luận văn: BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU LỰC HIỆU QUẢ SỬ DỤNG FDI

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:55

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: biện pháp nâng cao hiệu lực hiệu quả sử dụng fdi', luận văn - báo cáo, khoa học xã hội phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn: BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU LỰC HIỆU QUẢ SỬ DỤNG FDI

LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “BI N PHÁP NÂNG CAO HI U L C HI U QU S D NG FDI.” 1
M CL C L IM U ................................................................................................... 1 CHƯƠNG M T ............................................................................................... 2 M TS V N LÝ LU N V U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI .. 2 I. XU T KH U TƯ B N: ............................................................................... 2 1. Khái ni m xu t kh u tư b n: ....................................................................... 2 2. Các hình th c xu t kh u tư b n. ................................................................. 3 II. KHÁI NI M V N U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI. .................... 3 1. Khái ni m v n u tư. .................................................................................. 3 2. Khái ni m v u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI) ........................................ 4 a. Khái ni m ...................................................................................................... 4 b) c i mc a u tư tr c ti p nư c ngoài ................................................... 5 3. M c tiêu và các y u t m b o cho CNH, H H c a Vi t Nam ................ 6 a) B i c nh kinh t qu c t . .............................................................................. 6 b) M c tiêu và các y u t m b o cho s thành công trong công cu c công nghi p hoá, hi n i hoá Vi t Nam................................................................ 7 c) M t s yêu c u và nh ng v n t ra c a ti n trình CNH, H H Vi t Nam iv i u tư tr c ti p nư c ngoài. ......................................................... 8 III. VAI TRÒ U TƯ TR C TI P VÀO VI T NAM ............................... 9 1. Ngu n v n h tr cho phát tri n kinh t ..................................................... 9 2. Chuy n giao công ngh m i ......................................................................... 9 3. Thúc y quá trình d ch chuy n cơ c u kinh t ........................................ 10 CHƯƠNG HAI ............................................................................................... 12 V N THU HÚT U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI (FDI) ............ 12 VI T NAM ................................................................................................. 12 I. TH C TR NG C A U TƯ NƯ C NGOÀI VI T NAM .............. 12 1. Trư c khi m c a ....................................................................................... 12 2
2. Sau khi m c a ........................................................................................... 12 a) Tình hình u tư tr c ti p nư c ngoài th i gian qua................................. 12 b) Nh ng hình th c u tư tr c ti p nư c ngoài t i Vi t Nam. ..................... 13 c) Các i tác u tư........................................................................................ 14 d) Th c tr ng u tư c a M vào Vi t Nam. .................................................. 15 II. TH C TR NG THU HÚT V N U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI VI T NAM ................................................................................................. 16 1. Quy mô nh p thu hút v n u tư tr c ti p nư c ngoài tăng m nh .......... 16 2. Cơ c u v n u tư ...................................................................................... 17 a) Cơ c u v n u tư FDI t i Vi t Nam theo vùng lãnh th .......................... 17 b) TTTNN vào Vi t Nam phân theo ngành kinh t ...................................... 17 3. Tình hình s d ng v n u tư tr c ti p nư c ngoài ................................. 18 5. H n ch c a u tư tr c ti p nư c ngoài. ................................................. 22 CHƯƠNG BA ................................................................................................. 24 GI I PHÁP THÚC Y HO T NG U TƯ TR C TI P ............... 24 NƯ C NGOÀI THEO HƯ NG PH C V T T HƠN ............................. 24 CÔNG CU C CNH, H H C A T NƯ C. ............................................ 24 I. CÁC GI I PHÁP Y M NH THU HÚT V N U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI. ................................................................................................ 24 1. Xây d ng nh hư ng chi n lư c và quy ho ch t ng th v thu hút u tư tr c ti p nư c ngoài. ...................................................................................... 26 2. C i thi n môi trư ng u tư. ..................................................................... 26 a. V v n th t c hành chính và phát tri n cơ s h t ng. ........................ 26 b. Hoàn thi n h th ng lu t liên quan n ho t ng u tư nư c ngoài và các chính sách có liên quan. ........................................................................... 27 3. i v i vi c l a ch n các i tác nư c ngoài ............................................ 28 4. y m nh xúc ti n u tư. ......................................................................... 29 II. BI N PHÁP NÂNG CAO HI U L C HI U QU S D NG FDI...... 29 1. T o i u ki n th c hi n các d án. ....................................................... 29 3
2. Qu n lý Nhà nư c. ..................................................................................... 30 3. Tăng kh năng ti p nh n u tư. .............................................................. 30 K T LU N ..................................................................................................... 32 TÀI LI U THAM KH O.............................................................................. 33 4
L IM U Vi t Nam xu t phát t m t nư c nông nghi p l c h u, trình phát tri n, KTXH m c th p hơn r t nhi u so v i nư c khác. V i t c phát tri n nhanh chóng c a các nư c phát tri n, thì kho ng cách kinh t ngày càng dãn ra.Vì v y nhi m v phát tri n kinh t c a nư c ta trong nh ng năm t i là vư t qua tình tr ng c a m t nư c nghèo, nâng cao m c s ng c a nhân dân và t ng bư c h i nh p vào qu o kinh t Th Gi i. Tính t t y u c a XKTB v i hình th c cao c a nó là hình th c u tư tr c ti p nư c ngoài là xu th phát tri n c a th i i. Vi t Nam cũng không n m ngoài trong lu t ó nhưng v n t ra là thu hút FDI như th nào. V i m c tiêu xây d ng nư c ta thành m t nư c công nghi p và ti n hành công nghi p hoá và hi n i hoá v i m c tiêu lâu dài là c i bi n nư c ta thành m t nư c công nghi p có cơ s v t ch t k thu t hi n i, cơ c u kinh t phù h p … c ng v i th c hi n m c tiêu n nh và phát tri n kinh t trong ó có vi c nâng cao GDP bình quân u ngư i lên hai l n như i h i VII c a ng ã nêu ra. Mu n th c hi n t t i u ó c n ph i có m t lư ng v n l n. Mu n có lư ng v n l n c n ph i tăng cư ng s n xu t và th c hành ti t ki m. Nhưng v i tình hình c a nư c ta thì thu hút v n u tư nư c ngoài cũng cũng là m t cách tích lu v n nhanh có th làm ư c. u tư nư c ngoài nói chung và u tư tr c ti p nói riêng là m t ho t ng kinh t i ngo i có v trí vai trò ngày càng quan tr ng, tr thành xu th c a th i i. ó là kênh chuy n giao công ngh , thúc y quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t , t o thêm vi c làm và thu nh p, nâng cao tay ngh cho ngư i lao ng, năng l c qu n lý, t o ngu n thu cho ngân sách… Trên cơ s th c tr ng c a u tư nư c ngoài t i Vi t Nam, ta cũng c n ph i chú ý t i v n tính tiêu c c c a u tư TTNN. Cũng không ph i là m t nư c th ng m t d n v th mà xem v n TNN là quan tr ng nhưng v n trong nư c trong tương lai ph i là ch y u. 5
Nh n th c úng v trí vai trò c a u tư nư c ngoài là h t s c c n thi t. Chính ph cũng ã ban hành chính sách u tư nư c ngoài vào Vi t Nam. ng th i t o m i i u ki n thu n l i cho các nhà u tư nư c ngoài. Chúng ta b ng nh ng bi n pháp m nh v c i thi n môi trư ng u tư, kinh doanh… thu hút u tư nư c ngoài. V i phương châm c a chúng ta là a th c hi n a d ng hoá, a phương hoá h p tác u tư nư c ngoài trên cơ s hai bên cùng có l i và tôn tr ng l n nhau. B ng nh ng bi n pháp c th huy ng và s d ng có hi u qu v n TTTNN trong t ng th chi n lư c phát tri n và tăng trư ng kinh t là m t thành công mà ta mong i. 6
CHƯƠNG M T M TS V N LÝ LU N V U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI I. XU T KH U TƯ B N: 1. Khái ni m xu t kh u tư b n: Trong th k XIX di n ra quá trình tích t và t p trung Tư B n m nh m . Các nư c công nghi p phát tri n ã tích lu ư c nh ng kho n TB kh ng l ó là ti n cho xu t kh u Tư B n và n giai o n ch nghĩa c quy n, xu t kh u Tư B n là m t c i m n i b t có t m quan tr ng c bi t, và tr thành s c n thi t c a ch nghĩa Tư B n. ó là vì Tư B n tài chính trong quá trình phát tri n ã xu t hi n cái g i là "Tư B n th a". Th a so v i t su t, l i nhu n s cao hơn. Trong lúc nhi u nư c kinh t l c h u c n Tư B n m mang kinh t và i m i k thu t, nhưng chưa tích lu Tư B n k p th i. V y th c ch t xu t kh u Tư B n là em Tư B n ra nư c ngoài, nh m chi m ư c giá tr th ng dư và các ngu n l i khác ư c t o ra các ngu n l i khác ư c t o ra các nư c nh p kh u Tư B n. Ta ã th y r ng vi c xu t kh u Tư B n là "Tư B n th a" xu t hi n trong các nư c tiên ti n. Nhưng th c ch t v n ó là mang tính t t y u khách quan c a m t hi n tư ng kinh t khi mà quá trình tích lu và t p trung ã t nm t nh t nh s xu t hi n nhu c u ra nư c ngoài. ây cũng là quá trình phát tri n s c s n xu t c a xã h i vươn ra Th Gi i, thoát kh i khuân kh ch t h p c a qu c gia, hình thành quy mô s n xu t trên ph m vi qu c t . Theo Lê Nin "Các nư c xu t kh u Tư B n h u như bao gi cũng có kh năng thu ư c m t s "l i" nào ó" [29,90]. Chính c i m này là nhân t kích thích các nhà Tư B n có ti m l c hơn trong vi c th c hi n u tư ra nư c ngoài. B i vì khi mà n n công nghi p ã phát tri n, u tư trong nư c không còn có l i nhu n cao n a. M t khác các nư c l c h u hơn có l i th v t ai, nguyên li u, tài nguyên nhân công… l i ưa l i cho nhà u tư l i nhu n cao, n nh, tin c y và gi v trí c quy n 7
Theo Lê Nin " Xu t kh u tư b n" là m t trong năm c i m kinh t c a ch nghĩa qu c, thông qua xu t kh u Tư B n, các nư c Tư B n phát tri n th c hi n vi c bóc l t i v i các nư c l c h u và thư ng là thu c a c a nó: Nhưng ông không ph nh n vai trò c a nó. Trong th i kỳ u c a chính quy n Xô Vi t, Lê Nin ch trương s d ng u tư tr c ti p nư c ngoài và khi ưa ra "Chính sách kinh t m i" ã nói r ng nh ng ngư i c ng s n ph i bi t l i d ng nh ng thành t u kinh t và khoa h c k thu t c a ch nghĩa Tư B n thông qua hình th c kinh t và khoa h c k thu t c a ch nghĩa Tư B n thông qua hình th c " Ch nghĩa Tư B n nhà nư c" ã nói r ng nh ng ngư i C ng s n ph i bi t l i d ng nh ng thành t u kinh t và khoa h c k thu t c a ch nghĩa tư b n thông qua hình th c "ch nghĩa tư b n nhà nư c". Theo quan i m này nhi u nư c ã "ch p nh n ph n nào s bóc l t c a ch nghiã tư b n phát tri n kinh t , như th có th còn nhanh hơn là s v n ng t thân c a m i nư c. Tuy nhiên vi c "xu t kh u tư b n" ph i tuân theo pháp lu t c a các nư c qu c vì h có s c m nh kinh t , còn ngày nay thì tuân theo páhp lu t, s i u hành c a m i qu c gia nh n u tư. 2. Các hình th c xu t kh u tư b n. G m c ó hai hình th c chính: Xu t kh u tư b n cho vay: là hình th c cho chính ph ho c do tư nhân vay nh m thu ư c t su t cao. Xu t kh u tư b n ho t ng: là em tư b n ra nư c ngoài, m mang xí nghi p ti n hành s n xu t ra giá tr hàng hoá, trong ó có giá tr th ng dư t i nư c nh p kh u. u tư ho t ng g m có u tư tr c ti p và u tư gián ti p. u tư tr c ti p: là u tư ch y u mà ch u tư nư c ngaòi u tư toàn b hay ph n l nv n u tư c a các d án nh m dành quy n iêù hành h ơc tham gia i u hành các doanh nghi p s n xu t ho c kinh doanh d ch v , thương m i. 8
u tư gián ti p là hình th c u tư quan tr ng, trong ó ch u tư nư c ngoài u tư b ng hình th c mua c ph n c a các Công ty s t i ( m c kh ng ch nh t nh) thu l i nhu n mà không tham gia i u hành tr c ti p i tư ng mà h b v n u tư. V n này ư c tr b ng ti n g c l n l i t c dư i hình th c ti n t hay dư i hình th c hàng hoá. Còn i v i hình th c xu t kh u cho vay thì có xu t kh u tư b n cho vay dài h n và xu t kh u tư b n cho vay ng n h n. G m có. Th nh t: Xu t kh u máy móc, thi t b công ngh t các nư c phát tri n sang các nư c nh n u tư. Th hai: Xu t kh u tr c ti p, g i là u tư tr c ti p nư c ngoài có 3 d ng. + Nư c công nghi p phát tri n u tư vào các nư c công nghi p tp + Nowcs công nghi p phát tri n u tư vào nư c công nghi p kém phát tri n + u tư gi a các nư c kém phát tri n II. KHÁI NI M V N U TƯ TR C TI P NƯ C NGOÀI. 1. Khái ni m v n u tư. Ho t ng u tư là quá trình huy ng và s d ng m i ngu n v n ph c v s n xu t, kinh doanh nh m s n xu t s n ph m hay cung c p d ch v áp ng nhu c u tiêu dùng cá nhân và xã h i. Ngu n v n u tư có th là nh ng tài s n hàng hoá như ti n v n, t ai, nhà c a, máy móc, thi t b , hàng hoá ho c tài s n vô hình như b ng sáng ch , phát minh, nhãn hi u hàng hoá, bí quy t k thu t, uy tín kinh doanh, bí quy t thương m i… Các doanh nghi p có th u tư b ng c ph n, trái phi u, các quy n s h u khác như quy n th ch p, c m c ho c các quy n có giá tr v m t kinh t như các quy n thăm dò, khai thác, s d ng ngu n thiên nhiên. Th i kỳ u th k XX, theo quan i m c a LêNin thì lo i s d ng v n m t cách áp t dư i d ng u tư tr c ti p nư c ngoài v th c ch t là kho n chi phí mà các nư c tư b n b ra c ng c a v trong chi n h u thu c a và cu i cùng là nh m t ư c l i nh ân cao hơn. 9
Theo phân tích ánh giá c a LêNin thì s phát tri n c a u tư tr c ti p nư c ngoài luôn g n v i l ch s phát tri n c a ch nghĩa tư banr. Xu t phát t i u ki n chính tr , kinh t , xã h i c a th gi i lúc b y gi mà Lênin cho r ng lo i v n ư c s d ng dư i s ng u tư tr c ti p nư c ngoài là công c bóc l t, là hình th c chi m o t c a ch nghĩa tư b n. Và theo quan ni m c aR.Nurkse quan ni m, dù " u tư tr c ti p nư c ngoài trư c h t ph c v cho l i ích c a các nư c công nghi p xu t v n ch chưa ph i nư c nh n v n"{32, 26} tuy nhiên là nhân t quan tr ng, là gi i pháp tích c c cho n n kinh t ch m phát tri n có th "vươn t i th trư ng m i". M c dù, u tư tr c ti p nư c ngoài là ngu n cung c p m t lư ng v n áng k cho công nghi p hoá, cho tăng năng su t lao ng, tăng thu nh p…. làm phá v s khép kín c a vòng lu n qu n, nhưng nó không ph i là t t c mà nó ch phát huy tác d ng khi kh năng tích lu v n b ng con ư ng ti t ki m n i b c a m t nư c t t i m c nh t nh. Cũng như R.Nurkes, quan i m c a A. Samuelson coi v n là y u t quy t nh mb o cho ho t ng có năng su t cao, hay nói cách khác, v n là y u t có s c m nh nh t có th làm cho "vòng lu n qu n" D b phá v . Theo quan i m c a hai ông nh n m nh, a s các nư c ang phát tri n u thi u v n, m c thu nh p th p, ch s ng m c t i thi u, do ó kh năng tích lu h n ch và "tích lu v n c n ph i hy sinh tiêu dùng trong nhi u th p k ". Vì v y A.Samuelson tv n : i v i nư c nghèo, n u có nhi u tr ng i như v y như v y i v i vi c c m thành tư b n do ngu n tài chính trong nư c, t i sao không d a nhi u hơn vào nh ng ngu n v n nư c ngoài? 2. Khái ni m v u tư tr c ti p nư c ngoài (FDI) a. Khái ni m V m t kinh t : FDI là m t hình th c u tư qu c t c trưng b i quá trình di chuy n tư b n t nư c này qua nư c khác. FDI ư c hi u là ho t ng kinh doanh, m t d ng kinh doanh quan h kinh t có quan h qu c t . V u tư qu c t là nh ng phương th c u tư v n, tư s n nư c ngoài ti n hành s n 10
xu t kinh doanh d ch v v i m c ích tìm ki m l i nhu n và nh ng m c tiêu kinh t , xã h i nh t nh. V m t nh n th c: Nhân t nư c ngoài ây không ch th hi n s khác bi t s khác bi t qu c t ch ho c v lãnh th cư trú thư ng xuyên c a các bên tham gia u tư tr c ti p nư c ngoài mà còn th hi n s di chuy n tư b n b t bu c ph i vư t qua t m ki m soát qu c gia. Vì v y, FDI là ho t ng kinh doanh qu c t d a trên cơ s quá trình di chuy n tư b n gi a các qu c gia ch y u là do các pháp nhân và th nhân th c hi n theo nh ng hình th c nh t nh trong ó ch u tư tham gia tr c ti p vào quá trình u tư. M t s nhà lý lu n khác l i cho r ng u tư tr c ti p nư c ngoài v th c ch t là hình th c kéo dài "chu kỳ tu i th s n xu t", "chu kỳ tu i th k thu t" và "n i b hoá di chuy n kĩ thu t". B n ch t k thu t c a u tư tr c ti p nư c ngoài là m t trong nh ng v n thu hút s chú ý c a nhi u nhà lý lu n. Tuy còn có s khác nhau v cơ s nghiên c u, v phương pháp phân tích và i tư ng xem xét… Nhưng quan i m c a các nhà lý lu n g p nhau ch : trong n n kinh t hi n i có m t s y u t liên quan n k thu t s n xu t kinh doanh ã bu c nhi u nhà s n xu t ph i l a ch n phương th c u tư tr c ti p ra nư c ngoài như là i u ki n t n t i và phát tri n c a mình. b) c i mc a u tư tr c ti p nư c ngoài Trong nh ng th p k g n ây, ho t ng u tư tr c ti p nư c ngoài tăng lên m nh m và có nh ng c i m sau ây: * Cơ c u u tư thay i theo hư ng t p trung vào lĩnh v c công nghi p ch bi n và d ch v . S phát tri n kinh t luôn luôn t ra v n là ph i d ch chuy n cơ c u kinh t theo hư ng hi n i hoá và phù h p v i xu th h i nh p v i n n kinh t . Dư i tác ng c a khoa h c công ngh , ngày càng có nhi u ngành kinh t ra i và phát tri n nhanh chóng, nhi u lĩnh v c s n xu t kinh doanh m i ra i thay 11
th cho lĩnh v c s n xu t kinh doanh trư c ây. Hi n nay m t cơ c u ư c coi là hi n i là cơ c u kinh t trong ó các ngành công nghi p ch bi n và d ch v chi m m t t l l n. T i sao trong cơ c u u tư v n l a ch n t i ưu vào hai ngành này mà không ph i là ngành công nghi p n ng,… B i vì có nh ng nguyên nhân sau. Th nh t, cùng v i s phát tri n m nh m c a l c lư ng s n xu t, i s ng v t ch t ngày m t nâng cao, vì v y mà nhu c u v các lo i d ch v ph c v i s ng và s n xu t kinh doanh tăng lên m nh m , nh t là d ch v k thu t, tài chính, du l ch, òi h i ngành d ch v ph i ư c phát tri n tương ng. Th hai, ngành công nghi p ch bi n là ngành có nhi u phân ngành, mà nh ng phân ngành ó thu c các lĩnh v c mũi nh n c a cu c cách m ng khoa h c - công ngh , như i n t , thông tin liên l c, v t li u m i… Th ba, do c tính k thu t c a hai ngành này là d dàng th c hi n s h p tác. Ví d như ngành công nghi p ch t o có nh ng quy trình công ngh có th phân chia ra nhi u công o n và tuỳ theo th m nh c a m i nư c có th phân chia ra nhi u công o n và tuỳ theo th m nh c a m i nư c có th th c hi n m t trong nh ng khâu mà hai ngành này cho phép nhà u tư thu ư c l i nhu n cao, g pr i ro hơn và nhanh chóng thu h i v n u tư. Vì v y mà h u h t các nư c ut p trung m i c g ng i u ki n thu n l i thu hút u tư tr c ti p nư c ngoài vào hai ngành này. Xu t phát t yêu c u phát tri n m t cơ c u kinh t hi n i theo hư ng CNH mà chính ph c a nhi u nư c ang phát tri n ã dành nhi u ưu ãi cho nh ng nư c ngoài u tư vào hai ngành này, i u ó t o ra s c h p d n m nh m u tư tr c ti p nư c ngoài. * Hi n tư ng hai chi u trong u tư tr c ti p nư c ngoài T nh ng năm 70 và u nh ng năm 80 tr l i ây, ã xu t hi n hi n tư ng hai chi u, t c là hi n tư ng m t nư c v a ti p nh n u tư v a u tư ra nư c ngoài. i n hình như M , các nư c thu c nhóm G7, các nư c công nghi p m i (NICs)… nh n v n u tư nhi u và tr c ti p u tư l n. các nư c NICs là nh ng nư c ti p nh n u tư tr c ti p nhi u nh t t M và Nh t B n. ài Loan và H ng Kông là hai trong s 10 nư c u. 12
13
3. M c tiêu và các y u t m b o cho CNH, H H c a Vi t Nam Vi t Nam khi ti n hành CNH v th c ch t là th c hi n s chuy n bi n t m t n n kinh t nông nghi p l c h u sang n n kinh t công nghi p phát tri n. Vi t Nam ã ti n hành CNH t nh ng năm 60 theo phương th c "ưu tiên phát tri n công nghi p n ng ng th i phát tri n nông nghi p và công nghi p nh ". Và m t th i gian sau ó (1976) là "ưu tiên phát tri n công nghi p n ng m t cách h p lý trên cơ s phát tri n nông nghi p và công nghi p nh . Mô hình CNH c i n - mô hình xây d ng m t h th ng công nghi p hoàn ch nh, khép kín, làm cơ s cho m t n n kinh t c l p, t ch . Trong i u ki n c a n n kinh t kém phát tri n, l c h u thì kh năng tích lu không có và ph i d a vào s vi n tr c a Liên Xô và các nư c XHCN. V i s vi n tr ( hơn 1 t USD/ năm) ph i chia cho nhi u nhu c u khác nhau nên hi u u tư th p và cơ c u kinh t Vi t Nam m t cân id n n kh ng ho ng nghiêm tr ng. n i h i l n th VI (1986) ch trương th c hi n công cu c i m i toàn di n trong ó có vi c xây d ng m t s ti n c n thi t cho y m nh công nghi p hoá trong i u ki n m i. n ih i l n VII x a ng c ng s n Vi t Nam thì v n công nghi p hoá theo hư ng hi n i "Phát tr ên l c lư ng s n xu t, công nghi p hoá theo hư ng hi n i g n v i phát tri n m t n n nông nghi p toàn di n là nhi m v tr ng tâm". H i ngh l n th 7 c a ban ch p hành Trung ương ng c ng s n Vi t Nam khoá VII ã biên th o k v v n ti n hành công nghi p hoá v i c trưng là: Công nghi p hoá trong i u ki n n n kinh t th trư ng, v i xu hư ng phân công lao ng qu c t , khu v c hoá, toàn c u hoá, các ho t ng kinh t ang tr thành ph bi n và di n ra v i t c cao, công nghi p hoá pha i ôi v i hi n i hoá. a) B i c nh kinh t qu c t . Vi t Nam khi ti n hành công nghi p hoá, hi n i hoá trong i u ki n khu v c hoá, toàn c u hoá các ho t ng kinh t tr thành xu th ph bi n và di n ra m t cách m nh m và th i gian này nhi u nư c ti n hành công nghi p hoá thành công, và ây là cơ s nư c ta tham kh o, l a ch n nh ng mô hình kinh nghi m và cách th c phù h p v n d ng vào công nghi p hoá, hi n i hoá. 14
M t khác, th gi i ngày nay ang ch ng ki n s phát tri n chưa t ng có trong l ch s v khoa h c k thu t công ngh . Vi t Nam cũng như các nư c ang phát tri n khác có th ti p c n ư c nh ng k thu t tiên ti n mà thư ng t n th i gian, chi phí tìm tòi, nghiên c u, th nghi m. Và Vi t Nam l a ch n sao cho phù h p v i yêu c u c a công nghi p hoá c a nư c mình và tính kinh t t c là nhanh chóng ng d ng ư c vào s n xu t và ưa l i hi u qu kinh t cao. Quá trình toàn c u hoá ã giúp Vi t Nam tăng thu hút u tư nư c ngoài, vi n tr phát tri n chính th c và gi i quy t ư c v n n qu c t . i u này ã góp ph n n nh cán cân thu chi ngân sách t p trung ngu n l c cho trương trình phát tri n kinh t xã h i trong nư c. Tham gia h i nh p kinh t cũng góp ph n cho ta ti p thu khoa h c công ngh tiên ti n, ào t o cán b qu n lý, và cán b kinh t . i u này góp ph n làm chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng phù h p v i công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c. N u xét ph m vi h p hơn, Vi t Nam n m trong vùng Châu Á- Thái Bình Dương hi n ang là khu v c kinh t năng ng, có t c tăng trư ng tương i cao, có nhi u nư c th c hi n công nghi p hoá thành công, t o ra m t s chuy n d ch cơ c u kinh t và phân công lao ng qu c t theo hư ng tích c c. Châu Á- Thái Bình Dương hi n ang là khu v c có s hình thành m t t ch c h p tác kinh t có hi u qu như AITA, APEC…. Các t ch c này là i u ki n quan tr ng phá b nh ng h n ch , c n tr , không nh ng trong lĩnh v c m u d ch, mà nó còn là cơ s m ư ng cho s d ch chuy n v n, công ngh và các y u t s n xu t quan tr ng gi a các nư c trong khu v c. Vì th , Vi t Nam th c hi n công nghi p hoá, hi n i hoá i m xu t phát th p so v i các nư c i trư c tuy còn m c th p hơn nhi u v th c l c kinh t n i sinh nhưng có b i c nh kinh t qu c t có nhi u thu n l i. b) M c tiêu và các y u t m b o cho s thành công trong công cu c công nghi p hoá, hi n i hoá Vi t Nam. i v i Vi t Nam th c ch t "Công nghi p hoá, hi n i hoá là quá trình chuy n i căn b n, toàn di n các ho t ng s n xu t kinh doanh d ch v và 15
qu n lý kinh t , xã h i và s d ng lao ng th công là chính, xong s d ng m t cách ph bi n m c lao ng cùng v i công ngh , phương t ên và phương pháp tiên ti n hi n i, d a trên s phát tri n c a công ngh và ti n b khoa h c công ngh , t o ra năng su t lao ng cao. M c tiêu lâu dài c a công nghi p hoá, hi n i hoá là c i bi n nư c ta thành m t nư c công nghi p có cơ s v t ch t k thu t hi n i, có cơ c u kinh t phù h p, quan h s n xu t ti n b phù h p v i trình phát tri n c a s c s n xu t, m c s ng v t ch t và tinh th n cao, qu c phòng an ninh v ng ch c, dân giàu nư c m nh, xã h i công băng văn minh" [62.7]. M c tiêu trung h n là ra s c ph n u ưa nư c ta n năm 2020 cơ b n tr thành m t nư c công nghi p. T c là m t nư c có n n kinh t trong ó lao ng công nghi p tr thành ph bi n. CNH, H H là m t quá trình bi n i t xã h i nông nghi p thành xã h i công nghi p. ây là s bi n i toàn di n trên m i lĩnh v c c a i s ng xã h i, và quá trình bi n i này ch có th thành cong khi nó có các y u t (các i u ki n) cơ b n sau: Th nh t: huy ng và t p trung ư c m t s lư ng v n l n và t ch c s d ng chúng m t cách có hi u qu úng theo yêu c u phát tri n c a n n kinh t CNH, H H. V n này có th ư c huy ng t các ngu n trong và ngoài nư c, trong ó ngu n v n trong nư c là quy t nh và ngu n v n t nư c ngoài có v tr r t quan tr ng. Trong i u ki n ti t ki m và tích lu trong nư c còn th p, vi c huy ng v n còn khó khăn thì vi c t n d ng m i kh năng thu hút ngu n v n t bên ngoài ư c t ra c p bách như i u ki n tiên quy t cho th i kỳ u ti n hành CNH, H H. Th hai, có ngu n nhân l c kh năng áp ng các yêu c u c a m t n n s n xu t hi n i. V n dĩ xu t t m t n n kinh t kém phát tri n, k thu t s n xu t l c h u, lao ng th công là ch y u, ngu n nhân l c c a ta t ngư i lao ng gi n ơn n nhi u cán b qu n lý, cán b k thu t, nhà doanh nghi p… u r t khó khăn, b ng khi ng trư c òi h i v trình và năng l c c a m t 16
lao ng trong n n s n xu t hi n i. Do ó, áp ng yêu c u c a công cu c CNH, H H thì vi c u tư cho giáo d c, ào t o ư c t ra như m t qu c sách hàng u. Th c hi n có hi u qu vi c ào t o và ào t o l i, a d ng hoá các lo i hình và hình th c ào t o là m t trong nh ng cách th c chúng ta có th t o ra ư c m t cơ c u nhân l c thích h p, quy t nh s thành công c a công cu c CNH, H H t nư c. Th ba, có ư c m t h th ng th ch kinh t - xã h i ng b , úng hư ng, phù h p v i c i m và trình c a l c lư ng s n xu t nh m làm cho chính b n thân yêu c u c a các ho t ng s n xu t kinh doanh quy t nh s chuy n bi n v cơ c u theo hư ng cơ c u c a m t n n kinh t CNH, H H. Và, s chuy n bi n này cũng là i u ki n có ư c nh ng ti m l c khoa h c k thu t và công ngh thích ng v i òi h i c a n n kinh t CNH, H H. Th tư, có quan h kinh t i ngo i r ng rãi và hi u qu . ây là lu ng quan tr ng nh m thu hút t t ngu n v n, k thu t, công ngh hi n i, tri th c qu n lý tiên ti n và kh năng hoà nh p v i n n kinh t th gi i gi m b t nh ng bư c tìm tòi, th nghi m, ti p c n nhanh nh ng tri th c, thanh t u tiên ti n c a th gi i, rút ng n nh ng bư c i c a công cu c CNH, H H. Th năm, có m t th trư ng y , r ng kh p (k c th trư ng trong và ngoài nư c) và hoàn ch nh như là i u ki n th c hi n các yêu c u CNH, H H. Th trư ng là i u ki n th c hi n các yêu c u CNH, H H. Th trư ng là i u ki n vì ch có thông qua nó thì m i y u t u vào, u ra m i có th ư c áp ng và ph n l n các quan h s n xu t - kinh doanh m i ư c gi i quy t. Th trư ng v n, th trư ng tư li u s n xu t, th trư ng k thu t - công ngh , th trư ng lao ng… i vào ho t ng càng hoàn ch nh thì tác d ng thúc ys n xu t phát tri n cũng như ti n trình hoàn thành CNH, H H càng cao. c) M t s yêu c u và nh ng v n t ra c a ti n trình CNH, H H Vi t Nam iv i u tư tr c ti p nư c ngoài. - Thu hút v n nư c ngoài, m t m t góp ph n gi i quy t m t trong nh ng ti n cơ b n, mang tính ch t quy t nh s kh i ng cho s nghi p CNH, 17
H H. M t khác, làm i u ki n k t h p các y u t n i l c khai thác t t các ti m năng trong nư c nh m thúc y tăng trư ng và chuy n bi n n n kinh t theo cơ c u c a m t n n kinh t công nghi p. - Góp ph n i m i công ngh , trang b k thu t hi n i cho n n kinh t qu c dân, nâng cao năng l c cho ngư i lao ng và ti p thu kinh nghi m qu n lý tiên ti n. - T o thêm nhi u vi c làm cho ngư i lao ng. - Hình thành m t th trư ng ng b , m r ng và góp ph n làm tăng kh năng thanh toán c a th trư ng tiêu th hàng hoá, d ch v … M r ng giao lưu qu c t , thúc y h p tác và h i nh p qu c t , tăng xu t kh u. - Góp ph n c i thi n cán cân thanh toán qu c t , t o ngu n thu cho ngân sách. Nh ng v n t ra: Th nh t: M i quan h v l i ích gi a các nhà u tư v i nư c ch nhà. M t d án u tư tr c ti p nư c ngoài ch có th thành kh thi khi l i ích ư c phân ph i h p lý. Th hai: Quan h gi a qu n lý và lao ng - có th ó là quan h gi a ch s h u v i lao ng làm thuê. Th ba: M i quan h gi a ti p thu, ng d ng công ngh tiên ti n, th c hi n chi n lư c " i t t, ón u" nh m y nhanh CNH, H H v i v n t o vi c làm cho ngư i lao ng. Th tư: M i quan h gi a các doanh nghi p có v n u tư nư c ngoài v i các doanh nghi p trong nư c. III. VAI TRÒ U TƯ TR C TI P VÀO VI T NAM 1. Ngu n v n h tr cho phát tri n kinh t T l tích lu v n nư c ta còn m c th p, là m t tr ng i l n cho phát tri n n n kinh t xã h i. V i m c tiêu "xây d ng n n kinh t c l p t ch , ưa nư c ta tr thành m t nư c công nghi p, ưu tiên phát tri n l c lư ng s n xu t, ng th i xây d ng quan h s n xu t phù h p v i nh hư ng XHCN. V i 18
lư ng tích lu v n này Vi t Nam s g p r t nhi u khó khăn tr ng i. Thu hút FDI là m t hình th c huy ng v n h tr cho nhu c u u tư c a n n kinh t . Hơn th n a FDI còn có nhi u ưu th hơn so v i hình th c huy ng khác, ví d vi c vay v n nư c ngoài luôn i cùng v i m t m c lãi su t nh t nh và ôi khi tr thành gánh n ng cho n n kinh t , ho c là các kho n vi n tr thư ng i kèm v i i u ki n v chính tr . Trong khi ó liên doanh v i nư c ngoài, vi c b v n u tư c a các doanh nghi p trong nư c có th gi m ư c r i ro v tài chính. B i vì: Th nh t là, h có nhi u kinh nghi m nên h n ch và ngăn ng a ư c r i ro. Hai là, trong tình hu ng xí nghi p liên doanh gi a h v i chúng ta, có nguy cơ r i ro thì các công ty m s có các bi n pháp h tr s n xu t, tiêu th s n ph m, tr giúp tài chính. Trong tình hu ng x u nh t thì h cũng s là ngư i cùng chia s r i ro v i các công ty c a các nư c s t i. FDI vào Vi t Nam s t o ra các tác ng tích c c i v i vi c huy ng các ngu n v n khác như ODA, NGO. Nó t o ra m t hình nh p áng tin c y v Vi t Nam trong các t ch c và cá nhân nư c ngoài. M t khác, ngay trong quan h i n i, FDI còn có tác d ng kích thích i v i vi c thu hút v n u tư trong nư c. Tích lu v n ban u cho công nghi p hoá b ng cách khai thác t i a ngu n v n trong nư c và tranh th ngu n v n t bên ngoài là phù h p v i th i i hi n nay, th i i c a s h p tác và liên k t qu c t . 2. Chuy n giao công ngh m i V i chi n lư c xây d ng Vi t Nam thành nư c công nghi p, theo u i con ư ng CNH, H H t nư c theo nh hư ng XHCN, tuy nhiên kho ng cách v phát tri n khoa h c công ngh gi a các nư c phát tri n, nh t là Vi t Nam, v i các nư c công nghi p phát tri n. Vì th m t tr ng i m t tr ng i r t l n trên con ư ng phát tri n kinh t là trình k thu t - công ngh l c h u. Tuỳ vào hoàn c nh c a m i nư c mà có cách i riêng gi i quy t v n này. Vi c mà các nư c ang phát tri n t nghiên c u phát tri n khoa h c k thu t 19
cho k p v i trình c a các nư c phát tri n là vi c khó khăn và t n kém. Con ư ng nhanh nh t phát tri n k thu t - công ngh và trình s n xu t c a các nư c ang phát tri n trong i u ki n hi n nay là ph i bi t t n d ng ư c nh ng thành t u k thu t - công ngh hi n i trên th gi i, tuy nhiên m c hi n i n âu còn tuỳ thu c vào nhi u y u t . Trong i u ki n hi n nay, trên th gi i có nhi u công ty c a nhi u qu c gia khác nhau có nhu c u u tư ra nư c ngoài và th c hi n chuy n giao công ngh cho nư c nào ti p nh n u tư. Thì ây là cơ h i cho các nư c ang phát tri n trong ó có Vi t Nam có th ti p thu ư c k thu t - công ngh thu n l i nh t. Nhưng không ph i các nư c ang phát tri n ư c " i xe mi n phí" mà h cũng ph i tr m t kho ng "h c phí" không nh cho vi c ti p nh n chuy n giao công ngh này. Chuy n giao công ngh cũng là yêu c u t t y u c a s phát tri n khoa h c k thu t. B t kỳ m t t ch c nào mu n thay th k thu t - công ngh m i thì cũng ph i tìm ư c "nơi th i" nh ng k thu t - công ngh cũ. Vi c "th i" nh ng công ngh cũ này d dàng ư c nhi u nơi ch p nh n. Tuy nhiên các nư c phát tri n xem các nư c ang phát tri n như "bãi rác", là nơi th i các máy móc l c h u… vì v y vi c ti p nh n công ngh thông qua kênh FDI còn có vài v n c n gi i quy t. Th nh t, khi ti p nh n máy móc thi t b vào l p t, xây d ng, Vi t Nam có bi n pháp ki m tra ch t ch nên ã cho nư c ngoài ưa vào nhi u thi t b cũ và l c h u. Th hai, r t ít khi có s "khuy ch tán" công ngh t nh ng ngành ti p nh n công ngh sang các ngành khác c a n n kinh t . Th ba, năng l c ti p nh n c a chúng ta còn y u, vi c l a ch n k thu t còn nhi u lúng túng, chưa có k ho ch, quy ho ch t ng th , ôi khi còn tuỳ ti n ho c thi u hi u bi t. FDI mang l i cho nư c ti p nh n u tư, nh ng k thu t công ngh tiên ti n, y u t quan tr ng phát tri n l c lư ng s n xu t. 3. Thúc y quá trình d ch chuy n cơ c u kinh t h i nh p vào n n kinh t th gi i và tham gia tích c c vào quá trình liên k t kinh t gi a các nư c trên th gi i, òi h i t ng qu c gia ph i thay i cơ c u kinh t trong nư c cho phù h p v i s phân công lao ng qu c t . B i 20