ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------
PHAN BẢO DƢƠNG
BÁO CHÍ CÀ MAU VỚI VIỆC GIÁO DỤC
LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG
CHO THANH NIÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
Cà Mau – 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------------
PHAN BẢO DƢƠNG
BÁO CHÍ CÀ MAU VỚI VIỆC GIÁO DỤC
LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG
CHO THANH NIÊN
Chuyên ngành: Báo chí học (định hướng ứng dụng)
Mã số: 8320101.01 (UD)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
thạc sĩ khoa học
PGS. TS Đinh Văn Hƣờng TS. Dƣơng Văn Thắng
Cà Mau – 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, dưới sự
hướng dẫn khoa học của Tiến sĩ Dương Văn Thắng. Các số liệu thống kê, kết quả
nghiên cứu, phát hiện mới là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công
trình nghiên cứu khoa học nào trước đây. Luận văn có sử dụng, phát triển, kế thừa
một số tư liệu, số liệu, kết quả nghiên cứu từ các sách, giáo trình, tài liệu…liên quan
đến nội dung đề tài.
Tác giả luận văn
Phan Bảo Dương
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập và thực hiện luận văn Cao học, tôi đã nhận được rất
nhiều sự chỉ dẫn nhiệt tình của quý Thầy, Cô giáo Viện Đào tạo Báo chí và Truyền
thông, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội).
Tôi vô cùng quý trọng, biết ơn sự chỉ dẫn đó và xin trân trọng gửi lời tri ân đến toàn
thể quý Thầy, Cô giáo. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy Tiến sĩ
Dương Văn Thắng - với những kiến thức uyên bác và kinh nghiệm của mình, Thầy
đã tận tâm, tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Và hơn
hết, trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã được lĩnh hội, học tập ở Thầy một tinh
thần nghiên cứu nghiêm túc, thái độ làm việc khoa học, chặt chẽ và hiệu quả. Xin
được gửi đến Thầy sự kính trọng và lời cảm ơn chân thành.
Xin trân trọng cảm ơn Ban Biên tập, Ban Giám đốc, phóng viên, biên tập
viên các cơ quan Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài Phát thanh – Truyền hình Cà
Mau đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu
khoa học của mình. Xin cảm ơn gia đình, những người thân yêu và bạn bè đã luôn
tin tưởng, động viên, ủng hộ, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn.
Trong quá trình thực hiện đề tài luận văn, chắc chắn rằng không thể tránh
khỏi những hạn chế, thiếu sót nhất định. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp,
chỉ bảo của Hội đồng Khoa học, quý Thầy, Cô giáo để luận văn hoàn thiện hơn và
có chất lượng tốt nhất.
Cà Mau, tháng 10 năm 2020
Phan Bảo Dương
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 5
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 5
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................................................... 7
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................. 10
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 10
5. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 11
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn .................................................................................. 12
7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................. 12
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN BÁO CHÍ VỚI VIỆC GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG
CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN .......................... 13
1.1. Một số vấn đề tổng quan về giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên ......................................................................................................... 13
1.1.1. Khái niệm, vị trí, vai trò của thanh niên ......................................................... 13
1.1.2. Lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của thanh niên ................................. 14
1.1.3. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên .................. 16
1.1.4. Tầm quan trọng của việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên .................................................................................................................. 18
1.2. Cơ sở lý luận báo chí liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............................... 19
1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ giáo dục chính trị, tư tưởng của báo chí ..................... 19
1.2.2. Tác động của báo chí đến đời sống xã hội dưới góc nhìn của lý thuyết truyền
thông .......................................................................................................................... 21
1.3. Quan điểm của Đảng, Nhà nƣớc và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về vai trò của báo
chí với việc giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ........... 24
1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ................................................................. 24
1.3.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của báo chí với việc giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ................................................................... 26
1.4. Vai trò, nhiệm vụ và những yếu tố tác động, ảnh hƣởng tới việc giáo dục lý
tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí ....................... 29
1.4.1. Vai trò, nhiệm vụ ............................................................................................. 29
1
1.4.2. Những yếu tố tác động .................................................................................... 31
Tiểu kết Chƣơng 1 ................................................................................................... 37
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG THÔNG TIN GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH
MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU 39
2.1. Mấy nét khái quát về thanh niên Cà Mau, Báo chí Cà Mau và công tác
lãnh đạo, chỉ đạo giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên ở Cà Mau ......................................................................................................... 39
2.1.1. Khái quát về thanh niên Cà Mau .................................................................... 39
2.1.2. Khái quát báo chí Cà Mau .............................................................................. 40
2.1.3. Quan điểm, nhận thức của Đảng bộ, chính quyền tỉnh Cà Mau về công tác
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ............................. 45
2.2. Thực trạng thông tin giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên báo chí Cà Mau ............................................................................ 47
2.2.1. Nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên trên báo chí Cà Mau .......................................................................................... 47
2.2.2. Hình thức thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên báo chí Cà Mau ............................................................................... 52
2.2.3. Kết quả khảo sát về thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ................................................... 55
2.3. Đánh giá, nhận xét chung về thực trạng thông tin giáo dục lý tƣởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ............................ 64
2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân ................................................................................. 64
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................................. 69
Tiểu kết Chƣơng 2 ................................................................................................... 72
Chƣơng 3. GIẢI PHÁP PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ CÀ MAU ĐỐI
VỚI CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI
SỐNG CHO THANH NIÊN ................................................................................... 74
3.1. Những vấn đề đặt ra đối với việc giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên của báo chí Cà Mau giai đoạn hiện nay ............................. 74
3.1.1. Thời cơ và thách thức đối với báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên kỷ thuật số74
2
3.1.2. Thời cơ và thách thức đối với báo chí Cà Mau trong việc giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ........................................................... 77
3.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò của báo chí Cà Mau đối với
công tác giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ......... 78
3.2.1. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý về báo chí ở Cà Mau78
3.2.2. Đổi mới nội dung, đa dạng hình thức và nâng cao chất lượng thông tin giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên đối với các cơ quan báo
chí Cà Mau ................................................................................................................ 81
3.2.4. Xây dựng đội ngũ phóng viên, biên tập viên phụ trách mảng đề tài về thanh
niên có trình độ chuyên môn và bản lĩnh chính trị đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ
trong tình hình mới .................................................................................................... 84
3.2.5. Phát huy vai trò của thanh niên Cà Mau trong việc tự học tập, tự tu dưỡng
đạo đức, lối sống nhằm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư
tưởng chính trị, đạo đức, lối sống ............................................................................. 86
3.3. Một số đề xuất, khuyến nghị ........................................................................... 89
Tiểu kết Chƣơng 3 ................................................................................................... 90
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 96
PHỤ LỤC ............................................................................................................... 100
3
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Mức độ theo dõi của thanh niên đối với báo chí Cà Mau ........................ 57
Bảng 2.2: Mức độ quan tâm của thanh niên về các nội dung giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ................................... 58
Bảng 2.3: Sự hấp dẫn của thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống
cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ......................................................................... 58
Bảng 2.4: Hiệu quả tiếp nhận các thông tin giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên báo chí Cà Mau ................................................................................ 59
Bảng 2.5: Hệ thống các bài viết, phóng sự thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ............................................. 63
Bảng 2.6: Tần suất xuất bản thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ................................................................. 64
Biểu 2.1: Số lượng tin, bài trên Báo Cà Mau từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2019 ... 55
Biểu 2.2: Số lượng tin, bài trên Báo ảnh Đất Mũi từ tháng 01/2018 đến tháng
6/2019 ........................................................................................................................ 56
Biểu 2.3: Số kỳ, đề tài, thời lượng phát sóng của Chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” trên
tổng số chuyên đề chung của Đài PT-TH Cà Mau từ tháng 01/2018 đến tháng
6/2019 ........................................................................................................................ 56
Biểu 2.4: Thống kê đánh giá nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên ..................................................................................... 60
Biểu 2.5: Thống kê đánh giá sự phong phú, đa dạng về nội dung thông tin giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ............................................. 61
Biểu 2.6: Thống kê đánh giá các thể loại bài viết, phóng sự về giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ........................................................... 62
Biểu 2.7: Thống kê đánh giá đề tài phản ánh trong các bài viết, phóng sự về giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ...................................... 63
4
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Là người sáng lập, rèn luyện và lãnh đạo Đảng ta, đồng thời là người khai
sinh, người thầy của nền báo chí cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn
khẳng định nhà cách mạng và nhà báo thống nhất và hòa quyện làm một. Cũng
không phải ngẫu nhiên mà ngay từ khi đất nước còn trong đêm đen nô lệ, Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã nêu tư tưởng: Muốn thức tỉnh một dân tộc trước hết phải thức tỉnh
thanh niên. Càng không phải ngẫu nhiên khi thành lập Hội Việt Nam cách mạng
thanh niên, đồng thời với việc cho ra đời Báo Thanh niên (21/6/1925) và Người
thường nói: cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng, cây bút, trang giấy là vũ khí
sắc bén của họ. Vì vậy mà trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, nhiều tác
phẩm báo chí đã thực sự là "lời hịch cách mạng", "tiếng gọi non sông" thúc giục
đồng bào cả nước cùng ra trận. Vào những năm đầu khi nước ta giành được độc lập,
Người dạy: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà”, “nước nhà thịnh hay
suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên”. Trước lúc đi xa, Người đã
căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo
đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa
xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một
việc rất quan trọng và rất cần thiết”.
Bước vào thời kỳ đổi mới, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục có những
đóng góp xứng đáng cho sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước và hội nhập quốc tế, đặc biệt là việc góp phần giáo dục toàn diện thế hệ trẻ về
đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.
Nhân kỷ niệm 90 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, trong bài viết với nhan
đề: “Phát huy hơn nữa vai trò của báo chí trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo
vệ đất nước”, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Càng đi vào phát triển
kinh tế thị trường, hội nhập quốc tế, nhà báo càng phải nêu cao tính tiên phong trên
mặt trận tư tưởng, tiếp thu các giá trị văn hóa tiên tiến của nhân loại, chống lại thứ
5
"văn hóa" lai căng, đồi bại, xa lạ với thuần phong mỹ tục của dân tộc, giữ gìn và
phát huy những giá trị đạo đức, bản sắc văn hóa Việt Nam, làm cho mọi người,
nhất là thế hệ trẻ, hình thành và phát triển nhân cách, lối sống, đạo đức, tâm hồn
của con người Việt Nam”.
Trong thời đại công nghệ 4.0, báo chí càng có vai trò tác động mạnh mẽ, sâu
sắc tới sự phát triển trí tuệ, hình thành nhân sinh quan, thế giới quan, bồi đắp tình
cảm nhân văn, là phương tiện học tập, khai trí, giải trí hữu hiệu cho thanh niên và
mọi tầng lớp nhân dân. Với tính chất đa dạng, phong phú, đa chiều, cập nhật của
thông tin, thanh niên có thể tìm thấy ở đó nguồn tri thức quý giá, kĩ năng sống vô
tận. Có thể nói, nếu biết khai thác đúng, hiệu quả các lĩnh vực hoạt động của báo
chí, thanh niên sẽ tìm thấy ở đó “người thầy vĩ đại” của mình.
Xã hội càng phát triển thì báo chí càng có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng
trong đời sống hằng ngày của mỗi quốc gia, dân tộc. Đó vừa là niềm vinh dự lớn,
vừa đặt ra những yêu cầu và trách nhiệm nặng nề đối với những người làm báo, việc
định hướng thông tin sao cho có ý nghĩa giáo dục, nâng cao hiểu biết nhiều mặt
cũng như góp phần trau dồi đạo đức, nhân cách và lối sống lành mạnh cho thanh
niên phải trở thành nhiệm vụ quan trọng và cấp bách cần được đặt ra đối với mọi cơ
quan báo chí.
Trong thời gian qua, cùng với báo chí cả nước, báo chí Cà Mau luôn nhận
thức sâu sắc và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ chính trị của mình, chủ động, tích
cực thực hiện tốt công tác giáo dục thế hệ trẻ trong tỉnh, góp phần định hướng, hình
thành lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, tuân thủ pháp luật, từng bước hoàn
thiện nhân cách của thanh niên; chú trọng đổi mới nội dung, phương thức giáo dục,
kịp thời phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, phát huy tính tích cực, tự giác
trong tự bồi dưỡng, tự giáo dục rèn luyện của thanh niên. Các quan điểm, chủ
trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương thường xuyên được các cơ
quan báo chí Cà Mau truyền tải tới thanh niên, qua đó, đóng góp quan trọng vào
việc định hướng, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
trong tỉnh.
6
Tuy nhiên, cần phải khách quan để nhìn nhận rằng, bên cạnh những thành
tựu đã đạt được thì công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên của báo chí Cà Mau thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập, chưa
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đang đặt ra trong điều kiện mới. Mục tiêu, nội dung và
phương pháp giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên thông
qua hoạt động báo chí chưa được các cơ quan báo chí địa phương quan tâm đúng
mức, chất lượng của thông tin còn nghèo nàn, đơn điệu và lạc hậu. Mặt khác, từ mặt
trái của kinh tế thị trường, quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng đã
làm cho một bộ phận không nhỏ thanh niên bị tha hóa, suy thoái về đạo đức, sống
thực dụng, thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, có biểu hiện lệch lạc, quá coi trọng giá
trị vật chất, bản lĩnh chính trị non kém, dao động về lập trường tư tưởng, thờ ơ
chính trị “phai Đoàn, nhạt Đảng”, dễ bị kích động, dễ bị lôi kéo tham gia vào các
hoạt động trái pháp luật. Những vấn đề nêu trên là hồi chuông báo động về công
tác thanh niên, đặc biệt là nhiệm vụ giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên - một nhiệm vụ mang tính sống còn của Đảng, của chế độ, quyết
định tương lai, cơ đồ của dân tộc. Vấn đề này đã và đang đặt ra cho toàn bộ hệ
thống chính trị của địa phương, trong đó có vai trò của ngành báo chí Cà Mau - cơ
quan ngôn luận của Đảng, tiếng nói của nhân dân Cà Mau.
Cho đến nay, ở tỉnh Cà Mau chưa có công trình nào nghiên cứu, đánh giá
một cách toàn diện về vấn đề này, mạnh dạn làm rõ thực trạng, đề ra giải pháp,
khuyến nghị nhằm phát huy hơn nữa vai trò, sứ mệnh của báo chí với việc giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh. Chính vì lý
do trên, tác giả chọn vấn đề “Báo chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên” làm đề tài nghiên cứu của mình, hy vọng
sẽ góp một phần vào việc giải quyết vấn đề cấp thiết mà đề tài đặt ra.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Theo tìm hiểu của tác giả, ở nước ta trong thời gian qua đã có nhiều nhà khoa
học và giới tri thức viết nhiều tác phẩm nghiên cứu khoa học về cơ sở lý luận và
những vấn đề thực tiễn trong lĩnh vực báo chí, vấn đề thanh niên và công tác giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Có thể kể đến các tác
7
phẩm sau: Dương Xuân Sơn - Đinh Văn Hường - Trần Quang, Cơ sở lý luận báo
chí truyền thông - Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2004; Dương Xuân Sơn,
Giáo trình lý luận báo chí truyền thông - Nxb Giáo dục Việt Nam; Nguyễn Thị
Trường Giang, “Báo mạng điện tử những vấn đề cơ bản” - Nxb Chính trị - Hành
chính, Hà Nội năm 2011; Nguyễn Văn Hà, Giáo trình cơ sở lý luận báo chí - Nxb
Đại học Quốc gia TP.HCM năm 2012; Nguyễn Thành Lợi, Tác nghiệp báo chí
trong môi trường truyền thông hiện đại - Nxb Thông tin và Truyền thông, Hà Nội
năm 2014; Trần Quy Nhơn, Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò thanh niên trong cách
mạng Việt Nam - Nxb Thanh niên, Hà Nội năm 2004 và Tư tưởng Hồ Chí Minh về
bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau - Nxb Giáo dục, Hà Nội năm 2005; Chu
Xuân Việt, Cơ sở lý luận và thực tiễn của chiến lược thanh niên - Nxb Thanh niên,
Hà Nội năm 2005; Vũ trọng Kim, Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trong
thời kỳ mới - Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội năm 2005; Đặng Cảnh Khanh, Xã hội
học thanh niên - Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội năm 2006; Phạm Hồng Tung,
Thanh niên và lối sống của thanh niên Việt Nam - Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
năm 2011.
Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu trong và ngoài giới báo chí cũng có nhiều
Luận văn, Luận án nghiên cứu về vai trò và sự ảnh hưởng của báo chí đối với giới
trẻ ở Việt Nam như: Lê Tuấn Anh, Báo chí với vấn đề phòng chống ma túy trong
thanh thiếu niên, Luận văn thạc sĩ khoa học Báo chí, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn Hà Nội năm 2003; Lại Thị Hải Bình, “Báo chí với quá trình hình
thành nhân cách của học sinh - sinh viên”, Luận văn thạc sĩ Truyền thông đại
chúng, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội năm 2006; Vũ Thị
Sáng, Báo chí với cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh, Luận văn thạc sĩ khoa học Báo chí, Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn Hà Nội năm 2010; Hoàng Thị Thu Hà, Công chúng thế hệ Net với các
phương tiện truyền thông đại chúng, Luận văn thạc sĩ Truyền thông đại chúng,
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội năm 2011; Nguyễn Thị
Thanh Hương (2011), Một số yếu tố xã hội ảnh hưởng đến lối sống của thanh niên
Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội
8
và Nhân văn Hà Nội; Ngô Huỳnh Quang Thái (2015), Giáo dục đạo đức, lối sống
cho thanh niên tỉnh Tiền Giang trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Khoa
học Chính trị, Trường Đại học Trà Vinh; Nguyễn Thị Huyền Chinh, Ảnh hưởng của
báo điện tử đối với lối sống của giới trẻ Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ Báo
chí học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội năm 2016.
Ngoài ra, có thể kể đến các công trình nghiên cứu khoa học, các bài báo khoa
học trên Tạp chí trong việc trực tiếp tham gia giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên như: PGS.TS. Đỗ Thu Hằng, Giáo dục giá trị cho giới
trẻ trên báo chí hiện nay, Tạp chí của Ban Tuyên giáo Trung ương - Thứ 6,
6/11/2015; Ngô Văn Thạo, Giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa cho
thanh niên trên truyền thông đại chúng, Tạp chí Lý luận chính trị - Số 1/2010; Đinh
Ngọc Quý, Giáo dục rèn luyện đạo đức cách mạng cho thanh niên theo tư tưởng Hồ
Chí Minh, Tạp chí Thanh niên - Số 17/2006; Nguyễn Thị Thanh, Tư tưởng Hồ Chí
Minh về thanh niên và công tác giáo dục thanh niên, Tạp chí Lý luận chính trị - Số
3/2010; Nguyễn Thị Mỹ Trang, Xây dựng lối sống văn hóa cho thanh niên hiện nay,
Tạp chí Cộng sản - Số 6/2006; Đào Thị Trang, “Giáo dục đạo đức truyền thống cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí Giáo dục & Xã hội, số đặc biệt -
Tháng 9/2016; Nguyễn Anh Tuấn, Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong phê
phán, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, Tạp chí Ban Tuyên giáo Trung
ương - Số 01/2019.
Qua khảo sát cho thấy, nhìn chung các tác phẩm, các công trình khoa học,
các luận án, luận văn, các công trình nghiên cứu nêu trên đã đề cập ở các góc độ,
khía cạnh, cách nhìn, cách đánh giá, luận giải khác nhau trên cơ sở thực tiễn đời
sống xã hội của báo chí, của thanh niên, thể hiện tâm huyết của các tác giả về lĩnh
vực này. Tuy nhiên, trong số đó, vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu có hệ
thống, toàn diện và sâu sắc về việc phát huy vai trò và ảnh hưởng của báo chí địa
phương với vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
cả về mặt lý luận và thực tiễn. Chính vì vậy, đề tài “Báo chí Cà Mau với việc giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên” là độc lập, không
trùng lặp với các công trình nghiên cứu trước đây.
9
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn;
phân tích, đánh giá thực trạng về chất lượng, nội dung, hình thức thông tin giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Báo Cà
Mau, Báo ảnh Đất Mũi và Đài PT-TH Cà Mau) và đề ra giải pháp, kiến nghị nhằm
phát huy hơn nữa vai trò của báo chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên từ thực tiễn tỉnh Cà Mau.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu trên, luận văn phải thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu
những nội dung sau:
- Tập hợp các nguồn tư liệu, tài liệu, các công trình nghiên cứu khoa học có
liên quan để xây dựng khung lý thuyết cho việc nghiên cứu vai trò của báo chí Cà
Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng; phân tích, đánh giá những ưu điểm, hạn chế;
nguyên nhân ưu điểm và hạn chế của báo chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
- Đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm phát huy vai trò của báo chí Cà
Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên giai
đoạn hiện nay.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn: Thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất
Mũi và Đài PT-TH Cà Mau).
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu, khảo sát trên 03 cơ quan báo chí Cà Mau
(Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi và Đài PT-TH Cà Mau) từ tháng 01 năm 2018 đến
tháng 6 năm 2019.
10
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sẽ được thực hiện theo các phương pháp sau:
- Phương pháp luận: Luận văn dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta. Luận văn cũng kế thừa những kết quả
nghiên cứu của các tác giả đi trước có liên quan đến chủ đề luận văn.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: luận văn tập hợp, hệ thống hóa các nguồn
tư liệu, sách giáo khoa, sách chuyên khảo; các luận văn, luận án, công trình nghiên
cứu, các bài báo khoa học có liên quan để làm cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc
nghiên cứu đề tài.
- Phương pháp phân tích nội dung: Luận văn xem xét có hệ thống các tài liệu
dưới dạng văn bản viết như các chỉ thị, nghị quyết, quy định, quyết định, kế hoạch,
báo cáo… có liên quan để lấy thông tin và số liệu trong quá trình viết luận văn. Bên
cạnh đó, tác giả cũng phân tích nội dung tin, bài, phóng sự, chuyên đề trên các cơ
quan báo chí Cà Mau về vấn đề nghiên cứu. Dựa vào kết quả thu được, tác giả đã
tiến hành phân tích, đánh giá, tổng kết những kết quả nghiên cứu, từ đó đưa ra
những luận cứ, luận điểm giúp hoàn thiện vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp điều tra xã hội học: Thông qua việc lập bảng hỏi, khảo sát,
thống kê đối tượng thanh niên (từ 16 đến 30 tuổi) về cách thức tiếp nhận thông tin
từ các cơ quan báo chí Cà Mau; chất lượng, nội dung, hình thức thông tin của các
cơ quan báo chí Cà Mau về việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên. Từ đó xác định được phương hướng giải quyết vấn đề nghiên cứu.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo các cơ quan báo
chí Cà Mau, phóng viên phụ trách lĩnh vực thanh niên, lãnh đạo Tỉnh đoàn và thanh
niên Cà Mau để tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân ưu điểm, hạn chế của vấn đề
nghiên cứu. Từ đó làm cơ sở cho việc đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm phát
huy hơn nữa vai trò của báo chí Cà Mau đối với việc giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên hiện nay.
Ngoài các phương pháp trên, tác giả còn sử dụng Lý thuyết thiết lập chương
trình nghị sự và Lý thuyết sử dụng và hài lòng để nhận định sự tác động của báo chí
11
Cà Mau tới việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
dưới góc nhìn của lý thuyết truyền thông.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần làm sáng tỏ thêm những luận
điểm, các vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc phát huy vai trò, ảnh hưởng của báo
chí nói chung và báo chí Cà Mau nói riêng về việc giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên hiện nay.
- Luận văn còn góp thêm nguồn tư liệu, tài liệu tham khảo cho việc nghiên
cứu và giảng dạy các chuyên đề liên quan đến báo chí truyền thông, thanh niên,
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên ở các trường Đại học
và Cao đẳng.
- Luận văn đem đến cái nhìn tổng quan về thực trạng, những ưu điểm, hạn
chế của báo chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên trong thời gian qua. Từ đó, đề ra những giải pháp, kiến nghị góp
phần phát huy vai trò, ảnh hưởng của báo chí Cà Mau đến việc giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên hiện nay.
- Ngoài ra, những đề xuất, kiến nghị của tác giả trong luận văn còn góp phần
nhỏ vào việc làm cơ sở, căn cứ lý luận để các tổ chức: Đoàn Thanh niên Cộng sản
Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niênViệt Nam và các tổ chức khác trong việc
đánh giá hoạch định chiến lược, chính sách cụ thể nhằm tăng cường công tác giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận báo chí với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên.
Chương 2: Thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau.
Chương 3: Giải pháp phát huy vai trò của báo chí Cà Mau đối với công tác
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
12
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN BÁO CHÍ VỚI VIỆC GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH
MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN
1.1. Một số vấn đề tổng quan về giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên
1.1.1. Khái niệm, vị trí, vai trò của thanh niên
Thanh niên được nhiều bộ môn khoa học nghiên cứu như sinh lý học, xã hội
học, tâm lý học lứa tuổi và các ngành khoa học khác. Cùng với các khái niệm nhi
đồng, thiếu niên, phụ lão..., khái niệm thanh niên có sự biến đổi trong quá trình phát
triển xã hội - lịch sử. Tùy thuộc vào nội dung và giác độ nghiên cứu mà có nhiều
cách tiếp cận về thanh niên.
Luật Thanh niên được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
thông qua tại kỳ họp thứ 8, khóa XI nêu: “Thanh niên quy định trong Luật này là
công dân Việt Nam từ đủ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi”[19, tr. 1].
Theo từ điển tiếng Việt “Thanh niên là người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng
thành”[35, tr. 1029]. Khái niệm này bao hàm: Thanh niên là người có độ tuổi còn trẻ và
độ tuổi đó đang trưởng thành. Khái niệm này hoàn toàn được hiểu theo lứa tuổi.
Trong cuốn sách Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trong thời kỳ
mới, đồng chí Vũ Trọng Kim đã đưa ra khái niệm thanh niên như sau: “Thanh niên
là một nhóm nhân khẩu - xã hội đặc thù bao gồm những người trong một độ tuổi
nhất định, có quan hệ gắn bó mật thiết với mọi giai cấp, tầng lớp xã hội, có mặt
trong mọi lĩnh vực hoạt động xã hội, có vai trò lớn trong hiện tại và giữ vai trò
quyết định sự phát triển trong tương lai của xã hội”[14, tr. 14].
Thanh niên là lớp người đang phát triển về nhiều mặt. Tâm sinh lý của thanh
niên có những nét đặc thù so với những đối tượng khác. Đây là thời kỳ sung sức
nhất của mỗi con người về thể chất, có sự phát triển mạnh về trí tuệ, nhạy bén, năng
động, sáng tạo, có nhiều ước mơ, hoài bão. Thanh niên nước ta là một tầng lớp xã
hội rộng lớn, luôn có những đóng quan trọng trong các giai đoạn lịch sử phát triển
của đất nước. Theo dự thảo sơ bộ Báo cáo quốc gia về thanh niên Việt Nam của Bộ
13
Nội vụ phối hợp với Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNFPA) thông tin
thanh niên nước ta ước tính năm 2018 là 23,3 triệu người, chiếm 24,6% dân số cả
nước, là nguồn nhân lực dồi dào, có tiềm năng to lớn trong sự nghiệp đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, góp phần quan trọng trong sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong suốt quá trình lịch sử của cách mạng Việt Nam,
Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng và đánh giá cao vị trí, vai trò của thanh niên
trong sự nghiệp cách mạng của đất nước. Nghị quyết số 04 ngày 14/01/1993 của
BCH Trung ương Đảng (Khóa VII) về “Công tác thanh niên trong tình hình mới”
khẳng định: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, cách mạng Việt Nam có
vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực
lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên. Công tác thanh
niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự thành
bại của cách mạng”.
Vai trò của lực lượng thanh niên và công tác giáo dục thanh niên tiếp tục là
vấn đề được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày
24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ
trẻ giai đoạn 2015 - 2030” đã xác định: “Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống văn hoá cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, quan trọng, đòi hỏi phải
có sự quan tâm, đầu tư thích đáng. Đầu tư cho giáo dục, trong đó có giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ là đầu tư cho tương lai
của đất nước. Đây là nhiệm vụ của toàn Đảng, của các cấp, các ngành, đoàn thể, gia
đình và toàn xã hội; tạo điều kiện tối đa cho thế hệ trẻ học tập, lao động, cống hiến,
là lực lượng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng
của Đảng, của dân tộc”.
1.1.2. Lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của thanh niên
Theo Từ điển tiếng Việt, lý tưởng là “mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất mà
người ta mong muốn đạt tới”; Từ điển xã hội học, lý tưởng là “những khát khao,
14
nguyện vọng, tư tưởng về tương lai tốt đẹp mà con người hằng mong tới, là trạng
thái hoàn hảo nhất mà người ta mong muốn đạt tới”.
Lý tưởng phản ánh xu thế phát triển của xã hội, những khát vọng của con
người, phản ánh cái cần phải có, cái có thể có. Do là sự phản ánh những khát vọng,
những hoài bão của con người mà lý tưởng, một mặt, vừa mang tính thời đại, vừa
mang tính vượt trước. Lý tưởng có thể chia thành lý tưởng xã hội và lý tưởng cá
nhân. Lý tưởng xã hội và lý tưởng cá nhân có mối quan hệ với nhau. Lý tưởng xã
hội quy định, ước chế lý tưởng cá nhân. Nếu lý tưởng cá nhân đi “chệch” lý tưởng
xã hội thì cá nhân đó khó được xã hội chấp nhận và trở thành cô độc, vì đi ngược lại
xu hướng phát triển của xã hội. Còn lý tưởng xã hội muốn phát triển, muốn thực
hiện được thành công phải thông qua lý tưởng, qua hoạt động của các cá nhân.
Lý tưởng có vai trò vai trò to lớn, chủ đạo đối với hoạt động con người.
V.A.Xukhômlinxki, một nhà giáo dục Nga đã nhận định rằng “người nào có một lý
tưởng cao đẹp thúc đẩy, lý tưởng đó đối với anh ta trở thành một thực tế hiển nhiên
thì người đó không những sẽ yêu cầu cao đối với chính bản thân mình, đối với hành
vi của mình mà còn thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với những công việc của
người khác”.
Vì lý tưởng thể hiện những khát khao, nguyện vọng, những mong ước của
con người, do vậy, để thực hiện được lý tưởng, mỗi người cần có nhận thức, có tình
cảm, niềm tin và có ý chí, nghị lực.
Lý tưởng cách mạng được hiểu là những khát khao, nguyện vọng tốt đẹp,
suốt đời phấn đấu, cống hiến, hy sinh cho độc lập, tự do và hạnh phúc của nhân dân.
Lý tưởng cách mạng của thanh niên không tách rời lý tưởng của Đảng, của
dân tộc, đó là những khát khao, nguyện vọng về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội. Bước vào công cuộc đổi mới, trong điều kiện cơ chế kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, lý tưởng cách mạng của thanh niên là
tiếp tục phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh.
GS.TS. Hoàng Chí Bảo - chuyên gia cao cấp, Học viện Chính trị Quốc gia
Hồ Chí Minh: “Tôi cho rằng, thực hiện lý tưởng cách mạng của thế hệ trẻ lúc này là
15
đặc biệt chú trọng tình cảm với Tổ quốc, ý thức với dân tộc. Sâu xa ra là tình cảm
với nhân dân, ý thức tôn trọng nhân dân, phục vụ nhân dân và suốt đời coi việc
phục vụ nhân dân là lẽ sống cao thượng”[44].
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội bao gồm những nguyên tắc, quy tắc
và chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi cho phù hợp
với lợi ích, hạnh phúc của mình và sự tiến bộ xã hội trong mối quan hệ giữa người
với người.
Lối sống là tổng hợp toàn bộ các mô hình, cách thức và phong cách sống của
con người thể hiện trong mọi phương thức cũng như lĩnh vực hoạt động, từ sản
xuất, tiêu dùng, sinh hoạt đến thái độ, hành vi, cách tư duy, lối ứng xử giữa con
người với con người, giữa chủ thể với đối tượng, giữa điều kiện với phương tiện và
mục đích sống. Trong lối sống tổng hoà những nét cơ bản, khắc hoạ những đặc
điểm cuộc sống của các cá nhân, các nhóm người, của giai cấp, dân tộc trong một
xã hội nhất định.
Đạo đức, lối sống của thanh niên là kết quả tổng hợp của sự kết hợp hài hòa
giữa giáo dục của gia đình, nhà trường, các tổ chức đoàn thể và toàn xã hội với tự
giáo dục của mỗi cá nhân, giữa phong cách làm việc với tác phong sinh hoạt, giữa
bản lĩnh và tính kỷ luật, giữa yêu cầu của tập thể, của cộng đồng, của gia đình với
nhu cầu phát triển và hoàn thiện nhân cách của mỗi cá nhân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh thời đã từng nhắc nhở thế hệ sau: “Đạo đức cách
mạng là bất kỳ ở cương vị nào, bất kỳ làm công việc gì đều không sợ khó, không sợ
khổ, đều một lòng, một dạ phục vụ lợi ích chung của giai cấp, của nhân dân, đều
nhằm mục đích xây dựng chủ nghĩa xã hội”[23, tr. 306].
1.1.3. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
Từ điển tiếng Việt định nghĩa: “Giáo dục là hoạt động nhằm tác động một
cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần thể chất của một đối tượng nào đó
làm cho đối tượng ấy dần dần có được những phẩm chất và năng lực như yêu
cầu đề ra”[35; 379].
16
Giáo trình Giáo dục học định nghĩa: “Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc
biệt, bản chất của nó là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử - xã hội
của các thế hệ loài người…”[28; 9].
Như vậy, có thể hiểu: Giáo dục là một quá trình được tổ chức có ý thức,
hướng tới mục đích khơi gợi hoặc biến đổi nhận thức, năng lực, tình cảm, thái độ
của người dạy và người học theo hướng tích cực. Nghĩa là góp phần hoàn thiện
nh n cách người học bằng những tác động có ý thức từ bên ngoài, góp phần đáp
ứng các nhu cầu tồn tại và phát triển của con người.
Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là rèn luyện đạo đức cách mạng
cho thanh niên trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế nhằm
góp phần đào tạo, giáo dục thế hệ thanh niên vừa "hồng", vừa "chuyên".
Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên cần quan tâm giáo dục những
vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí
Minh, nhằm xây dựng cho thanh niên thế giới quan, phương pháp luận đúng đắn để
giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra. Chú trọng giáo dục làm cho thanh niên
nhận thức đúng các giá trị chân, thiện, mỹ, những giá trị truyền thống tốt đẹp của
dân tộc. Nhà trường, gia đình, các tổ chức, đoàn thể…phải thường xuyên quan tâm
bồi dưỡng cho thanh niên những tình cảm cao đẹp về tình yêu quê hương, đất nước:
“mình vì mọi người, mọi người vì mình”, “thương người như thể thương thân”,
“đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên”… Từ đó hình thành cho họ lối
sống trong sạch, lành mạnh, những hành vi đạo đức trong sáng phù hợp với các giá
trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc và thời đại.
Giáo dục đạo đức cho thanh niên được hiểu là quá trình tác động một cách
tích cực đến thanh niên để hình thành trong họ ý thức, tình cảm, niềm tin, lý tưởng
đạo đức và thông qua sự tác động này, thanh niên tự biến đổi bản thân mình, tự
hoàn thiện những phẩm chất đạo đức, năng lực của mình phù hợp yêu cầu đề ra.
Giáo dục lối sống cho thanh niên là quá trình tác động đến thanh niên nhằm
hình thành và hoàn thiện ở họ những nguyên tắc, chuẩn mực đúng đắn trong lối
sống phù hợp với yêu cầu xây dựng đất nước theo định hướng XHCN. Nhờ đó, mỗi
cá nhân thanh niên có thể tự điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn và kiểm soát hành vi
17
lối sống của mình hướng tới các quá trình hoàn thiện xã hội và con người mang tính
dân tộc, hiện đại, nhân văn.
Giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên về bản chất là quá trình biến hệ
thống các chuẩn mực đạo đức, lối sống từ những đòi hỏi bên ngoài xã hội
hình thành những đòi hòi bên trong đối với thanh niên và trở thành niềm tin, nhu
cầu, thói quen của thanh niên. Giáo dục đạo đức, lối sống là một bộ phận của quá
trình giáo dục tổng thể có quan hệ biện chứng với các quá trình bộ phận khác như
giáo dục trí tuệ, giáo dục thể chất, giáo dục lao động, giáo dục hướng nghiệp, giáo
dục kỹ năng…giúp cho thanh niên hình thành và phát triển nhân cách toàn diện.
Giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên là giáo dục lối sống đẹp, giáo dục lòng
trung thành với Đảng, hiếu với dân, yêu quê hương đất nước, có lòng vị tha, lòng
nhân ái, cần c , liêm khiết chính trị[43, tr. 19-20].
1.1.4. Tầm quan trọng của việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên
Trong cuốn “PR – công cụ phát triển báo chí” (Nxb Trẻ 2010), PGS. TS Đỗ
Thị Thu Hằng đã nhận định: “Ở độ tuổi này cho phép thanh niên có thể đảm nhận
được mọi công việc trong hoạt động học tập, lao động và giao tiếp xã hội... Tuy
nhiên, với độ tuổi trên dưới 20, do sự hưng phấn cường độ cao của hệ thần kinh
cộng với sức mạnh thể chất đang trên đà phát triển nên thanh niên độ tuổi này còn
có biểu hiện hưng phấn nhiều hơn ức chế, dẫn đến đặc điểm tâm lý sôi nổi, nhiệt
tình nhưng có pha chút bồng bột, dễ bắt chước, dễ kích động và dễ ngộ nhận...
Nhân cách của thanh niên đang trong giai đoạn hoàn thiện và định hình, rõ
nét nhất là hệ thống thái độ và định hướng giá trị, từ đó hình thành thế giới quan,
nhân sinh quan, niềm tin và lý tưởng. Tình cảm, trách nhiệm và nghĩa vụ công dân của
thanh niên có bước chuyển biến mới. So với tuổi thiếu niên, nhận thức chính trị - xã hội
của thanh niên, sự định hình và hoàn thiện các thuộc tính nhân cách diễn ra với tốc độ
nhanh, cường độ mạnh, cùng với sự tác động của cảm xúc có phân cực rõ ràng. Khả
năng chịu sự tác động của bên ngoài một cách nhanh nhạy, có thẩm định và tự điều
chỉnh, khả năng thích ứng xã hội cao, nếu có hướng dẫn đúng”[10, tr. 209].
18
Với những đặc điểm tâm sinh lý đang trong giai đoạn hình và phát triển,
thanh niên đang đối mặt với nhiều nguy cơ và thách thức. Vấn đề giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên là lĩnh vực nhạy cảm. Hiện nay, các
thế lực th địch đang tìm mọi thủ đoạn nhằm tấn công và làm tha hóa thanh niên, từ
đó làm băng hoại một nguồn lực to lớn của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống lành
mạnh, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc cho thanh niên là định hướng đúng cho sự
phát triển, hoàn thiện nhân cách của thanh niên, giúp họ hình thành và phát triển
nhân cách, lối sống, đạo đức, tâm hồn của con người Việt Nam.
Có thể khẳng định rằng, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên là công việc cần thiết và cấp bách vừa mang tính lâu dài, là vấn
đề sống còn của dân tộc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của cách
mạng. Chính vì vậy, trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn trong Di
chúc: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung
phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo
đức cách mạng cho thanh niên, đào tạo họ trở thành những người kế thừa xây dựng
chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời
sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.
1.2. Cơ sở lý luận báo chí liên quan đến vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ giáo dục chính trị, tư tưởng của báo chí
Theo Điều 3 Luật Báo chí năm 2016: Báo chí là sản phẩm thông tin về các
sự kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh,
được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền dẫn tới đông đảo công chúng
qua các loại hình báo in, báo nói, báo viết hay báo điện tử[18].
Theo Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên), báo chí là “báo và tạp chí
xuất bản định kỳ; xuất bản phẩm định kỳ (nói khái quát)”.
Trong Giáo trình Lý luận báo chí truyền thông (Nxb Giáo dục Việt Nam).
PGS. Dương Xuân Sơn đã đưa ra một cách hiểu về báo chí như sau: “Báo chí là
phương tiện truyền thông đại chúng truyền tải thông tin về các sự kiện, sự việc, hiện
19
tượng đang diễn ra trong hiện thực khách quan một cách nhanh chóng, chính xác
và trung thực đến đông đảo công chúng, nhằm tích cực hóa đời sống thực tiễn”[29,
tr. 63-64].
Mở rộng ra, khái niệm báo chí cũng được sử dụng cho các phương pháp tìm
kiếm tin tức, lối viết văn trên báo chí và các hoạt động (có thể là chuyên nghiệp
hoặc không chuyên nghiệp) của báo chí.
Nói về những chức năng của báo chí, người ta thường nhấn mạnh một số
chức năng quan trọng như: thông tin, tuyên truyền, giáo dục, dự báo, giải trí, giao
tiếp ... Trong đó, giáo dục mà đặc biệt là giáo dục chính trị, tư tưởng là chức năng
cơ bản có tầm quan trọng hàng đầu.
Báo chí có năng lực to lớn trong việc phản ánh sự vận động của đời sống
hiện thực, tác động vào đông đảo quần chúng nhằm tạo nên định hướng xã hội tích
cực. Nhằm tác động vào ý thức xã hội, hình thành một hệ tư tưởng chính thống với
những định hướng nhất định. Liên kết những thành viên riêng rẽ của xã hội thành
khối thống nhất trên cơ sở một lập trường chính trị chung, thái độ trách nhiệm tích
cực để xây dựng và bảo vệ đất nước.
Thực tiễn cho thấy, bất kỳ một lực lượng cầm quyền nào trong các quốc gia
trên thế giới đều sử dụng báo chí như một công cụ để tác động vào tư tưởng, tình
cảm của công chúng, nhằm tạo ra ở họ những nhận thức mới, những định hướng có
giá trị cho cuộc sống.
Chức năng giáo dục chính trị, tư tưởng của báo chí là khả năng báo chí tham
gia vào quá trình tuyên truyền, quảng bá hệ tư tưởng, làm cho hệ tư tưởng này có
thể lan truyền rộng rãi và chiếm ưu thế trong đời sống nhân dân.
Ở nước ta, báo chí được xác định là công cụ chính trị của Đảng, của Nhà
nước, của các tổ chức, đoàn thể xã hội, là diễn đàn của nhân dân. Trong nhiều năm
qua, báo chí đã thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, đấu tranh chống tiêu
cực, tham nhũng; đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo, lãnh thổ thiêng liêng của Tổ
quốc; phản bác thông tin sai trái, luận điệu xuyên tạc, âm mưu thâm độc của các thế
lực th địch, phần tử cơ hội chính trị nhằm chống phá Đảng, chế độ và nhân dân;
chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức,
20
viên chức. Báo chí đã trở thành vũ khí quan trọng của nhân dân ta trong các cuộc
đấu tranh chính trị. Báo chí thật sự đã trở thành vũ khí sắc bén trên mặt trận tư
tưởng - văn hóa, mặt khác, nó cũng tạo những điều kiện cần thiết để cho mọi người
dân có thể tham gia vào đời sống chính trị của đất nước.
Lịch sử cách mạng Việt Nam chứng minh rằng, báo chí cách mạng luôn luôn
gắn bó với những bước thăng trầm của lịch sử đất nước, cổ vũ nhân dân đi theo con
đường mà Đảng, Bác Hồ, nhân dân đã chọn. Báo chí không chỉ là phương tiện chủ
yếu để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, mà còn là công
cụ đắc lực nhằm giáo dục ý thức chính trị, hun đúc tinh thần yêu nước, lòng tự hào,
ý chí tự lực tự cường dân tộc, phát huy sức mạnh toàn dân để tập trung giải quyết
các nhiệm vụ cách mạng.
Trong giai đoạn mới, để thực hiện tốt chức năng giáo dục chính trị, tư tưởng
của mình, báo chí nước ta phải thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ đấu tranh chống
tham nhũng, tiêu cực và các tệ nạn xã hội; tăng cường giáo dục, truyền bá văn hóa
dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại; xây dựng nền đạo đức mới trên nền tảng đạo
lý dân tộc; vun đắp, hoàn thiện hình mẫu con người Việt Nam hiện đại, kế thừa nét
đẹp truyền thống của cha ông; nâng tầm trí tuệ, tri thức khoa học, công nghệ của
mỗi công dân. Bên canh đó các cơ quan báo chí cũng cần phải chú trọng công tác
đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ những người làm báo về lý luận chính trị, tư tưởng,
chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức quản lý nhà nước để người làm báo nhận thức
sâu sắc làm báo là làm cách mạng, người làm báo là chiến sĩ tiên phong trên mặt
trận tư tưởng - văn hóa của Đảng. Đội ngũ những người làm báo luôn phải “rèn bút,
luyện nghề” với tâm thế “Bút sắc, lòng trong, tâm sáng” mới đủ sức hoàn thành
nhiệm vụ cao cả: cán bộ báo chí là chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng của Đảng như
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn.
1.2.2. Tác động của báo chí đến đời sống xã hội dưới góc nhìn của lý thuyết
truyền thông
* Lý thuyết thiết lập chương trình nghị sự
21
Lý thuyết “thiết lập chương trình nghị sự” (Agenda Setting Theory) do hai
chuyên gia truyền thông Maxwell Mccombs và D.Shaw (Mỹ) đưa ra. Nền tảng
nghiên cứu của họ là những bản tin mà các phương tiện truyền thông Mỹ đưa tin về
cuộc bầu cử tổng thống năm 1968 và các cuộc điều tra ảnh hưởng tới cử tri. Các
chuyên gia chỉ ra rằng, những vấn đề được các hãng truyền thông coi là “chuyện đại
sự” để đưa tin cũng được coi là “chuyện đại sự” được phản ánh trong ý thức của
công chúng. Hãng truyền thông càng quan tâm thì mức độ coi trọng của công chúng
về vấn đề này càng cao. Với tinh thần đó, Maxwell Mccombs và D. Shaw cho rằng,
“Truyền thông đại chúng có một chức năng sắp đặt “chương trình nghị sự” cho
công chúng, các bản tin và hoạt động đưa tin của cơ quan truyền thông ảnh hưởng
đến sự phán đoán của công chúng tới những “chuyện đại sự” của thế giới xung
quanh”. Lý thuyết thiết lập chương trình nghị sự mô tả khả năng ảnh hưởng của giới
truyền thông đối với công chúng thông qua các phương tiện truyền thông. Trong
thực tế của đời sống truyền thông, nếu một tin tức nào đó được nhắc tới thường
xuyên, liên tục và nổi bật, công chúng sẽ nhớ tới nó và coi nó quan trọng hơn những
thông tin khác.
Lý thuyết thiết lập chương trình nghị sự còn chỉ ra rằng, việc đưa tin về thế
giới bên ngoài của cơ quan truyền thông không phải là sự phản ánh theo kiểu “soi
gương” mà là một hoạt động lựa chọn có mục đích. Cơ quan truyền thông dựa vào
giá trị quan sát và mục đích đưa tin của mình, từ môi trường thực tế “lựa chọn” ra
vấn đề hoặc nội dung mà họ coi là quan trọng nhất để gia công, sắp xếp, sau đó
cung cấp cho công chúng bằng phương thức “đưa tin đúng sự thật”. Do đó, với tư
cách là cơ quan truyền thông - kênh thông tin chủ yếu giúp công chúng nắm bắt tin
tức từ bên ngoài có ảnh hưởng rất lớn đến nhận thức và phán đoán của công chúng tới
môi trường xung quanh. Hiện nay, môi trường truyền thông rất phát triển, không chỉ có
loại hình báo in chiếm ưu thế như trước mà báo điện tử, truyền hình và các kênh thông
tin để công chúng nắm bắt tin tức từ bên ngoài rất rộng lớn, không chỉ có cơ quan
truyền thông báo chí mà còn rất nhiều mạng xã hội khác. Tức là khả năng thiết lập
chương trình nghị sự không phải độc quyền của cơ quan truyền thông.
22
* Lý thuyết sử dụng và hài lòng
Lý thuyết ra đời vào những năm 40 của thế kỷ XX trên cơ sở ban đầu là
nghiên cứu về phát thanh. Học thuyết nghiên cứu xem công chúng có nghe các
chương trình phát thanh hay không. Khi nghe họ có hài lòng với chương trình đó
không. Nếu có hài lòng thì mức độ hài lòng như thế nào. Nếu không thì tìm hiểu
nguyên nhân vì sao họ không hài lòng.
Nội dung cốt lõi học thuyết là nghiên cứu xem công chúng như thế nào để có
được cách đánh giá hiệu quả của truyền thông chính xác nhất. Khi nghiên cứu công
chúng phải tiến hành nghiên cứu công chúng toàn diện trên tất cả các bình diện: sở
thích, độ tuổi, điều kiện sống. Học thuyết chỉ ra: 3 giai đoạn của công chúng khi
tiếp nhận thông điệp truyền thông: Mê mẩn <-> Bão hòa <-> Trưởng thành. Ý nghĩa
học thuyết là chỉ ra sự cần thiết phải nghiên cứu sự hài lòng hay không hài lòng của
công chúng đối với truyền thông, từ đó, những nhà truyền thông sẽ phải điều chỉnh
cách thức truyền thông của mình cho đạt hiệu quả.
Hiện nay các phương tiện truyền thông có khả năng lan xa và thấm sâu, làm
thay đổi cả bản chất của xã hội cũng như đời sống tâm lý, các chuẩn mực văn hoá
và những thói quen của con người. Có thể nói phương tiện truyền thông mới đang
đem lại cho con người những cơ hội để có một cuộc sống tốt hơn. Còn những người
làm báo phải quan tâm đến nhu cầu của công chúng, phải có chiến dịch truyền
thông ph hợp. Với những phát triển quá nhanh của công nghệ kỹ thuật số, những
tờ báo, tạp chí (in, điện tử) ngày càng nhiều đã giúp cho những nhu cầu của con
người có ảnh hưởng nhất định trong tâm lý, tình cảm, suy nghĩ của mình. Các
phương tiện truyền thông đang tác động mạnh mẽ đến tâm lý con người nhất là
những người trẻ, hình thành nên loại ngôn ngữ giao tiếp đặc th , những lối sống
khác xa trước đây và những nhu cầu mới làm cho con người bị lệ thuộc vào nó.
Thomas L. Friedman, tác giả cuốn sách “Thế giới phẳng” (2006) đã nhấn mạnh đặc
biệt vai trò của các phương tiện truyền thông như một trong những yếu tố căn bản
nhất góp phần làm cho thế giới trở nên “phẳng” và làm cho bạn đọc hài lòng hơn
với thông tin được cung cấp[17].
23
1.3. Quan điểm của Đảng, Nhà nƣớc và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về vai trò của
báo chí với việc giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
1.3.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước
Ở nước ta, báo chí ra đời muộn hơn các nước phát triển, nhưng nhanh chóng
trở thành “vũ khí tư tưởng sắc bén để tuyên truyền vận động, tổ chức quần chúng
tiến hành cách mạng”. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng và sự quản lý chặt chẽ
của Nhà nước, báo chí Việt Nam luôn mang đậm bản chất chính trị - xã hội. Đại hội
lần thứ VI của Đảng chỉ rõ: “Báo chí là tiếng nói của Đảng, đồng thời cũng phản
ánh tiếng nói của quần chúng nhân dân,... có nhiệm vụ truyền bá đường lối, chính
sách của Đảng, đi sát thực tế, thông tin kịp thời và phân tích sâu sắc những sự kiện
mới; phát hiện và phản ánh trung thực những điển hình tiên tiến, nhiệt tình ủng hộ,
cổ vũ những nhân tố mới, dũng cảm đấu tranh chống những hiện tượng lạc hậu, trì
trệ và biểu hiện tiêu cực khác; đề cập và chỉ ra phương hướng giải quyết những vấn
đề thiết thực mà xã hội quan tâm; xây dựng dư luận xã hội lành mạnh, động viên
quần chúng tích cực hoàn thành nhiệm vụ cách mạng”[1].
Trong quá trình lãnh đạo, quản lý nhà nước về báo chí cũng như họat động
báo chí. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định: “Công tác báo chí là một bộ phận cấu
thành hữu cơ trong bộ máy hoạt động của Đảng ta, là yếu tố cầu thành hoạt động tư
tưởng, lý luận. Không chỉ là yếu tố cấu thành hữu cơ, báo chí là vũ khí xung kích
trên mặt trận tư tưởng, lý luận. Báo chí có vai trò quan trọng đối với công tác tư
tưởng, lý luận và tổ chức”. Quan điểm này đã được thể hiện xuyên suốt trong hoạt
động của Mác-Ănghen, Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như trong lịch sử đấu
tranh cách mạng của Đảng ta. Báo chí là bộ phận hữu cơ và đặt dưới sự lãnh đạo
toàn diện và trực tiếp của Đảng.
Báo chí nước ta phải góp phần tích cực vào tuyên truyền lý luận Mác -Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng và pháp luật
của Nhà nước. Báo chí phải góp phần tích cực xây dựng lý tưởng xã hội vì mục tiêu
“dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”, góp phần ổn định chính trị
tư tưởng, bình ổn đời sống tinh thần để huy động nguồn lực phát triển kinh tế - xã
hội, nâng cao chất lượng cuộc sống. Xây dựng lý tưởng xã hội, tuyên truyền tư
24
tưởng của Đảng là một công việc lâu dài, khó khăn, phức tạp, nhất là trong tình hình
hiện nay, cho nên đòi hỏi phải kiên trì, sự nhiệt thành, trung thành, hiểu biết và tính
chuyên nghiệp cao.
Đại hội XII của Đảng nhấn mạnh: “Chú trọng công tác quản lý các loại hình
thông tin trên in-tơ-nét để định hướng tư tưởng và thẩm mỹ cho nhân dân, nhất là
cho thanh niên, thiếu niên. Xã hội càng phát triển thì báo chí, truyền thông càng có
vai trò to lớn, ảnh hưởng mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống xã hội”[8]. Trước yêu
cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quá trình hội
nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi nhanh chóng của tình hình hiện nay
đòi hỏi các cơ quan báo chí phải thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình trong
việc thông tin, tuyên truyền quan điểm lãnh, chỉ đạo của Đảng đối với công tác
thanh niên nhằm chăm lo, bồi dưỡng và phát huy cao nhất vai trò, sức mạnh của
thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cùng với đó là tập trung
đẩy mạnh việc tổ chức tuyên truyền, giáo dục thanh niên về lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Thực tế xã hội cho thấy,
thanh niên với những đặc trưng về lứa tuổi, sức khoẻ tâm lý và nhận thức, thường
có các các hành vi, lối sống, quan niệm, cảm thụ và sáng tạo văn hoá riêng mà
không phải lúc nào cũng được thừa nhận. Lối sống hay văn hoá thanh niên là một
hiện tượng văn hoá đặc biệt gắn liền với tuổi trẻ trong đó sự sáng tạo và đổi mới
luôn là những đặc trưng cơ bản. Nó làm nên bản chất của văn hoá thanh niên. Bên
cạnh sự định hướng cho thanh niên tới những sự cảm thụ lối sống văn hoá lành mạnh,
báo chí cần phải động viên, tin tưởng vào bản chất tốt đẹp của thanh niên, tạo ra môi
trường thuận lợi để giúp thanh niên vượt qua khó khăn, vươn lên trong cuộc sống.
Thanh niên là đối tượng rất nhạy cảm với thời cuộc nên những hành động,
biểu hiện của thế hệ đi trước rất dễ ảnh hưởng đến thanh niên. Sinh thời Hồ Chí
Minh thường nhắc nhở: “Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn
nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức
cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”. Do đó, báo chí cần tăng
cường tuyên truyền, giáo dục thanh niên về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
gắn với tiếp tục đẩy mạnh việc "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách
25
Hồ Chí Minh", góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xử lý nghiêm
minh cán bộ đảng viên thoái hóa, biến chất, vi phạm pháp luật, tạo môi trường chính
trị và đạo đức lành mạnh củng cố niềm tin cho thanh niên. Tăng cường nêu gương
người tốt, việc tốt với phương châm “mỗi cán bộ, đảng viên là một tấm gương sáng về
đạo đức, lối sống, nói đi đôi với làm” để thanh niên học tập và noi theo.
1.3.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của báo chí với việc giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
Hồ Chí Minh đã đứng trên tầm cao của thời đại và trí tuệ để suy nghĩ về
thanh niên, đánh giá thanh niên. Qua đó, xây dựng và khẳng định niềm tin tuyệt đối
vào thanh niên - thế hệ gánh vác trọng trách của nước nhà. Chính những năm tháng
lao động, học tập, tranh đấu với một động cơ vĩ đại và nghị lực phi thường, Hồ Chí
Minh nhìn nhận thanh niên từ chính góc độ của thanh niên, với tất cả đặc điểm về
lứa tuổi, ước mơ, hoài bão, khát vọng của họ. Năm 1925, Người thành lập Việt Nam
Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội và xuất bản báo Thanh Niên làm cơ quan của
Hội. Là người đặt viên gạch đầu tiên cho nền báo chí cách mạng Việt Nam, trong cuộc
đời và sự nghiệp làm báo của mình Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại một di sản báo chí
quý báu với những giá trị to lớn về nội dung, tư tưởng, góp phần dẫn dắt nền báo chí
cách mạng nói chung, người làm báo nói riêng phát triển và trưởng thành.
Trong sự nghiệp hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ chí Minh luôn coi báo
chí và những người làm báo là một bộ phận của sự nghiệp cách mạng, là vũ khí sắc
bén trong công cuộc đấu tranh giành độc lập cho dân tộc và xây dựng cuộc sống
mới cho nhân dân. Cuộc đời hoạt động của Người không tách rời hoạt động báo chí.
Người làm báo là làm cách mạng và để làm cách mạng. Người cho rằng, hoạt động
báo chí thực chất là hoạt động chính trị, báo chí là vũ khí đấu tranh cách mạng nên
báo chí cách mạng trước tiên phải mang tính chiến đấu, tính định hướng và tính
quần chúng nhằm tuyên truyền cổ động, huấn luyện, giáo dục và tổ chức dân chúng
để đưa dân chúng đến mục đích chung.
Những tư tưởng dẫn dắt của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với nền báo chí cách
mạng nước nhà, với người làm báo chỉ ngắn gọn trong 5 câu: Viết cho ai? Viết để
làm gì? Thế thì viết cái gì? Cách viết thế nào? Viết rồi phải thế nào?[21, tr. 117-
26
118] nhưng không phải ai cũng làm được, tạo nên một phong cách báo chí riêng,
độc đáo mang tên Hồ Chí Minh. Từ mục đích chung sử dụng báo chí là vũ khí tư
tưởng sắc bén để thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, trước mỗi bài báo, Người đều
xác định rõ, bài báo đó viết cho ai, viết để làm gì; từ đó lựa chọn viết cái gì, viết
như thế nào để có thể tác động lên người nghe, người đọc, làm họ thay đổi nhận
thức, ý nghĩ, tình cảm và hành vi, hướng họ vào hành động theo nhận thức mới.
Vấn đề nổi bật được Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm là công tác giáo dục lý
tưởng chính trị và đạo đức cách mạng cho thế hệ trẻ mà trong đó nền báo chí cách
mạng Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo là một binh chủng
quan trọng trên “mặt trận” này. Người quan tâm đến vấn đề này từ rất sớm, ngay từ
những ngày “nhóm lửa” và suốt trong tiến trình phát triển của cách mạng, cho đến
những giây phút cuối cuộc hành trình vĩ đại của mình, mối quan tâm ấy đều xoay
quanh vấn đề giáo dục đạo đức, lý tưởng cách mạng. Với tầm nhìn chiến lược và dự
cảm sâu sắc về những thử thách trên con đường cách mạng, Hồ Chí Minh đặc biệt
nhấn mạnh công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
Người chỉ rõ, giáo dục lý tưởng cho thế hệ trẻ là phải dạy cho họ biết yêu nước,
thương nòi, biết “giữ chủ nghĩa cho vững”, biết rèn bản lĩnh cho chắc chắn, và khi
cần, biết sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc. Người luôn yêu cầu và mong mỏi báo chí cách
mạng Việt Nam phải giúp cho thanh niên có định hướng đúng đắn về lý tưởng sống
của mình, tránh để cuộc sống của họ trở nên vô nghĩa. Trong thời đại Hồ Chí Minh,
lý tưởng sống của thanh niên chính là đồng hành cùng dân tộc, cùng hướng tới giá
trị về độc lập, tự do, chủ nghĩa xã hội, cống hiến hết mình cho lý tưởng đó và báo
chí phải luôn là người bạn đồng hành với thanh niên trên những chặn đường đó.
Tại buổi tọa đàm trực tuyến do Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam tổ
chức ngày 8/10/2019 nhằm góp phần nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các
cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và của cán bộ, đảng viên cũng
như chính thế hệ trẻ về vai trò, ý nghĩa của việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho
thanh niên, cũng như trách nhiệm của thanh niên đối với sự phát triển của đất nước.
GS.TS Hoàng Chí Bảo, chuyên gia cao cấp, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí
Minh phát biểu: “Tại sao sau những điều chỉ dẫn về Đảng, nhất là xây dựng Đảng
27
cầm quyền thật trong sạch, vững mạnh phải xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên thật
sự cần, kiệm liêm, chính, chí công vô tư, Đảng cầm quyền thật sự tiêu biểu cho đạo
đức cách mạng để xứng đáng là người lãnh đạo, người cầm quyền, người đầy tớ
trung thành của nhân dân thì Bác đặt vấn đề ngay về tuổi trẻ? Đ y là điều cần suy
nghĩ trong khi nghiên cứu về toàn bộ di sản của Bác…Đảng ta ra đời bắt đầu từ tổ
chức thanh niên cách mạng. Chính Bác là người công phu rèn luyện, bồi dưỡng thế
hệ trẻ ngay từ đầu - những hạt giống đầu tiên của cách mạng”.
Thật vậy, Hồ Chí Minh coi thanh niên là người chủ tương lai của đất nước,
tin tưởng ở thanh niên, tin vào bản chất và sức mạnh của họ, vào ưu thế vượt trội
với tư cách là lực lượng trẻ trung và nhiệt huyết của dân tộc. Người cũng đã chỉ rõ:
thanh niên bây giờ là một thế hệ rất vẻ vang, vì vậy phải tự giác, tự nguyện mà tự
động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình. Tức là thanh
niên phải có “đức”, có “tài”. Hơn ai hết, Hồ Chí Minh nhận thấy những thế mạnh
của tuổi trẻ, nhưng cũng nhận rõ những nguy hại mà dân tộc phải đối mặt nếu
không chú trọng công tác bồi dưỡng, rèn luyện, định hướng đúng đắn cho thanh
niên. Vì vậy, theo Người, phải giáo dục thanh niên trở thành những người vừa
“hồng” vừa “chuyên”, vừa có “đức”, vừa có “tài”, trở hành con người toàn
diện[25, tr. 471]. Người chỉ ra phương hướng của việc giáo dục lý luận trên báo,
nêu rõ các phương châm giáo dục lý luận chính trị, học đi đôi với hành, lý luận liên
hệ với thực tiễn, học để làm việc, làm người, làm cán bộ, phụng sự đoàn thể, nhân
dân, Tổ quốc và nhân loại. Về giáo dục đạo đức, Bác chủ trương phải kết hợp xây
và chống. Xây tích cực, chống quyết liệt, nhưng xây vẫn là chính, với chủ nghĩa
nhân văn, Bác tin vào con người, tin vào những điều tốt đẹp và cao cả của con
người. Bác mong muốn công tác giáo dục của báo chí là phải làm cho cái tốt của
con người nảy nở như hoa m a xuân, làm át đi cái ác, cái xấu trong mỗi con người.
Học tập và làm theo lời dạy của Bác, báo chí cách mạng Việt Nam qua mỗi
giai đoạn đều thường xuyên nêu lên trang báo và trên các làn sóng phát thanh,
truyền hình những tấm gương về các anh hùng, chiến sĩ thi đua, người tốt, việc tốt
trong thanh niên. Trong kháng chiến cũng như trong hòa bình, nhiều phong trào thi
đua của thanh niên đã ghi đậm dấu ấn sâu sắc trên báo chí, trước đây có các phong
28
trào “Thanh niên 3 sẵn sàng”, “5 xung phong” và ngày nay có các phong trào “Lập
thân lập nghiệp”, “5 xung kích, 4 đồng hành”, “Tôi yêu Tổ quốc tôi”.
1.4. Vai trò, nhiệm vụ và những yếu tố tác động, ảnh hƣởng tới việc giáo
dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí
1.4.1. Vai trò, nhiệm vụ
Hiện nay, báo chí ở nước ta phát triển với tốc độ rất nhanh. Theo Báo cáo
đánh giá công tác báo chí năm 2018 của Ban Tuyên giáo Trung ương, tính đến
tháng 11/2018, cả nước có khoảng 19.000 nhà báo được cấp Thẻ Nhà báo; số lượng
Hội viên Hội Nhà báo là 23.893. Cả nước hiện có 844 cơ quan báo chí in với 184
báo in, 660 tạp chí và 24 cơ quan báo chí điện tử độc lập; có 189 giấy phép thiết lập
trang thông tin điện tử tổng hợp được cấp cho các cơ quan báo chí in, phát thanh,
truyền hình. Cả nước có 67 đài phát thanh, truyền hình; tại thời điểm hiện tại có
35 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phát thanh, truyền hình trả tiền. Đặc biệt, các
trang mạng và truyền thông xã hội trên môi trường in-tơ-nét phát triển rất nhanh
chóng, theo thống kê tính đến đầu năm 2019, Việt Nam đã có hơn 60 triệu người sử
dụng internet, chiếm hơn 60% dân số, đứng thứ 16 trên thế giới về số lượng người
sử dụng internet.... Sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình báo chí đã có những tác
động to lớn, sâu sắc đối với xã hội nói chung, thanh niên nói riêng.
Có thể khẳng định, báo chí có vai trò, sứ mệnh đặc biệt quan trọng trong việc
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Khi báo
chí tham gia giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, có
nghĩa là báo chí đang tác động đến đối tượng của mình trong việc hình thành, thay
đổi hệ “giá trị” của họ. Báo chí là một trong những con đường giáo dục giá trị rất
sinh động và có diện bao phủ rộng đến các nhóm công chúng. Với khả năng cung
cấp những thông điệp chung và phát tán nhanh (trong thời đại công nghệ số, tính
định kỳ và khoảng cách thời gian từ khi thông điệp phát ra đến khi toàn bộ công
chúng tiếp nhận có thể bằng không), báo chí và các phương tiện truyền thông đại
chúng là phương thức tác động hoàn toàn khác so với các con đường giáo dục
truyền thống trong môi trường sự phạm - với mối quan hệ thầy - trò, hay sự tác
động của giáo dục gia đình. Các phương tiện thông tin đại chúng càng hiện đại,
29
phong phú thì ý nghĩa và hiệu quả tác động giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên càng cao, bởi lẽ, báo chí tác động đến con người nói chung
và thanh niên nói riêng hàng ngày hàng giờ, mọi nơi, làm cho công chúng báo chí
“thấm dần” và dần hình thành tất cả các giá trị trong hệ giá trị. Phương thức đặc thù
trong thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên của
báo chí là thông qua việc thông tin và phân tích, bình luận về sự kiện, vấn đề liên
quan trực tiếp đến nhu cầu và thị hiếu của thanh niên, đồng cảm và tăng cường hoặc
làm dịu những cảm xúc của người trẻ, hoà cùng và tiếp thêm khát vọng..., thông qua
dư luận xã hội, để dần từng bước đưa từng giá trị vào trong ý thức lịch sử - văn hóa
của họ, trong thế giới quan, lý tưởng, niềm tin... Việc chịu ảnh hưởng của truyền
thông đại chúng trong giáo dục giá trị được tiến hành dần dần, rất tự nhiên, không
cưỡng ép. Nói cách khác là, thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên của báo chí được thực hiện thông qua việc khơi nguồn, định
hướng, điều chỉnh dư luận xã hội.
Báo chí Việt Nam trong những năm qua đã khẳng định năng lực thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Các nhóm thông tin
giáo dục như: giáo dục cốt lõi (hoà bình, tự do, việc làm, gia đình, sức khoẻ, an
ninh, tự trọng, công lý, sống có mục đích, niềm tin, tính tự lập, giá trị nghề nghiệp,
học vấn...), giáo dục cơ bản (sáng tạo, tình bạn, tình yêu...), giáo dục có ý nghĩa (ví
dụ cuộc sống đầy đủ vật chất, các giá trị nghệ thuật, cái đẹp...)... đều được chuyển
tải qua thông điệp báo chí. Các tờ báo dành riêng cho vị thành niên và thanh niên ở
Việt Nam như: Mực Tím, Hoa Học trò, Thanh Niên, Tiền Phong, Tuổi trẻ Thành
phố Hồ Chí Minh, Tuổi trẻ Thủ đô...[11] cũng đã luôn bám sát mục tiêu thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
Trong bối cảnh tình hình mới của đất nước, việc báo chí tham gia giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên được quan tâm thực hiện ở
nhiều khía cạnh. Báo chí đã có sự chủ động, tích cực cùng với các ngành, các cấp
xây dựng môi trường xã hội lành mạnh để thanh niên được rèn luyện, cống hiến và
trưởng thành. Ðồng thời, tạo cho thanh niên cơ hội để tham gia các hoạt động vui
chơi giải trí lành mạnh, hưởng thụ văn hóa, lối sống đẹp, sống lành mạnh để nâng
30
cao sức khỏe và tinh thần. Báo chí trong thời gian qua đã thực hiện tốt vai trò, sứ
mệnh của mình trong việc phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn nhiều vụ việc tham
nhũng, tiêu cực, lãng phí, góp phần giải quyết các vấn đề bức xúc của xã hội, tạo
chuyển biến trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, tội phạm và tệ nạn xã hội,
nhất là ma túy, mại dâm, giải quyết các vấn đề về an toàn giao thông, môi trường
sống, tạo ra nhiều công trình, tác phẩm văn học - nghệ thuật có giá trị tư tưởng, có
tính định hướng thẩm mỹ cao góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh,
hình thành lối sống văn hóa và ý thức công dân cho thanh niên.
Bên cạnh đó, báo chí còn thường xuyên quan tâm khích lệ, cổ vũ tinh thần
yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho thanh niên. Trong công tác giáo dục thế hệ trẻ,
báo chí chú trọng xây dựng các hoạt động gắn trách nhiệm của thanh niên với bảo
vệ lợi ích dân tộc, lợi ích quốc gia, coi việc tôn vinh, nêu gương, cổ vũ thanh niên
sống đẹp, sống có ích, làm rạng danh Tổ quốc cũng chính là cách thức để báo chí
tham gia giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
1.4.2. Những yếu tố tác động
- Thanh niên chịu nhiều sự tác động, ảnh hưởng từ bên ngoài:
GS.TS Trần Ngọc Thêm (Khoa Văn hóa học, Trường Đại học KHXHNV
Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định: Đặc điểm nổi bật rõ nhất của giới trẻ là lớp
tuổi duy nhất có bản chất dương tính, kéo theo 2 đặc điểm quan trọng là hướng
ngoại và năng động. Hướng ngoại thì dễ tiếp thu cái mới và hấp thụ các ảnh hưởng
ngoại lai; năng động thì ưa thay đổi, phát triển. Theo GS.TS Trần Ngọc Thêm, cũng
do đặc điểm dương tính, hướng ngoại mà trong giai đoạn mở cửa hội nhập, ở giới
trẻ xuất hiện nhiều hiện tượng bất thường, phá cách, lệch chuẩn, “gây sốc” cho xã
hội, được xem là làm xói mòn những giá trị văn hóa truyền thống. Ngoài ra, một
thực trạng đáng lo ngại là hiện tượng ngôn ngữ “tuổi teen”, s ng bái thần tượng
nước ngoài, phổ biến yêu đương đồng tính…Theo thời gian, nhiều hiện tượng lệch
chuẩn này đã trở nên khá bình thường và dần được xã hội chấp nhận. Đây cũng là
sự phản ứng của giới trẻ với một số giá trị văn hóa truyền thống đã không còn thích
hợp và báo hiệu rằng giới trẻ nói riêng và xã hội nói chung đang có nhu cầu về việc
xây dựng giá trị mới, với những chuẩn mực mới.
31
GS.TS Trần Ngọc Thêm phân tích thêm: “Bối cảnh hội nhập đòi hỏi xã hội
phát triển đi lên. Và khi cần đi lên thì chính các đặc điểm dương tính, hướng ngoại,
năng động của giới trẻ là nền tảng cho sự phát triển, là thế mạnh cần được khai thác
và phát huy. Xu hướng hoài nghi, thích kiểm chứng, phản biện của người trẻ cũng
là một phẩm chất không thể thiếu cho một xã hội phát triển”.
PGS.TS Nguyễn Minh Hòa (Khoa Đô thị học, Trường Đại học KHXHNV
Thành phố Hồ Chí Minh) nêu nhận định: “Thế hệ trẻ ngày nay rất khác với những
thế hệ trước đó. Họ chịu nhiều sự tác động, ảnh hưởng từ bên ngoài, trong đó có rất
nhiều yếu tố tác động hình thành nên khí chất của thanh niên, như: mức sống (ảnh
hưởng đến tố chất), công nghệ kỹ thuật (ảnh hưởng đến kỹ năng nghề nghiệp), đa
dạng xã hội (ảnh hưởng đến nhân sinh quan)…”.
PGS.TS Nguyễn Minh Hòa cũng chỉ ra nhiều hạn chế của một bộ phận
không nhỏ thanh niên trí thức hiện nay, như: không có động lực phấn đấu và thiếu
cảm hứng sống; thiếu niềm tin bền vững và thiếu nơi gửi gắm niềm tin; thiếu sự tự
tin và thiếu tư thế đĩnh đạc; thiếu kiến thức nền văn hóa và xã hội. Có nhiều nguyên
nhân dẫn đến những hạn chế này, trong có một nguyên nhân là: “lỗi hệ thống -
những vấn đề bất ổn của thể chế dẫn đến hệ quả tác động đến cá nhân và hành vi xã
hội. Những hiện tượng quan chức tham nhũng, chạy chức chạy quyền, khoảng cách
giàu nghèo ngày càng dãn rộng, nợ công không giảm, cung cách quản lý không hiệu
quả, sự thiếu minh bạch… đã tác động trực diện và mạnh mẽ đến ý chí, niềm tin,
động lực của những người trẻ”.
- Quan điểm, nhận thức của cấp ủy đảng, chính quyền, cơ quan lãnh đạo,
quản lý báo chí và những vấn đề đặt ra đối với cơ quan báo chí truyền thông:
Nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng to lớn và đa dạng của nhân dân về thông
tin, Đảng Cộng sản Việt Nam chủ trương phát triển mạnh mẽ đi đôi với quản lý tốt
hệ thống báo chí, truyền thông. Phát triển báo chí, truyền thông theo hướng cách
mạng, chuyên nghiệp, hiện đại, hội nhập quốc tế, mở rộng quy mô ảnh hưởng, cân
đối, hợp lý giữa các lĩnh vực, địa bàn trong nước và thế giới. Đảng lãnh đạo trong
việc đề ra các chủ trương, chiến lược phát triển, nội dung thông tin, công tác cán bộ,
cơ chế tài chính và tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của báo chí, truyền
32
thông. Trong những năm qua, hệ thống báo chí, truyền thông đã góp phần to lớn
vào việc tổ chức thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, pháp luật của Nhà nước
Việt Nam, thực sự đóng vai trò là động lực thúc đẩy phát triển các lĩnh vực kinh tế,
văn hóa, xã hội, con người, khoa học, kỹ thuật, bảo vệ Tổ quốc. Hệ thống báo chí,
truyền thông cũng góp phần quan trọng vào việc mở rộng dân chủ, tăng cường sự
giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân, phát huy vai trò
của nhân dân trong việc tham gia trực tiếp vào quản lý phát triển kinh tế - xã hội,
giải quyết các vấn đề quốc kế dân sinh quan trọng. Báo chí, truyền thông trở thành
vũ khí quan trọng trong cuộc đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, quan
liêu, tệ nạn xã hội. Đặc biệt, với sự phát triển nhanh chóng, ứng dụng rộng rãi của
công nghệ thông tin và mạng in-tơ-nét, báo chí, truyền thông đã thực sự trở thành
trường học xã hội không biên giới trong việc giáo dục nâng cao hiểu biết, trình độ
nhận thức cho thanh niên, tôn vinh các giá trị dân tộc, nhân văn tốt đẹp, góp phần
phát triển văn hóa, con người Việt Nam. Đồng thời, báo chí, truyền thông cũng trở
thành cầu nối hữu nghị giữa thanh niên Việt Nam với thanh niên quốc tế, tạo môi
trường thuận lợi cho thanh niên trong việc tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn
hóa của nhân loại để làm giàu thêm bản sắc văn hóa dân tộc.
Bên cạnh những ưu điểm, thành tựu to lớn và căn bản đó, hệ thống báo chí,
truyền thông Việt Nam không tránh khỏi những hạn chế, khuyết điểm. Nhìn tổng
thể, quy hoạch phát triển hệ thống báo chí, truyền thông chưa thực sự khoa học nên
còn có những bộ phận chưa hợp lý, chồng chéo nhiệm vụ, gây lãng phí cho nguồn
lực xã hội. Có lúc, có nơi, sự chỉ đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý của cơ quan nhà
nước chưa theo kịp với quy mô, tốc độ phát triển và diễn biến tình hình thực tế của
báo chí, truyền thông. Một số cơ quan báo chí chưa tiếp cận với công nghệ thông
tin, làm báo hiện đại, sản phẩm báo chí chưa thực sự hấp dẫn. Một số cơ quan báo
chí còn sa đà khi thông tin các mặt tiêu cực của đời sống xã hội, chưa chú ý đúng
mức việc phát hiện, cổ vũ, nhân rộng những nhân tố mới, điển hình tiên tiến, những
mặt tích cực của xã hội. Một số cơ quan báo chí, truyền thông có biểu hiện thương
mại hóa, xa rời tôn chỉ, mục đích, chưa làm tốt chức năng định hướng tư tưởng và
dư luận xã hội, lấy tích cực đẩy l i tiêu cực, chăm lo xây dựng con người. Trên
33
mạng xã hội còn xuất hiện những thông tin thiếu trách nhiệm công dân, sai sự thật,
kích động bạo lực, tuyên truyền những sản phẩm văn hóa lai căng, đồi trụy, ảnh
hưởng tiêu cực đến văn hóa, lối sống tốt đẹp của dân tộc, nhất là giới trẻ. Trong
thực tiễn, vẫn còn một số đối tượng bất mãn hoặc th địch chống phá chế độ, chống
phá đất nước từ bên trong và bên ngoài tung thông tin sai trái, xấu độc lên mạng xã
hội, bóp méo sự thật, xuyên tạc đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước. Những thông tin này là những tác nhân gây nhiễu về tư tưởng,
văn hóa, ảnh hưởng xấu đến tư tưởng, nhận thức và niềm tin của thanh niên.
Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với các mô hình ứng dụng
khoa học - công nghệ cao, sự xuất hiện của nhiều phương tiện truyền thông hiện đại
và sự đa dạng, b ng nổ về thông tin tác động sâu rộng đến mọi mặt đời sống xã hội.
Bên cạnh đó mặt trái của kinh tế thị trường khiến nhiều giá trị văn hóa xuống cấp,
xuất hiện xu hướng chạy theo đồng tiền, kiếm lợi qua các hoạt động văn hóa, dẫn
đến xem nhẹ tính giáo dục, định hướng thẩm mỹ và sự xa rời quan hệ giữa văn hóa
và chính trị. Tình trạng thoát ly tôn chỉ mục đích, không hoạt động đúng các quy
định trong giấy phép, đặc biệt là ở một số cơ quan báo, tạp chí điện tử thuộc các
hội; không tập trung phản ánh hoạt động của ngành, lĩnh vực mình, sa đà phản ánh
những vấn đề thuộc lĩnh vực khác. Điển hình trong đó là tình trạng “báo hóa tạp
chí”; thông tin đậm về những vấn đề không thuộc lĩnh vực của mình; thậm chí có
trường hợp, nhân danh đấu tranh chống tiêu cực để gây khó khăn với doanh nghiệp
nhằm trục lợi. Hiện tượng thông tin báo chí không đảm bảo tiêu chí về chính trị, tư
tưởng, văn hóa tiếp tục diễn ra với các biểu hiện như: không thực hiện định hướng
thông tin, thông tin thiếu nhạy cảm về chính trị, không ph hợp với lợi ích của đất
nước; thông tin sai sự thật, thiếu chuẩn xác; thông tin thiếu cân bằng, thiếu tính xây
dựng, đưa quá nhiều thông tin liên quan đến vấn đề tiêu cực, mặt trái của xã hội, bị
cuốn theo, dẫn dắt bởi thông tin trên mạng xã hội, gây tác động tiêu cực đến dư luận
xã hội, bị báo chí nước ngoài, các trang tin điện tử của các thế lực chống đối lợi
dụng để xuyên tạc; rút tít theo kiểu giật gân câu khách; nội dung, hình ảnh phản
cảm, không ph hợp với thuần phong mỹ tục.
34
Bên cạnh đó, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến công tác
quản lý in-tơ-nét và thông tin trên mạng còn bất cập, chưa theo kịp sự phát triển của
thực tiễn, chưa xây dựng được hệ sinh thái số đủ mạnh, đáp ứng được nhu cầu sử
dụng của nhân dân, còn phụ thuộc vào các mạng xã hội nước ngoài. Công tác đấu
tranh ngăn chặn thông tin xấu độc trên mạng xã hội gặp nhiều khó khăn. Hiện tượng
một số phóng viên, người làm báo không thực hiện đúng các quy tắc đạo đức nghề
nghiệp, có những phát ngôn không đúng với quan điểm, chủ trương, đường lối,
chính sách của Đảng, Nhà nước trên mạng xã hội... lợi dụng công tác phòng, chống
tham nhũng để phục vụ mục đích xấu, không lành mạnh; thậm chí dọa dẫm, tống
tiền, sách nhiễu doanh nghiệp để vụ lợi, vi phạm pháp luật và đạo đức nghề
nghiệp. Những vấn đề trên đã tác động không nhỏ đến việc thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
- Công tác phối hợp giữa Đoàn thanh niên với báo chí trong hoạt động thông
tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên:
Trên cơ sở các quan điểm chỉ đạo, định hướng của Đảng và vai trò, trách
nhiệm của mình, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh các cấp đã phát huy vai trò, tổ chức tốt
các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, rèn luyện thanh niên. Trong đó, công tác giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống là một trong những nội dung trọng tâm
được thực hiện. Trong thời gian qua, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã phát huy tốt ưu
thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội, hệ thống báo
chí, xuất bản của Đoàn và phối hợp tốt với các cơ quan báo chí truyền thông trong
công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên bằng nhiều
hình thức phong phú, đa dạng và rộng khắp thông qua việc tổ chức các cuộc thi viết,
hội thi, hội diễn, tọa đàm, mít tinh, hay gần đây tuổi trẻ cả nước đã có cơ hội tham
gia nhiều cuộc thi trên in-tơ-nét hoặc trải nghiệm các ứng dụng trên điện thoại di
động thông minh… về công tác tuyên truyền, học tập và vận dụng chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng, của
Đoàn vào thực tiễn công tác và đời sống thanh niên; thực trạng và giải pháp giáo
dục nâng cao bản lĩnh chính trị, ý thức cảnh giác cách mạng cho đoàn viên, thanh
niên; vai trò của Đoàn trong công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
35
và phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực th địch; triển khai các đợt sinh
hoạt chính trị gắn với dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng của đất
nước; cuộc vận động “Mỗi ngày một tin tốt, mỗi tuần một câu chuyện đẹp”, lan tỏa
những giá trị tốt đẹp, những tấm gương tiêu biểu trong cuộc sống…Qua đó đã góp
phần quan trọng vào việc xây dựng một lớp thanh niên mới. Thanh niên Việt Nam
đã kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng, trên các lĩnh vực của đời sống
xã hội đã và đang xuất hiện những gương thanh niên điển hình, có đức, có tài, cống
hiến tích cực cho quê hương, đất nước.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả khả quan, công tác phối hợp giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên của Đoàn thanh niên và cơ quan
báo chí trong thời gian qua vẫn còn những vướng mắc cần thẳng thắn xem xét, nhìn
nhận và rút kinh nghiệm. Ðiển hình như các hoạt động giáo dục thanh niên ở nhiều
địa phương còn nặng tính giáo điều, hình thức, chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn, đặc
điểm phát triển cũng như sự biến động của tình hình thực tế. Công tác dự báo, nắm
bắt tình hình tư tưởng, định hướng thanh niên ở nhiều nơi còn chậm trễ, khiến sức
"đề kháng" của giới trẻ trước các quan điểm cực đoan, lệch lạc và nhất là các luồng
thông tin sai trái trên mạng xã hội trở nên hạn chế.
Thực tế, hiện nay, nhận thức, hiểu biết của thế hệ trẻ về chủ nghĩa Mác-
Lênin hay tư tưởng Hồ Chí Minh còn mờ nhạt. Thanh niên đọc và nghiên cứu
không nhiều; thanh niên có hiểu biết nhất định để đủ khả năng phổ biến, tuyên
truyền lại càng ít. Tình trạng này dẫn tới một vấn đề: Thế hệ đi trước không đánh
giá cao, thậm chí thiếu niềm tin vào giới trẻ về nắm bắt tinh thần, ý nghĩa tư tưởng
cách mạng. Còn thế hệ trẻ lại như "lạc đường", mông lung trong xã hội tràn ngập
thông tin đa chiều. Thời gian gần đây, do ảnh hưởng của kinh tế thị trường, hội
nhập quốc tế, in-tơ-nét phát triển b ng nổ, trong thanh niên nổi lên một bộ phận
sống thực dụng, chạy theo danh lợi, bất chấp đạo lý, dẫn đến nhiều tiêu cực trong xã
hội. C ng với đó, sự chống phá của các thế lực th địch, phản động nhằm thực hiện
âm mưu "diễn biến hòa bình", đã tác động không nhỏ đến tâm lý của không ít bạn
trẻ còn mơ hồ về kiến thức, thiếu vững vàng về lập trường, tư tưởng chính trị. Đoàn
viên, thanh niên - những đối tượng thường xuyên tiếp xúc với in-tơ-nét bỗng trở
36
thành nạn nhân của những chiêu trò xuyên tạc, bôi nhọ. Hậu quả là đã có một bộ
phận thanh niên xa rời lý tưởng, mất phương hướng phấn đấu, không có ý chí lập
thân, lập nghiệp, thậm chí lôi kéo các thanh niên khác đi theo con đường sai trái.
Ðây thật sự là một thách thức rất lớn đối với các cơ quan báo chí và tổ chức Đoàn,
Hội trong công tác phối hợp tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên giai đoạn hiện nay.
Tiểu kết Chƣơng 1
Trong quá trình đất nước hội nhập sâu rộng như hiện nay, việc giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên là một nhiệm vụ lớn lao, có ý
nghĩa không chỉ hiện tại mà còn chi phối vận mệnh tương lai của đất nước. Ðể thực
hiện tốt nhiệm vụ này, cần có sự quan tâm đặc biệt của các cấp uỷ đảng, chính
quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị và toàn xã hội, trong đó có trách
nhiệm lớn lao của các cơ quan báo chí.
Xã hội càng phát triển thì yêu cầu của thanh niên về học tập, nâng cao trình
độ hiểu biết càng cao và càng phong phú. Nhà trường không thể đáp ứng hết yêu
cầu này vì nhiệm vụ của nhà trường giới hạn ở việc chủ yếu trang bị hệ thống tri
thức phổ thông và đào tạo nghề nghiệp ban đầu cho thanh niên. Trong khi đó, đời
sống văn hóa, xã hội, khoa học, kinh tế…vận động không ngừng và đòi hỏi con
người phải thường xuyên bổ sung, hoàn thiện vốn hiểu biết của mình. Báo chí là
phương tiện lý tưởng thực hiện công việc này thông qua những hình thức đa dạng,
giàu sức hấp dẫn, dễ tiếp cận. Sự đa dạng về phương pháp, hình thức và cách truyền
tải thông tin tạo cho thanh niên khả năng lựa chọn và giúp họ có nhiều cơ hội nâng
cao trình độ hiểu biết, khẳng định và phát huy những giá trị văn hóa tốt đẹp, hình
thành và không ngừng hoàn thiện lối sống tích cực của thanh niên.
Chương 1 đã phân tích rõ khái niệm, đặc điểm, vị trí, vai trò của thanh niên;
khái niệm về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của thanh niên; khái niệm, đặc
điểm của báo chí và chức năng giáo dục chính trị, tư tưởng của Báo chí; đồng thời
phân tích tầm quan trọng của việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên. Bên cạnh đó đã nêu rõ quan điểm của Đảng, Nhà nước và tư tưởng
Hồ Chí Minh về vai trò của báo chí với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
37
lối sống cho thanh niên; đánh giá sự tác động của báo chí đến đời sống xã hội dưới
góc nhìn của lý thuyết truyền thông; vai trò, nhiệm vụ của báo chí với việc giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Chương 1 cũng phân tích
những yếu tố tác động, ảnh hưởng tới việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên trên báo chí. Từ đó làm cơ sở lý luận cho việc phân tích,
đánh giá thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên báo chí Cà Mau.
38
Chƣơng 2:
THỰC TRẠNG THÔNG TIN GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG,
ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG CHO THANH NIÊN TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU
2.1. Mấy nét khái quát về thanh niên Cà Mau, Báo chí Cà Mau và công
tác lãnh đạo, chỉ đạo giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên ở Cà Mau
2.1.1. Khái quát về thanh niên Cà Mau
Cà Mau là tỉnh cực Nam của Tổ quốc, được tái lập ngày 1/1/1997, có diện tích tự nhiên 5.211 km2 (bằng 13,1% diện tích đồng bằng sông Cửu Long). Tỉnh có
nguồn nhân lực trẻ, tính đến ngày 01/4/2019, dân số toàn tỉnh Cà Mau đạt 1.194.476
người. Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 300 nghìn thanh niên, chiếm trên 25% dân số
của tỉnh, đây chính là lực lượng quan trọng và xung kích để thực hiện thắng lợi sự
nghiệp xây dựng và phát triển của tỉnh.
Nhìn chung, thanh niên Cà Mau hiện nay có lòng yêu nước nồng nàn, luôn
phát huy truyền thống tốt đẹp của các thế hệ cha anh, khẳng định niềm tin vào mục
tiêu, lý tưởng cách mạng và sự lãnh đạo của Đảng; có nhận thức và thái độ chính trị
đúng đắn, kiên quyết chống lại những biểu hiện sai trái, âm mưu “diễn biến hòa
bình”, các hành vi gây tổn hại đến sự phát triển đất nước của các thế lực phản động,
th địch; quan tâm đến các vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội của đất nước và địa
phương; có ý chí vươn lên trong học tập, lao động và công tác, mong muốn góp
phần xây dựng đất nước, quê hươngngày càng phát triển, được cống hiến nhiều nhất
cho công cuộc xây dựng và phát triển của tỉnh nhà; sẵn sàng vì lợi ích dân tộc, bảo
vệ chủ quyền quốc gia, tình nguyện vì cộng đồng. Nhiều thanh niên có ý thức chính
trị tốt; tỷ lệ thanh niên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam ngày
càng tăng.
Tuy nhiên, hiện nay cũng còn không ít thanh niên không có chí hướng rõ
ràng, chưa hiểu biết đầy đủ truyền thống cách mạng của Đảng và quê hương, đất
nước; ít quan tâm đến tình hình đất nước, địa phương; một bộ phận thanh niên lười
lao động, lười học tập, ngại khó, ngại khổ, chưa làm tròn trách nhiệm và nghĩa vụ
39
của mình ở gia đình, địa phương, đơn vị; không có ý chí vươn lên làm giàu cho bản
thân, gia đình và xã hội, có những thanh niên có biểu hiện giảm sút niềm tin, bản
lĩnh non kém, bị lôi kéo, kích động.
Đa số thanh niên Cà Mau hiện nay có phẩm chất tốt, tôn trọng các chuẩn
mực đạo đức xã hội, giá trị văn hóa truyền thống dân tộc và địa phương, có ý thức
công dân, chấp hành pháp luật, tích cực tham gia các phong trào, hoạt động đoàn
thể, xung kích, sáng tạo, tình nguyện vì cộng đồng; sống có nghĩa tình, luôn biết
quan tâm, giúp đỡ người khác, tinh thần tương thân tương ái đã được khơi dậy, trở
thành xu hướng chủ đạo lôi cuốn và thu hút giới trẻ. Nhiều tấm gương thanh niên
vượt qua khó khăn của bản thân, gia đình để vươn lên thành những người hữu ích;
không ít thanh niên dám đấu tranh quyết liệt với các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn
xã hội; tỏ thái độ lo lắng, băn khoăn trước các hiện tượng tiêu cực và tệ nạn xã hội;
bất bình trước những sai phạm của cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất, vi phạm
pháp luật. Phần lớn thanh niên Cà Mau hiện nay có đời sống văn hóa, tinh thần
phong phú, nhu cầu giải trí lành mạnh, lên án những hoạt động giải trí không lành
mạnh, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc.
Tuy nhiên, đạo đức, lối sống của một bộ phận thanh niên trên địa bàn tỉnh
còn lệch lạc, đề cao hưởng thụ, sống thực dụng, ích kỷ, đua đòi, xa hoa lãng phí,
sùng bái thần tượng thái quá, ít quan tâm đến cộng đồng và những người xung
quanh. Một bộ phận thanh niên thiếu ý thức rèn luyện, không tích cực tham gia các
hoạt động Đoàn, Hội, các phong trào và hoạt động tập thể do nhà trường, địa
phương tổ chức; lười học tập, lao động, không dám đấu tranh với sai trái, tiêu cực,
thờ ơ, vô cảm trước nỗi đau của người khác, ích kỷ, thiếu trách nhiệm với gia đình,
cộng đồng, thiếu quan tâm đến tình hình đất nước; còn một bộ phận thanh niên
tham gia các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật.
2.1.2. Khái quát báo chí Cà Mau
Báo chí cách mạng Việt Nam nói chung và báo chí tỉnh Cà Mau nói riêng đã
trở thành vũ khí sắc bén, là công cụ đắc lực của Ðảng. Trong lịch sử đấu tranh cách
mạng của dân tộc, dưới sự lãnh đạo của Ðảng, báo chí đã hoàn thành xuất sắc vai
40
trò, nhiệm vụ người chiến sĩ xung kích trên mặt trận chính trị tư tưởng của Ðảng
trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, cũng như trong sự nghiệp đổi mới của đất nước.
Trong những năm tháng chiến tranh, sự nghiệp báo chí ở Cà Mau luôn được
duy trì và phát triển. Ðội ngũ những người làm báo ngoài cầm bút, cầm máy để tác
nghiệp, còn cầm súng trực tiếp chiến đấu. Cà Mau có 3 nhà báo được phong Anh
h ng Lực lượng vũ trang Nhân dân, đó là Nhà báo, Anh h ng liệt sĩ Phan Ngọc
Hiển; Nhà báo, Anh h ng liệt sĩ Nguyễn Mai và Nhà báo, Anh h ng liệt sĩ Trần
Ngọc Hy. Thật khó có một địa phương nào có được niềm vinh dự và tự hào như Cà
Mau, đặc biệt là đối với lực lượng báo chí.
C ng với lực lượng những người làm báo cả nước, báo chí Cà Mau không
ngừng phát triển cả về số lượng và chất lượng, đáp ứng ngày càng tốt nhiệm vụ
chính trị ở địa phương, góp phần vào việc thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu phát triển
kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân.
Sau hơn 94 năm phát triển và trưởng thành, báo chí Cà Mau không ngừng
phát triển lớn mạnh và chuyên nghiệp, ngoài các sản phẩm báo chí truyền thống còn
phát triển báo điện tử, website kết nối thông tin toàn cầu. Đội ngũ những người làm
báo không ngừng lớn mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện địa bàn tỉnh Cà
Mau có trên 500 nhà báo chuyên và không chuyên hoạt động trên tất cả các lĩnh vực
của đời sống xã hội, tạo nên bức tranh đa màu của báo chí hiện đại. Đội ngũ người
làm báo luôn tự tin, tự đổi mới mình, không ngừng rèn luyện đạo đức nghề nghiệp,
tạo niềm tin với công chúng. Dưới đây là những điểm khái quát về các cơ quan báo
chí Cà Mau:
- Báo Cà Mau:
Báo Cà Mau tự hào có quá trình lịch sử rất dài, ra đời rất sớm so với nhiều tờ
báo trong cả nước. Tiền thân của Báo Cà Mau là tờ báo Chiến, số đầu tiên ra ngày
01 tháng 01 năm 1947, tại Tân Hòa, làng Tân Duyệt, quận Cà Mau, tỉnh Bạc Liêu
(nay là xã Tân Duyệt, huyện Đầm Dơi, tỉnh Cà Mau). Năm 1960, do yêu cầu của
cuộc kháng chiến lên cao, đòi hỏi công tác tư tưởng của cách mạng càng bức bách,
Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy Cà Mau thành lập Tiểu ban Thông tấn báo chí trên cơ sở
nguồn nhân lực, vật lực của tờ báo Chiến.
41
Đến năm 1972, Báo Cà Mau - Bạc Liêu ra đời khi 2 tỉnh Bạc Liêu - Cà Mau
sáp nhập. Báo ra được vài số (khoảng vài tháng, vì mỗi tháng ra một số) thì tháng
10 năm 1976, Đại hội Đảng bộ tỉnh quyết định đổi tên Cà Mau - Bạc Liêu thành
tỉnh Minh Hải và Báo Minh Hải ra đời từ đó. Ban đầu, phát hành mỗi tuần/kỳ, đến
năm 1979 ra thêm phụ san mỗi tuần/kỳ và các phụ san vào ngày lễ lớn, các ấn
phẩm phục vụ cho chăm sóc sức khỏe... Từ năm 1985 trở đi xuất bản 2 kỳ/tuần, rồi
3 kỳ/tuần, có lúc phát hành lên đến 70.000 tờ/kỳ.
Theo quyết định của Chính phủ, tỉnh Cà Mau được tái lập lần thứ hai vào
ngày 01 tháng 01 năm 1997. Ngay lúc đó, Tòa soạn Báo Cà Mau chủ động về cơ sở
vật chất, nguồn nhân lực để ra số báo đầu tiên nhân sự kiện tái lập tỉnh Cà Mau lần
thứ hai vào ngày 01 tháng 01 năm 1997. Trụ sở Báo Cà Mau đặt tại địa chỉ số 101,
đường Phan Ngọc Hiển, phường 5, thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau từ ngày tái lập
tỉnh đến nay.
Từ tờ báo phát hành mỗi tuần 1 kỳ 4 trang, nay mỗi tuần 4 kỳ, mỗi kỳ 12
trang, có 4 trang màu, nội dung phong phú với nhiều chuyên mục, chuyên trang,
chuyên đề đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng bạn đọc. Với số lượng phát hành từ
3.500tờ/kỳ vào năm 2000, đến nay phát hành lên đến 6.500tờ/kỳ. Hàng năm, đều
xuất bản báo Xuân in trên giấy couche 4 màu với gần 70 trang nội dung phục vụ
bạn đọc trong dịp Tết Nguyên đán, với số lượng xuất bản trên 15.000 cuốn theo quy
trình công nghệ mới.
Vào ngày 13 tháng 12 năm 2008, Trang thông tin Điện tử Báo Cà Mau
Online được vận hành. Qua hơn 8 năm hoạt động, vào ngày 01 tháng 01 năm 2017,
nhân kỷ niệm 20 năm ngày tái lập tỉnh Cà Mau, Báo Cà Mau nâng cấp Trang Thông
tin Điện tử lên thành Báo Cà Mau Điện tử, đặc biệt là chính thức ra mắt Chương
trình Ti vi Onlnie trên Báo Cà Mau Điện tử.
Với những thành tích trong hoạt động tuyên truyền, Báo Cà Mau vinh dự
được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, hạng Nhì, hạng
Nhất và được các ngành, các cấp tặng nhiều Bằng khen về thành tích xuất sắc trong
công tác tư tưởng trên các lĩnh vực.
- Báo ảnh Đất Mũi:
42
Ngày 27 tháng 11 năm 1979, UBND tỉnh Minh Hải đã ban hành quyết định
số 281/QĐ-UB về việc xuất bản tạp chí Báo ảnh Đất Mũi, là tiếng nói của UBND
tỉnh Minh Hải, có tư cách pháp nhân ngang một phòng trực thuộc Ty Văn hóa và
Thông tin. Từ một đơn vị cấp phòng trực thuộc Ty Văn hóa Thông tin, xuất phát từ
yêu cầu tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền phục vụ nhiệm vụ chính trị của
tỉnh, ngày 1 tháng 3 năm 1990, Báo ảnh Đất Mũi chính thức là cơ quan cấp tỉnh trực
thuộc UBND tỉnh Minh Hải theo quyết định số 16/QĐ/UB ngày 19 tháng 2 năm
1990 của UBND tỉnh Minh Hải. Từ đây, Đất Mũi đã trở thành cơ quan báo chí của
tỉnh, là một kênh thông tin quan trọng thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền
chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, luật pháp của nhà nước địa phương.
Năm 1997, sau khi tỉnh Minh Hải được chia tách thành hai tỉnh Cà Mau, Bạc
Liêu, Báo ảnh Đất Mũi trở thành cơ quan ngôn luận của UBND tỉnh Cà Mau theo
Quyết định số 147/QĐ ngày 17/02/1997 của Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau. Cũng
trong năm 1997, được sự cho phép của Bộ Văn hóa Thông tin tại Giấy phép hoạt
động báo chí số 2269/BC-GPXB ngày 25/7/1997 của Bộ trưởng Bộ Văn hóa và
Thông tin, Báo ảnh Đất Mũi ra mắt bạn đọc Đặc san Đất Mũi chuyên đề, xuất bản
mỗi tháng 2 kỳ với nội dung thông tin chuyên đề về văn hóa nghệ thuật, thể thao,
sân khấu, thời trang, điện ảnh trong nước và trên thế giới. Đây chính là tiền thân của
Báo ảnh Đất Mũi cuối tuần hiện nay. Đến năm 2001, Báo ảnh Đất Mũi đã rút ngắn
định kỳ trở thành tuần báo của tỉnh được Bộ trưởng Bộ Văn hóa thông tin quyết
định cấp Giấy phép hoạt động báo chí tại quyết định số 289/GP/BVHTT ngày 23
tháng 5 năm 2001. Năm 2006, Cục Báo chí - Bộ Văn hóa Thông tin cấp Giấy phép
số 60/GPHĐBC ngày 16/10/2006 cho phép xuất bản số nguyệt san Đất Mũi định kỳ
hàng tháng. Trước sự bùng nổ của công nghệ thông tin và phát triển internet, cùng
với xu thế phát triển của báo chí cả nước, tháng 8 năm 2006, Báo ảnh Đất Mũi cho
ra mắt báo điện tử Đất Mũi Online theo Giấy phép số 217/GP-BC ngày 28/7/2006
của Cục Báo chí - Bộ Văn hóa Thông tin, là tờ báo điện tử đầu tiên của tỉnh, Đất
Mũi Online đã chính thức hội nhập với làng báo điện tử cả nước. Năm 2007, Bộ
trưởng Bộ Văn hóa Thông tin cấp Giấy phép xuất bản phụ trương số 08/GP-
BVHTT ngày 02/02/2007, Báo ảnh Đất Mũi đã xuất bản phụ trương Cơ Hội vàng,
43
là một đặc san chuyên về kinh tế, phát hành mỗi tháng một kỳ. Sang năm 2008, Bộ
trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cấp Giấy phép xuất bản số 1287/GP-BTTTT
ngày 28/8/2008 cho phép Báo ảnh Đất Mũi xuất bản ấn phẩm Báo ảnh Đất Mũi bản
tiếng Khmer, phát hành định kỳ hàng tháng, phục vụ đời sống tinh thần, nhu cầu
thông tin của đồng bào dân tộc Khmer trong tỉnh, góp phần gìn giữ và phát huy bản
sắc văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc Khmer.
Với bản sắc đặc thù của tờ báo ảnh, trong hoạt động của mình 40 năm qua,
Đất Mũi đã từng bước vượt qua những khó khăn, thử thách khốc liệt, nỗ lực phấn
đấu để vươn lên. Từ tờ báo ảnh xuất bản 4 tháng một kỳ với số lượng vài trăm tờ,
chủ yếu phục vụ nhu cầu thông tin của các cơ quan, đơn vị trong tỉnh. Đến nay, sau
40 năm ra đời, Báo ảnh Đất Mũi không chỉ có một, mà đã có tới 6 sản phẩm với
măng sét mang tên Đất Mũi.
- Đài Phát thanh - Truyền hình Cà Mau (PT-TH):
Đài PT-TH Cà Mau, tiền thân là Đài PT-TH Minh Hải được thành lập theo
Quyết Định số 353/QĐ.UB ngày 4/7/1977 của UBND Tỉnh Minh Hải. Đài đã chính
thức phát đi tiếng nói đầu tiên vào ngày 19/8/1977.
Ngay từ ngày đầu Tỉnh Cà Mau mới được tái lập (01/01/1997), nhiệm vụ là
tờ báo nói, báo hình, là cơ quan ngôn luận của Đảng và Nhà nước, là diễn đàn của
nhân dân Cà Mau. Đài PT-TH Cà Mau có chức năng tuyên truyền đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng, giáo dục pháp luật của Nhà nước Việt Nam. Đồng
thời phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa, nghệ thuật bồi dưỡng nâng cao đời sống
tinh thần cho nhân dân. Phục vụ đắc lực cho công cuộc đổi mới đất nước vì mục
tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Hơn 40 năm qua, toàn thể cán bộ, phóng viên, công chức từng bước vượt
qua mọi khó khăn gian khổ, không ngừng học tập nâng cao trình độ, nêu cao trách
nhiệm của người chiến sĩ cầm bút, cầm máy trên mặt trận chính trị tư tưởng. Biết
lấy phương châm “Đoàn kết, Thống nhất” để tạo sức mạnh, làm động lực thúc đẩy
quá trình đổi mới. Không ngừng cải tiến và nâng cao chất lượng nội dung chương
trình, đảm bảo thông tin nhanh, nhạy, kịp thời, chính xác những sự kiện quan trọng
44
đang diễn ra ở các địa phương trong tỉnh, trong nước và trên thế giới mà mọi người
quan tâm.
Ngày nay, Đài PT-TH Cà Mau đã được đầu tư khá hoàn thiện từ cơ sở hạ
tầng đến thiết bị kỹ thuật. Hiện đài có 1 khu trung tâm kỹ thuật sản xuất chương
trình, 1 khu kỹ thuật truyền dẫn phát sóng, 3 khu nhà làm việc, khu trung tâm phát
thanh phát sóng AM (xã Thạnh Phú, huyện Cái Nước) và 1 trung tâm phát sóng
truyền hình (xã Lý Văn Lâm, TP.Cà Mau), đài đã phát sóng chương trình truyền
hình trên vệ tinh Vinasat 2 và nhiều mạng truyền hình khác.
Đài PT - TH Cà Mau đặt mục tiêu không ngừng lớn mạnh, trưởng thành,
luôn bám sát công tác tư tưởng, thực hiện tốt chức năng thông tin đúng tôn chỉ mục
đích của cơ quan báo chí cách mạng; là diễn đàn uy tín của các tầng lớp nhân dân,
tạo nên ấn tượng đẹp trong lòng người dân Cà Mau và công chúng trên mọi khắp
miền đất nước.
2.1.3. Quan điểm, nhận thức của Đảng bộ, chính quyền tỉnh Cà Mau về
công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
Trong thời gian qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Cà Mau luôn
quan tâm giáo dục đạo đức, lối sống, định hướng lý tưởng, hành động đúng đắn cho
thanh niên; tạo môi trường sống lành mạnh cho thanh niên rèn luyện, cống hiến và
trưởng thành. Đảng bộ tỉnh đã quán triệt và lãnh đạo toàn hệ thống chính trị hiện
thực hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về
công tác thanh niên. Ngày 24/10/2006, Tỉnh ủy Cà Mau đã ban hành Nghị quyết số
02-NQ/TU về “tăng cường công tác vận động nh n d n giai đoạn 2006 - 2010 và
những năm tiếp theo”, trong đó nêu rõ những nội dung của công tác giáo dục đạo
đức, lối sống cho thanh niên: “tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng,
n ng cao nhận thức cho thế hệ trẻ. Tập trung giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, truyền thống yêu nước, lòng tự hào, tự tôn d n tộc; rèn luyện
đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, văn minh; vững tin vào tương lai tươi
sáng của d n tộc”.
Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa X) về “Công tác tư tưởng, lý
luận, báo chí trước yêu cầu mới”, Tỉnh ủy Cà Mau đã xây dựng Chương trình hành
45
động số 15-CTr/TU ngày 31/10/2007, trong đó xác định: “Các cơ quan báo chí
phải thực hiện tốt vai trò là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với nh n d n; làm tốt
chức năng nhiệm vụ tuyên truyền đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước đến với nh n d n; chú trọng công tác tuyên truyền biểu dương
người tốt, việc tốt, các điển hình tiên tiến trong học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh”.
Thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành
Trung ương khóa X về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh
niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Tỉnh ủy Cà Mau đã xây
dựng Chương trình hành động số 26-CTr/TU, đề ra mục tiêu đến năm 2020 là:
“sớm hình thành một lớp thanh niên ưu tú trên các lĩnh vực, biết quý trọng và phát
huy truyền thống cách mạng, có tri thức, sức khỏe, kỹ năng lao động giỏi”.
Thực hiện Quyết định số 2474/QĐ-TTg ngày 30/12/2011 của Thủ tướng
Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011 -
2020, UBND tỉnh Cà Mau đã ra Quyết định số 480/QĐ-UBND ngày 28/3/2012 Ban
hành Kế hoạch triển khai, thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai
đoạn 2011 - 2020 trên địa bàn tỉnh Cà Mau, xác định mục tiêu tổng quát là: “X y
dựng thế hệ thanh niên tỉnh Cà Mau phát triển toàn diện, giàu lòng yêu nước, có
đạo đức cách mạng, ý thức công d n, kiên định lý tưởng độc lập d n tộc và chủ
nghĩa xã hội; có trình độ học vấn, nghề nghiệp và việc làm; có văn hóa, sức khỏe,
kỹ năng sống và ý chí vươn lên; xung kích, sáng tạo làm chủ khoa học công nghệ
tiên tiến; hình thành nguồn nh n lực trẻ có chất lượng cao đáp ứng yêu cầu thời kỳ
đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Phát huy vai trò,
trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp x y dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương
Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030 và Quyết định
số 1501/QĐ-TTg, ngày 28/8/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng
cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và
nhi đồng giai đoạn 2015 - 2020”, Ủy ban nhân dân Tỉnh Cà Mau đã xây dựng Kế
46
hoạch số 64/KH-UBND, ngày 24/11/2015 về việc “Tăng cường giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015
- 2020 trên địa bàn tỉnh Cà Mau”, trong đó xác định mục đích “Tạo chuyển biến
căn bản về đạo đức, lối sống, phát triển toàn diện; yêu gia đình, có đạo đức trong
sáng, lối sống văn hóa; yêu nước, tự hào d n tộc, kiên định lý tưởng độc lập d n tộc
và chủ nghĩa xã hội; ý thức tu n thủ pháp luật; có năng lực, bản lĩnh trong cuộc
sống; có sức khỏe, tri thức, kỹ năng lao động để trở thành những công d n có ích,
đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; chủ động
và tích cực tham gia x y dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, x y
dựng quê hương Cà Mau ngày càng văn minh, giàu đẹp”.
Với vai trò, nhiệm vụ là cơ quan của Đảng bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh
Cà Mau - tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Cà Mau, báo chí Cà Mau
luôn quán triệt sâu sắc và thực hiện tốt tinh thần chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh về
công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn
tỉnh; xem đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, liên tục nhằm góp phần tạo sự
chuyển biến rõ nét về lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống của thanh niên tỉnh Cà Mau.
2.2. Thực trạng thông tin giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên trên báo chí Cà Mau
2.2.1. Nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên trên báo chí Cà Mau
Qua khảo sát cho thấy, thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau tập trung vào các nội dung sau:
- Thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước và của địa phương có liên quan đến đời sống,
học tập và việc làm của thanh niên trong cả nước nói chung và của tỉnh Cà Mau nói
riêng. Nhiều tác phẩm trên báo chí Cà Mau đã góp phần xây dựng thế hệ trẻ tỉnh
nhà giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội; có đạo đức trong sáng, ý thức tuân thủ pháp luật; có năng lực, bản lĩnh
trong hội nhập; có sức khoẻ, tri thức, kỹ năng lao động, trở thành những công dân
tốt, tích cực tham gia vào sự nghiệp xây dựng và phát triển quê hương Cà Mau,
47
trong số đó có thể kể đến những bài viết, phóng sự tiêu biểu như: “Vững tin lên
đường nhập ngũ” (Báo Cà Mau, thứ Hai, ngày 5/3/2018); “Tuổi trẻ sáng tạo, khởi
nghiệp” (Báo Cà Mau, thứ Hai, ngày 26/3/2018); “Tạo cơ hội cho thanh niên tiếp
cận vốn, giải quyết việc làm” (Báo Cà Mau, thứ Sáu, ngày 15/6/2018); Phóng sự
“Hướng đi mới cho thanh niên từ đề án xuất khẩu lao động 2018 - 2022” (Chuyên
đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, thứ Hai ngày 03/9/2018); Phóng sự “Khởi nghiệp”
(Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, thứ Hai ngày 18/02/2019)…
- Thông tin giáo dục những giá trị đạo đức, truyền thống văn hóa, lối sống
tốt đẹp của con người Việt Nam, của địa phương Cà Mau; tư tưởng, đạo đức và
phong cách Hồ Chí Minh, đặc biệt là những tư tưởng có liên quan đến thế hệ trẻ
Việt Nam. Các tác phẩm trên báo chí Cà Mau thời gian qua đã chú trọng giáo dục
thanh niên nhận thức đúng các giá trị chân, thiện, mỹ, những giá trị truyền thống tốt
đẹp của dân tộc, thường xuyên quan tâm bồi dưỡng cho thanh niên những tình cảm
cao đẹp về tình yêu quê hương, đất nước; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục tư
tưởng, quan điểm của Bác đối với thanh niên Việt Nam, nhằm xây dựng cho thanh
niên thế giới quan, phương pháp luận đúng đắn để giải quyết những vấn đề do thực
tiễn đặt ra. Từ đó hình thành cho họ lối sống trong sạch, lành mạnh, những hành vi
đạo đức trong sáng phù hợp với các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc và thời
đại. Trong đó có nhiều bài viết, phóng sự tiêu biểu như: “Giúp người nghèo đón tết
an lành, đầm ấm” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 01/01/2018); “Khu đoàn Tây
Nam Bộ 15 năm một chặng đường lịch sử vẻ vang” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai,
ngày 26/3/2018); Loạt bài: “Tuổi trẻ Cà Mau nhớ lời di chúc theo chân Bác” (Báo
ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 20/5/2019); “Chung tay giúp trẻ em nghèo” (Báo Cà
Mau, thứ Sáu, ngày 20/4/2018); “Dấu ấn thanh niên qua những công trình” (Báo Cà
Mau, thứ Hai, ngày 15/1/2018); “Lan tỏa tinh thần thiện nguyện” (Báo Cà Mau, thứ
Bảy, ngày 27/1/2018); Phóng sự “Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác” (Chuyên
đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai ngày 14/5/2018); Phóng sự “Kỷ niệm 129 năm
Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và 50 năm thực hiện Di chúc của Bác” (Chuyên
đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai ngày 10/6/2019)…
- Thông tin tuyên truyền các phong trào thi đua yêu nước, những gương điển
48
hình người tốt, việc tốt trên các lĩnh vực, cuộc sống xã hội trong phạm vi cả nước
và tại tỉnh Cà Mau. Thực hiện tốt nội dung trên, thời gian qua báo chí Cà Mau đã
có nhiều bài viết, phóng sự tiêu biểu như: “Phát huy vai trò xung kích, tình nguyện
xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày
12/3/2018); “Thanh niên Cà Mau góp sức xây dựng quê hương” (Báo ảnh Đất Mũi,
thứ Hai, ngày 11/6/2018); Loạt bài “Nữ thủ lĩnh 8x” từ kỳ 1 đến kỳ 5 (Báo ảnh Đất
Mũi, thứ Hai, các số phát hành Tháng 3 và Tháng 4/2019); “Làm giàu trên chính
quê hương mình” (Báo Cà Mau, thứ Hai, ngày 26/2/2018); “Khi người thích mạo
hiểm kinh doanh” (Báo Cà Mau, thứ Hai, ngày 26/2/2018); “Dấu ấn Tháng Thanh
niên” (Báo Cà Mau, thứ Hai, ngày 12/3/2018); “Hai Kaka: Tấm lòng vời trẻ em
nghèo” (Báo Cà Mau, thứ Bảy, ngày 2/6/2018); “Tiến sĩ trẻ Nguyễn Việt Bắc: Tận
tâm với nghiệp giảng” (Báo Cà Mau, thứ Bảy, ngày 30/6/2018); “Nguyễn Nguyên
Tú: Cô sinh viên 5 tốt” (Báo Cà Mau, thứ Bảy, ngày 14/7/2018); Phóng sự “Thiết
thực với những hoạt động phong trào” (Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ
Hai ngày 26/11/2018); Phóng sự “Gương điển hình tiên tiến trong công tác Đoàn và
phong trào Thanh thiếu niên” (Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai ngày
13/5/2019)…
- Thông tin tuyên truyền cho thế hệ trẻ về chủ quyền biển đảo, toàn vẹn lãnh
thổ của Tố quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, gắn với những bài viết, phóng sự tiêu
biểu như: “Thắp lên tình yêu biển đảo quê hương” (Báo Cà Mau, thứ Sáu, ngày
13/4/2018); “Tuổi trẻ Cà Mau với biển đảo quê hương” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai,
ngày 09/4/2018); “Hành trình thắp sáng tình yêu biển đảo quê hương” (Báo ảnh Đất
Mũi, thứ Hai, ngày 27/8/2018); Phóng sự “Chia sẻ với người lính đảo” (Chuyên đề
Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai ngày 24/12/2018); Phóng sự “Hành trình Tuổi trẻ
Cà Mau vì Biển đảo quê hương” (Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai
ngày 15/4/2019)…
- Tuyên truyền đấu tranh, phòng chống “Diễn biến hòa bình”, phản bác các
thông tin sai trái của các thế lực thù địch trong nước, nước ngoài và ở địa phương
tỉnh Cà Mau. Thời gian qua, trên một số trang mạng phản động, các phần tử cơ hội
cấu kết với một số thế lực th địch đã đăng tải nhiều bài xuyên tạc vai trò lãnh đạo
49
của Đảng Cộng sản Việt Nam nhằm chia rõ khối đoàn kết toàn dân. Đối tượng mà
thế lực th địch hướng đến để tuyên truyền những thông tin, luận điệu xuyên tạc là
các tầng lớp nhân dân, trọng tâm, trọng điểm là giới trẻ (thanh niên, học sinh, sinh
viên) nhằm tạo lực lượng đối lập với Đảng, Nhà nước ta.
Trước những âm mưu, thủ đoạn trên, báo chí Cà Mau luôn cảnh giác, tích
cực đấu tranh vạch trần, bác bỏ các luận điệu xuyên tạc, bảo vệ Đảng, Nhà nước và
chế độ ta. Các cơ quan báo chí Cà Mau đã có những bài viết mang tính chiến đấu
cao, định hướng rõ ràng, kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”; phân tích, đánh
giá nhiều chiều về sự tinh vi trong đưa tin, bài “đầu độc” thế hệ trẻ. Đồng thời có
bài viết cung cấp kiến thức, sự hiểu biết đầy đủ cho thế hệ trẻ. Trong đó tiêu biểu
như: “Dân vận khéo - giữ bình yên địa bàn” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày
15/01/2018); “Công tác dân vận đã hướng mạnh về cơ sở” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ
Hai, ngày 30/4/2018); Loạt bài “Thanh niên Cà Mau thời kỳ mới” (Báo Cà Mau,
thứ Hai, ngày 17/9/2018); “Tuổi trẻ xung kích, năng động” (Báo Cà Mau, thứ Bảy,
ngày 7/10/2018); Phóng sự “Vì biển đảo quê hương” (Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ
Cà Mau, Thứ Hai ngày 16/4/2018);…
- Thông tin việc n ng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành,
gia đình, nhà trường, cộng đồng xã hội trong công tác phối hợp giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ Cà Mau. Thanh niên ngày nay đang
sống trong thời kỳ b ng nổ thông tin, kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ, giao lưu
quốc tế ngày càng mở rộng; thanh niên đã và đang chịu ảnh hưởng cả mặt tích cực
và mặt tiêu cực từ môi trường kinh tế, xã hội.
Trước những vấn đề trên, báo chí Cà Mau thời gian qua đã có những đóng
góp quan trọng thông qua những tác phẩm của mình, tạo thành cầu nối liên kết giữa
gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, rèn luyện
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh; góp phần c ng với cấp uỷ đảng,
chính quyền, mặt trận, đoàn thể, nhất là tổ chức Đoàn thanh niên thông tin tuyên
truyền nhiều hoạt động phong phú, đa dạng để thu hút, tập hợp thanh niên, rèn
luyện thanh niên theo các chuẩn mực đạo đức cách mạng. Kịp thời biểu dương,
nhân rộng cách làm hay và kiên quyết uốn nắn những thiếu sót, lệch lạc, những biểu
hiện lệch chuẩn trong đạo đức, lối sống của thanh niên, trong đó có những bài viết,
50
phóng sự tiêu biểu như: “Thanh niên nông thôn với nổi lo lao động, việc làm” (Báo
ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 07/5/2018); “Gặp khó trong việc chăm bồi phát triển
Đảng trong đoàn viên, thanh niên” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 09/7/2018);
“Nơi tập hợp thanh niên” (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 03/12/2018); Phóng sự
“Nối tiếp vòng tay kết đoàn” (Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai ngày
16/5/2018); Phóng sự “Đứng lên sau vấp ngã” (Chuyên đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau,
Thứ Hai ngày 9/7/2018); Phóng sự “Điểm sáng trong giáo dục toàn diện” (Chuyên
đề Tạp chí tuổi trẻ Cà Mau, Thứ Hai ngày 21/01/2019); “Nâng cao chất lượng dạy
và học qua hội giảng” (Báo Cà Mau Online, thứ Bảy, ngày 15/6/2019); “Giáo dục
truyền thống lịch sử cho sinh viên” (Báo Cà Mau Online, thứ Bảy, ngày 08/6/2019);
“Giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh” (Báo Cà Mau Online, thứ Hai,
ngày 18/3/2019)…
Kết quả khảo sát phản ánh khá rõ nét bức tranh chung về nội dung thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau
theo đúng chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật Nhà nước.
Các tác phẩm báo chí đã bám sát thực tiễn cơ sở để phản ánh. Mỗi cơ quan
báo chí, tuỳ theo chức năng, nhiệm vụ của mình đã phát hiện, khai thác các đề tài và
phản ánh tương đối toàn diện về đối tượng thanh niên trên địa bàn tỉnh. Số lượng
các tin, bài, phóng sự thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên từ năm 2018 đến tháng 6 năm 2019 có tăng lên.
Nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên được lên kế hoạch cụ thể và có sự quan tâm chỉ đạo của Ban Biên tập các cơ
quan báo chí. Trên thực tế, những năm gần đây các cơ quan báo chí Cà Mau đều
dành dung lượng tương đối phản ánh việc thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh.
Các bài viết, phóng sự thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau có sự chỉ đạo và định hướng cụ thể, tập
trung khai thác đề tài nóng, hấp dẫn, mới mẻ, tránh đi theo lối mòn.
51
2.2.2. Hình thức thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên trên báo chí Cà Mau
Thời gian qua, báo chí Cà Mau luôn quan tâm đa dạng hoá các hình thức
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên qua việc tuyên
truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và
địa phương đến thanh niên; tiếp tục tuyên truyền cuộc vận động “Học tập và làm
theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” theo Chỉ thị 05-CT/TW, ngày
15/5/2016 của Bộ Chính trị; thông tin các phong trào hành động cách mạng của tuổi
trẻ, tuyên truyền tấm gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến trong thanh niên;
phối hợp tổ chức các hoạt động giáo dục, các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu
nước thông qua các hình thức như:
- Từ năm 2018 đến tháng 6 năm 2019 Đài PT-TH Cà Mau tiếp tục duy trì
phát sóng Chuyên đề “Tạp chí Tuổi trẻ”, thực hiện tốt việc thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh: đây thực sự là
diễn đàn của thanh niên, phản ánh khá toàn diện các phong trào hoạt động trong
công công tác thanh niên và đời sống, lao động, việc làm… của thanh niên trên địa
bàn tỉnh Cà Mau. Chuyên đề được phát sóng định kỳ trên Đài PT-TH Cà Mau mỗi
tháng 1 kỳ vào ngày Thứ Hai với thời lượng phát sóng mỗi kỳ là 15 phút tập trung
vào một chủ đề, mỗi chủ đề từ 3 đến 5 phóng sự ngắn thông tin giáo dục truyền
thống, kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện trọng đại của đất nước, địa phương; các
phong trào hành động cách mạng của thanh niên; những tấm gương thanh niên tiêu
biểu trong học tập và làm theo lời Bác; những mô hình thanh niên phát triển kinh tế,
vươn lên làm giàu chính đáng.
+ Thông tin giáo dục truyền thống, kỷ niệm các ngày lễ lớn, các sự kiện
trọng đại của đất nước, địa phương trên Tạp chí Tuổi trẻ có các phóng sự tiêu biểu
như: Hiểu về trái tim - Hành trình chia sẻ (phát sóng ngày 22/01/2018); Sinh hoạt
truyền thống về “Tổng tiến công nổi dậy Tết Mậu Thân 1968” (phát sóng ngày
19/02/2018); Ấm tình “Tết Quân dân” (phát sóng ngày 19/02/2018); Họp mặt
truyền thống Khu Đoàn Tây Nam Bộ (phát sóng ngày 16/4/2018); Thanh niên tiên
tiến làm theo lời Bác (phát sóng ngày 14/5/2018); Tuổi trẻ với đạo lý “Uống nước
52
nhớ nguồn” (phát sóng ngày 06/8/2018); 65 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ (phát
sóng ngày 13/5/2019); Kỷ niệm 129 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh và 50
năm thực hiện Di chúc của Bác (phát sóng ngày 10/6/2019)…
+ Thông tin tuyên truyền các phong trào hành động cách mạng của thanh
niên trên Tạp chí Tuổi trẻ có các phóng sự tiêu biểu như: Tuổi trẻ chung sức xây
dựng “Nông thôn mới” (phát sóng ngày 22/01/2018); Khởi động “Tháng Thanh
niên” năm 2018 (phát sóng ngày 19/3/2018); Rộn ràng “Hội trại tòng quân” (phát
sóng ngày 19/3/2018); Sôi nổi “Hội trại 26/3” (phát sóng ngày 16/4/2018); Nối tiếp
vòng tay kết đoàn (phát sóng ngày 14/5/2018); Ra quân “Chiến dịch Thanh niên
tình nguyện hè” (phát sóng ngày 11/6/2018); Rộn ràng Xuân yêu thương (phát sóng
ngày 18/02/2019); Hành trình “Tuổi trẻ vì biển đảo quê hương” (phát sóng ngày
13/5/2019); Những hoạt động mang ý nghĩa thiết thực của Tuổi trẻ Cà Mau (phát
sóng ngày 10/6/2019)…
+ Thông tin tuyên truyền những tấm gương thanh niên tiêu biểu trong học
tập và làm theo lời Bác; những mô hình phát triển kinh tế trong thanh niên trên Tạp
chí Tuổi trẻ có các phóng sự tiêu biểu như: Hiệu quả nuôi Tôm càng xanh trên
ruộng lúa (phát sóng ngày 22/01/2018); Thanh niên làm giàu từ mô hình ươm, vèo
Cua giống (phát sóng ngày 19/3/2018); Hiệu quả nuôi cá Kèo trong đầm nuôi tôm
công nghiệp (phát sóng ngày 29/10/2018); Những sinh viên 5 tốt (phát sóng ngày
21/01/2019); Khởi nghiệp (phát sóng ngày 18/02/2019); Gương điển hình tiên tiến
trong công tác Đoàn và phong trào Thanh thiếu niên (phát sóng ngày 13/5/2019)…
- Mặc dù Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi từ năm 2018 đến tháng 6 năm 2019
không có chuyên trang, chuyên mục viết về thanh niên, nhưng Báo Cà Mau, Báo
ảnh Đất Mũi đều có phân công phóng viên đăng ký viết tin, bài, phóng sự thông tin
những sự kiện, hoạt động, học tập, lao động, việc làm…của thanh niên trên địa bàn
tỉnh. Bên cạnh đó, trên các chuyên trang, chuyên mục Chính trị - Xã hội, Khởi
nghiệp trẻ, Giáo dục, Phóng sự - Ký sự… của Báo Cà Mau và các chuyên trang,
chuyên mục Thời sự, Xã hội, Pháp luật, Bạn đọc… của Báo ảnh Đất Mũi đều có
những bài viết thông tin về việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên. Trong đó tiêu biểu là những bài viết như: Tuổi trẻ phát huy tinh thần
53
khởi nghiệp (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 22/01/2018); Xung phong làm gương
(Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 09/4/2018); Thanh niên Cà Mau góp sức xây dựng
quê hương (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 11/6/2018); Tuổi trẻ Cà Mau học tập
và làm theo lời Bác (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày 26/11/2018); Xung kích, tình
nguyện, góp sức xây dựng thành phố văn minh (Báo ảnh Đất Mũi, thứ Hai, ngày
29/4/2019); Đưa lịch sử địa phương vào trường học (Báo Cà Mau, thứ Tư, ngày
02/01/2019); Làm theo Bác trong môi trường học đường (Báo Cà Mau, thứ Sáu,
ngày 01/3/2019); Trao yêu thương để nhận yêu thương (Báo Cà Mau, thứ Tư, ngày
03/4/2019); Thanh niên giúp hộ nghèo (Báo Cà Mau, thứ Tư, ngày 03/4/2019); Xây
dựng Đảng trong sạch, vững mạnh (Báo Cà Mau, thứ Hai, ngày 03/6/2019)…
- Ngoài ra, đối với các sự kiện trọng đại có liên quan đến thanh niên như kỷ
niệm Ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3; Đại hội Đoàn thanh niên, Đại
hội Hội LHTN các cấp, các cơ quan báo chí đều thành lập những chuyên mục
không thường xuyên, tập trung thông tin, tuyên truyền giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh.
Nhìn chung, hình thức thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau đã có nhiều đổi mới, tạo được sự phong
phú, hấp dẫn và ngày càng phù hợp với nhu cầu thông tin của thanh niên. Cụ thể
như Đài PT-TH Cà Mau đã phát huy hiệu quả của Chuyên đề “Tạp chí Tuổi trẻ”;
Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi có nhiều thể loại tin, bài phản ánh, phóng sự, ký sự
trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần hiệu quả trong việc giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên Cà Mau.
Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy thời lượng giành cho Chuyên đề “Tạp
chí tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau là quá ngắn chỉ vỏn vẹn khoảng 15 phút và tần
suất phát sóng thì rất ít, chỉ với 1 kỳ/tháng.
Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi chưa có chuyên trang, chuyên mục viết về
thanh niên. Do đó các bài viết thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên không được thực hiện thường xuyên và thiếu sự lôgic, hệ thống.
54
Vẫn còn xuất hiện những bài viết, phóng sự giống như một bản báo cáo, bài
tham luận tại các hội nghị, hội thảo. Nhiều bài viết không sinh động, thiếu hơi thở
cuộc sống, thực tiễn.
Nhiều bài viết còn quá sơ sài, mang tính giáo dục không cao. Cách viết chưa
hấp dẫn đối với người đọc; bố cục và kết cấu bài phản ánh thường dập khuôn về
hình thức thể hiện như: đặc điểm, kết quả, nguyên nhân, giải pháp.
Ngôn ngữ, cách diễn đạt thiếu linh hoạt, chưa sinh động và cách trình bày
chưa sáng tạo nên chưa hấp dẫn thanh niên.
2.2.3. Kết quả khảo sát về thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau
* Khảo sát số lượng tin, bài, phóng sự trên 3 cơ quan Báo Cà Mau, Báo ảnh
Đất Mũi và Đài PT-TH Cà Mau (thời gian từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2019):
- Báo Cà Mau: Từ tháng 01 năm 2018 đến tháng 6 năm 2019, Báo Cà Mau
đã thông tin tuyên truyền trên các lĩnh vực là 15.375 tin, bài (9.045 tin, 6.330 bài).
Trong đó thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
là 288 tin, bài (174 tin, 114 bài) chiếm tỷ lệ 1,87% tổng số tin, bài trên Báo Cà Mau.
Biểu 2.1: Số lượng tin, bài trên Báo Cà Mau từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2019
288
Tổng số tin, bài
Tin, bài về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
15375
- Báo ảnh Đất Mũi: Từ tháng 01 năm 2018 đến tháng 6 năm 2019, Báo ảnh
Đất Mũi đã thông tin tuyên truyền trên các lĩnh vực với số lượng là 3.354 tin, bài
(1.248 tin, 2.106 bài). Trong đó thông tin về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
55
lối sống cho thanh niên là 91 tin, bài (25 tin, 66 bài) chiếm tỷ lệ 2,71% tổng số các
119
Tổng số tin, bài
Tin, bài về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
3354
tin, bài trên Báo ảnh Đất Mũi. Biểu 2.2: Số lượng tin, bài trên Báo ảnh Đất Mũi từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2019
- Đài PT-TH Cà Mau: Từ tháng 01 năm 2018 đến tháng 6 năm 2019 Đài PT-
TH Cà Mau đã phát sóng Truyền hình 3.555 chương trình, bản tin; 32.332 đề tài;
tổng thời lượng phát sóng là 7.581 giờ. Trong đó đã phát sóng Truyền hình Chuyên
đề là 540 kỳ; 2.160 đề tài; tổng thời lượng là 153 giờ. Riêng chuyên đề “Tạp chí
tuổi trẻ” đã thông tin tuyên truyền giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên là 19 kỳ (chiếm 3,5%); 78 đề tài (chiếm 3,6%); tổng thời lượng là
4,75 giờ (chiếm 3,1%) trên tổng số các chuyên đề.
Biểu 2.3: Số kỳ, đề tài, thời lượng phát sóng của Chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” trên tổng số chuyên
đề chung của Đài PT-TH Cà Mau từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2019
2500
2160
2000
1500
Chuyên đề chung
1000
Chuyên đề "Tạp chí tuổi trẻ"
540
500
153
78
19
4.75
0
Số kỳ
Đề tài
Thời lượng (giờ)
56
Kết quả khảo sát các cơ quan Báo chí Cà Mau cho thấy: với số lượng tin, bài
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên (Báo Cà
Mau chiếm 1,87%; Báo ảnh Đất Mũi chiếm 2,71%) trên tổng số tin, bài về các vấn
đề chung; Chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau chiếm 3,5% số kỳ -
3,6% đề tài - 3,1% giờ phát sóng của tổng số các chuyên đề. Có thể nhận định việc
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo
chí Cà Mau thời gian qua chưa được chú trọng đúng mức, đồng thời cho thấy tần
suất, mức độ thông tin tới thanh niên trên báo chí Cà Mau vẫn còn rất thấp.
*Khảo sát hiệu ứng tiếp nhận của thanh niên về thông tin giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau:
Khảo sát đối với 300 thanh niên (cán bộ, công chức, viên chức, đoàn viên,
công nhân, sinh viên, học sinh, …).
Bảng 2.1: Mức độ theo dõi của thanh niên đối với báo chí Cà Mau (Đơn vị tính: %)
Mức độ theo dõi Cơ quan báo chí Không Thƣờng xuyên Thỉnh thoảng Hiếm khi
Báo Cà Mau 33,67 53 7,33 6
Báo ảnh Đất Mũi 30,25 50,3 9,42 10,03
Đài PT-TH Cà Mau 20,45 42 25,55 12
Với kết quả khảo sát “Mức độ theo dõi các bài viết, các phóng sự về giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau của
quý vị như thế nào?” ở Bảng 2.1 cho thấy: mức độ theo dõi các bài viết, phóng sự
trên báo chí Cà Mau của thanh niên là tương đối thấp (mức độ theo dõi “Thường
xuyên” ở Báo Cà Mau là 33,67%, Báo ảnh Đất Mũi là 30,25%, Đài PT-TH Cà Mau
là 20,45%). Trong khi mức độ theo dõi “Hiếm khi” và “Không” tỷ lệ còn nhiều
(bình quân ở Báo Cà Mau là 13,33%, Báo ảnh Đất Mũi là 19,45%, Đài PT-TH Cà
Mau là 37,55%). Kết quả trên phản ánh khá thực tế về mức độ theo dõi của thanh
niên đối với các cơ quan báo chí Cà Mau, do phải chịu sự cạnh tranh của các cơ
quan báo chí lớn trong vùng và sự thông dụng của in-tơ-nét, mạng xã hội.
57
Bảng 2.2: Mức độ quan tâm của thanh niên về các nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Đơn vị tính: %)
Cơ quan báo chí Phản ánh gương thanh niên tiêu biểu Tình hình thực hiện các phong trào của Đoàn Thanh niên Các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước
Báo Cà Mau 60,25 72,68 43,5
Báo ảnh Đất Mũi 61,32 70,73 47,71
Đài PT-TH Cà Mau 58,74 75,94 45,22
Khi đặt ra câu hỏi “Những thông tin nào sau đ y giành được sự quan tâm
của quý vị”(có thể lựa chọn nhiều phương án), đã cho ra kết quả đánh giá ở Bảng
2.2. Trong 3 phương án trả lời thì thông tin mà thanh niên quan tâm nhiều nhất là
“Tình hình thực hiện các phong trào của Đoàn thanh niên” (bình quân ở 3 cơ quan
báo chí là 73,11%), kế đến là thông tin về “Các chủ trương, nghị quyết của Đảng,
chính sách pháp luật của Nhà nước” (bình quân ở 3 cơ quan báo chí là 60,1%) và
thông tin về “Phản ánh gương thanh niên tiêu biểu” (bình quân ở 3 cơ quan báo chí
là 45,47%). Kết quả khảo sát trên cho thấy thanh niên tập trung nhiều vào việc theo
dõi tình hình thực hiện các phong trào của Đoàn thanh niên, từ đó giúp cho các cơ
quan báo chí Cà Mau có sự nhìn nhận và đề ra những định hướng trong việc thông
tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống cho thanh niên trong thời gian tới
được tốt hơn.
Bảng 2.3: Sự hấp dẫn của thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức lối sống
cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Đơn vị tính: %) Mức độ đánh giá
Cơ quan báo chí Hấp dẫn Bình thƣờng Không hấp dẫn
Báo Cà Mau 42,67 55,33 2
Báo ảnh Đất Mũi 41,45 54,36 4,19
Đài PT-TH Cà Mau 40,12 56,78 3,1
Khảo sát thanh niên về câu hỏi “Khi đọc các bài viết hoặc xem các phóng sự
về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà
Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau” đã cho ra kết quả đánh giá ở Bảng
58
2.3. cho thấy sự “Hấp dẫn” của thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau chiếm tỷ lệ trung bình thấp (Báo Cà Mau
là 42,67%, Báo ảnh Đất Mũi là 41,45%, Đài PT-TH Cà Mau là 40,12%). Đánh giá
trên phản ánh trung thực về sự hấp dẫn, phong phú của những thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau hiện nay, vì
vậy đòi hỏi các bài viết, phóng sự trên báo chí Cà Mau cần phải nâng cao chất
lượng hơn nữa để tạo được sự hấp dẫn đối với thanh niên.
Bảng 2.4: Hiệu quả tiếp nhận các thông tin giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Đơn vị tính: %)
Cơ quan báo chí
Biết nhiều hơn về các hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên Hiểu hơn về quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đối với thanh niên Thấy được vai trò của bản thân trong các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ
Báo Cà Mau 71,23 75,6 69
Báo ảnh Đất Mũi 69,32 74,71 71
Đài PT-TH Cà Mau 65,75 76,82 73
Khảo sát thanh niên về câu hỏi “Đọc các bài viết, phóng sự về giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất
Mũi, Đài PT-TH Cà Mau” (có thể chọn nhiều phương án trả lời) đã cho ra kết quả
đánh giá ở Bảng 2.4. Kết quả cho thấy sự tiếp nhận của thanh niên đối với thông tin
“Biết nhiều hơn về các hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên” là cao nhất (bình
quân chiếm 75,7%), kế đến là thông tin “Thấy được vai trò của bản thân trong các
phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ” (bình quân chiếm 71%) và “Hiểu hơn
về quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước”
(bình quân chiếm 68,7%). Tỷ lệ tiếp nhận của thanh niên đối với những thông tin
trên là khá đồng điều, không có sự chênh lệch lớn. Qua đó có thể nhận định, những
thông tin giáo dục giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
trên báo chí Cà Mau trong thời gian qua được thanh niên tiếp nhận rất tích cực.
59
*Khảo sát sự đánh giá của thanh niên về nội dung và hình thức thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà
Mau:
- Về nội dung:
+ Khảo sát đối với 300 thanh niên (cán bộ, công chức, viên chức, đoàn viên,
công nhân, sinh viên, học sinh, …) về “Nội dung thông tin của các bài viết, các
phóng sự về giáo dục lý tưởng, đạo đức lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau,
Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau”, đã cho kết quả đánh giá như sau:
Biểu 2.4: Thống kê đánh giá nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
1.26%
1.33%
1.74%
100.00%
25.67%
27.34%
28.46%
80.00%
60.00%
Không thiết thực
Bình thường
40.00%
72.59%
71.33%
70.28%
Thiết thực, có ích
20.00%
0.00%
Báo Cà Mau
Đài PT-TH Cà Mau
Báo ảnh Đất Mũi
Nhìn vào biểu đồ cho thấy: đối tượng được khảo sát đánh giá nội dung thông
tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên các cơ quan
báo chí là “Thiết thực” chiếm tỷ lệ khá cao (Báo Cà Mau là 71,33%, Báo ảnh Đất
Mũi là 70,28% và Đài PT-TH Cà Mau là 72,59%); trong khi đó số thanh niên cho
rằng nội dung thông tin “Bình thường” chiếm tỷ lệ thấp (Báo Cà Mau là 27,34%,
Báo ảnh Đất Mũi là 28,46% và Đài PT-TH Cà Mau là 25,67%) và có rất ít ý kiến
cho rằng nội dung thông tin “không thiết thực” (Báo Cà Mau là 1,33%, Báo ảnh
Đất Mũi là 1,26% và Đài PT-TH Cà Mau là 1,74%). Kết quả trên phần nào đã phản
ánh được chất lượng nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau thời gian qua khá hiệu quả và nhận được
sự đánh giá cao của thanh niên trên địa bàn tỉnh.
60
+ Tuy nhiên, khi khảo sát đối với 300 thanh niên (cán bộ, công chức, viên
chức, đoàn viên, công nhân, sinh viên, học sinh, …) về câu hỏi “Quý vị hãy đánh
giá sự phong phú về nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau”, đã
cho kết ra quả đánh giá của thanh niên như sau:
Biểu 2.5: Thống kê đánh giá sự phong phú, đa dạng về nội dung thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
120.00%
100.00%
33.91%
34.82%
35.60%
80.00%
Chưa phong phú, đa dạng
60.00%
20.07%
23.44%
25.19%
Bình thường
40.00%
Phong phú, đa dạng
44.33%
42.65%
39.99%
20.00%
0.00%
Báo Cà Mau
Báo ảnh Đất Mũi
Đài PT- TH Cà Mau
Nhìn vào biểu đồ cho thấy: Kết quả đánh giá sự phong phú về nội dung
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo
chí Cà Mau về phương án trả lời “Bình thường” và “Chưa phong phú, đa dạng”
chiếm tỷ lệ khá cao (Bình quân ở Báo Cà Mau là 55,67%, Báo ảnh Đất Mũi là
57,35% và Đài PT-TH Cà Mau là 60,01%). Qua đó nhận thấy nội dung thông tin
trên báo chí Cà Mau vẫn chưa đa dạng, phong phú, chưa giải quyết thỏa đáng những
nhu cầu về thông tin của thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
- Về hình thức:
Tiến hành khảo sát đối với 300 thanh niên (cán bộ, công chức, viên chức,
đoàn viên, công nhân, sinh viên, học sinh, lao động tự do) về các hình thức thông
tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà
Mau (Thời gian khảo sát từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019).
61
+ Qua tổng hợp khảo sát về câu hỏi “Các thể loại bài viết, phóng sự về giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo
ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau” đã cho ra kết quả đánh giá như sau:
Biểu 2.6: Thống kê đánh giá các thể loại bài viết, phóng sự về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
71.92%
80.00%
65.52%
64.70%
60.00%
Hấp dẫn
30.98%
40.00%
28.67%
23.73%
Bình thường
20.00%
Chưa hấp dẫn
5.81%
4.35%
4.32%
0.00%
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất
Đài PT-TH Cà Mau
Mũi
Nhìn vào biểu đồ cho thấy: Tỷ lệ đánh giá mức độ “Hấp dẫn” của các thể
loại bài viết, phóng sự chưa cao lắm, nhưng việc 3 cơ quan báo chí Cà Mau đã có sự
cố gắng trong việc sử dụng nhiều thể loại đã tạo sự sinh động, hấp dẫn và ghi nhận
của bạn đọc. Với dung lượng các bài viết, phóng sự ngắn, dài đan xen, kết cấu hợp
lý, linh hoạt (tỷ lệ đánh giá hấp dẫn ở Báo Cà Mau là 65,52%, Báo ảnh Đất Mũi là
64,7% và Đài PT-TH Cà Mau là 71,92%) đã phần nào cho thấy sự ghi nhận của
thanh niên về mức độ phong phú, hấp dẫn đối với hình thức thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau.
+ Tuy nhiên khi đặt câu hỏi “Theo quý vị đề tài phản ánh trong các bài viết,
phóng sự về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên
Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau là” đã cho kết quả đánh giá
như sau:
62
Biểu 2.7: Thống kê đánh giá đề tài phản ánh trong các bài viết, phóng sự về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
45.57%
43.50%
39.32%
35.08%
33.67%
30.34%
25.06%
24.09%
22.83%
Phong phú, đa dạng
Bình thường
Chưa phong phú, đa dạng
50.00% 45.00% 40.00% 35.00% 30.00% 25.00% 20.00% 15.00% 10.00% 5.00% 0.00%
Báo Cà Mau
Báo ảnh Đất Mũi
Đài PT- TH Cà Mau
Nhìn vào biểu đồ cho thấy: phương án trả lời “Chưa phong phú, đa dạng”
chiếm tỷ lệ khá cao (Báo Cà Mau là 33,67%, Báo ảnh Đất Mũi là 30,34% và Đài
PT-TH Cà Mau là 35,08%), điều này cho thấy sự đánh giá của đối tượng khảo sát là
khách quan. Do đó để nâng cao chất lượng và hiệu quả thông tin giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên thì các cơ quan báo chí cần: tăng tần
suất, thời lượng phát sóng chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” (Đài PT-TH Cà Mau); xây
dựng các chuyên trang, chuyên mục (Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi).
Bảng 2.5: Hệ thống các bài viết, phóng sự thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Đơn vị tính: %)
Mức độ đánh giá
Cơ quan báo chí Phong phú Bình thƣờng Chƣa phong phú
Báo Cà Mau 44 37,67 18,33
Báo ảnh Đất Mũi 43,12 34,63 22,25
Đài PT-TH Cà Mau 35,34 39,57 25,09
Khảo sát thanh niên về câu hỏi “Quý vị thấy hệ thống các bài viết, phóng sự
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo
Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau” đã cho kết quả đánh giá ở Bảng
2.5. Qua đó cho thấy tỷ lệ thanh niên đánh giá mức “Chưa phong phú” là khá cao
(Báo Cà Mau là 44%, Báo ảnh Đất Mũi là 43,12% và Đài PT-TH Cà Mau là
35,34%). Nguyên nhân trên là do Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi chưa có chuyên
63
trang, chuyên mục về thanh niên; Đài PT-TH Cà Mau có Chuyên đề “Tạp chí Tuổi
trẻ” nhưng thời lượng phát sóng ngắn, tần suất chỉ 1 kỳ/tháng nên chưa nhận được
sự đánh giá cao của thanh niên.
Bảng 2.6: Tần suất xuất bản thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Đơn vị tính: %)
Mức độ đánh giá Cơ quan báo chí Phù hợp Chƣa phù hợp
Báo Cà Mau 65,6 34,4
Báo ảnh Đất Mũi 70,27 29,73
Đài PT-TH Cà Mau 60,78 39,22
Khảo sát thanh niên về câu hỏi “Theo quý vị tần suất xuất bản của các bài
viết về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà
Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau như thế nào”. Kết quả khảo sát ở
Bảng 2.6. cho thấy tỷ lệ thanh niên đánh giá “Chưa ph hợp” chiếm khá cao (Báo
Cà Mau là 34,4%, Báo ảnh Đất Mũi là 29,73% và Đài PT-TH Cà Mau là 39,22%).
Vì vậy, để phát huy hơn nữa vai trò thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh, đòi hỏi các cơ quan báo chí Cà Mau
cần tăng tần suất xuất bản lên (Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi phát hành bài viết về
thanh niên nhiều hơn; số kỳ, đề tài, thời lượng phát sóng Chuyên đề “Tạp chí tuổi
trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau tăng lên). Có như vậy mới đáp ứng được nhu cầu thông
tin ngày càng phong phú, đa dạng của thanh niên Cà Mau trong giai đoạn hiện nay.
2.3. Đánh giá, nhận xét chung về thực trạng thông tin giáo dục lý tƣởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau
2.3.1. Ưu điểm và nguyên nhân
* Ưu điểm:
- Qua khảo sát cho thấy, Báo chí Cà Mau luôn thực hiện đúng tôn chỉ, mục
đích, giữ vững định hướng chính trị tư tưởng trong việc thông tin giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
Báo chí Cà Mau luôn bám sát quan điểm, đường lối chính trị tư tưởng của
Đảng, định hướng tuyên truyền của Tỉnh uỷ, thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, chức
64
năng vừa là cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội,
các đoàn thể quần chúng, vừa là diễn đàn của nhân dân trong tỉnh. Đại bộ phận
phóng viên, cán bộ Báo chí Cà Mau có lập trường tư tưởng vững vàng, có trình độ
chuyên môn nghiệp vụ, động cơ tinh thần, thái độ làm việc nghiêm túc, trách nhiệm,
tâm huyết với nghề.
Hoạt động Báo chí của Cà Mau trong thời gian qua không có sai sót về chính
trị - tư tưởng, gây ảnh hưởng tiêu cực trong đời sống xã hội, không bị chi phối bởi
khuynh hướng “thương mại hóa”, tự giác chấp hành sự lãnh đạo của Đảng, giữ
vững vị thế chủ đạo của hệ thống thông tin - tuyên truyền tin cậy của Đảng trong
đời sống chính trị - xã hội địa phương. Trong thời gian qua, cùng với báo chí cả
nước, báo chí Cà Mau luôn nhận thức sâu sắc và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ
chính trị của mình, chú trọng đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, kịp thời phát
hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, phát huy tính tích cực, tự giác trong tự bồi
dưỡng, tự giáo dục rèn luyện của thanh niên. Bên cạn đó chủ động, tích cực thực
hiện tốt công tác giáo dục thế hệ trẻ trong tỉnh, góp phần định hướng, hình thành lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, tuân thủ pháp luật, từng bước hoàn thiện nhân
cách của thanh niên.
- Báo chí Cà Mau phục vụ đắc lực sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội gắn với
việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên tỉnh Cà Mau.
Sau hơn 20 năm tái lập, Cà Mau đã có bước phát triển vượt bậc về kinh tế -
xã hội. Các cơ quan Báo chí làm tốt vai trò xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn
hoá, góp phần tích cực vào tiến trình dân chủ hoá xã hội, phục vụ đắc lực công tác
lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an
ninh của Đảng bộ và chính quyền tỉnh Cà Mau.
Các hoạt động báo chí chuyển tải đầy đủ, kịp thời, chính xác chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước tới thanh niên trong tỉnh; phản ánh, phát hiện
và cổ vũ các nhân tố mới, gương điển hình tiên tiến, đồng thời đề cao tính phản biện
xã hội, giúp Đảng bộ và chính quyền kịp thời điều chỉnh chủ trương, chính sách
phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Báo chí của tỉnh đã tích cực đấu tranh với
các hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, góp phần làm lành mạnh quan hệ xã hội, xử lý
65
tốt mối quan hệ “xây” và “chống” trong thông tin, tuyên truyền vì sự phát triển
chung của tỉnh.
Với khối lượng lớn ấn phẩm báo chí in, chương trình phát thanh - truyền hình,
thông tin điện tử được đăng tải, phát sóng, phổ biến rộng rãi đến thanh niên. Báo chí Cà
Mau đảm nhiệm tốt vai trò cầu nối chuyển tải thông tin, góp phần nâng cao dân trí,
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Tạo động lực tích
cực để thanh niên Cà Mau được cống hiến, xây dựng góp phần phát triển kinh tế - xã
hội tỉnh nhà, đồng thời giới thiệu, quảng bá hình ảnh Đất và Người Cà Mau đến với
bạn bè trong nước, quốc tế.
- Báo chí Cà Mau và đội ngũ phóng viên, biên tập viên từng bước hướng tới
chuyên nghiệp hoá và hiện đại hoá, bắt kịp xu hướng phát triển chung, đáp ứng yêu
cầu, nhiệm vụ thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên trong giai đoạn hiện nay.
Báo chí Cà Mau trong thời gian qua phát triển cả về số lượng và chất lượng,
hoạt động báo chí ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng được yêu cầu nhiệm
vụ trong tình hình mới. Các cơ quan Báo chí đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông
tin, in-tơ-nét vào tất cả các khâu: sản xuất chương trình, biên tập, quản lý, lưu trữ
tin, bài, chế bản điện tử, đăng tải và phát sóng... Đặc biệt, với việc phát sóng
chương trình truyền hình trên vệ tinh Vinasat 2 và nhiều mạng truyền hình khác của
Đài PT-TH tỉnh được coi là dấu mốc quan trọng.
Các phương tiện nghiệp vụ hiện đại được trang bị cho phóng viên đầy đủ.
Đội ngũ phóng viên, biên tập viên thực hiện các mảng đề tài tuyên truyền về thanh
niên được lãnh đạo các cơ quan báo chí Cà Mau quan tâm định hướng thường
xuyên. Bên cạnh các nội dung tuyên truyền về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, chủ trương đường lối, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của
Nhà nước và địa phương vào thực tiễn công tác và đời sống thanh niên, các cơ quan
báo chí Cà Mau còn thực hiện các mảng đề tài về đời sống của thanh niên, những
tấm gương người trẻ tiêu biểu. Đây cũng là điểm mạnh của các cơ quan báo chí Cà
Mau, với những thể loại bài viết này đội ngũ phóng viên, biên tập viên thực hiện
khá tốt. Ngoài ra, đội ngũ phóng viên, biên tập viên phụ trách viết, làm phóng sự
66
tuyên truyền về thanh niên thường xuyên tìm tòi, khai thác những đề tài mới để tạo
sự hấp dẫn, trách đi vào lối mòn cũ. Phóng viên Báo, Đài của tỉnh phụ trách mãng
thanh niên hàng năm được bồi dưỡng, tập huấn, tham gia các Hội thảo... nhằm nâng
cao về chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, thực tiễn công tác, hình thành
phong cách làm báo chuyên nghiệp, bắt kịp xu hướng phát triển chung, cơ bản đáp
ứng yêu cầu, nhiệm vụ thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay.
- Công tác lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý nhà nước về Báo chí có những tiến
bộ, tạo điều kiện thuận lợi để báo chí thực hiện tốt việc thông tin giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
Xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của báo chí Cà Mau trong công cuộc xây
dựng và phát triển tỉnh Cà Mau nói chung và việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh nói riêng. Tỉnh uỷ, HĐND, UBND
tỉnh thường xuyên quan tâm chỉ đạo, định hướng hoạt động, đầu tư nguồn lực con
người, cơ sở vật chất, trang thiết bị, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển, từng bước
chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa hoạt động báo chí tỉnh nhà. Tỉnh đã vận dụng thể
chế hoá một số nội dung quản lý nhà nước về báo chí ph hợp với tình hình thực
tiễn của tỉnh như: Vấn đề nhuận bút cho các tác phẩm, phát ngôn và cung cấp thông
tin cho báo chí; sắp xếp tổ chức biên chế và quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của
cơ quan quản lý nhà nước về Báo chí.
Công tác chỉ đạo, quản lý về báo chí có chuyển biến tích cực. Phát hiện, uốn
nắn và khắc phục những sai sót trên các tờ báo và các chương trình truyền hình
trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa
bàn tỉnh.
- Công nghệ thông tin - truyền thông được ứng dụng và phát triển mạnh,
giúp đẩy nhanh quá trình tiếp nhận thông tin báo chí của thanh niên.
Với sự nỗ lực không ngừng, để bắt kịp với xu hướng phát triển chung của
báo chí, các cơ quan báo chí Cà Mau đã xây dựng được Báo điện tử Online, từ đó
đã góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên Cà Mau. Bên cạnh đó, hiện tại 100% số xã, phường, thị
67
trấn trên địa bàn tỉnh Cà Mau đều có điểm phục vụ đọc báo và phát hành Báo đến
trong ngày. Mạng lưới bưu chính, viễn thông có độ phủ rộng khắp, chất lượng cao,
công nghệ hiện đại. Hệ thống cáp quang phát triển đến tất cả các xã, phường, thị trấn.
Việc đào tạo, nâng cao trình độ tin học không ngừng được đẩy mạnh. Việc truy cập
in-tơ-nét dễ dàng và thuận tiện, tỷ lệ thanh niên sử dụng in-tơ-nét, mạng xã hội đạt
trên 99%.
Hạ tầng Công nghệ thông tin - truyền thông phát triển nhanh tạo điều kiện để
thanh niên tiếp cận các phương tiện báo chí thuận tiện, dễ dàng. Trên c ng một
phương tiện cầm tay di động vừa có thể vừa thoại, vừa nghe đài, xem truyền hình,
đọc báo điện tử... Báo chí ngày càng phục vụ tốt hơn nhu cầu hưởng thụ thông tin,
nâng cao chất lượng đời sống văn hóa, tinh thần của thanh niên, tạo ra sự đồng thuận
trong dư luận xã hội, giảm tỷ lệ mất cân đối trong thụ hưởng thông tin báo chí giữa thanh
niên ở khu vực thành thị và thanh niên vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
* Nguyên nh n ưu điểm:
- Các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương
thường xuyên được các cơ quan báo chí Cà Mau truyền tải tới thanh niên, qua đó
đóng góp quan trọng vào việc định hướng, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên trong tỉnh. Trong môi trường báo chí, thanh niên được sống
trong những nhịp đập nóng hổi của thời đại, quốc gia, cộng đồng. Nhờ báo chí,
thanh niên quan tâm hơn và có những phản ứng kịp thời, tích cực trước những sự
kiện chính trị - kinh tế - văn hoá - xã hội của thế giới, đất nước và địa phương.
- Báo chí Cà Mau tích cực biểu dương nhân tố mới, tham gia đấu tranh
chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mê tín dị đoan và các tệ nạn xã hội, góp
phần giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hoá dân tộc,
tinh hoa văn hoá v ng đất - con người Cà Mau, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại.
Đồng thời, kiên quyết đấu tranh phê phán các quan điểm sai trái, th địch, khắc
phục các biểu hiện thương mại hoá, xa rời tôn chỉ, mục đích và các biểu hiện lệch
lạc, tiêu cực khác. Đấu tranh, phản bác có hiệu quả các trang tin điện tử phản động,
đồi trụy, xâm phạm đời tư, tha hóa đạo đức, lối sống, thuần phong mỹ tục làm ảnh
hưởng đến tư tưởng, nhận thức và tình cảm của thanh niên.
68
- Phần lớn thanh niên trên địa bàn tỉnh tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng
và con đường phát triển của đất nước, sống có trách nhiệm với Tổ quốc, quê hương,
gia đình và bản thân; có ước mơ, hoài bão, kiến thức, kỹ năng, sức khỏe tốt, tư duy
năng động, sáng tạo, lạc quan, tự tin, dám nghĩ, biết làm; có nhiều đóng góp quan
trọng vào công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà.
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân
* Hạn chế:
- Với vị trí địa lý là tỉnh cực Nam của Tổ quốc, sự phát triển của báo chí Cà
Mau chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ từ các địa phương lân cận, đặc biệt là Đài Tuyền
hình Vĩnh Long, Hậu Giang (có sự vượt trội về công nghệ, kỹ thuật, tài chính, tính
chuyên nghiệp). Do đó, số lượng tiếp cận thông tin của thanh niên trên các phương
tiện báo chí của địa phương, đặc biệt là việc xem chương trình truyền hình bị phân
tán đáng kể.
- Nhu cầu tiếp cận thông tin của thanh niên ngày càng phát triển, đa dạng và
phong phú hơn. Tuy nhiên, thông tin trên báo chí Cà Mau chưa giải quyết thỏa đáng
những vấn đề của thực tiễn đặt ra trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đô
thị hóa và hội nhập quốc tế hiện nay. Bên cạnh đó, nhận thức của các cơ quan báo
chí về tính cấp bách và tầm quan trọng của việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh có lúc chưa được quan tâm đúng mức.
- Mặc dù nền kinh tế nói chung và ngành báo chí nói riêng tại Cà Mau phát
triển khá tốt nhưng khoảng cách giữa thành thị và nông thôn còn khá lớn, mức độ
tiếp cận và thụ hưởng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên tại khu vực thành thị và khu vực nông thôn vẫn còn có sự chênh lệch
nhất định.
- Sự phổ thông của in-tơ-nét là cơ hội nhưng lại là thách thức trong công tác
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí
Cà Mau. Các đối tượng chống phá chế độ đã lợi dụng sự phổ biến của thông tin in-tơ-
nét, biến in-tơ-nét trở thành công cụ chống phá cách mạng, chống phá chế độ dưới
nhiều hình thức và phương pháp. Do vậy công tác thông tin giáo dục lý tưởng cách
69
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau luôn phải đối mặt với
những vấn đề phức tạp, nhạy cảm và diễn biến khó lường.
- Hiện nay nhu cầu tiếp cận thông tin của thanh niên ngày càng phát triển
nhưng số lượng bài viết, phóng sự về việc thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên các cơ quan báo chí Cà Mau vẫn còn ít (Kết
quả khảo sát cho thấy: Báo Cà Mau có 288/15.375 tổng số bài viết chiếm 1,87%.
Báo ảnh Đất Mũi có 119/3.354 tổng số bài viết chiếm 2,71%. Chuyên đề “Tạp chí
tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau có 19/540 tổng số kỳ của các chuyên đề chiếm
3,5%; có 78/2.160 đề tài của tổng số các chuyên đề chiếm 3,6% và 4,75/153 giờ
phát sóng của tổng số các chuyên đề chiếm 3,1%). Bên canh đó, nội dung thông tin
trên báo chí Cà Mau vẫn chưa đa dạng, phong phú, chưa giải quyết thỏa đáng những
nhu cầu của thanh niên.
- Số lượng tin, bài, phóng sự thông tin tuyên truyền giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên chưa đồng đều giữa các địa bàn. Chủ yếu
tập trung ở khu vực đô thị, các cơ quan, các điểm Trường Đại học nhiều hơn ở địa
bàn nông thôn, v ng sâu, v ng xa (thống kê cho thấy trong tổng số 288 bài viết của
Báo Cà Mau thì có đến 192 bài viết thông tin liên quan đến khu vực đô thị, khối cơ
quan, trường học; con số này ở Báo ảnh Đất Mũi là 82 trên tổng số 119 bài viết).
- Nội dung nhiều tin, bài, phóng sự khá giống nhau, thiếu tính mới, chủ yếu
thông tin về những hoạt động phong trào của Đoàn, Hội (thống kê Báo Cà Mau có
122 trên tổng số 288 bài; Báo ảnh Đất Mũi có 117 trên tổng số 199 bài; Chuyên đề
“Tạp chí tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau có 52 trên tổng số 78 phóng sự có nội
dung khá giống nhau). Bên cạnh đó chưa có nhiều bài viết, phóng sự mang tính tổng
hợp, nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ (ở nội dung này Báo Cà
Mau chỉ có 15 trên tổng số 288 bài; Báo ảnh Đất Mũi có 8 trên tổng số 199 bài;
Chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau có 11 trên tổng số 78 phóng
sự). Nhiều bài viết, phóng sự chủ yếu nói về điểm tốt, ca ngợi một chiều; rất ít bài
viết, phóng sự phản ảnh những tiêu cực trong xã hội (ở nội dung này Báo Cà Mau
chỉ có 04 trên tổng số 288 bài; Báo ảnh Đất Mũi có 02 trên tổng số 199 bài; con số
70
này ở Chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau là 01 trên tổng số 78
phóng sự).
* Nguyên nh n hạn chế:
- Một số cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể, cán bộ, đảng viên chưa làm tốt
trách nhiệm chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục và phát huy thế hệ trẻ; việc cụ thể hoá các
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác giáo dục thế
hệ trẻ chưa kịp thời và hiệu quả; nhiều mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt yêu cầu. Đạo đức
xã hội có mặt xuống cấp, ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách, đạo đức của
thanh niên. Một số cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất, chưa là tấm gương để
thanh niên học tập và noi theo.
- Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi chưa có chuyên trang về thanh niên, do đó
việc thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
niên thiếu tính thường xuyên, liên tục. Những tin, bài, phóng sự có chất lượng vẫn
còn ít; chưa có nhiều loạt bài mang tính chuyên sâu về việc giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, chỉ dừng lại các dạng tin, bài, phóng sự
phản ảnh các phong trào hoặc nêu gương là chính, chủ yếu tuyên truyền theo các
đợt cao điểm hoạt động của Đoàn thanh niên. Bên cạnh đó, đội ngũ phóng viên,
biên tập viên viết về mảng đề tài thanh niên tuy trình độ, năng lực có được nâng lên
nhưng vẫn còn hạn chế về kinh nghiệm thực tiễn, kinh nghiệm sống và kỹ năng tiếp
cận công nghệ thông tin, cách làm báo hiện đại; chất lượng và nội dung các tin, bài,
phóng sự mang tính giáo dục, định hướng chưa cao,chưa thực sự hấp dẫn, thu hút
đối với thanh niên.
- Sự phối hợp giữa gia đình, ngành Giáo dục, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn
thể với các cơ quan báo chí trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên đôi lúc còn thiếu chặt chẽ, chưa có sự phối hợp đồng bộ trong
việc định hướng cho thanh niên về sử dụng và tiếp nhận những ảnh hưởng từ truyền
thông đại chúng. Ðiển hình như các hoạt động giáo dục thanh niên ở nhiều địa
phương còn nặng tính giáo điều, hình thức, chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn, đặc
điểm phát triển cũng như sự biến động của tình hình thực tế. Việc đổi mới nội dung
và phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội LHTN Việt Nam
71
chưa theo kịp sự phát triển của tình hình thanh niên trên địa bàn tỉnh; khả năng chi
phối và ảnh hưởng của Đoàn, Hội trong thanh niên chưa sâu rộng, tỉ lệ tập hợp
thanh niên thấp; tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ đoàn, hội và đoàn viên, hội
viên chưa cao. Công tác dự báo, nắm bắt tình hình tư tưởng, định hướng thanh niên
ở nhiều nơi còn chậm trễ, khiến sức "đề kháng" của giới trẻ trước các quan điểm
cực đoan, lệch lạc và nhất là các luồng thông tin sai trái trên mạng xã hội trở nên
hạn chế. Mặt khác, do nhu cầu công việc, phát triển kinh doanh, cuộc sống mưu
sinh… nên có một bộ phận không nhỏ cha, mẹ thiếu sự quan tâm, chăm sóc, giáo
dục con cái của mình.
- Một bộ phận thanh niên giảm sút ý chí, niềm tin, có biểu hiện phai nhạt lý
tưởng cách mạng, ngại khó khăn, gian khổ, sống ích kỷ, thực dụng, nặng về hưởng
thụ, không quan tâm đến lợi ích tập thể, cộng đồng, tình trạng thanh niên vi phạm
pháp luật và tham gia các tệ nạn xã hội trên địa bàn tỉnh vẫn còn diễn ra. Hiện nay
thanh niên Cà Mau tiếp tục là đối tượng, mục tiêu mà các thế lực th địch tập trung
lôi kéo, kích động, chia rẽ. C ng với đó, mặt trái của các phương tiện truyền thông
hiện đại, nhất là trên mạng xã hội, in-tơ-nét đã tác động to lớn đến nhận thức, tư
tưởng, tình cảm của thanh niên và công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên.
Tiểu kết Chƣơng 2
Trải qua các giai đoạn lịch sử, báo chí Cà Mau luôn đồng hành cùng với
những chặn đường xây dựng và phát triển của tỉnh nhà. Báo chí Cà Mau đã có bước
phát triển mới nhanh chóng, toàn diện, mạnh mẽ, đóng góp hiệu quả cho sự nghiệp
đổi mới và hội nhập của tỉnh, đặc biệt là việc tích cực, chủ động tham gia giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Những thành tựu đạt được
của các cơ quan báo chí Cà Mau đã tác động tích cực đến thanh niên, tạo điều kiện
cho thanh niên tiến bộ về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, trình độ học vấn,
khoa học công nghệ. Thanh niên Cà Mau đã kế tục xứng đáng truyền thống cách
mạng vẻ vang của của các thế hệ thanh niên đi trước và quê hương Cà Mau anh
h ng. Trên các lĩnh vực của đời sống xã hội đã và đang xuất hiện những nhà quản
72
lý, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà hoạt động nghệ thuật có đức, có tài trong
độ tuổi thanh niên.
Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, bên cạnh những kết quả đạt được
thì việc tham gia giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
niên của báo chí Cà Mau trong thời gian qua vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế và gặp
phải nhiều khó khăn, thách thức đang đặt ra cần được giải quyết.
Chương 2 đã giới thiệu khái quát về thanh niên Cà Mau, báo chí Cà Mau và
công tác lãnh đạo, chỉ đạo giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên ở Cà Mau. Đặc biệt Chương 2 đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá sâu
những ưu điểm, hạn chế về nội dung và hình thức thông tin giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau; đưa ra kết quả khảo
sát (qua điều tra xã hội học) về thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau. Bên cạnh đó đã có những
đánh giá, nhận xét chung về thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau. Từ đó làm cơ sở thực tiễn cho
việc đề xuất những giải pháp, khuyến nghị nhằm phát huy vai trò của báo chí Cà
Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên giai
đoạn hiện nay.
73
Chƣơng 3
GIẢI PHÁP PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA BÁO CHÍ CÀ MAU ĐỐI VỚI
CÔNG TÁC GIÁO DỤC LÝ TƢỞNG CÁCH MẠNG, ĐẠO ĐỨC, LỐI SỐNG
CHO THANH NIÊN
3.1. Những vấn đề đặt ra đối với việc giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên của báo chí Cà Mau giai đoạn hiện nay
3.1.1. Thời cơ và thách thức đối với báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên kỷ
thuật số
Trên thế giới đang diễn ra quá trình toàn cầu hoá. Nền kinh tế trí thức, khoa
học kỹ thuật, công nghệ thông tin, mạng in-tơ-nét phát triển mạnh mẽ đang làm biến
đổi nhanh chóng bộ mặt thế giới hiện đại. Trong bối cảnh đó, các trào lưu các
khuynh hướng tư tưởng và báo chí truyền thông mới mẽ của thế giới tác động và
ảnh hưởng nhanh chóng, mạnh mẽ vào từng nước; tác động trực tiếp vào tư tường
tình cảm tâm lý, lối sống và đạo đức của con người, đặc biệt là thanh niên - đối
tượng tiếp thu công nghệ thông tin nhiều nhất, nhanh nhất. Trong đời sống quốc tế xuất
hiện những vấn đề mới về lý luận và thực tiễn về con đường phát triển khác nhau của
các nước. Các ý kiến, quan điểm, chính kiến, tư tưởng cọ xát diễn ra hàng ngày.
Đây là những điều kiện để báo chí truyền thông mỗi nước (trong đó có Việt
Nam) phát triển, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thông tin đa dạng, phong phú, kịp thời,
chính xác của công chúng. Qua giao lưu quốc tế, báo chí truyền thông ngày càng
hoàn thiện, đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của đất nước và sự nghiệp hoà
bình, hợp tác và phát triển của thế giới.
Ở trong nước đang đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá, tiếp
tục đổi mới, phát triển và hướng đến xây dựng nước ta trở thành một nước công
nghiệp theo hướng hiện đại. Mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng,
văn minh được xác định rõ và đang nỗ lực thực thi. Kinh tế - xã hội tuy có lúc khó
khăn nhưng tổng thể phát triển khá, đời sống người dân được cải thiện. Những năm gần
đây Việt Nam đang hội nhập sâu rộng vào đời sống quốc tế, mở ra cơ hội và cả thách
thức mới cho đất nước. Trên cơ sở đó, báo chí truyền thông Việt Nam cũng tự đổi mới
và phát triển, mở rộng quan hệ quốc tế, bước đầu thu nhiều thành tựu đáng kể.
74
Tham gia vào đời sống quốc tế, báo chí Việt Nam có môi trường rộng hơn,
thuận lợi hơn trong việc khơi dậy những tiềm năng và sáng tạo to lớn. Học hỏi, trao
đổi kinh nghiệm nghề nghiệp và tư duy, phương pháp làm báo hiện đại. Sử dụng
được các phương tiện kỹ thuật tiên tiến cho tác nghiệp. Có điều kiện và thời cơ để
khai thác, xử lý và cung cấp thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên một cách nhanh chóng, kịp thời, đa dạng. Thanh niên Việt Nam
có thêm sự lựa chọn thông tin trong và ngoài nước cho nhu cầu của mình. Báo chí
truyền thông Việt Nam cũng có cơ hội mở rộng giao lưu quốc tế, vừa tự mình phát
triển vừa đóng góp chung cho sự nghiệp phát triển của báo chí thế giới.
Tuy nhiên, khó khăn của báo chí truyền thống trong kỷ nguyên kỹ thuật số là
xu hướng số hóa là không thể đảo ngược trong tiến trình phát triển hiện nay của thế
giới. Và báo chí - với tư cách là một ngành, nghề luôn tiếp xúc sớm nhất, phản ứng
nhanh nhạy nhất với mọi biến động xã hội, đương nhiên, không thể ra ngoài quỹ
đạo của sự phát triển này.
Tại Việt Nam, một số tờ báo giấy buộc phải giảm số lượng bản in, thậm chí
dừng hoạt động do thua lỗ. Truyền hình sau một thời gian dài có sự tăng trưởng cao
thì giờ đây cũng đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức; phát thanh cũng đang
gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, in-tơ-nét bùng nổ và có tốc độ tăng trưởng về số
lượng người d ng đến chóng mặt qua từng năm. Thống kê số lượng người dùng
Digital toàn cầu vào tháng 7 năm 2019: trên thế giới đã có trên 5,1 tỷ người sử
dụng điện thoại di động, khoảng hai phần ba tổng dân số thế giới. Hiện có trên 4,3
tỷ người dùng internet, chiếm tỷ lệ hơn 56% dân số trên toàn thế giới. Tính đến đầu
năm 2019, Việt Nam đã có hơn 60 triệu người sử dụng internet, chiếm hơn 60% dân
số, đứng thứ 16 trên thế giới về số lượng người sử dụng internet và có khoảng 55
triệu người sử dụng các nền tảng mạng xã hội, nằm trong nhóm nước có lượng
người dùng lớn nhất thế giới. Đời sống con người hiện nay ngày càng gắn chặt vào
các thiết bị và ứng dụng công nghệ. Con người hiện đại, đặc biệt tại các đô thị lớn,
hầu như không thể tách rời các hoạt động trong đời sống cá nhân và công việc khỏi
các thiết bị công nghệ và nền tảng số hóa. “Nghiện” điện thoại thông minh
(smartphone) và mạng xã hội đã trở thành phổ biến, nhất là ở giới trẻ và qua đó,
75
mọi kênh tiếp cận thông tin và hưởng thụ thông tin của người d ng cũng ngày càng
được số hóa.
Hội nhập quốc tế, báo chí truyền thông Việt Nam phải chịu sức ép cạnh tranh
gay gắt hơn giữa báo chí trong nước và báo chí nước ngoài (mà đa phần là vượt trội
về công nghệ, kỹ thuật, tài chính, tính chuyên nghiệp...) cạnh tranh về sản phẩm báo
chí, cơ quan quản lý và cấp độ báo chí Trung ương - địa phương trong nước, có thể
dẫn tới sự phân hoá - tạo ra sự không đồng đều, thậm chí một bộ phận cơ quan báo
chí bị phá sản, phóng viên thất nghiệp. Các nền báo chí truyền thông nước ngoài
(đặc biệt là các nước có nền kinh tế phát triển) với những ưu thế nhiều mặt sẽ tác
động mạnh hơn, nhanh hơn đến nhu cầu báo chí trong nước, có thể gây ra rối loạn
thông tin chèn ép và áp đặt thông tin, ảnh hưởng tiêu cực đến sự ổn định và phát
triển bền vững của đất nước và báo chí truyền thông Việt Nam.
Đội ngũ phóng viên, biên tập viên hiện nay nhìn chung còn yếu và thiếu tính
chuyên nghiệp trình độ tin học ngoại ngữ, hiểu biết thông lệ và luật pháp quốc tế
còn yếu; kỹ thuật thu - phát thông tin chưa tốt; lực lượng phóng viên, biên tập viên
tuy được đào tạo nhưng giao lưu quốc tế rất hạn chế. Những yếu kém đó gây khó
khăn, bất cập cho quá trình hội nhập quốc tế của nhà báo nói riêng và báo chí truyền
thông Việt Nam nói chung.
Cùng với những thách thức trên, quá trình hội nhập quốc tế còn đặt ra những
thách thức khác như lập trường, bản lĩnh của nhà báo, giữ vững định hướng phát
triển đất nước, bảo đảm an ninh, quốc phòng, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc bảo
vệ môi trường độc lập dân tộc và phát triển bền vững đất nước... là những vấn đề
cần được giải quyết hài hoà và tỉnh táo, đòi hỏi mỗi nhà báo phải phấn đấu, tu
dưỡng rèn luyện toàn diện để đáp ứng yêu cầu mới.
Như vậy, trong quá trình phát triển và hội nhập có cả thời cơ và thách thức.
Thời cơ đi c ng thách thức và đan xen nhau. Tuy nhiên, nếu có thời cơ mà không
tận dụng thì cũng bị tuột và thách thức nếu được xử lý tốt có thể thành thời cơ. Mặc
d có khó khăn thách thức nhưng thuận lợi và thời cơ vẫn nhiều hơn. Vì vậy báo chí
truyền thông Việt Nam cũng phải biết tận dụng thời cơ vượt qua thách thức để tiếp
tục phát triển ổn định và bền vững[13].
76
3.1.2. Thời cơ và thách thức đối với báo chí Cà Mau trong việc giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
Những năm qua, tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Cà Mau đã có nhiều cải
thiện tích cực. Kinh tế tiếp tục phát triển theo hướng bền vững; an ninh chính trị -
trật tự an toàn xã hội ổn định; công tác quốc phòng - quân sự địa phương tiếp tục
được giữ vững. Bên cạnh đó, đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân ngày được
nâng lên; nhu cầu tiếp cận thông tin của nhân dân ngày càng phát triển, đa dạng và
phong phú hơn.
Những năm tới, tình hình thế giới và trong nước sẽ tiếp tục diễn biến phức
tạp, khó lường; khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ; mức độ
toàn cầu hóa ngày càng cao. Cuộc cách mạng khoa học - công nghệ, đặc biệt là
công nghệ thông tin, tiếp tục phát triển nhanh chóng, mạnh mẽ, thúc đẩy sự phát
triển nhảy vọt trên nhiều lĩnh vực. Xu thế truyền thông đa phương tiện, truyền thông
hội tụ phát triển thông tin đa dịch vụ, thông tin có tính tương tác, cá nhân hóa thông
tin... tiếp tục làm thay đổi sâu sắc lối sống và các mối quan hệ xã hội, thúc đẩy sự
đổi mới mạnh mẽ phương thức chỉ đạo, quản lý, phương thức hoạt động, tổ chức
sản xuất, trao đổi, xử lý thông tin của các cơ quan, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực
báo chí, truyền thông.
Các thế lực th địch, phản động chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam ngày càng gia tăng với mọi thủ đoạn, các thức. Thế hệ trẻ
tiếp tục là đối tượng, mục tiêu mà các thế lực th địch tập trung lôi kéo, kích động,
chia rẽ. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng và
trong xã hội vẫn còn xảy ra; những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong
một bộ phận cán bộ, đảng viên và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí diễn biến phức
tạp. Khoảng cách giàu - nghèo, phân hóa xã hội ngày càng tăng. Môi trường văn
hóa, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp rất đáng lo ngại. Bảo vệ chủ quyền Tổ quốc
đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn. Mặt trái của các phương tiện truyền
thông hiện đại, nhất là thông tin trên in-tơ-nét, c ng quá trình hội nhập quốc tế ngày
càng sâu rộng sẽ tác động lớn đến tư tưởng, tình cảm cũng như công tác giáo dục lý
77
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ nói chung và thanh niên Cà Mau
nói riêng.
Trong thời gian tới, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên trên báo chí Cà Mau phải tiếp tục tăng cường và nâng cao về chất
lượng, nhằm góp phần xây dựng thế hệ trẻ Cà Mau giàu lòng yêu nước, tự cường
dân tộc, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; có đạo đức trong
sáng, ý thức tuân thủ pháp luật; có năng lực, bản lĩnh trong hội nhập quốc tế; có sức
khỏe, tri thức, kỹ năng lao động, trở thành những công dân tốt, tích cực tham gia
vào sự nghiệp xây dựng và phát triển quê hương, đất nước.
3.2. Một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò của báo chí Cà Mau
đối với công tác giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
3.2.1. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý về báo chí ở
Cà Mau
Dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, trong những năm qua, báo chí Cà
Mau đã góp phần to lớn vào việc tổ chức thực hiện đường lối đổi mới của Ðảng,
pháp luật của Nhà nước và các chủ trương, chính sách của địa phương; phát huy vai
trò là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, con người, khoa học, kỹ
thuật trên địa bàn tỉnh. Ðặc biệt, báo chí Cà Mau đã có những đóng góp tích cực
trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên tỉnh nhà.
Bên cạnh những ưu điểm căn bản đó, việc quản lý Nhà nước về báo chí ở Cà
Mau không tránh khỏi những hạn chế, khuyết điểm. Nhìn tổng thể, quy hoạch phát
triển các cơ quan báo chí Cà Mau chưa thật sự khoa học, cho nên còn những bộ
phận chưa hợp lý, chồng chéo nhiệm vụ, gây lãng phí nguồn lực xã hội. Có lúc, có
nơi, sự chỉ đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý của cơ quan nhà nước ở địa phương
chưa theo kịp tốc độ phát triển và tình hình thực tế của báo chí; các cơ quan báo chí
chưa chú ý đúng mức việc phát hiện, cổ vũ, nhân rộng những nhân tố mới, điển
hình tiên tiến, những mặt tích cực của xã hội; hoặc có biểu hiện thương mại hóa,
chưa làm tốt chức năng định hướng tư tưởng và dư luận xã hội, lấy tích cực đẩy lùi
tiêu cực, chăm lo xây dựng con người. Trong thực tiễn, vẫn còn một số đối tượng
bất mãn hoặc th địch chống phá chế độ, chống phá đất nước từ bên trong và bên
78
ngoài tung thông tin sai trái, xấu độc lên mạng xã hội, bóp méo sự thật, xuyên tạc
đường lối, quan điểm của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Những thông
tin này là những tác nhân gây nhiễu về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của
thanh niên trên địa bàn tỉnh.
Trước yêu cầu, nhiệm vụ thực tiễn đặt ra, cần tăng cường vai trò, trách
nhiệm, năng lực của cấp ủy đảng, chính quyền trong việc lãnh đạo, quản lý, phát
triển các cơ quan báo chí, nhằm phát huy tốt nhất vai trò của báo chí Cà Mau trong
thông tin, tuyên truyền, thực hiện các nhiệm vụ công tác tư tưởng, tạo sự thống nhất
trong Ðảng bộ, chính quyền và đồng thuận của nhân dân; coi trọng việc cổ vũ, thúc
đẩy nhân tố mới, điển hình tiên tiến, hạn chế những tác động tiêu cực, bất lợi. Tích
cực, chủ động đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tệ nạn xã hội; phản
bác có hiệu quả thông tin, quan điểm sai trái, th địch. Không ngừng nâng cao chất
lượng tư tưởng, văn hóa, tính chiến đấu, tính nhân văn, tính hấp dẫn, đặc biệt là
trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống của thanh niên trên địa
bàn tỉnh.
Không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng công tác xây dựng Ðảng, chính
quyền, đề cao trách nhiệm cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu, trong các cơ
quan báo chí. Các cơ quan, đơn vị, cơ quan chủ quản vừa phải tăng cường công tác
lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý, ngăn chặn tình trạng "thương mại hóa báo chí", vừa
phải thường xuyên phối hợp chặt chẽ, đồng bộ trong việc trao đổi, định hướng
thông tin, đặc biệt là thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên địa bàn tỉnh. Tăng cường công tác quản lý, nhưng cũng cần cởi mở
hơn trong việc cung cấp thông tin, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho hoạt động báo
chí, tạo tiếng nói chung, sự thống nhất cao giữa cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí với
báo chí; khắc phục tình trạng "trống đánh xuôi, kèn thổi ngược". Rà soát, điều
chỉnh, bổ sung quy hoạch phát triển hệ thống báo chí Cà Mau, tránh trùng lặp,
chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, gây lãng phí nguồn lực.
Thường xuyên chỉ đạo thực hiện hệ thống các quy định của Ðảng và các văn
bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực báo chí, truyền thông, làm rõ hơn thẩm quyền,
trách nhiệm, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan lãnh đạo của Ðảng, quản lý của Nhà
79
nước, cơ quan chủ quản và từng cơ quan báo chí, truyền thông. Tiếp tục tăng cường
cơ chế phối hợp giữa Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở Thông tin và Truyền thông, Hội
Nhà báo và các ban, ngành của tỉnh trong công tác chỉ đạo, quản lý hoạt động báo
chí, truyền thông. Đặc biệt là việc chỉ đạo thực hiện tốt công tác phối hợp giữa các
cơ quan báo chí Cà Mau với Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh đoàn, Hội LHTN Việt
Nam tỉnh trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn hiện nay.
Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất
chính trị, năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, trình độ ngoại ngữ và những
hiểu biết về quan hệ quốc tế cho đội ngũ người làm báo trong tỉnh. Coi trọng công
tác rà soát, đánh giá đội ngũ cán bộ quản lý báo chí; thực hiện nghiêm các quy định,
quy trình về bổ nhiệm, miễn nhiệm, thi đua, khen thưởng, kỷ luật đối với cán bộ
lãnh đạo các cơ quan báo chí. Có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, bổ sung cán bộ có
năng lực, đủ phẩm chất cho các cơ quan báo chí; đặc biệt quan tâm đến đội ngũ
phóng viên, biên tập viên phụ trách mảng đề tài về thanh niên. Đầu tư cho phát triển
báo chí Cà Mau theo hướng hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi về cơ sở vật chất,
nguồn lực và cơ chế để các cơ quan báo chí phát triển đáp ứng với yêu cầu, nhiệm
vụ trong tình hình mới.
Tăng cường công tác thông tin đối ngoại, làm tốt công tác quảng bá hình ảnh
quê hương Cà Mau, các giá trị văn hóa đặc trưng của v ng đất và con người Cà
Mau đến với bạn bè trong nước và quốc tế. Làm tốt công tác hướng dẫn thanh niên
trong việc tiếp thu những giá trị văn hóa tích cực, tiến bộ của nhân loại; cảnh giác,
phê phán, đấu tranh với các biểu hiện du nhập sản phẩm văn hóa tiêu cực, nhất là
trên các trang mạng xã hội, in-tơ-nét trái với những thuần phong, mỹ tục của dân
tộc, trái với các giá trị nhân văn, tiến bộ của nhân loại làm ảnh hưởng đến tư tưởng,
tình cảm và nhận thức của thanh niên.
Phát huy vai trò lãnh đạo, quản lý của Tỉnh ủy, UBND Tỉnh đối với các cơ
quan báo chí Cà Mau trong thời gian tới không chỉ là điều kiện, là động lực quan
trọng để làm tốt công tác tư tưởng, tạo sự đồng thuận xã hội mà còn bảo đảm quyền
sáng tạo của báo chí địa phương, giúp báo chí Cà Mau hoàn thành trách nhiệm nặng
80
nề, sứ mệnh cao cả của mình, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ
phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói chung và công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên nói riêng trong giai đoạn hiện nay.
3.2.2. Đổi mới nội dung, đa dạng hình thức và nâng cao chất lượng thông
tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên đối với các cơ
quan báo chí Cà Mau
Kết quả đánh giá thực trạng ở chương 2 cho thấy nội dung và hình thức
thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên thời gian
qua đã được các cơ quan báo chí Cà Mau quan tâm và có nhiều đổi mới, tạo được
sự phong phú, hấp dẫn và ngày càng phù hợp với nhu cầu thông tin của thanh niên.
Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng cho thấy thời lượng giành cho Chuyên đề “Tạp chí
tuổi trẻ” của Đài PT-TH Cà Mau là quá ngắn chỉ vỏn vẹn khoảng 15 phút và tần
suất phát sóng thì rất ít, chỉ với 1 kỳ/tháng. Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi chưa có
chuyên trang, chuyên mục viết về mảng đề tài thanh niên. Các bài viết thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên không được thực
hiện thường xuyên và thiếu sự lôgic, hệ thống. Bên cạnh đó, vẫn còn xuất hiện
những bài viết, phóng sự giống như một bản báo cáo, bài tham luận tại các hội nghị,
hội thảo; nhiều bài viết không sinh động, thiếu hơi thở cuộc sống, thực tiễn; nhiều
bài viết còn quá sơ sài, mang tính giáo dục không cao... Chính vì vậy, để phát huy
vai trò của báo chí trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên địa bàn tỉnh giai đoạn hiện nay, đòi hỏi các cơ quan báo chí Cà Mau
phải thường xuyên đổi mới nội dung, đa dạng hình thức và nâng cao chất lượng
thông tin. Cụ thể: Đài PT-TH Cà Mau cần tăng tần suất, thời lượng phát sóng
chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” lên (từ 15 phút/kỳ tăng lên 20 phút/kỳ và từ 1 kỳ/tháng
tăng lên 2 kỳ/tháng). Vì hiện nay với thời lượng phát sóng chỉ vỏn vẹn 15 phút và
tần suất là 1 kỳ/tháng thì chuyên đề “Tạp chí tuổi trẻ” chưa thể chuyển tải đầy đủ
những thông tin về hoạt động của các tổ chức thanh niên cũng như các đề tài về
giáo dục truyền thống, lý tưởng cách mạng, các mô hình phát triển kinh tế của thanh
niên, các gương thanh niên điển hình tiên tiến…đến với thanh niên; bên cạnh đó,
với thời lượng phát sóng ngắn và tần suất ít như vậy thì hiển nhiên chất lượng thông
81
tin trong các đề tài sẽ không phong phú, chưa sâu và chưa mang tính giáo dục cao
đối với thanh niên.
Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi cần xây dựng chuyên trang, chuyên mục về
mảng đề tài thanh niên, phân công biên tập viên, phóng viên phụ trách mảng đề tài
này; giao nhiệm vụ cho biên tập viên, phóng viên vạch ra kế hoạch viết, biên tập
cho từng số và chịu trách nhiệm tổ chức, gợi ý cho cộng tác viên về đề tài, cách thể
hiện và trực tiếp biên tập hoàn chỉnh bài viết. Có như vậy thì các đề tài thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên mới được thực hiện
thường xuyên, có sự lôgic, hệ thống và đảm bảo chất lượng thông tin. Đồng thời
thanh niên có thể tiếp cận những thông tin về đời sống, học tập, công việc… có liên
quan đến bản thân mình một cách thuận tiện, dễ dàng khi trên báo chí có chuyên
trang, chuyên mục về thanh niên.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, xu hướng phát triển
mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, đòi hỏi đội ngũ nhà báo, người
làm báo phải nhanh chóng tiếp cận với công nghệ truyền thông mới, phương pháp
làm báo mới. Báo chí dưới mọi hình thức đều phải nhanh nhạy, cập nhật công nghệ
mới, mở rộng các hình thức, kênh tiếp cận công chúng, vừa kịp thời nắm bắt tình
hình, vừa đưa tin và định hướng dư luận. Báo chí Cà Mau cần phát huy, khai thác
và sử dụng hiệu quả các phương tiện truyền thông hiện đại, báo mạng điện tử,
truyền hình kỹ thuật số, Website của các cơ quan báo chí trong việc tiếp cận và
truyền đạt nội dung tuyên truyền, giáo dục, làm cho các nội dung được đăng tải trở
nên phong phú, hấp dẫn và sinh động, thu hút thanh niên tham gia và quan tâm
nhiều hơn.
3.2.3. Báo chí Cà Mau phải thật sự là người bạn đồng hành với thanh
niên và là nơi để thanh niên được nói lên “tiếng nói” của mình
Muốn giáo dục thanh niên có hiệu quả thì phải biết được thanh niên đang
nghĩ gì? và cần gì? Chính vì thế, báo chí Cà Mau cần quan tâm nâng cao tính năng
tương tác với thanh niên, phát huy vai trò các chuyên mục bài viết của bạn đọc, ý
kiến bạn đọc trên trang Báo điện tử, nghiên cứu xây dựng một diễn đàn cho phép
thanh niên có cơ hội nói lên tiếng nói của mình đối với các vấn đề chính trị, kinh tế,
82
xã hội của tỉnh; đồng thời phải thật sự là người bạn đồng hành của thanh niên, là nơi
để thanh niên phản hồi, đối thoại và chia sẻ với báo chí những quan điểm của mình
về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống hiện nay. Từ đó có sự định hướng và xác
định được phương pháp giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên một cách thiết thực, hiệu quả nhất.
Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cần đặc biệt chú ý tới một trong những môi
trường có thể tương tác rất tốt đối với thanh niên đó là mạng xã hội. Sự tương tác
quý báu ấy vừa góp phần tạo mối quan hệ gắn kết giữa các cơ quan báo chí với
thanh niên, vừa góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm báo chí trong việc giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Tuy nhiên, cũng cần nhận
định rằng việc tận dụng các ưu thế của mạng xã hội không phải là bị nó cuốn theo
để trở thành báo “công cụ”. Tương tác giữa mạng xã hội và báo chí là điều tất yếu
xảy ra. Vấn đề là các cơ quan báo chí Cà Mau phải làm như thế nào để tận dụng
được ưu thế về tính tương tác ấy cũng như hạn chế những mặt tiêu cực của mạng xã
hội, để góp phần đưa mạng xã hội phát triển đúng hướng, và báo chí Cà Mau cũng
tận dụng được điểm mạnh để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh một cách tốt nhất.
Ngoài ra, báo chí Cà Mau cần mở rộng các cuộc đối thoại giữa các thế hệ,
giữa những người có uy tín xã hội trên các lĩnh vực với thanh niên trên các phương
tiện báo chí; xây dựng các đề tài tuyên truyền theo hướng hiện đại, phong phú, hấp
dẫn, thu hút thanh niên thông qua việc xây dựng diễn đàn, khuyến khích thanh niên
tổ chức diễn đàn trên các Website về chủ đề lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
của thanh niên hiện nay; tổ chức các hình thức thi tìm hiểu về truyền thống văn hóa,
lịch sử của đất nước, địa phương trên các phương; hàng năm, các cơ quan báo chí,
Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh đoàn, Hội LHTN tỉnh phải cùng phối hợp mở ra các
chuyên mục, các cuộc trao đổi hoặc một cuộc thi xung quanh chủ đề giáo dục, bồi
dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ với mục đích, yêu cầu
cụ thể. Đối tượng tham gia là tất cả các đối tượng đoàn viên, hội viên, thanh niên
hoặc cho một nhóm đối tượng thanh niên cụ thể (Học sinh, sinh viên, thanh niên
công nhân, thanh niên nông dân...). Thực tiễn cho thấy, các đề tài giáo dục, tuyên
83
truyền hiện đại luôn thu hút được sự quan tâm của đông đảo thanh niên, tạo được
sức lan tỏa rộng khắp. Đây chính là những phương thức hữu hiệu giúp cho báo chí
Cà Mau phát huy vai trò của mình trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh hiện nay.
Báo chí Cà Mau cần tăng cường tuyên truyền, phát động phong trào “văn
hóa đọc” cho thanh niên trên địa bàn tỉnh nhằm đưa phong trào đọc sách, báo trở
thành thành nét đẹp văn hóa của thanh niên trong thời kỳ đất nước giao lưu, hội
nhập quốc tế; giúp thanh niên có điều kiện tìm hiểu, tiếp cận với sách, báo và khám
phá thêm những điều kỳ diệu còn chứa đựng trong kho tàng văn hoá tri thức của đất
nước và nhân loại; giáo dục cho thanh niên có thói quen đọc sách báo, để sách báo
trở thành những người bạn thân thiết của mỗi thanh niên. Đồng thời tăng cường
quảng bá, giới thiệu những loại sách, báo mang tính giáo dục cao, về bồi dưỡng lý
tưởng cách mạng, tâm hồn, giá trị sống, định hướng xây dựng lối sống văn hóa, phổ
biến kiến thức, kỹ năng sống cho thanh niên.
3.2.4. Xây dựng đội ngũ phóng viên, biên tập viên phụ trách mảng đề tài về
thanh niên có trình độ chuyên môn và bản lĩnh chính trị đáp ứng với yêu cầu,
nhiệm vụ trong tình hình mới
Thực tế cho thấy, chất lượng tin, bài có được nâng lên ngang tầm với nhiệm
vụ hay không phụ thuộc vào chất lượng đội ngũ phóng viên, biên tập viên của cơ
quan báo chí. Đội ngũ phóng viên, biên tập viên có vai trò rất quan trọng, là người
chịu trách nhiệm trực tiếp trước toà soạn về việc tổ chức bài viết. Chính họ là người
vạch ra kế hoạch viết, biên tập cho từng số. Họ cũng là người chịu trách nhiệm tổ
chức, gợi ý cho cộng tác viên về đề tài, cách thể hiện và trực tiếp biên tập hoàn
chỉnh bài viết.
Ngày nay, với sự lớn mạnh của đội ngũ những người cầm bút, cùng với sự
phát triển nhanh chóng, đa dạng của các loại hình báo chí trước sự cạnh tranh gay
gắt trong xu hướng bùng nổ thông tin hiện nay đã và đang đặt ra những đòi hỏi cao
đối với những người làm báo. Sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội
với dung lượng thông tin lớn, tốc độ cao đã tác động nhanh chóng và tạo ra nhiều sự
lựa chọn đối với người đọc, đặc biệt là đối tượng thanh niên. Chính vì vậy, các cơ
84
quan báo chí Cà Mau cần thường xuyên tổ chức bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất
chính trị, trình độ nghiệp vụ, năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp cho đội
ngũ phóng viên, biên tập viên phụ trách mảng đề tài về thanh niên. Bên cạnh đó mở
rộng nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm quản lý báo chí với các tỉnh trong khu vực,
toàn quốc và quốc tế; tạo điều kiện cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên tham gia
các lớp tập huấn, hội thảo nhằm tiếp cận, khai thác và sử dụng có hiệu quả các
phương tiện, công nghệ mới, nâng cao kỹ năng tác nghiệp hiện đại; đồng thời
thường xuyên trao đổi, học hỏi, vận dụng sáng tạo những bài học, kinh nghiệm tốt
của các địa phương khác ph hợp thực tiễn báo chí Cà Mau.
Ngoài ra các cơ quan báo chí Cà Mau cần có cơ chế khuyến khích, tạo điều
kiện cho phóng viên, biên tập viên viết về mảng đề tài thanh niên phát huy hơn nữa
những ý tưởng và khả năng sáng tạo của mình. Bên cạnh đó cần có chế độ, chính
sách ph hợp đối với phóng viên, biên tập viên khi thực hiện mảng đề tài thanh niên
như các chính sách về nhuận bút, định mức, khen thưởng đề tài chất lượng cao, đặc
biệt là các bài viết, phóng sự có sự đầu tư khai thác ở vùng sâu, vùng xa, các bài
viết mang tính nghiên cứu…phục vụ cho việc thông tin giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh.
Trong giai đoạn hiện nay, sự tác động của công nghệ, mạng xã hội đối với báo
chí Cà Mau và thanh niên Cà Mau ngày càng lớn, đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội
không nhỏ đối với các cơ quan báo chí và đội ngũ phóng viên, biên tập viên phụ trách
mảng đề tài về thanh niên. Nhanh nhưng phải bảo đảm tính chính xác, tính khoa học,
tính nhân văn, có trách nhiệm cao với xã hội, thể hiện được bản lĩnh chính trị, năng
lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp vẫn là yêu cầu cốt lõi đối với đội ngũ phóng
viên, biên tập viên phụ trách mảng đề tài về thanh niên.
Trong bối cảnh mới, đội ngũ phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí
Cà Mau phải luôn trong tâm thế sẵn sàng, tác nghiệp bất cứ lúc nào, ở đâu. Bên
cạnh yếu tố thông tin phải luôn mới, hấp dẫn, nhanh nhạy, chính xác, đòi hỏi đội
ngũ phóng viên, biên tập viên phải biết tìm tòi những cái mới, cần thiết, bổ ích,
nhân văn mà đối tượng thanh niên quan tâm. Biên tập viên, phóng viên phụ trách
85
mảng đề tài về thanh niên phải thường xuyên thay đổi tư duy, phương pháp, cách
thức hoạt động, sáng tạo không ngừng để có nhiều các tác phẩm tốt, hấp dẫn, không
bị nhàm chán, đơn điệu khi chuyển tải thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống đến thanh niên.
Bên cạnh những thông tin tích cực, xuất hiện ngày càng nhiều và sự phát tán
tốc độ cao của những thông tin xấu, độc hại, thậm chí là những thông tin giả mạo…
làm ảnh hưởng đến tư tưởng, tình cảm và nhận thức của thanh niên. Do đó, đòi hỏi
đội ngũ phóng viên, biên tập viên phải có lập trường chính trị, bản lĩnh vững vàng,
nêu cao được trách nhiệm của người cầm bút để sàng lọc, phân tích, đánh giá thông
tin từ đó có những đề tài giáo dục cho thanh niên một cách trung thực, khách quan,
hấp dẫn. Mỗi nhà báo phải thể hiện đúng phẩm chất như Bác Hồ đã dạy: Nhiệm vụ
của người làm báo là quan trọng và vẻ vang. Muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ ấy thì
phải cố gắng học tập chính trị, n ng cao tư tưởng, đứng vững trên lập trường giai
cấp vô sản; phải n ng cao trình độ văn hóa, phải đi s u vào nghiệp vụ của mình”.
3.2.5. Phát huy vai trò của thanh niên Cà Mau trong việc tự học tập, tự tu
dưỡng đạo đức, lối sống nhằm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái
về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống
Một trong những triết lý sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là học phải đi đôi
với hành, lý luận phải gắn với thực tiễn. Vì vậy, bên cạnh quan điểm xác định giáo
dục, học tập như một phương thức chủ yếu để bồi dưỡng thế hệ trẻ, Người còn đòi
hỏi thế hệ trẻ phải luôn tự rèn luyện, tu dưỡng trong thực tiễn nhằm xây dựng, phát
triển các phẩm chất, năng lực cần thiết để sau này có thể cống hiến được nhiều nhất
cho quê hương, cộng đồng và xã hội.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và giáo dục thanh niên trong
giai đoạn hiện nay, Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định: thanh niên là lực lượng
xung kích cách mạng, là nguồn nhân lực quyết định thắng lợi của sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đại hội XI của Đảng đã nhấn mạnh: “Làm tốt
công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, truyền thống, lí tưởng, đạo đức và lối sống;
tạo điều kiện học tập, lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí tuệ cho thế hệ trẻ.
Khuyến khích, cổ vũ thanh niên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão lớn, xung kích, sáng
86
tạo, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại. Hình thành lớp thanh niên ưu tú trên
mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng của Đảng, của
dân tộc, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
Thanh niên là lớp người trẻ, khỏe, có tinh thần xung kích, nhiệt tình, năng
động, nhạy cảm với cái mới, cái tiến bộ. Phát huy vai trò của thanh niên trong tự
học tập, tự tu dưỡng đạo đức, lối sống là biện pháp quan trọng giúp họ nhanh chóng
tiến bộ, trưởng thành. Đồng thời, đó cũng chính là vũ khí quan trọng trong việc đấu
tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống
trong một bộ phận thanh niên hiện nay.
Thông qua những đề tài của mình, các cơ quan báo chí Cà Mau phải định
hướng cho thanh niên nhu cầu, động lực phấn đấu, rèn luyện đúng đắn, xây dựng ý
thức làm chủ, tinh thần ham học hỏi, cầu tiến, vươn lên tự khẳng định mình. Đồng
thời, cần định hướng cho thanh niên những giá trị, chuẩn mực, phương hướng, mục
tiêu để thanh niên phấn đấu, rèn luyện; các bài viết, phóng sự chuyển tải thông tin
đến thanh niên phải mang tính nhân văn, tính giáo dục cao, để mỗi thanh niên xác
định được trách nhiệm của mình với bản thân, gia đình, xã hội, sống có lý tưởng, có
hoài bão, khát khao vươn tới cái mới, cái tiến bộ. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí
Cà mau phải thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin phản hồi từ thanh niên, để từ
đó có sự đánh giá, rút kinh nghiệm và đưa ra định hướng thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên một cách thiết thực, hiệu quả.
Báo chí Cà Mau cần xây dựng nhiều đề tài tuyên truyền, giáo dục truyền
thống cách mạng, lòng yêu nước, tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc cho thanh niên;
chú trọng giáo dục thanh niên qua nêu gương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt
gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nhằm
phát huy tính tự rèn luyện, tu dưỡng theo tấm gương của Bác trong mỗi thanh niên.
Bên cạnh đó, phối hợp với các đơn vị liên quan (Sở Giáo dục và Đào tạo, Tỉnh
đoàn, Hội LHTN Việt Nam tỉnh…) tổ chức nhiều hoạt động để khơi dậy trong mỗi
thanh niên tính tự giác rèn luyện, biết tự kiềm chế, biết vượt qua những cám dỗ và
tiêu cực xã hội, những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, thực dụng, lợi mình
87
hại người. Làm sao để thanh niên phải tự tin vào chính mình, giữ vững niềm tin
trong cuộc sống, tin tưởng vào các giá trị chân, thiện, mỹ; ra sức học tập, rèn luyện,
vượt qua mọi khó khăn, thách thức, cống hiến sức mình góp phần xây dựng quê hương,
đất nước ngày càng văn minh, giàu đẹp, để xứng đáng với lời dạy của Bác: “Không có
việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên”.
Trong các đề tài về thanh niên, báo chí Cà Mau phải đặc biệt quan tâm, coi
trọng việc tuyên truyền, giáo dục, nâng cao tri thức văn hóa, rèn luyện thói quen, kỹ
năng sống cho thanh niên, nhất là kỹ năng điều tiết và kiểm soát bản thân. Làm tốt
điều này sẽ giúp cho thanh niên có đủ tự tin, bản lĩnh và phương pháp phòng tránh,
đấu tranh, phản bác trước những âm mưu, thủ đoạn, luận điệu sai trái, xuyên tạc,
tiêu cực của các đối tượng bất mãn, phản động, th địch trên các trang mạng xã hội,
in-tơ-nét. Báo chí phải góp phần xây dựng cho thanh niên có động cơ, thái độ và
tinh thần trách nhiệm xã hội khi tham gia và sử dụng các trang mạng xã hội, in-tơ-nét;
xác định mục đích tham gia và sử dụng các trang mạng xã hội đúng đắn, hữu ích, tránh
xa những cái xấu, lối sống tiêu cực và đặc biệt là không bị lệ thuộc, chìm đắm vào môi
trường cuộc sống ảo trên các trang mạng xã hội, vì điều đó vừa làm mất thời gian vừa
ảnh hưởng đến việc học tập, công tác và cuộc sống của thanh niên.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, xu hướng phát triển
mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông, hơn ai hết báo chí phải tiên
phong đi đầu trong việc tuyên truyền, giáo dục thanh niên nâng cao năng lực hội
nhập với xã hội và quốc tế. Để thực hiện tốt việc này, đòi hỏi đội ngũ biên tập viên,
phóng viên phụ trách mảng đề tài thanh niên của các cơ quan báo chí Cà Mau phải
có trình độ hiểu biết, bản lĩnh chính trị cao và kỹ năng làm báo hiện đại nhằm bắt
kịp với xu thế phát triển của đất nước và thế giới, đồng thời đáp ứng được nhu cầu
thông tin nhanh chóng, đa dạng, phong phú của thanh niên hiện nay.
Các cơ quan báo chí phải thường xuyên nắm bắt tình hình tư tưởng, dư luận
xã hội thông qua mạng lưới thăm dò dư luận, đối thoại trực tiếp, ứng dụng công
nghệ thông tin, mạng xã hội, in-tơ-nét để từ đó có định hướng giáo dục thanh niên
về năng lực hội nhập với xã hội và quốc tế một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, chú
trọng công tác tuyên truyền, thông tin về tình hình quốc tế, xu thế hội nhập toàn
88
cầu, giáo dục nâng cao nhận thức và bản lĩnh chính trị, giúp thanh niên chủ động, tự
tin hội nhập; tăng cường công tác thông tin đối ngoại, làm tốt công tác quảng bá
hình ảnh quê hương Cà Mau, các giá trị văn hóa đặc trưng của v ng đất và con
người Cà Mau đến với bạn bè trong nước và quốc tế. Làm tốt công tác hướng dẫn
thanh niên trong việc tiếp thu những giá trị văn hóa tích cực, tiến bộ của nhân loại.
Đồng thời, thông tin tuyên truyền cho thanh niên nâng cao sự hiểu biết và nhận thức
về tình hình trong tỉnh, khu vực, thế giới và các vấn đề toàn cầu, đặc biệt là những
vấn đề cốt lõi về đường lối, chính sách đối ngoại của của Đảng, Nhà nước ta trong
giai đoạn hiện nay.
3.3. Một số đề xuất, khuyến nghị
- Đảng, Nhà nước có quan điểm, đường lối chỉ đạo, quản lý sát hợp với đặc
th của báo chí và tình hình thực tế trong nước cũng như xu thế phát triển của báo
chí thế giới. Bên cạnh đó làm tốt công tác quy hoạch, sắp xếp tổ chức các cơ quan
báo chí; hoàn thiện hệ thống pháp luật, sửa đổi Luật Báo chí cho ph hợp với sự phát
triển của báo chí trong tình hình mới; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức và
năng lực lãnh đạo, quản lý báo chí cho cán bộ làm công tác lãnh đạo, quản lý báo chí
các cấp và lãnh đạo các cơ quan báo chí… Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực
hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với
hoạt động báo chí.
- Các cấp ủy Đảng, chính quyền cần tiếp tục quán triệt, tổ chức thực hiện tốt
Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015 - 2030” và Quyết định số
1501/QĐ-TTg, ngày 28/8/2015 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng
cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên, thiếu niên và
nhi đồng giai đoạn 2015 - 2020” theo định hướng:“Tăng cường vai trò, trách nhiệm
của các cơ quan truyền thông, nhất là các cơ quan báo chí, xuất bản của Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam trong việc
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hoá cho thế hệ trẻ. Khắc phục
tình trạng một bộ phận báo chí, xuất bản hoạt động không đúng tôn chỉ, mục đích,
89
làm ảnh hưởng đến nhận thức, tư tưởng của thế hệ trẻ. Chú trọng khai thác, sử
dụng có hiệu quả các phương tiện truyền thông hiện đại, thành tựu khoa học - công
nghệ, nhất là in-tơ-nét trong công tác giáo dục thanh thiếu nhi”.
- Các tổ chức trong hệ thống chính trị, đặc biệt là tổ chức Đoàn thanh niên,
Hội Liên hiệp thanh niên, hệ thống Giáo dục và Đào tạo các cấp cần phát huy hơn
nữa vai trò, trách nhiệm của của mình trong công tác phối hợp với các cơ quan báo
chí về việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Tham
mưu cho người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp, đại biểu Quốc hội định kỳ
gặp gỡ, đối thoại với các đối tượng thanh niên; tham dự các hoạt động của thanh
niên, qua đó nắm bắt tình hình, thông tin phản ánh các tâm tư, kiến nghị, nguyện
vọng chính đáng của thanh niên một cách kịp thời, tạo niềm tin, động viên, cổ vũ,
xây dựng ý thức trách nhiệm trong thanh niên đối với các vấn đề chính trị - xã hội
của đất nước và địa phương.
Tiểu kết Chƣơng 3
Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên là
nhiệm vụ cần thiết, cấp bách và mang tính lâu dài, có vai trò to lớn trong việc thực
hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới và phát triển của tỉnh Cà Mau. Chính vì vậy, để
thực hiện tốt nhiệm vụ trên, đòi hỏi phải có sự quan tâm đặc biệt của cả hệ thống
chính trị của tỉnh, trong đó các cơ quan báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Thời gian qua, báo chí Cà Mau luôn nhận thức sâu sắc và thực hiện tốt chức
năng, nhiệm vụ chính trị của mình, chủ động, tích cực thực hiện tốt công tác giáo
dục thế hệ trẻ trong tỉnh, góp phần định hướng, hình thành lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống, tuân thủ pháp luật, từng bước hoàn thiện nhân cách của thanh niên;
chú trọng đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, kịp thời phát hiện, nêu gương
người tốt, việc tốt, phát huy tính tích cực, tự giác trong tự bồi dưỡng, tự giáo dục
rèn luyện của thanh niên. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được thì công
tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên của báo chí Cà
Mau thời gian qua vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ cách
mạng trong tình hình mới, nhất là trong bối cảnh đất nước đang hội nhập sâu rộng.
Từ đó đặt ra yêu cầu báo chí Cà Mau cần phát huy hơn nữa sứ mệnh của mình trong
90
việc góp phần định hướng, giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn hiện nay.
Trên cơ sở đánh giá thực trạng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau ở Chương 2. Nội dung Chương 3,
tác giả đã phân tích, đánh giá sâu về thời cơ và thách thức đối với báo chí Việt Nam
trong kỷ nguyên kỷ thuật số, đồng thời xác định thời cơ và thách thức đối với báo
chí Cà Mau trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên hiện nay. Từ đó đề ra những giải pháp căn bản nhằm phát huy vai trò của báo
chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
giai đoạn hiện nay. Trong đó bao gồm các giải pháp về: Nâng cao hiệu quả quản lý
Nhà nước về báo chí ở Cà Mau; Đổi mới nội dung, đa dạng hình thức và nâng cao
chất lượng thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên
đối với các cơ quan báo chí Cà Mau; Báo chí Cà Mau phải thật sự là người bạn
đồng hành với thanh niên và là nơi để thanh niên được nói lên “tiếng nói” của mình;
Xây dựng đội ngũ phóng viên, biên tập viên phụ trách mảng đề tài về thanh niên có
trình độ chuyên môn và bản lĩnh chính trị đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình
hình mới; Phát huy vai trò của thanh niên Cà Mau trong việc tự học tập, tự tu dưỡng
đạo đức, lối sống nhằm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức, lối sống. Đồng thời tác giả đã có những đề xuất, khuyến nghị đối
với Đảng, Nhà nước; các cấp ủy Đảng, chính quyền; các tổ chức trong hệ thống
chính trị về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và phối hợp, tạo điều kiện cho các
cơ quan báo chí nói chung và báo chí Cà Mau nói riêng thực hiện tốt vai trò, trách
nhiệm của mình đối với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trong thời gian tới.
91
KẾT LUẬN
Thanh niên Việt Nam chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu dân số, là lực lượng luôn
có những đóng góp quan trọng trong các giai đoạn lịch sử phát triển của đất nước.
Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, Đảng ta luôn đặt niềm tin và kỳ
vọng lớn lao vào lực lượng thanh niên, xác định thanh niên là rường cột của nước
nhà, chủ nhân tương lai của của đất nước, là một trong những nhân tố quyết định
tương lai, vận mệnh của dân tộc. Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên góp phần rèn luyện thế hệ trẻ vừa “hồng” vừa “chuyên” theo tư
tưởng Hồ Chí Minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của
Đảng, trong đó các cơ quan báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước,
quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và sự biến đổi nhanh chóng của tình
hình thanh niên hiện nay, báo chí Cà Mau đã có bước phát triển nhanh chóng, toàn
diện, mạnh mẽ, đóng góp hiệu quả vào sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh, đặc biệt là việc thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên.
Kết quả khảo sát trên 3 cơ quan báo chí Cà Mau cho thấy, nội dung thông tin
giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên được lên kế hoạch
cụ thể và có sự quan tâm chỉ đạo của Ban Biên tập; những năm gần đây các cơ quan
báo chí Cà Mau đều dành dung lượng tương đối phản ánh việc thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên địa bàn tỉnh; các bài viết,
phóng sự có sự tập trung khai thác đề tài nóng, hấp dẫn, mới mẻ, tránh đi theo lối
mòn. Hình thức thông tin giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên đã có nhiều đổi mới, tạo được sự phong phú, hấp dẫn và ngày càng phù hợp
với nhu cầu thông tin của thanh niên. Cụ thể như Đài PT-TH Cà Mau đã phát huy
hiệu quả của Chuyên đề “Tạp chí Tuổi trẻ”; Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi có
nhiều thể loại tin, bài phản ánh, phóng sự, ký sự trên các lĩnh vực của đời sống xã
hội, góp phần hiệu quả trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống
cho thanh niên Cà Mau.
92
Những kết quả đạt được của các cơ quan báo chí Cà Mau đã tác động tích
cực đến thanh niên, tạo điều kiện cho thanh niên tiến bộ về chính trị, tư tưởng, đạo
đức, lối sống, trình độ học vấn, khoa học công nghệ. Thanh niên Cà Mau đã phát
huy tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có bản lĩnh chính trị, ý thức chấp
hành pháp luật, đạo đức cách mạng và lối sống đẹp, có ước mơ, hoài bão, khát vọng
vươn lên, kế tục xứng đáng truyền thống cách mạng vẻ vang của của các thế hệ
thanh niên đi trước và quê hương Cà Mau anh h ng.
Tuy nhiên, qua khảo sát việc tham gia giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống văn hóa cho thanh niên trên các cơ quan báo chí Cà Mau cho thấy vẫn còn
bộc lộ nhiều hạn chế và gặp phải nhiều khó khăn, thách thức. Báo Cà Mau, Báo ảnh
Đất Mũi chưa có chuyên trang về thanh niên cho nên việc thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh niên thiếu tính thường
xuyên, liên tục, hệ thống; những tin, bài, phóng sự có chất lượng vẫn còn ít; chưa có
nhiều loạt bài mang tính chuyên sâu về việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên, chỉ dừng lại các dạng tin, bài, phóng sự phản ảnh các phong
trào hoặc nêu gương là chính, chủ yếu tuyên truyền theo các đợt cao điểm hoạt động
của Đoàn thanh niên; còn xuất hiện những bài viết, phóng sự giống như một bản
báo cáo, bài tham luận tại các hội nghị, hội thảo; nhiều bài viết còn quá sơ sài, thiếu
hơi thở cuộc sống thực tiễn, mang tính giáo dục không cao; ngôn ngữ, cách diễn đạt
thiếu linh hoạt, chưa sinh động và cách trình bày chưa sáng tạo nên chưa hấp dẫn
thanh niên. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa gia đình, ngành Giáo dục, các tổ chức
chính trị - xã hội với các cơ quan báo chí về việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên đôi lúc còn thiếu chặt chẽ, chưa đồng bộ trong việc
định hướng, giáo dục cho thanh niên về sử dụng và tiếp nhận những ảnh hưởng từ
truyền thông đại chúng; một bộ phận thanh niên giảm sút ý chí, niềm tin, có biểu
hiện phai nhạt lý tưởng cách mạng, ngại khó khăn, gian khổ, sống ích kỷ, thực
dụng, nặng về hưởng thụ, không quan tâm đến lợi ích tập thể, cộng đồng, tình trạng
thanh niên vi phạm pháp luật và tham gia các tệ nạn xã hội trên địa bàn tỉnh vẫn còn
diễn ra, thanh niên Cà Mau tiếp tục là đối tượng, mục tiêu mà các thế lực th địch
tập trung lôi kéo, kích động, chia rẽ; c ng với đó, mặt trái của các phương tiện
93
truyền thông hiện đại, nhất là trên mạng xã hội, in-tơ-nét đã tác động to lớn đến
nhận thức, tư tưởng, tình cảm của thanh niên và công tác giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
Từ cơ sở lý luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu đã được xác lập và qua kết
quả khảo sát 3 cơ quan báo chí Cà Mau, c ng với những nhận định về thời cơ và
thách thức đối với báo chí Cà Mau trong tình hình mới, tác giả đã mạnh dạn đề xuất
một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò của báo chí Cà Mau đối với việc giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên giai đoạn hiện nay.
Để phát huy vai trò của báo chí Cà Mau đối với việc giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên giai đoạn hiện nay cần quan tâm và thực
hiện thống nhất, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp cơ bản đã được tác giả xây dựng,
đề xuất. Trong đó coi trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý
về báo chí; đổi mới nội dung, đa dạng hình thức và nâng cao chất lượng thông tin
nhằm đáp ứng với nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng, phong phú của thanh niên;
Báo chí Cà Mau phải thật sự là người bạn đồng hành với thanh niên và là nơi để
thanh niên được nói lên “tiếng nói” của mình; xây dựng đội ngũ phóng viên, biên
tập viên phụ trách mảng đề tài về thanh niên có trình độ chuyên môn và bản lĩnh
chính trị đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; phát huy vai trò của
thanh niên Cà Mau trong việc tự học tập, tự tu dưỡng đạo đức, lối sống nhằm đấu
tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống.
C ng với các giải pháp, luận văn đã đề xuất các khuyến nghị đối với Đảng,
Nhà nước, cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành chức năng, tổ chức chính trị - xã
hội tỉnh Cà Mau cần quan tâm chỉ đạo, quản lý sát hợp với đặc thù của báo chí
và tình hình thực tế cũng như xu thế phát triển của báo chí; phát huy hơn nữa vai
trò, trách nhiệm trong công tác phối hợp với các cơ quan báo chí về việc giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên. Từ đó góp phần nâng
cao chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên cả nước nói chung và thanh niên Cà Mau nói riêng trong
giai đoạn hiện nay.
94
Với những yêu cầu đặt ra và các giải pháp nếu được áp dụng thực hiện tốt,
tác giả tin tưởng thời gian tới, báo chí Cà Mau sẽ phát huy tốt vai trò của mình
trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên
địa bàn tỉnh.
95
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (1986), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VI, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VII, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VIII, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
IX, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X,
Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành
Trung ương Khóa X, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XI, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
XII, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội.
9. Thomas L. Fiedman (2006), Thế giới phẳng, tóm lược lịch sử thế giới thế kỷ XXI,
Nxb Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
10. Đỗ Thị Thu Hằng (2010), PR–công cụ phát triển báo chí, Nxb Trẻ, Hà Nội.
11. Đỗ Thu Hằng, Giáo dục giá trị cho giới trẻ trên báo chí hiện nay, Tạp chí điện
tử Tuyên giáo, http://tuyengiao.vn/nghien-cuu/nghiep-vu-cong-tac-tuyen-
giao/giao-duc-gia-tri-cho-gioi-tre-tren-bao-chi-hien-nay-82031, 06/11/2015.
12. Phạm Quế Hằng, Những vấn đề đặt ra đối với báo chí, xuất bản hiện nay, Cổng
thông tin điện tử Hội Nhà báo Việt Nam, http://hoinhabaovietnam.vn/Nhung-
van-de-dat-ra-doi-voi-bao-chi-xuat-ban-hien-nay_n51131.html, 19/6/2019.
13. Đinh Văn Hường, Báo chí truyền thông Việt Nam trong tiến trình phát triển và
hội nhập, Website Viện nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh,
96
http://www.hids.hochiminhcity.gov.vn/c/document_library/get_file?uuid=c1c7b
90f-5d35-4a0c-9a50-17fc6c21ce87&groupId=13025.
14. Vũ Trọng Kim (2005), Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trong thời kỳ
mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
15. V.I.Lênin (2004), Bàn về thanh niên, NXb Thanh niên, Hà Nội.
16. Nguyễn Hữu Long (2006), Phát triển kỹ năng sống cho thiếu niên, Nxb Văn
hóa, Hà Nội.
17. Nguyễn Thành Lợi (2001), Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền thông
hiện đại, Nxb Thông tin và Truyền thông, Hà Nội.
18. Luật Báo chí 2016.
19. Luật Thanh niên 2005.
20. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Sự thật.
21. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Tập 7, Nxb Chính trị Quốc gia, Sự thật.
22. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Tập 9, Nxb Chính trị Quốc gia, Sự thật.
23. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Tập 10, Nxb Chính trị Quốc gia, Sự thật.
24. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Tập 12, Nxb Chính trị Quốc gia, Sự thật.
25. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Tập 13, Nxb Chính trị Quốc gia, Sự thật.
26. Phạm Đình Nghiệp (2001), Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên hôm
nay, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
27. Trần Quy Nhơn (2005), Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thế hệ cách mạng
cho đời sau, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
28. Trần Thị Tuyết Oanh (2007), Giáo trình Giáo dục học, tập 1, tập 2, Nxb Đại
học Sư phạm, Hà Nội.
29. Dương Xuân Sơn (2012), Giáo trình lý luận báo chí truyền thông, Nxb Giáo
dục Việt Nam.
30. Nguyễn Thị Thanh (2010), Tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác
giáo dục thanh niên, Tạp chí Lý luận chính trị (số 3), tr. 21-25.
31. Song Thành (2005), Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức – một
nguyên tắc cơ bản của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, Tạp chí Cộng sản (số
11), tr. 26-30.
97
32. Ngô Văn Thạo (2010), Giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa cho thanh
niên trên truyền thông đại chúng, Tạp chí Lý luận chính trị (số 1), tr. 71-75.
33. Nguyễn Thị Mỹ Trang (2006), Xây dựng lối sống văn hóa cho thanh niên hiện
nay, Tạp chí Cộng sản (số 6), tr. 32-36.
34. Nguyễn Anh Tuấn, Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên trong phê phán, phản
bác các quan điểm sai trái, thù địch, Tạp chí Tuyên giáo,
http://tuyengiao.vn/bao-ve-nen-tang-tu-tuong-cua-dang/phat-huy-vai-tro-cua-
doan-thanh-nien-trong-phe-phan-phan-bac-cac-quan-diem-sai-trai-thu-dich-
118605, 4/3/2019.
35. Viện khoa học xã hội Việt Nam – Viện ngôn ngữ học: Từ điển Tiếng Việt.
Luận án, Luận văn, Hội thảo khoa học
36. Lê Tuấn Anh (2003), Báo chí với vấn đề phòng chống ma túy trong thanh thiếu
niên, Luận văn thạc sĩ khoa học Báo chí, Trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn Hà Nội.
37. Lại Thị Hải Bình (2006), Báo chí với quá trình hình thành nhân cách của học
sinh - sinh viên, Luận văn thạc sĩ Truyền thông đại chúng, Trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.
38. Nguyễn Thị Huyền Chinh (2016), Ảnh hưởng của Báo điện tử đối với lối
sống của giới trẻ Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Báo chí học, Trường Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.
39. Hoàng Thị Thu Hà (2011), Công chúng thế hệ Net với các phương tiện
truyền thông đại chúng, Luận văn thạc sĩ Truyền thông đại chúng, Trường Đại
học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.
40. Nguyễn Thị Thanh Hương (2011), Một số yếu tố xã hội ảnh hưởng đến lối sống
của thanh niên Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Triết học, Trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.
41. Vũ Thị Sáng (2010), Báo chí với cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ khoa học Báo chí, Trường Đại học
Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.
98
42. Tài liệu Tọa đàm “Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho đoàn viên, thanh
niên” – TP. Hồ Chí Minh ngày 24/4/2018.
43. Ngô Huỳnh Quang Thái (2015), Giáo dục đạo đức, lối sống cho thanh niên tỉnh
Tiền Giang trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sĩ Khoa học Chính trị,
Trường Đại học Trà Vinh.
44. Tọa đàm khoa học (2017), Giới trẻ Việt Nam hiện nay: Thực trạng, những vấn
đề đặt ra về văn hóa, giáo dục và những giải pháp, Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh.
99
PHỤ LỤC
Phụ lục 01: PHIẾU KHẢO SÁT Ý KIẾN THANH NIÊN Việc giáo dục lý tƣởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Khảo sát đối với 300 thanh niên gồm: cán bộ, công chức, viên chức, đoàn viên, công nhân, sinh viên, học sinh, …)
-------*-------
Câu hỏi 1: Mức độ theo dõi các bài viết, các phóng sự về giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (Báo Cà Mau, Báo ảnh
Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau) của quý vị như thế nào? (chỉ chọn một trong các
phương án trả lời cho mỗi cơ quan báo chí)
Mức độ theo dõi Cơ quan báo chí
Không Thỉnh thoảng
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau Thường xuyên 33,67% 30,25% 20,45% 53% 50,3% 42% Hiếm khi 7,33% 9,42% 25,55% 6% 10,03% 12%
Câu hỏi 2: Khi đọc các bài viết hoặc xem các phóng sự về giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi,
Đài PT-TH Cà Mau, quý vị thấy (chỉ chọn một trong các phương án trả lời cho mỗi
cơ quan báo chí)
Cơ quan báo chí Hấp dẫn Không hấp dẫn
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 42,67% 41,45% 40,12% Mức độ đánh giá Bình thường 55,33% 54,36% 56,78% 2% 4,19% 3,1%
Câu hỏi 3: Về nội dung thông tin của các bài viết, các phóng sự về giáo dục lý
tưởng, đạo đức lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài
PT-TH Cà Mau quý vị thấy (chỉ chọn một trong các phương án trả lời cho mỗi cơ
quan báo chí)
100
Mức độ đánh giá
Cơ quan báo chí Bình thường Thiết thực có ích Không thiết thực
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 71,33% 70,28% 72,59% 27,34% 28,46% 25,67% 1,33% 1,26% 1,74%
Câu hỏi 4: Các thể loại bài viết, phóng sự về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà
Mau quý vị thấy (chỉ chọn một trong các phương án trả lời cho mỗi cơ quan báo
chí)
Cơ quan báo chí Hấp dẫn Mức độ đánh giá Bình thường Chưa hấp dẫn
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 65,52% 64,7% 71,92% 28,67% 30,98% 23,73% 5,81% 4,32% 4,35%
Câu hỏi 5: Theo quý vị đề tài phản ánh trong các bài viết, phóng sự về giáo dục
lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh
Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau là:
Cơ quan báo chí Phong phú Bình thường Mức độ đánh giá Chưa phong phú
33,67% 22,83% 43,5%
30,34% 35,08% 24,09% 25,06% Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 45,57% 39,32%
Câu hỏi 6: Quý vị hãy đánh giá mức độ phong phú về nội dung thông tin giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo
ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau:
Cơ quan báo chí Phong phú Bình thường Mức độ đánh giá Chưa phong phú
35,6% 33,91% 34,82% 20,07% 23,44% 25,19% Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 44,33% 42,65% 39,99%
101
Câu hỏi 7: Quý vị thấy hệ thống các bài viết, phóng sự về thông tin giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất
Mũi, Đài PT-TH Cà Mau:
Cơ quan báo chí Phong phú Bình thường Mức độ đánh giá Chưa phong phú
37,67% 34,63% 39,57% 18,33% 22,25% 25,09% Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 44% 43,12% 35,34%
Câu hỏi 8: Đọc các bài viết, phóng sự về thông tin giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Đài
PT-TH Cà Mau quý vị thấy (có thể chọn nhiều phƣơng án trả lời):
Cơ quan báo chí
Biết nhiều hơn về các hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên Hiểu hơn về quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đối với thanh niên Thấy được vai trò của bản thân trong các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 71,23% 69,32% 65,75% 75,6% 74,71% 76,82% 69% 71% 73%
Câu hỏi 9: Theo quý vị độ dài, ngắn của bài viết, phóng sự về thông tin giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo
ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau như thế nào:
Cơ quan báo chí Mức độ đánh giá Ngắn Quá ngắn
Dài 10,1% 11,34% 9,92% Trung bình 70,75 67,38 58,74 15,07% 17,71% 25,21% 4,13% 3,57% 6,13%
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau
Câu hỏi 10: Theo quý vị tần suất xuất bản của các bài viết về giáo dục lý
tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo ảnh Đất
Mũi, Đài PT-TH Cà Mau như hiện tại là:
102
Mức độ đánh giá Cơ quan báo chí Ph hợp Chưa ph hợp
Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 65,6% 70,27% 60,78% 34,4% 29,73% 39,22%
Câu hỏi 11: Những thông tin nào sau đây giành được sự quan tâm của quý vị
(có thể chọn nhiều phƣơng án trả lời):
Cơ quan báo chí Phản ánh gương thanh niên tiêu biểu Tình hình thực hiện các phong trào của Đoàn Thanh niên Các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước
72,68% 70,73% 75,94% 43,5% 47,71% 45,22% Báo Cà Mau Báo ảnh Đất Mũi Đài PT-TH Cà Mau 60,25% 61,32% 58,74%
Câu hỏi 12: Theo quý vị cần phải làm gì để nâng cao hiệu quả của việc giáo
dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trên Báo Cà Mau, Báo
ảnh Đất Mũi, Đài PT-TH Cà Mau:
* Đối với Báo Cà Mau: ………………………………………………….................
*Đối với Báo ảnh Đất Mũi: ………………………………………………………..
* Đối với Đài PT-TH Cà Mau: ……………………………………….....................
Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn và kính chúc quý vị mạnh khỏe, hạnh
phúc và thành đạt!
103
Phụ lục 02: TỔNG HỢP CÁC BIÊN BẢN PHỎNG VẤN SÂU (Phỏng vấn Ban Biên tập Báo Cà Mau, Lãnh đạo Tỉnh đoàn Cà Mau)
1. BIÊN BẢN PHỎNG VẤN BAN BIÊN TẬP BÁO CÀ MAU
Người phỏng vấn: học viên Phan Bảo Dương.
Người được phỏng vấn: Nguyễn Quốc Danh, Phó Tổng Biên tập Báo Cà Mau.
Nội dung: Báo chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên (từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019).
Hình thức: Phỏng vấn thông qua văn bản.
Kính gửi: Ban Biên tập Báo Cà Mau.
Xin Ban Biên tập Báo Cà Mau thông tin một số vấn đề sau:
1. Báo Cà Mau (trong giai đoạn từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2019) có
chuyên trang, chuyên mục thanh niên không? Định kỳ có bao nhiêu bài viết về
thanh niên/tuần? Và nằm ở trang nào của báo?
Trả lời:
- Từ tháng 01/2018 đến tháng 6 năm 2019, Báo Cà Mau không có chuyên
trang, chuyên mục Thanh thiếu niên. Song, nội dung tuyên truyền về công tác Đoàn,
Đội và phong trào Thanh thiếu niên được duy trì thường xuyên.
- Báo Cà Mau xuất bản 4 kỳ/tuần, mỗi số báo có 12 trang, trong đó có 4
trang in màu. Báo Cà Mau điện tử cập nhật thông tin thời sự liên tục trong ngày.
Bình quân hàng tuần, Báo Cà Mau trên 10 tin, bài về đề tài Thanh niên. Do không
thực hiện chuyên trang, chuyên mục Thanh niên nên không cố định trang cụ thể.
Tuy nhiên, Ban Biên tập ưu tiên đăng các bài viết liên quan đến đề tài này trên trang
6, 7 của tờ báo (trang màu) để hình ảnh đẹp, lôi cuốn độc giả trẻ.
2. Công tác chỉ đạo của Ban Biên tập Báo Cà Mau đối với việc giáo dục lý tưởng
cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong thời gian qua như thế nào?
- Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho Thanh thiếu
niên được Ban Biên tập Báo Cà Mau đặc biệt quan tâm. Những năm 1990 đến năm
2006, Ban Biên tập Báo Cà Mau phối hợp thực hiện chuyên trang “Thanh Thiếu
niên” trên Báo Cà Mau, tờ báo trở thành diễn đàn của Thanh Thiếu niên trong tỉnh,
104
thu hút nhiều cộng tác viên tham gia viết bài cộng tác, đặc biệt là sự tham gia của
chính các bạn đoàn viên, đội viên, thanh niên. Chuyên trang Thanh Thiếu niên thời
điểm đó đã đi vào trường học, tổ chức đoàn, đội và trở thành tài liệu sinh hoạt hữu
ích, chia sẻ những việc làm hay, phong trào tốt, tấm gương điển hình…để tuổi trẻ
Cà Mau làm theo.
- Tuy thời điểm 2007 đến nay, Tỉnh đoàn không phối hợp với Báo Cà Mau
thực hiện chuyên trang Thanh Thiếu niên, nhưng với trách nhiệm là cơ quan ngôn
luận của Đảng bộ, chính quyền và là diễn đàn của Nhân dân nên Báo Cà Mau vẫn
tiếp tục tuyên truyền công tác Đoàn và phong trào Thanh Thiếu niên. Đặc biệt, Báo
Cà Mau mở rộng công tác phối hợp tuyên truyền với Sở Giáo dục và Đào tạo,
Trường Đại học Bình Dương phân hiệu Cà Mau, Trường Cao đẳng Cộng đồng Cà
Mau, Sở Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh…thực hiện
chuyên trang, chuyên mục liên quan đến công tác giáo dục lý tưởng đạo đức cách
mạng cho thế hệ trẻ, công tác bảo vệ quyền và hợp ích hợp pháp của thanh niên,
công tác khởi nghiệp, hướng nghiệp, đào tạo, giải quyết việc làm cho lao động là
thanh niên…
3. Hiện nay đội ngũ phóng viên phụ trách viết về mảng thanh niên là bao
nhiêu người? Về trình độ, năng lực của họ như thế nào?
Trả lời:
- Do không duy trì chuyên mục, chuyên trang Thanh thiếu niên trên Báo Cà
Mau nên Ban Biên tập không phân công cụ thể phóng viên phụ trách tuyên truyền
mảng này. Tuy nhiên, như đã nói, việc tuyên truyền về công tác Đoàn, Đội và phong trào
Thanh thiếu niên lồng ghép vào các chuyên trang, lĩnh vực khác nên Ban Biên tập Báo
Cà Mau phân công 6 phóng viên phụ trách tuyên truyền mảng đề tài này.
- Về trình độ, năng lực của 6 phóng viên tuyên truyền lĩnh vực “có liên
quan” đến mảng Thanh Thiếu niên đều đảm bảo yêu cầu đặt ra. Cả 6 phóng viên
đều có trình độ Đại học chuyên ngành Báo chí, trong đó có 1 Thạc sĩ Báo chí, 5
phóng viên còn lại đều đang học Cao học chuyên ngành Báo chí. Trình độ chính trị
từ Trung cấp trở lên. Đặc biệt, 6 phóng viên này đều có thâm niên công tác, nhiều
105
kinh nghiệm, có phóng viên từng phụ trách tuyên truyền chuyên trang Thanh Thiếu
niên trước đây.
4. Đánh giá của Ban Biên tập Báo Cà Mau đối với các bài viết về thanh niên
do phóng viên của báo thực hiện, mặt được và chưa được. Từ đó có những định
hướng chỉ đạo và giải pháp thực hiện như thế nào trong thời gian tới?
Trả lời: Nhìn chung, các bài viết về đề tài Thanh niên đăng trên Báo Cà Mau
đảm bảo chất lượng nội dung và hình thức. Về nội dung, các bài viết phản ánh kịp
thời, sâu sát công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước; tuyên truyền về kết
quả hoạt động và phong trào Thanh niên trên địa bàn. Quan tâm biểu dương, nhân
rộng những mô hình, phong trào, tập thể, cá nhân điển hình trên các lĩnh vực. Tạo
diễn đàn để Thanh niên phản ánh tâm tư, nguyện vọng, đề xuất suy nghĩ, chính kiến
của mình trong quá trình lao động, học tập, công tác, lập thân, lập nghiệp. Có nhiều
bài viết giáo dục thanh niên về truyền thống cách mạng, lý tưởng sống trong thời
đại mới. Phản ánh những khó khăn, thách thức của tổ chức Đoàn, Đội trong quá
trình hoạt động, tập hợp thanh niên, nhất là tổ chức đoàn cơ sở…Đồng thời, phản
ánh những mặt trái của thanh niên lười lao động, thích hưởng thụ, hướng ngoại, vi
phạm pháp luật, tham gia tệ nạn xã hội,…để gióng hồi chuông cảnh báo cho cơ
quan chức năng, nhà trường, gia đình và xã hội.
Về hình thức, hầu hết các bài viết về đề tài Thanh niên đều được đăng trang
trọng trên trang màu, nhiều hình ảnh minh hoạ, thể loại báo chí phong phú, từ
phóng sự, ký báo chí, phóng sự ảnh, ghi nhanh, bài phản ánh, tin,…
Mặt hạn chế các bài viết về đề tài Thanh niên đã qua trên Báo Cà Mau là đề
tài chưa hay, nội dung thể hiện chưa sâu, còn rất ít loạt bài phóng sự đề tài Thanh
niên. Nội dung bài viết chưa bắt đúng hơi thở của phong trào thanh niên, nhất là
những vấn đề thanh niên cần. Văn phong bài viết về Thanh niên còn nặng tính chính
trị, hành chính, chưa thu hút độc giả trẻ.
Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả tuyên truyền mảng Thanh niên trên
Báo Cà Mau, ban Biên tập đề ra một số giải pháp sau:
1. Về mặt chủ trương, xác định công tác tuyên truyền mảng đề tài Thanh
niên là nhiệm vụ chính trị của đơn vị. Từ đó, tăng cường công tác chỉ đạo các phòng
106
chuyên môn, nghiệp vụ, Chi hội Nhà báo Báo Cà Mau quan tâm nâng cao hiệu quả
tuyên truyền mảng đề tài này cả nội dung lẫn hình thức. Đặc biệt, quan tâm tuyên
truyền công tác Đoàn và phong trào Thanh Thiếu niên trên hệ thống Báo Cà Mau
Điện tử nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của bạn đọc trẻ khi văn hoá học ngày càng
đổi mới.
2. Ban Biên tập Báo Cà Mau làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh đoàn Cà
Mau thực hiện chuyên trang Thanh Thiếu niên tuyên truyền định kỳ trên ấn phẩm
báo in và báo điện tử. Đồng thời, duy trì các chuyên trang, chuyên mục đã ký kết
với các sở, ngành có liên quan đến Thanh niên.
3. Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí viết về đề tài Thanh niên cho phóng viên và
cộng tác viên.
4. Báo Cà Mau phối hợp với Hội Nhà báo tỉnh Cà Mau, Tỉnh đoàn Cà Mau
tổ chức giải báo chí hàng năm về đề tài Thanh niên để khuyến khích lực lượng
phóng viên chuyên nghiệp và cộng tác viên không chuyên tham gia viết bài về
phong trào Thanh niên.
5. Khuyến khích đội ngũ cộng tác viên tham gia viết bài về đề tài Thanh
niên. Đảm bảo chế độ nhuận bút và khen thưởng những tác phẩm báo chí chất
lượng viết về đề tài Thanh niên./.
Trân trọng cảm ơn!
107
2. BIÊN BẢN PHỎNG VẤN LÃNH ĐẠO TỈNH ĐOÀN CÀ MAU
Người phỏng vấn: học viên Phan Bảo Dương.
Người được phỏng vấn: Nguyễn Hoàng Đạo, Bí thư Tỉnh đoàn Cà Mau.
Nội dung: Báo chí Cà Mau với việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức,
lối sống cho thanh niên (từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2019).
Hình thức: Phỏng vấn thông qua văn bản.
C u hỏi 1: Ông/bà đánh giá như thế nào về vai trò của báo chí Cà Mau (bao
gồm các cơ quan báo, đài) trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên?
Trả lời: Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống trong thanh niên là
một vấn đề rộng, trên nhiều lĩnh vực nên rất “có đất” cho báo chí thể hiện ở cách
nhìn, cách thể hiện, cách đặt vấn đề khác nhau. Xã hội càng phát triển thì báo chí
càng có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong đời sống hằng ngày của mỗi quốc
gia, dân tộc. Đó vừa là niềm vinh dự lớn, vừa đặt ra những yêu cầu và trách nhiệm
nặng nề đối với những người làm báo.
Trong những năm qua, Báo chí cách mạng Việt Nam nói chung và báo chí
Cà Mau nói riêng đã luôn đồng hành c ng những chặng đường đấu tranh kiên
cường của Đảng ta, nhân dân ta, vì độc lập dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội. Trong các
cuộc kháng chiến anh dũng chống xâm lược, bảo vệ Tổ quốc, báo chí nước ta đã trở
thành một binh chủng quan trọng trên mặt trận tư tưởng; nhiều tác phẩm báo chí đã
thực sự là "lời hịch cách mạng", "tiếng gọi non sông" thúc giục đồng bào cả nước
c ng ra trận.
Bước vào thời kỳ đổi mới, báo chí đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng,
có đóng góp to lớn vào sự nghiệp chung của cả dân tộc. Những người làm báo tiếp
tục là đội quân chủ lực trong việc định hướng dư luận xã hội, tuyên truyền, cổ vũ,
động viên toàn Đảng, toàn dân, toàn quân thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới do
Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo. Đặc biệt, trong giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo
đức, lối sống cho thanh niên, các nhà báo luôn bám sát thực tiễn sinh động, xông
pha nơi đầu sóng, ngọn gió, thông tin, phản ánh, tuyên truyền, nhân lên các điển
hình tiên tiến; chủ động đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực; đấu tranh bảo vệ
108
chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc; tham gia phản bác các luận điệu th địch,
xuyên tạc; bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng.
Hình thức thể hiện trên báo chí khá đa dạng, thuộc đủ các loại hình báo chí
và thể loại báo chí. Bên cạnh các tờ báo mang tính chuyên ngành, nội dung đi sâu
vào lĩnh vực thì Cà Mau cũng có các trang báo mạng là cơ quan ngôn luận của
thanh niên như Website Tỉnh đoàn Cà Mau, trong đó có nhiều bài viết hay, sinh
động về giáo dục đạo đức lối sống cho thanh niên; Website duy trì chuyên mục,
chuyên trang như “Theo dấu chân Bác”, “Mỗi ngày một tin tốt – Mỗi tuần một câu
chuyện đẹp”, “Tạp chí Thanh niên” để tuyên truyền, giáo dục về lĩnh vực này.
C u hỏi 2: Ông/bà có ý kiến gì về thực trạng giáo dục lý tưởng cách mạng,
đạo đức, lối sống cho thanh niên trên báo chí Cà Mau (cụ thể là từ tháng 01/2018
đến tháng 6/2019)?
Trả lời: Tuyệt đại bộ phận thanh niên cơ bản giữ vững đạo đức cách mạng,
sống trong sạch, giản dị, lành mạnh, biết vươn tới các giá trị chân, thiện, mỹ. Thanh
niên sống có hoài bão, có lý tưởng, có niềm tin ở tương lai tươi sáng của dân tộc.
Họ dám đấu tranh để bảo vệ cái đúng, bảo vệ lẽ phải, bảo vệ sự công bằng, lên án
cái xấu, cái ác như tham nhũng, lãng phí… Những tấm gương cao đẹp hy sinh thân
mình vì hạnh phúc của nhân dân luôn được tuổi trẻ ngưỡng mộ, học tập và làm
theo. Điều đó cho thấy, thanh niên Việt Nam nói chung và thanh niên Cà Mau nói
riêng ngày nay vẫn ý thức rõ trách nhiệm trước Tổ quốc và nhân dân, mong muốn
được đóng góp vào công việc xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn như
Bác Hồ kính yêu hằng mong ước.
Tuy nhiên, mặt trái của kinh tế thị trường, những thách thức của hội nhập
kinh tế thế giới, đặc biệt những âm mưu thủ đoạn nham hiểm của các thế lực th
địch đang tác động mạnh mẽ đến thanh niên, khiến cho không ít người chạy theo lối
sống thực dụng, sa ngã, hư hỏng, xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc, có
thái độ thờ ơ, bàng quan trước các sự kiện kinh tế, chính trị của đất nước. Một số
thanh niên mơ hồ về bản chất, âm mưu, thủ đoạn của kẻ th . Điều nguy hiểm hiện
nay là đã xuất hiện một bộ phận thanh niên tôn thờ chủ nghĩa cá nhân, sống ích kỷ,
chạy theo lợi ích vật chất, coi đồng tiền là trên hết. Cá biệt có một số thanh niên
109
phạm vào các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Nhiều vụ án được khám phá trong
thời gian gần đây cho thấy tỷ lệ phạm tội trong thanh niên có chiều hướng gia tăng.
Một trong các nguyên nhân là do nội dung giáo dục đạo đức, lối sống còn
thiếu chiều sâu, chưa thiết thực; cơ quan báo chí đôi lúc chưa quan tâm việc tuyên
truyền, đưa tin chưa kịp thời các hoạt động của Đoàn - Hội; Hình thức giáo dục đạo
đức, lối sống còn sơ sài, chưa có sức hấp dẫn, lôi cuốn thanh niên, thiếu các bài viết
về gương, mô hình hay, sản xuất giỏi của thanh niên thanh niên.
C u hỏi 3: Theo ông/bà, Báo chí Cà Mau (các cơ quan báo, đài) cần phải
làm gì để n ng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho
thanh niên trong giai đoạn hiện nay?
Trả lời: Để nâng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay thì cơ quan báo chí cần phối hợp với
cơ quan Đoàn thanh niên trong việc tuyên truyền về các phong trào hành động cách
mạng của thanh niên mà tiêu biểu là phong trào: “Thanh niên lập nghiệp và tuổi trẻ
giữ nước”, “Thanh niên tình nguyện”, “Chiến dịch m a hè xanh”…
Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí cần phố hợp với các ngành liên quan c ng
chăm lo giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho thanh niên thông qua việc thường
xuyên mở các chuyên trang, chuyên mục thanh niên, tiếp tục tuyên truyền các chủ
trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.
Ngoài ra, báo chí cần kịp thời có những bài viết mới đấu tranh chống các tư
tưởng, luận điệu sai trái, th địch, phản động; đồng thời, kịp thời khen thưởng khích
lệ, động viên những người làm báo và các tác giả có nhiều bài viết hay phản ánh
sinh động đời sống giới trẻ; đi sâu nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng, cổ vũ ý
chí, khát vọng lập thân, lập nghiệp, khởi ngiệp, tình nguyện cống hiến của thanh
niên, đồng thời có những đề xuất góp phần đổi mới nội dung và phương thức hoạt
động trong công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi.
Trân trọng cảm ơn!
110