiÒn “quèc tÖ”, “quan kim” ®· mÊt gi¸, cµng lµm cho nÒn tµi chÝnh n−íc ta rèi lo¹n. Di s¶n v¨n hãa l¹c hËu do chÕ ®é thùc d©n phong kiÕn ®Ó l¹i hÕt søc nÆng nÒ. H¬n 90% nh©n d©n ta kh«ng biÕt ch÷. C¸c tÖ n¹n x· héi cò nh− mª tÝn dÞ ®oan, cê b¹c, r−îu chÌ, nghiÖn hót... cßn phæ biÕn. T×nh h×nh trªn ®· ®Æt vËn mÖnh d©n téc ta tr−íc hiÓm nguy, kh¸c nµo “ngµn c©n treo sîi tãc”. II. B¦íC §ÇU C¤NG CUéC X¢Y DùNG CHÝNH QUYÒN C¸CH M¹NG 1. VÒ chÝnh trÞ - qu©n sù ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng thµnh lËp, nh−ng ch−a ®−îc x©y dùng vµ cñng cè ®· ph¶i ®øng tr−íc nhiÒu khã kh¨n chång chÊt. Do ®ã, nhiÖm vô tr−íc m¾t cña nh©n d©n ta trong n¨m ®Çu cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa lµ x©y dùng vµ cñng cè chÝnh quyÒn võa giµnh ®−îc. Trong phiªn häp ®Çu tiªn cña Héi ®ång ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi ngµy 3 th¸ng 9 n¨m 1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò nghÞ tiÕn tíi cuéc tæng tuyÓn cö, tæ chøc cµng sím cµng tèt, theo nguyªn t¾c phæ th«ng ®Çu phiÕu. Ngµy 8/9/1945, Chñ tÞch c¸ch m¹ng l©m thêi n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa ra S¾c lÖnh sè 14-SL vÒ cuéc tæng tuyÓn cö bÇu quèc héi. B¶n S¾c lÖnh quy ®Þnh: “TÊt c¶ c«ng d©n ViÖt Nam c¶ trai vµ g¸i, tõ 18 tuæi trë lªn, ®Òu cã quyÒn tuyÓn cö vµ øng cö, trõ nh÷ng ng−êi ®· bÞ t−íc mÊt c«ng quyÒn vµ nh÷ng ng−êi trÝ ãc kh«ng b×nh th−êng”. B¶n S¾c lÖnh cßn quy ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò vÒ cuéc tæng tuyÓn cö s¾p tíi, vÒ mét dù th¶o HiÕn 4
ph¸p sÏ tr×nh Quèc héi. Ngµy 06/1/1946, cö tri c¶ n−íc h¨ng h¸i ®i bá phiÕu bÇu Quèc héi. T¹i Hµ Néi, gÇn 92% cö tri c¶ néi vµ ngo¹i thµnh ®i bá phiÕu. §¹i biÓu cao phiÕu nhÊt lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ®¹t 89,4%. T¹i Nam Bé, Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn, cuéc tæng tuyÓn cö diÔn ra d−íi bom ®¹n cña giÆc Ph¸p, nh−ng cö tri vÉn ®i bá phiÕu. T¹i Nam Bé, 42 c¸n bé chiÕn sÜ hy sinh trong khi lµm nhiÖm vô tuyÓn cö. Trªn ph¹m vi c¶ n−íc cã 89% cö tri ®i bá phiÕu, vµ bÇu ®−îc 333 ®¹i biÓu vµo Quèc héi ®Çu tiªn cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa. Ngµy 2/3/1946, Quèc héi khãa I n−íc ViÖt Nam d©n chñ c«ng hßa häp phiªn ®Çu tiªn. Quèc héi x¸c nhËn thµnh tÝch cña ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi, th«ng qua danh s¸ch ChÝnh phñ liªn hiÖp chÝnh thøc do Hå ChÝ Minh lµm Chñ tÞch, th«ng qua Ban dù th¶o HiÕn ph¸p do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu, ®−îc thµnh lËp theo S¾c lÖnh sè 34- SL ngµy 20/9/1945, vµ HiÕn ph¸p ®Çu tiªn cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa chÝnh thøc c«ng bè ngµy 9/11/1946. Sau cuéc bÇu cö Quèc héi, t¹i c¸c ®Þa ph−¬ng thuéc Trung vµ B¾c Bé tiÕn hµnh bÇu cö Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp (tØnh, huyÖn, x·) theo nguyªn t¾c phæ th«ng ®Çu phiÕu. ñy ban hµnh chÝnh c¸c cÊp còng ®−îc thµnh lËp thay cho ñy ban nh©n d©n. Bé m¸y chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n c¸c cÊp ®−îc x©y dùng, b−íc ®Çu ®−îc cñng cè vµ kiÖn toµn. Cuéc Tæng tuyÓn cö bÇu Quèc héi vµ Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp lµ cuéc vËn ®éng chÝnh trÞ réng lín, cuéc biÓu d−¬ng søc m¹nh vµ ý chÝ s¾t ®¸ cña khèi ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n, ®· kh¬i dËy vµ ph¸t huy tinh thÇn yªu n−íc, ý thøc lµm chñ ®Êt n−íc, nghÜa vô ®èi víi Tæ quèc cña mçi c«ng d©n vµ toµn d©n. Vµ th¾ng lîi cña cuéc Tæng tuyÓn cö ®· t¹o c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c cho Nhµ n−íc c¸ch m¹ng thùc hiÖn nhiÖm vô ®èi néi, ®èi ngo¹i trong thêi kú míi, ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao uy tÝn cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa trªn tr−êng quèc tÕ. ViÖc x©y dùng lùc l−îng vò trang nh©n d©n còng rÊt ®−îc chó träng. Kh¾p n¬i trªn ®Êt n−íc ta mét phong trµo luyÖn tËp qu©n sù, t×m s¾m vò khÝ diÔn ra s«i næi. C¸c ®éi tù vÖ ra ®êi tõ trong phong trµo toµn d©n chuÈn bÞ khëi nghÜa vµ lµ lùc l−îng xung kÝch cña toµn d©n næi dËy giµnh chÝnh quyÒn trong Tæng khëi nghÜa th¸ng T¸m, nay ®−îc cñng cè vµ më réng, ®· trë thµnh c«ng cô s¾t bÐn ®Ó b¶o vÖ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ë c¬ së. §Õn cuèi n¨m 1945, lùc l−îng d©n qu©n tù vÖ ®· t¨ng lªn hµng chôc v¹n ng−êi, cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c th«n x·, ®−êng phè, xÝ nghiÖp trªn kh¾p c¶ n−íc. C¸c ®¬n vÞ ViÖt Nam gi¶i phãng qu©n ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së c¸c lùc l−îng vò trang chÝnh quy (Cøu quèc qu©n, ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n...) trong thêi 5
kú tiÒn khëi nghÜa (5/1945), ®· ®−îc cñng cè vµ më réng, nay ®æi thµnh VÖ quèc ®oµn (9/1945). §©y lµ ®éi qu©n chÝnh quy cña Nhµ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa. 2. VÒ kinh tÕ - tµi chÝnh ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p kinh tÕ - tµi chÝnh, tr−íc m¾t gi¶i quyÕt n¹n ®ãi. Trong phiªn häp ®Çu tiªn ngµy 3/9/1945, Héi ®ång ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi ®· bµn biÖn ph¸p chèng ®ãi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò nghÞ nhiÒu biÖn ph¸p chèng ®ãi, nh− tæ chøc l¹c quyªn, lËp hò g¹o cøu ®ãi...kªu gäi ®ång bµo c¶ n−íc “nh−êng c¬m sÎ ¸o”...Ng−êi nãi: “Lóc chóng ta n©ng b¸t c¬m ¨n, nghÜ ®Õn kÎ ®ãi khæ, chóng ta kh«ng khái ®éng lßng. VËy t«i ®Ò nghÞ víi ®ång bµo c¶ n−íc t«i xin thùc hµnh tr−íc, cø m−êi ngµy nhÞn ¨n mét b÷a, mçi th¸ng nhÞn ¨n ba b÷a, ®em g¹o ®ã (mçi b÷a mét b¬) ®Ó cøu d©n nghÌo” (2.378). Nghe theo lêi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ noi g−¬ng Ng−êi, trªn kh¾p c¶ n−íc, nh©n d©n ta lËp “hò g¹o cøu ®ãi”, tæ chøc “ngµy ®ång t©m” ®Ó gãp g¹o cøu ®ãi, kh«ng dïng g¹o, ng«, khoai, s¾n nÊu r−îu... ChÝnh phñ cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc ®iÒu hßa thãc g¹o gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc vµ ra lÖnh nghiªm trÞ nh÷ng ai ®Çu c¬ tÝch tr÷ thãc g¹o. §Ó gi¶i quyÕt c¨n b¶n n¹n ®ãi, th× t¨ng gia s¶n xuÊt ph¶i lµ biÖn ph¸p hµng ®Çu vµ cã tÝnh chÊt l©u dµi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kªu gäi toµn d©n “T¨ng gia s¶n xuÊt ngay! T¨ng gia s¶n xuÊt n÷a! §ã lµ khÈu hiÖu cña ta ngµy nay. §ã lµ c¸ch thiÕt thùc ®Ó ta gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp” (2.378). H−ëng øng lêi kªu gäi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, mét phong trµo thi ®ua t¨ng gia s¶n xuÊt dÊy lªn kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng c¶ n−íc. D−íi khÈu hiÖu “Kh«ng mét tÊc ®Êt bá hoang”, “tÊc vµng tÊc vµng”... giai cÊp c«ng nh©n, c¸c ®¬n vÞ bé ®éi, c¸n bé, nh©n viªn Nhµ n−íc, häc sinh, trÝ thøc, c¸c giíi c«ng th−¬ng... tù nguyÖn tæ chøc thµnh tõng ®oµn, tõng ®éi vÒ n«ng th«n gióp n«ng d©n khai hoang, phôc hãa, ®¾p ®ª phßng lôt... DiÖn tÝch ruéng ®ång hoang hãa, ruéng ®Êt v¾ng chñ nhanh chãng ®−îc ®−a vµo gieo trång c¸c lo¹i c©y l−¬ng thùc, hoa mµu. §ª ®Ëp ë 9 tØnh bÞ ph¸ vì trong trËn lôt håi th¸ng 8/1945 ®−îc båi ®¾p trë l¹i. ChÝnh phñ c¸ch m¹ng ra S¾c lÖnh sè 11 ngµy 7/9/1945 b·i bá thuÕ th©n vµ c¸c thø thuÕ v« lý kh¸c cña chÕ ®é cò; ra th«ng t− gi¶m t« 24%, miÔn thuÕ ruéng ®èi víi c¸c vïng bÞ lôt vµ vïng cã chiÕn sù ë Nam Bé, Nam Trung Bé cïng c¸c lo¹i ruéng ®Êt hoang hãa míi ®−îc khai ph¸ gieo trång; gi¶m thuÕ ruéng 20% trong toµn quèc cho n«ng d©n, tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Õ quèc vµ ViÖt gian chia cho d©n cµy nghÌo, chia l¹i ruéng ®Êt c«ng cho c¶ nam lÉn n÷. Nhê ®Ò ra chñ tr−¬ng kÞp thêi, cã biÖn ph¸p tÝch cùc hç trî phong trµo toµn d©n t¨ng gia s¶n xuÊt, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp c¶ n−íc nhanh chãng ®−îc phôc håi. Vô mïa n¨m 6
1946 ë B¾c Bé ®· gieo cÊy ®−îc 800.000 hÐcta víi s¶n l−îng thu ho¹ch ®−îc 1.155.000 tÊn (n¨m 1944 ®¹t 832.000 tÊn). DiÖn tÝch trång trät, s¶n l−îng ng« khoai, s¾n vµ c¸c lo¹i hoa mµu ®Òu t¨ng gÊp béi. N¹n ®ãi ®−îc ®Èy lïi. §êi sèng nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ n«ng d©n, ®−îc c¶i thiÖn mét b−íc. §èi víi giai cÊp c«ng nh©n vµ c¸c tÇng líp lao ®éng, ChÝnh phñ chó träng gi¶i quyÕt nh÷ng quyÒn lîi thiÕt thùc phï hîp víi ®iÒu kiÖn cho phÐp, nh− ®· ®Ö tr×nh Quèc héi dù ¸n luËt lao ®éng, tr−íc m¾t quy ®Þnh ngµy lµm 8 giê cho c«ng nh©n viªn chøc, b¶o ®¶m chÕ ®é hîp ®ång gi÷a chñ vµ thî. §èi víi c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp cÇn thiÕt cho quèc kÕ d©n sinh, nh− c¸c ngµnh ®iÖn, n−íc (ë thµnh phè), khai th¸c than (Hång Gai, CÈm Ph¶), g¹ch ngãi (§¸p CÇu), v¶i sîi (Nam §Þnh), xi m¨ng (H¶i Phßng), söa ch÷a c¬ khÝ (Hµ Néi, H¶i Phßng)... ta vÉn ®Ó cho t− b¶n Ph¸p vµ t− b¶n n−íc ngoµi tiÕp tôc kinh doanh theo luËt lÖ vµ chÞu quyÒn kiÓm so¸t cña ChÝnh phñ ViÖt Nam theo S¾c lÖnh ngµy 9/10/1945. §ång thêi, chóng ta còng b−íc ®Çu kh«i phôc c¸c má than T©n Trµo (Tuyªn Quang). Lµng CÈm vµ PhÊn MÔ (Th¸i Nguyªn), QuyÕt Th¾ng (Ninh B×nh), tiÕp tôc khai th¸c má thiÕc TÜnh Tóc (Cao B»ng), phôc håi nhµ m¸y söa ch÷a xe löa Tr−êng Thi (Vinh-NghÖ An). VÒ th−¬ng nghiÖp, ChÝnh phñ ViÖt Nam hÕt søc quan t©m, nghiªm cÊm c¸c ho¹t ®éng ®Çu c¬ tÝch tr÷, chî ®en, më ®−êng cho sù l−u th«ng hµng hãa, kªu gäi c¸c nhµ bu«n ®øng ra kinh doanh; lËp Phßng th−¬ng m¹i vµ Nha th−¬ng vô ViÖt Nam gióp ChÝnh phñ b−íc ®Çu n¾m c¸c ho¹t ®éng th−¬ng nghiÖp trªn thÞ tr−êng néi ®Þa. Trªn lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i ®−êng thñy, ®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng kh«ng còng b−íc ®Çu ®−îc phôc håi, b¶o ®¶m sinh ho¹t, ®i l¹i b×nh th−êng cña nh©n d©n. VÒ tµi chÝnh, ChÝnh phñ ra S¾c lÖnh sè 4-SL ngµy 4/9/1945 vÒ Quü §éc lËp vµ TuÇn lÔ vµng nh»m ®éng viªn tinh thÇn tù nguyÖn ®ãng gãp cña nh©n d©n c¶ n−íc “ñng hé nÒn ®éc lËp cña Tæ quèc”. H−ëng øng cuéc vËn ®éng x©y dùng “Quü §éc lËp”, phong trµo “TuÇn lÔ vµng” do ChÝnh phñ ph¸t ®éng, nh©n d©n ta h¨ng h¸i ®ãng gãp tiÒn cña, vµng b¹c, kÓ c¶ nh÷ng vËt kû niÖm, t− trang quý, nh− nhÉn c−íi, hoa tai... ñng hé chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. ChØ trong mét thêi gian ng¾n, nh©n d©n ®· tù nguyÖn ®ãng gãp 370 kil«gam vµng, 20 triÖu ®ång vµo Quü §éc lËp vµ 40 triÖu ®ång vµo quü §¶m phô quèc phßng. Ngµy 31/1/1946, ChÝnh phñ ra S¾c lÖnh sè 186 cho phÐp ph¸t hµnh giÊy b¹c ViÖt Nam vµ ®Õn kú häp thø hai (11/1946), Quèc héi quyÕt ®Þnh l−u hµnh giÊy b¹c ViÖt Nam trong toµn quèc thay thÕ giÊy b¹c §«ng D−¬ng. Giµnh ®−îc chñ quyÒn vÒ tiÒn tÖ, chóng ta gi¶i quyÕt ®−îc mét phÇn chi tiªu cña ChÝnh phñ, phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, b−íc ®Çu x©y dùng nÒn tµi chÝnh ®éc lËp cña n−íc ViÖt Nam míi. 3. VÒ v¨n hãa - gi¸o dôc 7
Trong phiªn häp ®Çu tiªn ngµy 3/9/1945, Héi ®ång ChÝnh phñ c¸ch m¹ng l©m thêi ngoµi viÖc bµn biÖn ph¸p chèng “giÆc ®ãi”, cßn bµn biÖn ph¸p chèng “giÆc dèt”. Chèng giÆc dèt, xãa n¹n mï ch÷ lµ nhiÖm vô v¨n hãa - gi¸o dôc, nh−ng cã ý nghÜa chÝnh trÞ s©u s¾c, b¶o ®¶m cho ng−êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é v¨n hãa, tham gia qu¶n lý ®Êt n−íc cã hiÖu qu¶. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nªu râ: “Muèn gi÷ v÷ng nÒn ®éc lËp, lµm cho d©n m¹nh n−íc giµu, mäi ng−êi ViÖt Nam ph¶i hiÓu biÕt quyÒn lîi cña m×nh, ph¶i cã kiÕn thøc míi ®Ó cã thÓ tham gia vµo c«ng cuéc x©y dùng n−íc nhµ vµ tr−íc hÕt ph¶i biÕt ®äc biÕt viÕt ch÷ quèc ng÷”. Ngµy 8/9/1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ký S¾c lÖnh thµnh lËp Nha B×nh d©n häc vô chuyªn lo viÖc chèng “giÆc dèt”, xo¸ n¹n mò ch÷, vµ chÝnh Ng−êi ®øng ra ph¸t ®éng phong trµo xo¸ n¹n mï ch÷ trong toµn quèc. Trong vßng mét n¨m, tõ 8/9/1945 ®Õn 8/9/1946, trªn toµn quèc ®· tæ chøc ®−îc 74.957 líp häc víi 95.665 gi¸o viªn vµ ®· xo¸ mï cho 2.520.673 ng−êi. C¸c tr−êng phæ th«ng vµ ®¹i häc còng ®−îc khai gi¶ng nh»m ®µo t¹o nh÷ng c«ng d©n ®éc lËp, nh÷ng c¸n bé trung thµnh, cã n¨ng lùc phông sù tæ quèc, phôc vô kh¸ng chiÕn - kiÕn quèc. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc b−íc ®Çu ®æi míi theo tinh thÇn d©n téc - d©n chñ. B¸o chÝ c¸ch m¹ng vµ c«ng t¸c xuÊt b¶n sím trë thµnh vò khÝ s¾c bÐn chèng ngo¹i x©m néi ph¶n, gãp phÇn gi¸o dôc lßng yªu n−íc, chÝ c¨m thï giÆc, tinh thÇn c¸ch m¹ng cho ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n. B¸o “Cê gi¶i phãng”, tiÕp ®Õn lµ b¸o “Sù thËt”, b¸o “Cøu quèc” lµ nh÷ng tê b¸o ®−îc quÇn chóng tÝn nhiÖm vµ cã t¸c ®éng lín trong viÖc tuyªn truyÒn, phæ biÕn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi cña §¶ng vµ cña MÆt trËn ViÖt Minh. Cuéc vËn ®éng ®êi sèng míi do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò x−íng ®−îc ®«ng ®¶o nh©n d©n c¶ n−íc h−ëng øng nh»m x©y dùng ®¹o ®øc míi víi néi dung “cÇn - kiÖm - liªm - chÝnh”; bµi trõ c¸c tÖ n¹n x· héi cò, nh− n¹n r−îu chÌ, cê b¹c, m¹i d©m... nh÷ng hñ tôc cóng lÔ, ma chay, c−íi xin linh ®×nh... III. ®Êu tranh chèng ngo¹i x©m, néi ph¶n b¶o vÖ chÝnh quyÒn 1. Kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ë miÒn Nam, hßa ho·n víi T−ëng Giíi Th¹ch ë miÒn B¾c (tr−íc 6/3/1946) a. Kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ë miÒn Nam Víi d· t©m x©m l−îc n−íc ta mét lÇn n÷a, ngay sau khi NhËt ®Çu hµng §ång minh. ChÝnh phñ §ê G«n (De Gaulle) ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp mét ®¹o qu©n d−íi quyÒn chØ huy cña t−íng L¬c¬lÐc (Leclere) vµ cö ®« ®èc §¸cgi¨ngli¬ (D'Argenlieu) lµm Cao ñy sang §«ng D−¬ng. Ngµy 2/9/1945, khi nh©n d©n Sµi Gßn - Chî Lín tæ chøc mÝt tinh chµo mõng ngµy §éc lËp, thùc d©n Ph¸p x¶ sóng vµo ®¸m ®«ng, lµm 47 ng−êi chÕt, nhiÒu ng−êi bÞ th−¬ng. 8
Ngµy 6/9/1945, qu©n Anh ®Õn Sµi Gßn, kÐo theo sau lµ mét ®¹i ®éi thuéc Trung ®oµn bé binh thuéc ®Þa sè 5 lµm nhiÖm vô tiÒn tr¹m cho qu©n Ph¸p. Võa ®Õn Sµi Gßn, chóng yªu cÇu ta gi¶i t¸n lùc l−îng vò trang, th¶ hÕt tï binh Ph¸p do NhËt b¾t giam sau ngµy 9/3/1945 råi trang bÞ vò khÝ cho sè tï binh th¶ ra nµy, vµ cho qu©n Ph¸p chiÕm ®ãng bÕn tµu, cïng mét sè vÞ trÝ quan träng trong thµnh phè. §ªm 22 r¹ng s¸ng 23/9/1945, ®−îc sù gióp ®ì cña qu©n Anh, thùc d©n Ph¸p ®¸nh óp trô së ñy ban nh©n d©n Nam Bé vµ c¬ quan tù vÖ thµnh phè Sµi Gßn, më ®Çu cuéc chiÕn tranh x©m l−îc n−íc ta lÇn thø hai. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, Xø ñy vµ ñy ban nh©n d©n Nam Bé häp ngay s¸ng 23/9 t¹i ®−êng C©y Mai - Chî Lín (nay lµ sè 627-629 ®−êng NguyÔn Tr·i, quËn 5), quyÕt ®Þnh ph¸t ®éng nh©n d©n Nam Bé ®øng lªn kh¸ng chiÕn. QuyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ C©y Mai ®· ®−îc Trung −¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh hoµn toµn t¸n thµnh vµ quyÕt t©m l·nh ®¹o, tæ chøc lùc l−îng c¶ n−íc, chi viÖn mäi mÆt cho cuéc kh¸ng chiÕn. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nªu râ: “Bän thùc d©n Ph¸p ph¶i biÕt r»ng nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng muèn ®æ m¸u, d©n ViÖt Nam yªu chuéng hßa b×nh, nh−ng nÕu cÇn ph¶i hy sinh mÊy triÖu chiÕn sÜ, nÕu cÇn ph¶i kh¸ng chiÕn bao nhiªu n¨m ®Ó gi÷ g×n ®éc lËp cña ViÖt Nam ®Ó cho con ch¸u ViÖt Nam khái kiÕp n« lÖ th× thÕ nµo chóng ta vÉn kiªn quyÕt hy sinh. V× nh©n d©n ViÖt Nam tin ch¾c r»ng thÕ nµo cuéc kh¸ng chiÕn nµy còng sÏ thµnh c«ng” (1.226). Gi÷ v÷ng lêi thÒ ®éc lËp, nh©n d©n Sµi Gßn - Chî Lín, nh©n d©n Nam Bé ®· nhÊt tÒ ®øng lªn chiÕn ®Êu b¶o vÖ Tæ quèc. C¸c chiÕn sÜ lùc l−îng vò trang cña ta ®ét nhËp s©n bay T©n S¬n NhÊt, ®èt ch¸y tµu Ph¸p võa cËp bÕn Sµi Gßn ®¸nh kho tµng ph¸ kh¸m lín ... Phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c lùc l−îng vò trang ®¸nh ®Þch, nh©n d©n Sµi Gßn triÖt nguån tiÕp tÕ cña ®Þch, dùng ch−íng ng¹i vËt vµ chiÕn luü trªn ®−êng phè, tõ chèi hîp t¸c víi ®Þch. C¸c c«ng së, nhµ m¸y, h·ng bu«n, tr−êng häc ®ãng cöa, chî kh«ng ng−êi häp, tµu xe ngõng ch¹y, ®iÖn n−íc bÞ c¾t... Qu©n Ph¸p ë trong mét thµnh phè bÞ bao v©y, ngæn ngang vËt ch−íng ng¹i, kh«ng nguån tiÕp tÕ, kh«ng ®iÖn n−íc, kh«ng ®iÖn n−íc, lu«n bÞ qu©n ta tËp kÝch, tiªu hao tiªu diÖt. §Ó chê thªm viÖn binh vµ gì thÕ khã kh¨n sau h¬n mét tuÇn bÞ bao v©y, phÝa Ph¸p ph¶i nhê tíi G¬raxi (Graccy) lµm trung gian xin ®iÒu ®×nh víi ta. VÒ phÝa ta, ®Ó tá th¸i ®é thiÖn chÝ vÇ lËp tr−êng chÝnh nghÜa cña m×nh, h¬n n÷a cÇn cã thêi gian ®Ó ®−a nh©n d©n t¶n c− khái thµnh phè, cñng cè lùc l−îng, chóng ta ®· chÊp nhËn ngõng b¾n mét tuÇn ®Ó ®iÒu ®×nh. Nh−ng cuéc ®iÒu ®×nh ®· kh«ng ®i ®Õn kÕt qu¶ do ©m m−u cña Ph¸p cèt ®Ó chê viÖn binh. 9
Ngµy 5/10/1945, t−íng L¬c¬lÐc ®Õn Sµi Gßn cïng víi nhiÒu ®¬n vÞ bé binh vµ xe bäc thÐp míi tõ Ph¸p sang t¨ng viÖn. Còng trong thêi gian nµy, nh÷ng ®¬n vÞ cuèi cïng cña s− ®oµn 20 qu©n ®éi hoµng gia Anh còng ®Õn Sµi Gßn. Dùa vµo sù so s¸nh lùc l−îng cã lîi ®ã, l¹i cã thªm sù hç trî cña qu©n Anh vµ qu©n NhËt, L¬c¬lÐc quyÕt ®Þnh ph¸ vßng v©y Sµi Gßn. Cuèi th¸ng 11/1945, sau khi ®−îc t¨ng thªm viÖn binh, thùc d©n Ph¸p ®¸nh chiÕm c¸c thÞ x·, ®−êng giao th«ng chiÕn l−îc miÒn Trung vµ mét phÇn miÒn T©y Nam Bé. Tõ th¸ng 12/1945, chóng ph¸ m¹nh, më réng chiÕm ®ãng vïng n«ng th«n. Nh− vËy, trong vßng 3 th¸ng, víi −u thÕ vÒ trang bÞ, háa lùc, l¹i ®−îc qu©n Anh hç trî, qu©n Ph¸p ®· chiÕm ®ãng hÇu hÕt c¸c thµnh phè, thÞ x·, c¸c ®−êng giao th«ng chiÕn l−îc chñ yÕu cña Nam Bé. Cïng víi viÖc ®¸nh ph¸ c¸c tØnh Nam Bé, qu©n Ph¸p më réng chiÕn tranh ra c¸c tØnh miÒn Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn. Ngµy 19/10/1945, mét tiÓu ®oµn qu©n Ph¸p, d−íi sù che chë cña qu©n Anh vµ qu©n NhËt, ®æ bé lªn Nha Trang dän ®−êng ®Ó ®¸nh chiÕm c¸c tØnh miÒn Nam Trung Bé. Nh−ng ë ®©y bÞ ta bao v©y vµ ph¶n c«ng m¹nh, nªn thùc d©n Ph¸p buéc ph¶i dïng lùc l−îng tõ miÒn §«ng Nam Bé theo ®−êng 14 hµnh qu©n chiÕm vïng biªn giíi nèi liÒn ba n−íc (ViÖt Nam - Lµo - Campuchia) ®Ó tõ ®ã ®¸nh chiÕm c¸c tØnh miÒn Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn. §Õn ®Çu th¸ng 2/1946, nhiÒu tØnh lÞ vµ ®−êng giao th«ng quan träng ë T©y Nguyªn vµ Nam Trung Bé ®· bÞ ®Þch chiÕm. Cuéc tiÕn c«ng å ¹t cña ®Þch ra c¸c tØnh Nam Bé, Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn lµ mét thö th¸ch lín ®èi víi qu©n vµ d©n ta ë miÒn Nam. Qu©n d©n ta ë miÒn Nam ®· chiÕn ®Êu ngoan c−êng, dòng c¶m chèng thùc d©n x©m l−îc. Nh−ng do ch−a cã thêi gian chuÈn bÞ, lùc l−îng vò trang tËp trung ë Nam Bé l¹i rêi r¹c, phøc t¹p. Lîi dông chç yÕu cña ta, thùc d©n Ph¸p nhanh chãng ph¸ vßng v©y, ®¸nh réng ra, lËp héi tÒ1 ë nh÷ng vïng chiÕm ®ãng. Gi÷a lóc ®ã, Xø ñy Nam Bé häp Héi nghÞ më réng ngµy 24/10/1945, t¹i Thiªn Hé (huyÖn C¸i BÌ - Mü Tho). Tham dù Héi nghÞ, ngoµi ®¹i biÓu cña Nam Bé, cã Hoµng Quèc ViÖt - ®¹i diÖn Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng vµ cßn cã Lª DuÈn, T«n §øc Th¾ng. Héi nghÞ ®· quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng ®Ó m¹nh cuéc kh¸ng chiÕn ë Nam Bé, nh− t¨ng c−êng sù l·nh ®¹o cña §¶ng ®èi víi c¸c lùc l−îng vò trang, cñng cè c¸c ®¬n vÞ vò trang ®· cã vµ x©y dùng l¹i chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ë nh÷ng n¬i ®· bÞ tan r·, chuÈn bÞ thµnh lËp ñy ban kh¸ng chiÕn miÒn Nam, ph¸t triÓn c«ng t¸c ë c¸c ®« thÞ... Héi nghÞ ®· cö T«n §øc Th¾ng phô tr¸ch ñy ban kh¸ng chiÕn vµ chØ ®¹o c¸c lùc l−îng vò trang Nam Bé. Héi nghÞ Thiªn Hé cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi cuéc kh¸ng chiÕn ë Nam Bé. 1 Héi tÒ: tæ chøc chÝnh quyÒn cÊp x· do Ph¸p ®Æt ra vµ ¸p dông ®Çu tiªn ë Nam Bé 10
Sau héi nghÞ, c¸n bé vµ ®¶ng viªn trung kiªn ®· v−ît qua khã kh¨n, kiªn tr× ®i s©u, b¸m s¸t quÇn chóng, g©y dùng l¹i phong trµo, ph¸t triÒn c¬ së chÝnh trÞ vµ vò trang. Trung −¬ng §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®Ò ra nh÷ng chñ tr−¬ng kÞp thêi l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn ë miÒn Nam vµ tÝch cùc chuÈn bÞ ®èi phã víi ©m m−u cña Ph¸p më réng chiÕn tranh ra c¶ n−íc. ChØ thÞ “Kh¸ng chiÕn - kiÕn quèc” (ngµy 25/11/1945) cña §¶ng nªu râ: “ph¶i ®éng viªn lùc l−îng, kiªn tr× kh¸ng chiÕn, tæ chøc vµ l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi”. Ban Th−êng vô Trung −¬ng §¶ng ®Ò ra nhiÖm vô cô thÓ cña qu©n d©n ta ë miÒn Nam lµ ph¶i “C¾t ®øt liªn l¹c gi÷a c¸c thµnh phè ®· lät vµo tay ®Þch, phong táa nh÷ng thµnh phè Êy vÒ kinh tÕ, bao v©y vÒ qu©n sù... Ph¶i ¸p dông chiÕn tranh du kÝch triÖt ®Ó vµ cæ ®éng nh©n d©n thi hµnh bÊt hîp t¸c ë c¸c thµnh thÞ qu©n ®Þch lµm chñ vµ thi hµnh “nhµ kh«ng ®ång v¾ng” nÕu qu©n ®Þch trµn vÒ quª. §iÒu cèt tö lµ ph¶i gi÷ v÷ng liªn l¹c gi÷a c¸c chiÕn khu ®Ó thèng nhÊt chØ huy”(4. 17-18). Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta ë miÒn Nam ®−îc Trung −¬ng trùc tiÕp chØ ®¹o vµ ®−îc c¶ n−íc chi viÖn mäi mÆt. Víi ý thøc b¶o vÖ ®éc lËp tù do cña Tæ quèc, nh©n d©n ta ë miÒn B¾c ®i ®Çu lµ tuæi trÎ cã hµng v¹n ng−êi h¨ng h¸i gia nhËp qu©n ®éi, xung vµo c¸c ®oµn qu©n “Nam tiÕn”. ChØ mét thêi gian ng¾n sau khi tiÕng sóng kh¸ng chiÕn bïng næ ®· cã nh÷ng ®¬n vÞ qu©n gi¶i phãng tõ hËu ph−¬ng miÒn B¾c cã mÆt ë tiÒn tuyÕn miÒn Nam. C¸c ®oµn qu©n “Nam tiÕn” tõ thñ ®« Hµ Néi, c¨n cø ®Þa ViÖt B¾c, c¸c tØnh ®ång b»ng B¾c Bé, B¾c Trung Bé tÊp nËp lªn ®−êng vµo Nam s¸t c¸ch cïng qu©n d©n ta trong ®ã chiÕn ®Êu chèng Ph¸p. HÇu hÕt c¸c tØnh ë B¾c Bé vµ B¾c Trung Bé ®Òu thµnh lËp tõ 1 ®Õn 2 chi ®éi “Nam tiÕn”. Nh÷ng c¸n bé vµ chiÕn sÜ h¨ng h¸i, cã Ýt nhiÒu kinh nghiÖm chiÕn ®Êu, nh÷ng vò khÝ vµ trang thiÕt bÞ tèt nhÊt cña ta lóc ®ã ®Òu dµnh cho bé ®éi Nam tiÕn. Nh©n d©n B¾c Bé vµ Trung Bé cßn th−êng xuyªn tæ chøc quyªn gãp tiÒn b¹c, quÇn ¸o, thuèc men... ñng hé ®ång bµo Nam Bé. Tõ th¸ng 12/1945, khi qu©n ®Þch ®· ®¸nh réng ra c¸c tØnh Nam Bé, Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn, cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n d©n ta trªn c¸c mÆt trËn trë nªn gay go ¸c liÖt. Nh©n d©n ra ®· tÝch cùc thùc hiÖn “v−ên kh«ng nhµ trèng”, tiÕn hµnh ph¸ ho¹i, ng¨n chÆn tiÕn c«ng cña ®Þch. ë c¸c ®« thÞ, c¸c ®ån ®iÒn cao su næi lªn ®Êu tranh chÝnh trÞ, ®Êu tranh b·i c«ng, kh«ng hîp t¸c víi qu©n ®Þch. N¨m th¸ng kh¸ng chiÕn (tõ th¸ng 9/1845 ®Õn th¸ng 2/1946) lµ 5 th¸ng ®Çy thö th¸ch gian khæ ®èi víi qu©n vµ d©n ta ë miÒn Nam, ®èi víi c¶ d©n téc ta vµ chÕ ®é míi. Cuéc chiÕn ®Êu anh dòng cña qu©n d©n ta ë miÒn Nam tuy ph¶i tr¶i qua gian lao vµ tæn thÊt, nh−ng ®· tÝch lòy ®−îc nhiÒu kinh nghiÖm chiÕn ®Êu, g©y dùng phong trµo chiÕn tranh du kÝch, x©y dùng lùc l−îng, gãp phÇn b¶o vÖ vµ cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch 11
m¹ng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¶ n−íc chuÈn bÞ lùc l−îng mäi mÆt cho cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc vÒ sau. b. Hßa ho·n víi T−ëng Giíi Th¹ch ë miÒn B¾c Trong hoµn c¶nh ph¶i ®èi phã cuéc x©m l−îc trë l¹i cña thùc d©n Ph¸p ë miÒn Nam, sù uy hiÕp lËt ®æ cña qu©n t−ëng vµ tay sai ë miÒn B¾c, vµ trªn c¬ së kh¼ng ®Þnh thùc d©n Ph¸p lµ kÎ thï chÝnh, §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh v¹ch râ: “Ph¶i tr¸nh c¸c tr−êng hîp: mét m×nh ®èi phã víi nhiÒu lùc l−îng §ång ®èi phã víi thùc d©n Ph¸p ë miÒn Nam, vµ ®Ó tËp trung lùc l−îng ®¸nh Ph¸p trë l¹i x©m l−îc, ta chñ tr−¬ng t¹m thêi hßa ho·n, tr¸nh xung ®ét víi T−ëng. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nªu râ: “§øng tr−íc t×nh h×nh gay go vµ cÊp b¸ch Êy, §¶ng ph¶i dïng mäi c¸ch ®Ó sèng cßn, ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn... §¶ng kh«ng thÓ do dù. Do dù lµ háng hÕt. §¶ng ph¶i quyÕt ®o¸n mau chãng, ph¶i dïng nh÷ng ph−¬ng ph¸p - dï lµ nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®au ®ín - ®Ó cøu v·n t×nh h×nh” (1. 358). Ta tiÕn hµnh ®Êu tranh chÝnh trÞ víi qu©n T−ëng mét c¸ch kh«n khÐo nh−ng kiªn quyÕt, nh»m h¹n chÕ sù ph¸ ho¹i cña chóng. Th¸ng 10/1945 khi Hµ øng Kh©m ®Õn Hµ Néi, ChÝnh phñ c¸ch m¹ng huy ®éng mét lùc l−îng nh©n d©n hµng chôc v¹n ng−êi, ®éi ngò chØnh tÒ ®Ó ®ãn tiÕp vµ biÓu d−¬ng lùc l−îng d−íi rõng b¨ng khÈu hiÖu: “N−íc ViÖt Nam cña ng−êi ViÖt Nam”, “ñng hé ChÝnh phñ l©m thêi n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ”, “ñng hé ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh”, “ñng hé Chñ tÞch Hå ChÝ Minh”, “Hoa - ViÖt th©n thiÖn”. ThÊy khÝ thÕ vµ søc m¹nh cña quÇn chóng, Hµ øng Kh©m kh«ng thÓ tù m×nh thùc hiÖn ý ®Þnh lËt ®æ ChÝnh phñ c¸ch m¹ng mµ dïng bän tay sai lµ ViÖt Quèc vµ ViÖt C¸ch ph¸ ho¹i tõ bªn trong. Cã sù ñng hé cña T−ëng, bän tay sai ®ßi ta thay ®æi quèc kú, quèc ca, ®ßi ta c¶i tæ ChÝnh phñ ®Ó cho chóng mét sè ghÕ trong Quèc héi kh«ng ph¶i th«ng qua bÇu cö, ®ßi Hå ChÝ Minh tõ chøc Chñ tÞch, ®ßi nh÷ng ng−êi céng s¶n ra khái ChÝnh phñ. Bän tay sai cßn tæ chøc ¸m s¸t, b¾t cãc nh©n viªn ChÝnh phñ. §Ó gi¶m bít søc Ðp c«ng kÝch cña kÎ thï, tr¸nh nh÷ng hiÓu lÇm trong n−íc vµ ngoµi n−íc cã thÓ g©y trë ng¹i ®Õn tiÒn ®å, sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ lîi Ých d©n téc lªn trªn hÕt, §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng tuyªn bè “tù gi¶i t¸n”, nh−ng sù thËt lµ t¹m thêi rót vµo ho¹t ®éng “bÝ mËt”, tiÕp tôc l·nh ®¹o ®Êt n−íc, l·nh ®¹o chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. Nh»m h¹n chÕ sù ph¸ ho¹i cña qu©n T−ëng vµ tay sai, t¹i phiªn häp ®Çu tiªn (02/3/1946), Quèc héi kho¸ I ®ång ý cho bän tay sai cña T−ëng 70 ghÕ trong Quèc héi, cho NguyÔn H¶i ThÇn (l·nh tô ViÖt C¸ch) gi÷ chøc phã chñ tÞch n−íc, cïng víi 4 ghÕ bé tr−ëng trong chÝnh phñ liªn hiÖp chÝnh thøc (ngo¹i giao, kinh tÕ, canh n«ng, x· héi). §ång thêi nh©n nh−îng cho T−ëng mét sè quyÒn lîi kinh tÕ, nh− cung cÊp mét phÇn 12
l−¬ng thùc, thùc phÈm, ph−¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i; nhËn tiªu tiÒn “quan kim” vµ “quèc tÖ” ë ViÖt Nam. §èi víi c¸c tæ chøc ph¶n c¸ch m¹ng, tay sai cña T−ëng (ViÖt Quèc, ViÖt C¸ch), chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng dùa vµo quÇn chóng kiªn quyÕt v¹ch trÇn ©m m−u vµ hµnh ®éng chia rÏ, ph¸ ho¹i cña chóng. Nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i cã ®ñ b»ng chøng ®Òu bÞ trõng trÞ theo ph¸p luËt. ChÝnh phñ cßn ban hµnh mét sè s¾c lÖnh nh»m trÊn ¸p bän ph¶n c¸ch m¹ng: S¾c lÖnh ngµy 5/9/1945 gi¶i t¸n “§¹i ViÖt quèc gia x· héi §¶ng” vµ “§¹i ViÖt quèc d©n §¶ng” lµ nh÷ng ®¶ng ph¶n ®éng, tay sai cña ph¸t xÝt NhËt. S¾c lÖnh ngµnh 12/9/1945 cho an trÝ nh÷ng ng−êi nguy hiÓm ®èi víi nÒn céng hoµ d©n chñ ViÖt Nam; S¾c lÖnh lËp toµ ¸n qu©n sù trõng trÞ bän ph¶n c¸ch m¹ng... Thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p s¸ch l−îc nh©n nh−îng trªn ®©y ®· h¹n chÕ vµ v« hiÖu ho¸ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c ho¹t ®éng chèng ph¸ cña qu©n T−ëng vµ tay sai, lµm thÊt b¹i ©m m−u lËt ®æ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng cña chóng. 2. Hoµ ho·n víi Ph¸p ®Ó g¹t T−ëng khái n−íc ta, chuÈn bÞ ®¸nh Ph¸p vÒ sau (tõ 6/3/1946) a. Ph¸p - T−ëng b¾t tay cÊu kÕt chèng l¹i c¸ch m¹ng §Çu 1946, thùc d©n Ph¸p chiÕm xong vÒ c¬ b¶n c¸c ®« thÞ, c¸c ®−êng giao th«ng chiÕn l−îc quan träng ë Nam Bé vµ Nam Trung Bé. Ph¸p l¹i ®−îc Anh vµ Mü tho¶ thuËn, ngµy 28/1/1946, qu©n Anh rót khái Sµi Gßn vµ ®Õn nµy 5/3/1946, rót khái Nam §«ng D−¬ng, nh−êng cho quyÒn chiÕm ®ãng tõ vÜ tuyÕn 16 trë vµo. C«ng viÖc tiÕp theo cña Ph¸p lµ chuÈn bÞ tiÕn qu©n ra B¾c, thùc hiÖn ý ®å th«n tÝnh c¶ n−íc ta. Nh−ng víi lùc l−îng hiÖn t¹i cã h¹n (3,5 v¹n) trong khi ch−a b×nh ®Þnh xong miÒn Nam, thùc hiÖn ngay ý ®å nµy, Ph¸p sÏ gÆp khã kh¨n. H¬n n÷a, ®−a qu©n ra B¾c lóc nµy, chóng gÆp hai trë lùc lín: mét lµ lùc l−îng kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta, hai lµ sù cã mÆt cña qu©n T−ëng vµ bän tay sai ë miÒn B¾c. T×nh h×nh ®ã buéc thùc d©n Ph¸p ph¶i dïng ®Õn thñ ®o¹n chÝnh trÞ: ®iÒu ®×nh víi ChÝnh phñ T−ëng Giíi Th¹ch ®Ó ®−îc thay thÕ qu©n T−ëng chiÕm ®ãng miÒn B¾c ViÖt Nam. Trong khi ®ã, T−ëng Giíi Th¹ch cÇn tËp trung lùc l−îng ®èi phã víi phong trµo c¸ch m¹ng cña nh©n d©n Trung Quèc do §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o ®ang lªn cao. T×nh h×nh ®ã còng buéc T−ëng ®i ®Õn tho¶ hiÖp víi Ph¸p. Ngµy 28/2/1946, HiÖp −íc Ph¸p - Hoa ®−îc ký kÕt gi÷a §¹i sø Ph¸p vµ Bé tr−ëng ngo¹i giao ChÝnh phñ T−ëng Giíi Th¹ch. Theo HiÖp −íc, Ph¸p nh−êng cho T−ëng mét sè quyÒn lîi vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, nh− huû bá cai trÞ ngoµi ph¸p quyÒn cña Ph¸p trªn ®Êt Trung Quèc, nh−îng cho T−ëng mét “khu ®Æc biÖt” ®Ó tù do bu«n b¸n vµ cã quyÒn kiÓm so¸t thuÕ quan ë c¶ng H¶i Phßng, b¸n cho T−ëng ®o¹n ®−êng s¾t tõ Hå KiÒu ®Õn C«n 13
Minh (thuéc tuyÕn ®−êng s¾t Hµ Néi - V©n Nam), nh÷ng kiÒu d©n Trung Quèc ë §«ng D−¬ng ®−îc h−ëng nhiÒu quyÒn lîi ®Æc biÖt. Cßn T−ëng nh−êng cho qu©n ®éi Ph¸p quyÒn thay thÕ qu©n ®éi T−ëng chiÕm ®ãng ë phÝa B¾c §«ng D−¬ng tõ vÜ tuyÕn 16 trë ra lµm nhiÖm vô gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt. b. Hoµ ho·n víi Ph¸p ®uæi T−ëng ra khái n−íc ta HiÖp −íc Hoa - Ph¸p ®· ®Æt nh©n d©n ta tr−íc sù lùa chän mét trong hai con ®−êng: hoÆc lµ, cÇm vò khÝ chiÕn ®Êu chèng thùc d©n Ph¸p kh«ng cho chóng ®æ bé lªn miÒn B¾c; hoÆc lµ, hoµ ho·n, nh©n nh−îng Ph¸p ®Ó tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng ph¶i ®èi phã mét lóc víi nhiÒu kÎ thï, ®Èy 20 v¹n qu©n T−ëng ra khái miÒn B¾c, tranh thñ thêi gian hoµ ho·n tiÕp tôc cñng cè vµ ph¸t triÓn lùc l−îng c¸ch m¹ng, chuÈn bÞ mäi mÆt b−íc vµo cuéc chiÕn ®Êu vÒ sau khi t×nh thÕ b¾t buéc. ChØ thÞ “T×nh h×nh vµ chñ tr−¬ng” cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ngµy 3/3/1946 ®· chØ râ: “VÊn ®Ò lóc nµy kh«ng ph¶i lµ muèn hay kh«ng muèn ®¸nh. VÊn ®Ò lµ biÕt m×nh biÕt ng−êi, nhËn ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan nh÷ng ®iÒu kiÖn cã h¹i trong n−íc vµ ngoµi n−íc mµ chñ tr−¬ng cho ®óng”. §ªm 5/3/1946, t¹i lµng Canh (Hµ §«ng), Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng häp Héi nghÞ më réng ®· quyÕt ®Þnh chän con ®−êng hoµ ho·n víi Ph¸p ®Ó ®uæi T−ëng vµ tay sai cña chóng ra khái n−íc ta. ChiÒu 6/3/1946, t¹i ng«i nhµ 38 Lý Th¸i Tæ (Hµ Néi) Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thay mÆt ChÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ký víi Xanht¬ni (Sainteny) ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p b¶n HiÖp ®Þnh s¬ bé; ®Æt c¬ së cho cuéc ®µm ph¸n gi÷a hai bªn ®Ó ®i ®Õn mét hiÖp ®Þnh chÝnh thøc. Néi dung HiÖp ®Þnh gåm mÊy ®iÓm sau: - ChÝnh phñ Ph¸p c«ng nhËn n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ lµ mét quèc gia tù do, cã chÝnh phñ riªng, nghÞ viÖn riªng, qu©n ®éi riªng, tµi chÝnh riªng vµ lµ thµnh viªn trong Liªn bang §«ng D−¬ng, n»m trong khèi Liªn hiÖp Ph¸p. ViÖc thèng nhÊt ba kú do nh©n d©n ViÖt Nam trùc tiÕp ph¸n quyÕt. - ChÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ tho¶ thuËn ®Ó cho 15.000 qu©n Ph¸p vµo miÒn B¾c thay qu©n T−ëng lµm nhiÖm vô gi¶i gi¸p qu©n ®éi NhËt, sè qu©n nµy sÏ ®ãng ë nh÷ng ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ rót dÇn trong thêi h¹n 5 n¨m. - Hai bªn ngõng mäi cuéc xung ®ét ë miÒn Nam vµ gi÷ nguyªn qu©n ®éi cña m×nh t¹i vÞ trÝ cò, t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®i ®Õn cuéc ®µm ph¸n th©n thiÖn ®Ó bµn vÒ c¸c vÊn ®Ò ngo¹i giao cña ViÖt Nam, chÕ ®é t−¬ng lai cña §«ng D−¬ng, quyÒn lîi kinh tÕ vµ v¨n ho¸ cña Ph¸p ë ViÖt Nam. Ký HiÖp ®Þnh s¬ bé 6/3/1946, t¹m thêi hoµ ho·n víi Ph¸p, ta ®· tr¸nh ®−îc cuéc chiÕn ®Êu bÊt lîi ph¶i chèng l¹i nhiÒu kÎ thï cïng mét lóc, ®Èy ®−îc 20 v¹n qu©n T−ëng 14
cïng bän tay sai cña chóng ra khái n−íc ta, giµnh thªm thêi gian hoµ b×nh cÇn thiÕt ®Ó cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng, më réng mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt, ph¸t triÓn lùc l−îng vò trang nh»m chuÈn bÞ lùc l−îng mäi mÆt cho cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi chèng thùc d©n Ph¸p vÒ sau. Thùc tiÔn lÞch sö ®· chøng tá, ký HiÖp ®Þnh S¬ bé lµ mét chñ tr−¬ng s¸ch l−îc ®óng ®¾n, linh ho¹t vµ kÞp thêi cña §¶ng, ChÝnh phñ vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Sau khi ký HiÖp ®Þnh s¬ bé 6/3/1946, ChÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ thi hµnh nghiªm chØnh HiÖp ®Þnh. Trong khi ®ã, thùc d©n Ph¸p ra søc ph¸ ho¹i nhiÒu ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh. ë miÒn B¾c, thùc d©n Ph¸p chiÕm ®ãng tr¸i phÐp nhiÒu n¬i vµ g©y xung ®ét nhiÒu n¬i chóng chiÕm ®ãng, nh− chiÕm ®ãng Nha Tµi chÝnh (27/3), g©y xung ®ét ë Hßn Gai (29/3). ë Hµ Néi, H¶i Phßng, HuÕ ... thùc d©n Ph¸p cho xe ch¹y kh¾p c¸c phè, g©y x« x¸t vµ c−íp bãc tµi s¶n cña d©n. ë miÒn Nam, thùc d©n Ph¸p tiÕp tôc cµn quÐt, më nh÷ng cuéc tiÕn c«ng qu©n d©n ta lÊy lý do lµ HiÖp ®Þnh s¬ bé chØ cã hiÖu lùc tõ vÜ tuyÕn 16 trë ra. Tõ th¸ng 3/1946, Ph¸p tËp trung qu©n ë Cµ Mau, R¹ch Gi¸, §ång Th¸p M−êi, Hãc M«n, Nha Trang. Th¸ng 6/1946, Ph¸p huy ®éng 5.000 qu©n cã xe t¨ng vµ m¸y bay yÓm trî ®¸nh chiÕm T©y Nguyªn. Thùc hiÖn ©m m−u t¸ch Nam Bé ra khái ViÖt Nam, thùc d©n Ph¸p thµnh lËp ChÝnh phñ Nam kú tù trÞ (1/6/1946) do NguyÔn V¨n Thinh ®øng ®Çu. Cßn viÖc më réng ®µm ph¸n víi ViÖt Nam ®Ó ®i ®Õn mét hiÖp ®Þnh chÝnh thøc th× chóng lê ®i. VÒ phÝa ViÖt Nam, chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®· thi hµnh nghiªm chØnh HiÖp ®Þnh, ®ång thêi ®Êu tranh chèng hµnh ®éng khiªu khÝch cña Ph¸p vµ ®ßi Ph¸p ®i ®Õn cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc ë Pari. §Ó chuÈn bÞ cho cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc, ph¸i ®oµn ChÝnh phñ Ph¸p vµ ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ViÖt Nam1 häp Héi nghÞ trï bÞ ë §µ L¹t, nh»m trao ®æi c¸c vÊn ®Ò sÏ trao ®æi t¹i cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc. Héi nghÞ trï bÞ kÐo dµi 3 tuÇn lÔ (tõ 17/4 ®Õn 11/5/1946), nh−ng kh«ng ®i ®Õn tho¶ thuËn nµo do d· t©m ph¸ ho¹i cña thùc d©n Ph¸p. Ngµy 31/5/1946, ph¸i ®oµn ViÖt Nam do Ph¹m V¨n §ång dÉn dÇu lªn ®−êng sang Ph¸p ®µm ph¸n. Cïng ngµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh còng lªn ®−êng sang th¨m n−íc Ph¸p víi t− c¸ch th−îng kh¸ch cña ChÝnh phñ Ph¸p. Tr−íc khi lªn ®−êng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh göi th− cho ®ång bµo Nam Bé nªu râ “§ång bµo Nam Bé lµ d©n n−íc ViÖt Nam. S«ng cã thÓ c¹n, nói cã thÓ mßn, song ch©n lý ®ã kh«ng bao giê thay ®æi” (2.387). 1 Ph¸i ®oµn Ph¸p do M¸c Angdrª (Marc AndrÐ) dÉn ®Çu. Ph¸i ®oµn ViÖt Nam do Vâ Nguyªn Gi¸p (më ®Çu do NguyÔn Tr−êng Tam) dÉn ®Çu. 15
Ngµy 7/6/1946, cuéc ®µm ph¸n chÝnh thøc gi÷a ®¹i diÖn hai ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ Ph¸p häp t¹i Ph«ngtenn¬bl« (Fontainebleau), c¸ch Pari 60 c©y sè. Cuéc héi ®µm ®· bµn c¸c vÊn ®Ò nh−: ®Þa vÞ cña ViÖt Nam trong khèi Liªn hiÖp Ph¸p vµ nh÷ng mèi quan hÖ ngo¹i giao gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n−íc; tæ chøc Liªn bang §«ng D−¬ng; vÊn ®Ò thèng nhÊt ba kú vµ viÖc tr−ng cÇu d©n ý ë Nam Bé; nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ - v¨n ho¸; vµ th¶o mét dù ¸n hiÖp −íc. LËp tr−êng cña Ph¸p ë Héi nghÞ Ph«ngtenn¬bl« kh«ng kh¸c g× ë Héi nghÞ trï bÞ §µ L¹t, lµ ®ßi ®Æt l¹i chÕ ®é toµn quyÒn ë ViÖt Nam, t¸ch Nam Bé ra khái ViÖt Nam, ViÖt Nam kh«ng cã ngo¹i giao riªng ... Cßn lËp tr−êng cña ViÖt Nam lµ ®éc lËp d©n téc vµ hîp t¸c b×nh ®¼ng víi Ph¸p. Nh÷ng ®iÓm cô thÓ cña lËp tr−êng ®ã lµ: - ViÖt Nam kh«ng chÊp nhËn bÊt cø chÝnh phñ liªn bang nµo. ViÖt Nam ®éc lËp trong Liªn hiÖp Ph¸p. Trªn lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n ho¸ ViÖt Nam s½n sµng hîp t¸c víi Ph¸p; - Nam Bé lµ mét bé phËn cña n−íc ViÖt Nam thèng nhÊt, kh«ng thÓ chia c¾t; - ViÖt Nam cã quyÒn cã ®¹i sø víi tÊt c¶ c¸c n−íc trªn thÕ giíi; - ViÖt Nam b¶o vÖ tµi s¶n cña Ph¸p nh−ng phÝa Ph¸p ph¶i tu©n theo luËt lÖ cña ViÖt Nam. NÕu cÇn cè vÊn, ViÖt Nam dïng cè vÊn Ph¸p tr−íc. Cuéc ®µm ph¸n kÐo dµi h¬n hai th¸ng (tõ 7/6 ®Õn 12/9/1946)1, cuèi cïng, còng nh− héi nghÞ trï bÞ ë §µ L¹t, ®· kh«ng ®i ®Õn tho¶ thuËn nµo do lËp tr−êng hai bªn xa nhau. Cuéc ®µm ph¸n chÊm døt (ngµy 12/9/1946), cµng lµm cho t×nh h×nh bang giao ViÖt - Ph¸p thªm c¨ng th¼ng. Nguy c¬ mét cuéc chiÕn tranh ®Õn gÇn. CÇn cã mét quyÕt ®Þnh nhanh chãng nh»m kÐo dµi thêi gian hoµ ho·n ®Ó x©y dùng, cñng cè thªm lùc l−îng c¸ch m¹ng, vµ lµm cho nh©n d©n Ph¸p, nh©n d©n thÕ giíi thÊy râ thiÖn chÝ hoµ b×nh cña ViÖt Nam, d· t©m x©m l−îc cña Ph¸p. ChÝnh v× lÏ ®ã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh kÝ víi ®¹i diÖn ChÝnh phñ Ph¸p lµ Mutª (Moutet)- Bé tr−ëng Bé Ph¸p quèc h¶i ngo¹i - b¶n T¹m −íc 14/9/1946. Néi dung T¹m −íc cã mÊy ®iÓm chÝnh: - ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ Ph¸p cam kÕt tiÕp tôc chÝnh s¸ch hîp t¸c nh− HiÖp ®Þnh S¬ bé ®· nªu, tiÕp tôc cuéc ®µm ph¸n sÏ më chËm nhÊt vµo th¸ng Giªng 1947. - ChÝnh phñ ViÖt Nam b¶o ®¶m c¸c quyÒn tù do d©n chñ, quyÒn lîi kinh tÕ - v¨n ho¸ cña ng−êi Ph¸p ë ViÖt Nam. - ChÝnh phñ Ph¸p sÏ ®×nh chØ xung ®ét ë Nam Bé, Nam Trung Bé, b¶o ®¶m c¸c quyÒn tù do d©n chñ cho nh©n d©n. - ViÖt Nam vµ Ph¸p th¶ hÕt tï chÝnh trÞ, chÊm døt tuyªn truyÒn kh«ng th©n thiÖn. - ViÖc tr−ng cÇu d©n ý ë Nam Bé do hai bªn quy ®Þnh thêi gian vµ c¸ch thøc. 1 GÇn nh− c¶ th¸ng 8/1946, Héi nghÞ ngõng häp do phÝa ViÖt Nam ph¶n ®èi viÖc Ph¸p tæ chøc tr¸i phÐp Héi nghÞ Liªn bang §«ng D−¬ng gåm bän bï nh×n Nam Kú, Nam Trung Kú, Ailao, Cao Miªn, ngµy 1/8/1946. 16
§©y lµ sù nh©n nh−îng cuèi cïng cña ta nh»m cøu v·n t×nh thÕ hÕt søc khã kh¨n cña ®Êt n−íc lóc ®ã. Ngµy 20/10/1946, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· vÒ ®Õn Tæ quèc trong sù chê ®ãn ®Çy tin t−ëng cña toµn d©n ta. Cuéc hµnh tr×nh ngo¹i giao cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ ph¸i ®oµn ChÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ trªn ®Êt Ph¸p tuy ch−a gi¶i quyÕt ®−îc môc tiªu c¬ b¶n cña cuéc ®µm ph¸n, nh−ng ®· lµm cho nh©n d©n Ph¸p vµ thÕ giíi hiÓu râ h¬n vÊn ®Ò ViÖt Nam, vµ lµm cho sè ®«ng ng−êi Ph¸p ®ång t×nh ñng hé ®éc lËp cña ViÖt Nam. c. ChuÈn bÞ cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vÒ sau Tranh thñ thêi gian hoµ ho·n, ChÝnh phñ vµ nh©n d©n ta ra søc cñng cè, x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l−îng mäi mÆt, chuÈn bÞ cho cuéc kh¸ng chiÕn. ë miÒn Nam, sau HiÖp ®Þnh S¬ bé 6/3/1946, nhiÒu bé ®éi vµ c¸n bé cña ta ®i s©u vµo vïng bÞ t¹m chiÕm, kh«i phôc chÝnh quyÒn d©n chñ nh©n d©n, x©y dùng lùc l−îng vò trang nh©n d©n ®Þa ph−¬ng, ph¸t triÓn chiÕn tranh du kÝch, ph¸t ®éng quÇn chóng ®Êu tranh ph¸ tÒ trõ gian. ë c¸c ®« thÞ, nhÊt lµ ë Sµi Gßn, c¸c cuéc mÝt tinh, biÓu t×nh, ®×nh c«ng, b·i chî næ ra liªn tiÕp. Phong trµo lan réng ®· l«i kÐo c¶ c¸c tÇng líp trÝ thøc, giíi c«ng th−¬ng gia ®Êu tranh ph¶n ®èi “ChÝnh phñ Nam Kú tù trÞ”, ®ßi thèng nhÊt ®Êt n−íc. ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®−îc x©y dùng vµ cñng cè trªn 1.000 x· trong tæng sè 1.234 x· ë Nam Bé. Vïng gi¶i phãng ë n«ng th«n ®−îc më réng gÊp nhiÒu lÇn so víi tr−íc ngµy 6/3/1946, nhiÒu c¨n cø ®Þa lín ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè, nh− §ång Th¸p M−êi, rõng U Minh, chiÕn khu §, c¸c c¨n cø nhá liªn huyÖn, liªn x· còng ®−îc thµnh lËp. Lùc l−îng vò trang ba thø qu©n ë Nam Bé ®−îc x©y dùng vµ cñng cè. ë n«ng th«n, hÇu hÕt c¸c x· ®Òu cã ®éi du kÝch. ë c¸c ®« thÞ, nhÊt lµ ë Sµi Gßn, lùc l−îng tù vÖ ®−îc x©y dùng vµ cñng cè. C¸c ®¬n vÞ bé ®éi tËp trung - c¸c chi ®éi VÖ quèc ®oµn - ®· ®−îc x©y dùng tõ cÊp tØnh ®Õn cÊp khu. Toµn Nam Bé ®· x©y dùng ®−îc 25 chi ®éi, t¨ng 25% so víi lóc míi h×nh thµnh. ë Nam Trung Bé vµ T©y Nguyªn, nhiÒu c¨n cø du kÝch ®−îc h×nh thµnh. Ngoµi c¸c ®¬n vÞ bé ®éi tËp trung ë vïng tù do Liªn khu V, ®Õn th¸ng 7/1946, ë cùc Nam Trung Bé ®· x©y dùng ®−îc 4 trung ®oµn chñ lùc vµ mét tiÓu ®oµn ë T©y Nguyªn - tiÓu ®oµn N’Trangl¬n - gåm hÇu hÕt c¸c chiÕn sÜ lµ ng−êi d©n téc thiÓu sè. ë miÒn B¾c, tranh thñ thêi gian hoµ ho·n sau HiÖp ®Þnh s¬ bé 6/3/1946, qu©n d©n ta ra søc x©y dùng vµ ph¸t triÓn lùc l−îng mäi mÆt. Ngµy 29/5/1946, theo s¸ng kiÕn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, Héi Liªn hiÖp: quèc d©n ViÖt Nam (Héi Liªn ViÖt) ®−îc thµnh 17
lËp, nh»m ®oµn kÕt réng r·i c¸c tæ chøc, c¸c ®¶ng ph¸i vµ c¸ nh©n ch−a tham gia MÆt trËn ViÖt Minh. Ngµy 27/5/1946, Héi nghÞ ®¹i biÓu c«ng nh©n toµn quèc häp ë thñ ®« Hµ Néi, quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam, nh»m ®oµn kÕt lùc l−îng lao ®éng trÝ ãc vµ ch©n tay, kh«ng ph©n biÖt d©n téc, t«n gi¸o, nam n÷ ®Ó “kh¸ng chiÕn - kiÕn quèc”. §Õn cuèi 1946, tæng sè ®oµn viªn c«ng ®oµn c¶ n−íc ®· t¨ng lªn kho¶ng 30 v¹n ng−êi. Ngµy 27/5/1946, §¶ng x· héi ViÖt Nam ra ®êi nh»m tËp hîp trÝ thøc yªu n−íc. Ngµy 20/10/1946, Héi Liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam ®−îc thµnh lËp. Trªn c¬ së MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®−îc cñng cè vµ më réng, §¶ng vµ ChÝnh phñ kiÖn toµn mét b−íc bé m¸y nhµ n−íc, chuÈn bÞ cho cuéc kh¸ng chiÕn l©u dµi. Tõ ngµy 28/10 ®Õn 9/11/1946. Quèc héi n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ kho¸ I kú thø hai häp t¹i Hµ Néi ®· th«ng qua danh s¸ch ChÝnh phñ míi do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®øng ®Çu, vµ b¶n HiÕn ph¸p n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ. B¶n HiÕn ph¸p ®· ph¶n ¸nh nh÷ng th¾ng lîi to lín cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, ph¶n ¸nh tÝnh chÊt c¸ch m¹ng, tÝnh chÊt d©n téc, d©n chñ nh©n d©n cña chÕ ®é míi do C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 mang l¹i. ViÖc Quèc héi th«ng qua b¶n HiÕn ph¸p - ®¹o luËt c¬ b¶n cña nhµ n−íc ViÖt Nam míi - lµ mét th¾ng lîi chÝnh trÞ quan träng. B¶n HiÕn ph¸p ra ®êi ®· lµm cho nhµ n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ cã chç dùa v÷ng ch¾c vÒ ph¸p lý, cã c¬ cÊu hoµn chØnh vµ d©n chñ do nh©n d©n bÇu ra. X©y dùng lùc l−îng vò trang ®−îc ®Æc biÖt chó ý. VÖ quèc ®oµn chÝnh thøc trë thµnh Qu©n ®éi quèc gia cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ tõ ngµy 22/5/1946. Bªn c¹nh x©y dùng lùc l−îng vò trang th−êng trùc, chÝnh phñ quan t©m x©y dùng lùc l−îng b¸n vò trang. §Õn cuèi 1946, ViÖt Nam cã trªn 8 v¹n bé ®éi th−êng trùc, cã gÇn 1 triÖu d©n qu©n tù vÖ ë hÇu kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ. C¸c tr−êng ®µo t¹o c¸n bé chÝnh trÞ, qu©n sù ®−îc thµnh lËp: th¸ng 3/1946 më tr−êng Qu©n chÝnh B¾c S¬n, th¸ng 5/1946 tr−êng Vâ bÞ TrÇn Quèc TuÊn, th¸ng 6/1946 tr−êng Lôc qu©n Qu¶ng Ng·i. §Õn cuèi 1946, c¸c tr−êng qu©n sù ®· ®µo t¹o ®−îc hµng ngµn c¸n bé, bæ sung cho c¸c ®¬n vÞ c¬ së tr−íc khi cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc bïng næ. Trong h¬n mét n¨m, tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®Õn tr−íc toµn quèc kh¸ng chiÕn (9/1945 - 12/1946), v−ît qua mu«n vµn khã kh¨n thö th¸ch to lín, nh©n d©n ta ®· x©y dùng vµ cñng cè chÝnh quyÒn v÷ng m¹nh, ®Êu tranh th¾ng lîi chèng ngo¹i x©m, néi ph¶n, b¶o vÖ v÷ng ch¾c chÝnh quyÒn non trÎ. Cã ®−îc th¾ng lîi ®ã lµ do toµn d©n ta ®oµn kÕt chÆt chÏ, thùc hiÖn sù nghiÖp thiªng liªng “võa kh¸ng chiÕn, võa kiÕn quèc” d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng. “§¶ng ta ®øng ®Çu lµ Hå Chñ tÞch, víi ®−êng lèi chÝnh trÞ v« cïng s¸ng suèt, võa cøng r¾n vÒ nguyªn t¾c, võa mÒm dÎo vÒ s¸ch l−îc, ®· ®−a n−íc nhµ v−ît qua mu«n vµn khã kh¨n t−ëng nh− kh«ng sao v−ît qua næi . Lóc th× hoµ ho·n víi T−ëng ®Ó r¶nh tay ®èi phã víi thùc d©n Ph¸p, lóc 18
th× t¹m hoµ ho·n víi Ph¸p ®Ó ®uæi cæ qu©n T−ëng vµ quÐt s¹ch bän ph¶n ®éng tay sai cña T−ëng, giµnh thêi gian cñng cè lùc l−îng, chuÈn bÞ toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc, ®iÒu mµ §¶ng ®· biÕt ch¾c lµ kh«ng thÓ nµo tr¸nh khái (5. 31). H−íng dÉn häc tËp Néi dung ch−¬ng I bao qu¸t thêi kú lÞch sö tõ sau ngµy 2/9/1945 (sau khi C¸ch m¹ng th¸ng T¸m giµnh th¾ng lîi, n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ tuyªn bè thµnh lËp) ®Õn tr−íc ngµy 19/12/1946 (tr−íc khi cuéc kh¸ng chiÕn toµn quèc chèng thùc d©n Ph¸p trë l¹i x©m l−îc bïng næ), ®−îc thùc hiÖn trong khung thêi gian 10 tiÕt lý thuyÕt. CÇn n¾m v÷ng nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ néi dung cña ch−¬ng: • Bèi c¶nh thÕ giíi vµ ViÖt Nam cña c¸ch m¹ng n−íc ta trong h¬n n¨m ®Çu sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m (9/1945 - 12/1946), bªn c¹nh sù thuËn lîi lµ c¬ b¶n vµ l©u dµi, cã kh«ng Ýt khã kh¨n to lín vµ nguy hiÓm ®Õn sù tån t¹i cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng: + VÒ thuËn lîi, ngoµi ý vÒ n−íc ta ®· giµnh ®−îc ®éc lËp tù do, cÇn më réng thªm ý vÒ sù l·nh ®¹o tµi giái cña §¶ng, ®øng ®Çu lµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh; quÇn chóng giµnh ®−îc quyÒn lµm chñ ®Êt n−íc, n¾m chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ b−íc ®Çu ®−îc h−ëng quyÒn lîi do chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ b−íc ®Çu ®−îc h−ëng quyÒn lîi do chÝnh quyÒn ®−a l¹i, nªn g¾n bã vµ quyÕt t©m b¶o vÖ chÝnh quyÒn, ®ã lµ chÝnh quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n. + VÒ khã kh¨n, cã nhiÒu, cã thÓ nªu thµnh 3 lo¹i: tµn d− cña chÕ ®é cò thùc d©n phong kiÕn ®Ó l¹i hËu qu¶ cña chiÕn tranh ®Õ quèc g©y ra; sù non yÕu cña chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®ang trong “thêi kú trøng n−íc”; nguy hiÓm nhÊt (cÇn ®−îc nhÊn m¹nh) lµ sù chèng ph¸ cña kÎ thï (ngo¹i x©m vµ néi ph¶n) víi lùc l−îng ®«ng (T−ëng, Anh, Ph¸p... vµ c¸c tæ chøc, ®¶ng ph¸i ph¶n ®éng...) vµ m¹nh (gÇn 30 v¹n qu©n). • NhiÖm vô cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong h¬n n¨m ®Çu sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, võa x©y dùng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng míi thµnh lËp, ®ang cßn “trøng n−íc”, võa ®Êu tranh chèng thï trong giÆc ngoµi b¶o vÖ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. + S¸u nhiÖm vô cÊp b¸ch tr−íc m¾t cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam sau th¾ng lîi C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®−îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nªu trong phiªn häp ®Çu tiªn cña Héi ®ång ChÝnh phñ ngµy 3/9/1945: chèng ®ãi, chèng dèt, tæ chøc tæng tuyÓn cö, x©y dùng ®êi sèng míi, xo¸ bá c¸c thø thuÕ v« lý, b¶o ®¶m quyÒn lùc do tÝn ng−ìng. Sau ®ã, Ng−êi bæ sung vµ kh¸i qu¸t thµnh 3 nhiÖm vô lín lµ diÖt giÆc ®ãi, diÖt giÆc dèt, diÖt giÆc ngo¹i x©m. 19
+ ChÝnh quyÒn c¸ch m¹ng ®−îc x©y dùng kh«ng ph¶i trong mét hay mét sè lÜnh vùc mµ trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ - qu©n sù, kinh tÕ - tµi chÝnh, v¨n ho¸ - gi¸o dôc. + §Êu tranh chèng ngo¹i x©m, néi ph¶n, b¶o vÖ chÝnh quyÒn, tr¶i qua hai thêi kú víi mèc 6/3/1946, ngµy ký HiÖp ®Þnh S¬ bé gi÷a ta vµ Ph¸p: Thêi kú tr−íc 6/3/1946: Ta hoµ ho·n víi T−ëng Giíi Th¹ch ë miÒn B¾c, tËp trung lùc l−îng c¶ n−íc ®¸nh Ph¸p ë miÒn Nam tranh thñ thêi gian hoµ ho·n ®Ó x©y dùng vµ cñng cè chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vÒ mäi mÆt, thÓ hiÖn chÝnh quyÒn cña d©n, do d©n vµ v× d©n. CÇn lµm râ, t¹i sao chØ cã thÓ ®¸nh Ph¸p ë miÒn Nam, nh−ng l¹i kh«ng thÓ ®¸nh T−ëng, mµ chØ cã thÓ hoµ ho·n vµ nh©n nh−îng T−ëng ë miÒn B¾c. Ssù nh©n nh−îng cña ta ®èi víi T−ëng lµ rÊt lín, nh−ng kh«ng v−ît qu¸ giíi h¹n cho phÐp vµ kh«ng chªnh lÖch h−íng c¸ch m¹ng. Thêi kú tõ 6/3/1946: Ta hoµ ho·n víi Ph¸p, m−în tay Ph¸p ®Ó ®uæi T−ëng khái n−íc ta, tranh thñ thêi gian hoµ ho·n ®Ó chuÈn bÞ lùc l−îng mäi mÆt ®¸nh Ph¸p vÒ sau. CÇn lµm râ, t¹i sao ta vµ Ph¸p cã thÓ ®i ®Õn hoµ ho·n víi nhau; ®¸nh gi¸ kh¸ch quan néi dung hoµ ho·n (thÓ hiÖn trong néi dung HiÖp ®Þnh s¬ bé 6/3/1946 vµ T¹m −íc 14/9/1946), nh÷ng g× ta ®−îc vµ ch−a ®−îc trong néi dung hoµ ho·n vµ ý nghÜa cña c¸i ta ®¹t ®−îc. Khi häc ch−¬ng nµy, cÇn hiÓu râ thªm mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña lÞch sö d©n téc, lµ d©n téc ta tõng ph¶i chèng l¹i nh÷ng kÎ thï lín m¹nh cña c¸c thêi ®¹i, thËm chÝ cã thêi kú ph¶i chèng l¹i kh«ng nh÷ng mét mµ nhiÒu kÎ thï lín m¹nh nh− thêi kú 1945 - 1946; hiÓu râ lêi nãi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®−îc thÓ hiÖn trong thêi kú nµy lµ “giµnh chÝnh quyÒn ®· khã, gi÷ chÝnh quyÒn cµng khã h¬n”; vµ thÊy râ sù l·nh ®¹o tµi t×nh cña §¶ng vµ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®−a ®Êt n−íc ta qua ®−îc thêi kú ®Çy nh÷ng khã kh¨n hiÓm nguy, kh¸c nµo “ngµn c©n treo sîi tãc”. C©u hái «n tËp ch−¬ng I 1. Trong h¬n n¨m ®Çu sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m (tõ 9/1945 ®Õn 12/1946), c¸ch m¹ng n−íc ta cã nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n g×? 2. Néi dung vµ ý nghÜa cña c«ng cuéc x©y dùng chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng trong n¨m ®Çu cña n−íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ (9/1945 - 12/1946). 3. Cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p trë l¹i x©m l−îc cña nh©n d©n Nam Bé vµ Nam Trung Bé ®· diÔn ra nh− thÕ nµo? ý nghÜa? 20