Luận án Tiến sĩ Khoa học Chính trị: Thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Gaocaolon6 Gaocaolon6 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:180

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án gồm 4 chương với các nội dung: tổng quan tình hình nghiên cứu; cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều; thực trạng thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long; quan điểm và giải pháp thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học Chính trị: Thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH Lữ Quang Ngời THỰC THI CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO THEO CHUẨN NGHÈO TIẾP CẬN ĐA CHIỀU Ở TỈNH VĨNH LONG LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ Nghệ An, 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH Lữ Quang Ngời THỰC THI CHÍNH SÁCH GIẢM NGHÈO THEO CHUẨN NGHÈO TIẾP CẬN ĐA CHIỀU Ở TỈNH VĨNH LONG Chuyên ngành: Chính trị học Mã số: 9310201 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ Người hướng dẫn khoa học : 1. PGS.TS Lê Văn Đính 2. PGS.TS Đinh Trung Thành Nghệ An, 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng cá nhân tôi. Các kết quả số liệu nêu trong luận án này là trung thực và chưa từng được công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào. Nếu có gì sai sót tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Nghệ An, 2020 TÁC GIẢ Lữ Quang Ngời
LỜI CẢM ƠN Tác giả luận án xin trân trọng cảm ơn tập thể lãnh đạo và quý thầy cô Trường Đại học Vinh, Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn, Phòng Đào tạo Sau đại học của Nhà trường. Đặc biệt gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất đến PGS.TS Lê Văn Đính, PGS.TS Đinh Trung Thành đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tác giả hoàn thành luận án. Tác giả xin cảm ơn lãnh đạo cơ quan công tác, những người thân trong gia đình cùng anh em bạn bè đã luôn ủng hộ, tạo điều kiện, khuyến khích động viên, chia sẻ khó khăn trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nguyên nghĩa 1 ADB Ngân hàng Phát triển Châu Á 2 ASXH An sinh xã hội 3 BHYT Bảo hiểm y tế 4 CSXH Chính sách xã hội 5 CT-XH Chính trị xã hội 6 DA Dự án 7 HĐND Hội đồng nhân dân 8 HĐCS Hoạch định chính sách 9 KCB Khám chữa bệnh 10 KT-XH Kinh tế - xã hội 11 NSTW Ngân sách trung ương 12 TB-XH Thương binh - Xã hội 1 NXB Nhà xuất bản 3 UBND Ủy ban nhân dân 14 UNDP Chương trình phát triển Liên hợp quốc 15 XĐGN Xóa đói giảm nghèo 16 XHH Xã hội hóa 17 WB Ngân hàng Thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Chuẩn nghèo của Việt Nam được xác định qua các thời kỳ (1993 - 2015)…………………………………………………………………....43 Bảng 2.2. Xác định nghèo đa chiều ở Việt Nam……………………………...44 Bảng 2.3 Đề xuất các chiều và chỉ số đo lường nghèo đa chiều tại Việt Nam… ..47 Bảng 3.1 Thống kê tỷ lệ hộ nghèo ở tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2011 – 2015..........................................................................................................90 Bảng 3.2 Tổng hơp số liệu hộ nghèo trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2016-2019………………………………………………………………112 Bảng 3.3 Kết quả đánh giá chính sách có tính đặc thù quan trọng nhất để giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long…115 Bảng 3.4 Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến tình hình nghèo ở tỉnh Vĩnh Long hiện nay……………………………………...116 Bảng 3.5 Kết quả đánh giá nguyên nhân hạn chế trong việc xây dựng và thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều tỉnh Vĩnh Long…………………………………………………………118 Bảng 3.6 Đánh giá mức độ hạn chế trong xây dựng và thực thi chính sách giảm nghèo ở tỉnh Vĩnh Long hiện nay………………………………..119 Bảng 4.1 Bộ chỉ số tham vấn………………………………………………….129
MỤC LỤC Trang A MỞ ĐẦU 1 B NỘI DUNG 11 Chương 1 Tổng quan tình hình nghiên cứu 11 1.1. Các nghiên cứu liên quan công bố trong và ngoài nước 11 1.2 Một số nhận xét về các công trình nghiên cứu 33 1.3 Những vấn đề luận án cần tập trung nghiên cứu giải quyết 36 Chương 2 Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều 38 2.1 Những vấn đề lý luận cơ bản về nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều và chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa 38 chiều 2.2 Thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa 54 chiều 2.3 Kinh nghiệm một số địa phương và bài học về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều cho tỉnh Vĩnh 69 Long Chương 3 Thực trạng thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long 77 3.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Vĩnh Long tác động đến thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa 77 chiều 3.2 Thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa 91 chiều ở tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2016-2019 3.3 Đánh giá chung về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn
nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long 111 Chương 4 Quan điểm và giải pháp thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 123 hiện nay 4.1 Quan điểm, mục tiêu thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long 123 4.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả hực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long 133 C Kết luận 151 D Danh mục các công trình đã công bố của tác giả liên quan 155 đến đề tài E Danh mục tài liệu tham khảo 155 G. Phụ lục 166
1 A. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước ta xác định giảm nghèo là mục tiêu xuyên suốt trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh của đất nước và đã có nhiều chủ trương, chính sách về giảm nghèo; nước ta được Liên hợp quốc công nhận là một trong các quốc gia đi đầu trong việc thực hiện một số mục tiêu Thiên niên kỷ [24, tr.70,71]. Chính phủ đã phê duyệt Đề án tổng thể chuyển đổi phương pháp tiếp cận đo lường nghèo từ đơn chiều sang đa chiều (9/2015) với mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, cơ bản bảo đảm mức tối thiểu về thu nhập, tiếp cận giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin, góp phần từng bước nâng cao thu nhập, tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản, bảo đảm an sinh xã hội, bình đẳng và hạnh phúc của nhân dân. Việt Nam là quốc gia tiên phong trong khu vực Đông Nam Á và châu Á trong đo lường nghèo đa chiều với chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều được ban hành theo Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 27/11/2015 áp dụng cho giai đoạn 2016-2020. Trong bối cảnh đó, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Vĩnh Long khóa X khi thống nhất ban hành Nghị quyết về giảm nghèo theo phương pháp tiếp cận đa chiều giai đoạn 2016-2020 đã nêu rất rõ: “…bảo đảm đến cuối năm 2020 thu nhập bình quân đầu người của hộ nghèo tăng lên 2 lần so với cuối năm 2015; cơ bản đáp ứng khả năng tiếp cận của hộ nghèo đối với các dịch vụ y tế, giáo dục, tiếp cận thông tin, nhà ở, nước sạch, vệ sinh; giải quyết một cách cơ bản về kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở các huyện nghèo, xã, thôn đặc biệt khó khăn theo tiêu chí nông thôn mới”[17]. Như vậy, cùng với việc hỗ trợ cho người nghèo nâng cao thu nhập cải thiện đời sống, việc cần làm sắp đến là hỗ trợ để họ có thể tiếp cận được các dịch vụ xã hội cơ bản. Thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Vĩnh Long, các cấp, các ngành ở Vĩnh Long đã triển khai các chủ trương, chính sách của cấp trên đến các đoàn thể và nhân dân; phân công cán bộ, công chức theo dõi, giúp
2 đỡ, hướng dẫn bản trong quá trình thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều. Để thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, tỉnh Vĩnh Long đã chỉ đạo các địa phương rà soát, điều tra, xác định chính xác đối tượng thụ hưởng chính sách bảo đảm tính minh bạch, đúng quy định, đúng đối tượng, từ đó hỗ trợ tạo điều kiện cho các hộ nghèo vay vốn phát triển sản xuất nhằm khắc phục tình trạng trông chờ, ỷ lại của đối tượng thụ hưởng... Cùng với đó, các cấp ủy đảng, chính quyền, các đoàn thể đã lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức hướng dẫn cách sản xuất, khuyến nông, khuyến công và chuyển giao khoa học - kỹ thuật, công nghệ để người dân áp dụng vào phát triển kinh tế nhằm xóa nghèo nhanh và bền vững. Theo số liệu thống kê của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh, qua hơn 4 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh, thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều đã có nhiều chuyển biến tích cực; nhận thức của người dân nói chung và của chính người nghèo nói riêng từng bước được nâng lên, ý thức vươn lên thoát nghèo của người nghèo được thay đổi. Số hộ nghèo và tỷ lệ hộ nghèo hàng năm đều giảm và có xu hướng bền vững hơn. Cơ cấu các ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp giảm dần, lĩnh vực công nghiệp - xây dựng và dịch vụ - thương mại tăng; tỷ trọng lao động trong các ngành chuyển dịch theo hướng tích cực. Cùng với việc giảm tỷ lệ hộ nghèo hàng năm, đời sống nhân dân cũng dần được cải thiện rõ rệt. Mặc dù đã đạt được những kết quả quan trọng, tuy nhiên thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long vẫn gặp phải một số khó khăn, vướng mắc, như: Một số mô hình phát triển sản xuất, chăn nuôi chưa duy trì và nhân ra diện rộng; tái cơ cấu ngành nông nghiệp chậm. Mức độ đầu tư, quy mô sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp còn nhỏ, công nghệ sản xuất lạc hậu, số lượng, chất lượng sản phẩm không cao, sức cạnh tranh trên thị trường thấp; việc điều tra, rà soát hộ nghèo hàng năm thực hiện đúng quy trình nhưng có huyện, xã kết quả chưa được như
3 mong muốn, chưa phản ánh đúng tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn... Thời gian tới, một trong những mục tiêu lớn của tỉnh Vĩnh Long trong thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, đó là tăng dần sự chủ động tiếp cận các chính sách về giảm nghèo đối với người nghèo, nhất là tiếp cận vốn vay để sản xuất, phát huy tính tự lực, chủ động tiếp cận các dịch vụ xã hội, tránh việc hộ nghèo có tâm lý ỷ lại vào sự hỗ trợ, không có tư tưởng vươn lên thoát nghèo. Để thực hiện mục tiêu này, cùng với việc thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, tỉnh Vĩnh Long tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước về giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều. Cùng với đó, từ việc triển khai những dự án, mô hình phù hợp với điều kiện địa phương sẽ nhân rộng, khuyến khích người dân làm giàu trên chính mảnh đất quê hương. Trong bối cảnh kinh tế xã hội của Việt Nam cũng như của địa phương đã có nhiều thay đổi, chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều được ban hành theo Quyết định số 59/2015/QĐ-TTg cần được xem xét, đánh giá sự phù hợp, tính khách quan và bền vững trong việc xác định hộ nghèo ở địa phương. Việc đánh giá kết quả thực thi chính sách giảm nghèo thời gian qua nhằm có giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều trong những năm tới, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Long là vấn đề vô cùng cấp thiết, nhưng chưa có tác giả nào nghiên cứu chuyên sâu và toàn diện, do vậy tác giả chọn đề tài “Thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long” làm luận án tiến sĩ. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
4 Thứ nhất, tổng quan kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học có liên quan đến đề tài, đánh giá những kết quả các công trình đã đạt được, chỉ ra khoảng trống cần tiếp tục nghiên cứu. Thứ hai, hệ thống hóa, bổ sung một số vấn đề lý luận về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều. Thứ ba, đánh giá thực trạng thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long. Thứ tư, đề xuất quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long trong bối cảnh mới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long. 3.2. Phạm vi nghiên cứu 3.2.1.Về nội dung Quá trình chính sách bao gồm 3 giai đoạn cơ bản là: hoạch định chính sách, thực thi chính sách và đánh giá chính sách, trong đó giai đoạn thực thi chính sách có ý nghĩa quyết định đến kết quả và hiệu quả mà chính sách mang lại cho đời sống xã hội. Luận án tập trung đi sâu nghiên cứu về quy trình tổ chức thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở Vĩnh Long. 3.2.2. Về không gian Luận án tập trung nghiên cứu thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long. 3.2.3. Về thời gian
5 Nghiên cứu thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long trong giai đoạn từ năm 2011 đến 2020 (theo Chương trình mục tiêu Quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2012 – 2015, chiến lược xóa đói giảm nghèo giai đoạn 2010-2020 và quyết định số: 59/2015/QĐ- TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 – 2020), xây dựng định hướng nâng chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở Vĩnh Long giai đoạn đến 2025 và những năm tiếp theo. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Đề tài được nghiên cứu dựa trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam; chính sách, pháp luật của Nhà nước về chính sách an sinh xã hội nói chung và chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều nói riêng. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng bao gồm: - Phương pháp nghiên cứu văn kiện, tài liệu Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, văn bản pháp luật, tài liệu, giáo trình và các công trình, bài viết có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. Đề tài cũng kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có, bổ sung và phát triển các luận cứ khoa học và thực tiễn mới phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài. Các thông tin thu thập được từ hệ thống cơ sở dữ liệu thứ cấp của Tổng cục Thống kê, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban Dân tộc và Ủy ban nhân dân các tỉnh thuộc phạm vi nghiên cứu. Đối với thông tin thứ cấp từ Tổng cục thống kê, luận án sẽ tiếp cận nguồn chính là: Tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2019. Về hệ thống cơ sở dữ liệu của các bộ: Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Xây dựng, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Ủy ban Dân tộc và Tỉnh ủy, HĐND,Ủy ban
6 nhân dân tỉnh Vĩnh Long, luận án chủ yếu tiếp cận các số liệu liên quan đến các hợp phần của chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều như; hỗ trợ ưu đãi cho hộ nghèo, hỗ trợ giáo dục cho người nghèo, hỗ trợ y tế cho người nghèo, qua đó đối chiếu với tình hình thực tế để có thể có một bức tranh tổng thể về thực trạng thực hiện những hợp phần nói trên của chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long. – Chọn mẫu điều tra Tham gia vào chương trình giảm nghèo có các cán bộ làm công tác quản lý và trực tiếp thực thi chính sách giảm nghèo, do đó nghiên cứu sinh tiến hành phỏng vấn 200 cán bộ các cấp. Sở dĩ nghiên cứu sinh lựa chọn 200 mẫu đó là do với số lượng mẫu này có thể đủ điều kiện để đưa các số liệu vào phân tích định lượng theo lý thuyết, số lượng mẫu được phân bổ như sau: Cán bộ quản lý và trực tiếp thực thi chính sách giảm nghèo: 200, trong đó: - Sở Lao động - Thương binh và Xã hội: 30 - Sở Kế hoạch và Đầu tư: 11 - Sở Nông nghiệp và PTNN: 11 - Sở Y tế: 10 - Sở Giáo dục và Đào tạo: 11 - Ngân hàng chính sách xã hội: 10 - Hội Phụ nữ: 29 - Hội Cựu chiến binh: 10 - UBND 5 huyện/thị xã: 68 - Ban Dân tộc: 10 Ngoài bảng hỏi được thiết kế để thu thập thông tin định lượng còn có các công cụ thu thập thông tin định tính để vừa đi sâu tìm ra những vấn đề mới, vừa tính được tần suất và tương quan giữa các số liệu liên quan . - Phương pháp thống kê mô tả
7 Dựa trên các thông tin số liệu mới nhất mà luận án có thể thu thập được từ các nguồn thông tin rất đáng tin cậy (từ các cơ quan thống kê, các cuộc điều tra), phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích thực trạng tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều dựa trên các số liệu thứ cấp và sơ cấp. - Phương pháp chuyên gia: Trong quá trình thực hiện luận án, tác giả trực tiếp tham khảo ý kiến 330 lượt các cán bộ khoa học, các nhà quản lý có kinh nghiệm để tham vấn về Bộ chiều chỉ số đo lường nghèo đa chiều mới cho tỉnh Vĩnh Long trong giai đoạn 2021-2025 (Phụ lục 2) - Phương pháp điều tra phỏng vấn: Được sử dụng khi phân tích các vấn đề nhạy cảm và khó áp dụng các mô hình toán học trong quá trình phân tích. Phương pháp này có nhược điểm dễ bị chi phối bởi ý kiến chủ quan của người được phỏng vấn cũng như cách thức đặt câu hỏi. - Phương pháp tổng hợp, phân tích dữ liệu và số liệu: Được sử dụng khi tiến hành đánh giá những nội dung có tính hệ thống hóa cao. Bằng phương pháp này cho phép quan sát được kết quả thay đổi của vấn đề liên quan đến chính sách. Tuy nhiên những kết luận được rút ra từ phương pháp này có độ tin cậy không cao nếu như số liệu bị gián đoạn. - Phương pháp phân tích: Dựa trên kết quả đầu ra của một chính sách cụ thể, phương pháp này có ưu điểm có thể dùng kết quả theo dõi giám sát của các chính sách để đánh giá chính sách và đây cũng là phương pháp được sử dụng phổ biến, nhưng phương pháp này cũng có hạn chế đó là cùng một vấn đề nhưng các chính sách khác nhau có kết luận có thể trái ngược nhau nên gây khó khăn trong việc đưa ra kết luận cuối cùng. Phương pháp phân tích định tính dùng để khám phá, điều chỉnh và bổ sung các biến quan sát đại diện cho các thành phần của các chính sách. Nghiên cứu định tính được sử dụng xuyên suốt quá trình nghiên cứu nhằm tổng hợp phân tích các chính sách có liên quan đến thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long.
8 5. Đóng góp mới của luận án 5.1. Về mặt lý luận - Hệ thống hóa và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, trên cơ sở đó xây dựng và đề xuất các chiều và chỉ số đo lường nghèo đa chiều tại Việt Nam. - Luận án tiến hành khảo sát, đánh giá thực trạng thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long, làm rõ những kết quả đạt được, những hạn chế cần khắc phục trong giai đoạn tới - Xây dựng định hướng, mục tiêu, phương án thiết kế chuẩn nghèo ở tỉnh Vĩnh Long: Hướng tới xây dựng chuẩn nghèo theo cách tiếp cận quốc tế; rà soát, bổ sung, sửa đổi đa chiều và chỉ số để đảm bảo phản ánh các quyền cơ bản; cân nhắc về chiều, chỉ số thích ứng với thiên tai, biến đổi khí hậu; sửa đổi ngưỡng thiếu hụt các chiều, chỉ số cũ để phù hợp với bối cảnh mới. 5.2. Về mặt thực tiễn - Qua phân tích, đánh giá các bước trong quy trình tổ chức thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều, luận án sẽ tổng kết thực tiễn và chỉ ra những vấn đề bất cập trong thực thi chính sách cũng như nguyên nhân của những bất cập trong quá trình thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở địa phương. - Trên cơ sở thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều của Vĩnh Long, luận án đề xuất các giải pháp thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều phù hợp với đặc thù của khu vực Tây Nam Bộ nói chung, Vĩnh Long nói riêng góp phần thực hiện thành công Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. - Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ trở thành nguồn tài liệu tham khảo cho những người làm công tác giảng dạy về chính sách, cho sinh viên, học viên nhất là học viên chuyên ngành chính sách công, chính trị học, hành chính công, quản lý công ở các bậc đại học và sau đại học tra cứu, khảo nghiệm trong quá trình
9 học tập và nghiên cứu về chính sách công trong đó có chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều. - Góp phần hiện thực hóa Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về một số vấn đề chính sách xã hội giai đoạn 2012 – 2020 (Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 01 tháng 06 năm 2012). 6. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu 6.1. Câu hỏi nghiên cứu Luận án được thực hiện xuất phát từ những câu hỏi nghiên cứu sau: - Cơ sở lý luận về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận tiếp cận đa chiều đã hoàn chỉnh chưa? - Việc thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long đã đạt được kết quả như thế nào? - Để nâng cao hiệu quả thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở Vĩnh Long hiện nay cần phải thực hiện những giải pháp nào? 6.2. Giả thuyết nghiên cứu. Chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều đã được tổ chức triển khai thực thi ở Vĩnh Long nhưng chưa mang lại kết quả và hiệu quả như mong muốn của nhà nước cũng như của các đối tượng chính sách. Vì vậy, chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều nếu được tổ chức thực hiện một cách khoa học, hợp lý và phù hợp với điều kiện thực tiễn ở Vĩnh Long thì kết quả mang lại sẽ cao hơn so với hiện tại. 7. Kết cấu của luận án Tên luận án: Thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long. Ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và phần phụ lục, luận án được kết cấu thành 4 chương như sau: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
10 Chương 2. Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều Chương 3. Thực trạng tổ chức thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở tỉnh Vĩnh Long Chương 4. Quan điểm và giải pháp thực thi chính sách giảm nghèo theo chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều ở Vĩnh Long trong giai đoạn hiện nay.
11 B. NỘI DUNG Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. Các nghiên cứu liên quan công bố trong và ngoài nước 1.1.1. Các nghiên cứu về thực thi chính sách 1.1.1.1. Các nghiên cứu của các tác giả nước ngoài Theo các tác giả: Elizabeth Eppel, David Tuner và Amanda Wolf, trong bài viết Experimentation and learning in public policy implementation: Implementations for public management (Thực nghiệm và học tập trong thực thi chính sách: Những hàm ý cho quản lý công), 6/2011 [87], thực hiện chính sách vốn là rất phức tạp cho dù mục tiêu chính sách được tuyên bố là đơn giản hay phức tạp. Có hai mô hình thiết kế và thực hiện chính sách trái ngược nhau, đó là mô hình thiết kế và thực hiện chính sách thể hiện vai trò trung tâm của cơ quan nhà nước và mô hình thiết kế và thực hiện chính sách thực nghiệm. Những đặc điểm của thực hiện chính sách, các nhân tố và vai trò trung tâm của cơ quan nhà nước trong thực hiện chính sách sẽ ảnh hưởng như thế nào đến kết quả của chính sách cũng đã được tác giả trình bày tương đối hệ thống. Basir Chand trong bài viết Public Policy: Implementation Approaches (Chính sách công: Các phương pháp tiếp cận thực hiện) 2009 [85], trên cơ sở so sánh hai phương pháp tiếp cận thực hiện chính sách công là phương pháp từ trên xuống và phương pháp từ dưới lên, tác giả đã đề xuất vận dụng thêm các phương pháp khác nhau như: phương pháp cơ cấu, phương pháp thủ tục, phương pháp hành vi và phương pháp chính trị trong quá trình thực hiện chính sách trên cơ sở thấu hiểu bản chất của chính sách. Cuốn sách Public Policy Analysis An Introduction (Phân tích chính sách nhập môn) của William N Dunn, NXB Prentice Hall, 2007. Cuốn sách này đã đề cập và phân tích một số nội dung liên quan đến những nội dung như: Cấu trúc