Luận án Tiến sĩ: Đặc điểm sinh vật học, sinh thái học và biện pháp phòng chống bọ nẹt Thosea obliquistriga Hering (Lepidoptera: Eucleidae) hại dong riềng ở Hưng Yên và Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI<br /> <br /> TRỊNH VĂN MỴ<br /> <br /> ĐẶC ĐIỂM SINH VẬT HỌC, SINH THÁI HỌC VÀ BIỆN PHÁP<br /> PHÒNG CHỐNG BỌ NẸT Thosea obliquistriga Hering (Lepidoptera:<br /> Eucleidae) HẠI DONG RIỀNG Ở HƯNG YÊN VÀ HÀ NỘI<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP<br /> <br /> Chuyên ngành: Bảo vệ thực vật<br /> Mã số<br /> <br /> : 62.62.10.01<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: GS. TS. Nguyễn Văn Đĩnh<br /> <br /> HÀ NỘI, 2012<br /> <br /> i<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số<br /> liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được sử dụng để<br /> bảo vệ một học vị nào. Các tài liệu trích dẫn được chỉ rõ nguồn gốc và mọi sự<br /> giúp đỡ đã được cám ơn.<br /> Hà Nội, ngày tháng năm 2012<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Trịnh Văn Mỵ<br /> <br /> ii<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Hoàn thành luận án này, trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới<br /> GS.TS. Nguyễn Văn Đĩnh đã tận tình hướng dẫn, dìu dắt tôi trong suốt quá<br /> trình thực hiện đề tài.<br /> Tôi xin trân trọng cảm ơn các thày, cô giáo Bộ môn Côn trùng, Khoa<br /> Nông học và Viện Đào tạo sau đại học, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội đã<br /> quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi về mọi mặt cho tôi thực hiện đề tài.<br /> Tôi xin trân trọng cảm ơn GS.TS Hà Quang Hùng, TS. Nguyễn Như<br /> Cường, TS. Stephen A.Marshal đã giúp đỡ tôi trong việc định tên các loài côn<br /> trùng mới của luận án.<br /> Tôi xin trân trọng cám ơn Lãnh đạo Viện Cây lương thực và Cây thực<br /> phẩm và CBCC Trung tâm Nghiên cứu và phát triển Cây có củ (Viện<br /> CLT&CTP) đã tận tình và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá<br /> trình thực hiện đề tài.<br /> Tôi xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo và bà con nông dân vùng sản xuất<br /> dong riềng thuộc tỉnh Hưng Yên và Hà Nội đã giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên<br /> cứu và triển khai thí nghiệm tại địa phương.<br /> Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới các bạn bè, đồng nghiệp người thân<br /> trong gia đình đã tận tình động viên, giúp đỡ trong suốt thời gian thực hiện<br /> luận án.<br /> Hà Nội, ngày 28 tháng 8 năm 2012<br /> Tác giả luận án<br /> <br /> Trịnh Văn Mỵ<br /> <br /> iii<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Nội dung<br /> <br /> Trang<br /> <br /> Lời cam đoan<br /> <br /> i<br /> <br /> Lời cảm ơn<br /> <br /> ii<br /> <br /> Mục lục<br /> <br /> iii<br /> <br /> Danh mục ký hiệu và chữ viết tắt<br /> <br /> vii<br /> <br /> Danh mục các bảng<br /> <br /> viii<br /> <br /> Danh mục các hình<br /> <br /> xi<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> Tính cấp thiết của đề tài<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> Mục đích và yêu cầu đề tài<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> <br /> 4<br /> <br /> Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1.1<br /> <br /> Cơ sở khoa học của đề tài nghiên cứu<br /> <br /> 5<br /> <br /> 1.2<br /> <br /> Khái quát tình hình sản xuất dong riềng và phòng chống bọ nẹt<br /> tại Hưng Yên và Hà Nội<br /> <br /> 7<br /> <br /> 1.2.1 Tình hình sản xuất dong riềng tại Hưng Yên<br /> <br /> 7<br /> <br /> 1.2.2 Tình hình sản xuất dong riềng tại Hà Nội<br /> <br /> 8<br /> <br /> 1.3<br /> <br /> Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước về sâu, nhện hại và<br /> thiên địch của chúng trên dong riềng<br /> <br /> 1.3.1 Nghiên cứu ở nước ngoài<br /> 1.3.2 Những nghiên cứu trong nước<br /> Chương 2 NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1<br /> <br /> Địa điểm và thời gian nghiên cứu<br /> <br /> 2.1.1 Địa điểm nghiên cứu<br /> <br /> 9<br /> 9<br /> 23<br /> 30<br /> 30<br /> 30<br /> <br /> iv<br /> <br /> 2.1.2 Thời gian nghiên cứu<br /> 2.2<br /> <br /> Đối tượng, vật liệu và dụng cụ nghiên cứu<br /> <br /> 30<br /> 30<br /> <br /> 2.2.1 Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> 30<br /> <br /> 2.2.2 Vật liệu nghiên cứu<br /> <br /> 30<br /> <br /> 2.2.3 Dụng cụ nghiên cứu<br /> <br /> 31<br /> <br /> 2.3<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> <br /> 33<br /> <br /> 2.4<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> 33<br /> <br /> 2.4.1 Phương pháp điều tra thành phần sâu, nhện hại và thiên địch<br /> trên dong riềng<br /> <br /> 33<br /> <br /> 2.4.2 Phương pháp nghiên cứu đặc điểm hình thái và sinh học của<br /> bọ nẹt Thosea obliquistriga Hering<br /> 2.4.3 Nghiên cứu sinh thái học cơ bản của bọ nẹt T. obliquistriga<br /> <br /> 34<br /> 39<br /> <br /> 2.4.4 Phương pháp xác định thiên địch trên dong riềng tại Hưng Yên,<br /> Hà Nội<br /> <br /> 41<br /> <br /> 2.4.5 Phương pháp xác định sự ký sinh của loài ruồi giả ong<br /> S. macer (RGO) trên các pha phát dục của bọ nẹt T. obliquistriga<br /> <br /> 42<br /> <br /> 2.4.6 Phương pháp đánh giá năng suất củ của dong riềng ở các mức<br /> hại tại các giai đoạn sinh trưởng của dong riềng<br /> <br /> 43<br /> <br /> 2.4.7 Phương pháp điều tra tỷ lệ nhộng trên tàn dư dong riềng<br /> <br /> 44<br /> <br /> 2.4.8 Đánh giá tính nhiễm bọ nẹt T. obliquistriga của một số giống<br /> dong riềng<br /> <br /> 45<br /> <br /> 2.4.9 Phương pháp thử hiệu lực một số loại thuốc hóa học trừ bọ nẹt<br /> <br /> 45<br /> <br /> 2.4.10 Mô hình quản lý tổng hợp bọ nẹt T. obliquistriga hại dong riềng<br /> <br /> 47<br /> <br /> 2.5<br /> <br /> Phương pháp tính toán và xử lý số liệu<br /> <br /> Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1<br /> <br /> Thành phần sâu, nhện hại trên dong riềng tại Hưng Yên và Hà Nội<br /> <br /> 49<br /> 50<br /> 50<br /> <br />