Luận văn: Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng NNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

394
lượt xem 153
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: hạn chế rủi ro tín dụng tại ngân hàng nno&ptnt chi nhánh vũng tàu', luận văn - báo cáo, thạc sĩ - tiến sĩ - cao học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Hạn chế rủi ro tín dụng tại Ngân hàng NNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu

B GIÁO D C VÀ ÀO T O TRƯ NG I H C KINH T TP.HCM -----o0o----- NGUY N H I ĂNG H N CH R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN CHI NHÁNH VŨNG TÀU Chuyên ngành : Kinh t - Tài chính – Ngân hàng Mã s : 60.31.12 LU N VĂN TH C SĨ KINH T NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: PGS.TS. NGUY N VĂN SĨ TP. H Chí Minh – Năm 2011
L I CAM OAN 1. Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. 2. Các s li u trong Tài là trung th c, ư c thu th p t Ngân hàng. Ngư i vi t Tài Nguy n H i ăng
M CL C L IM U.................................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1: T NG QUAN V R I RO TÍN D NG TRONG HO T NG KINH DOANH T I NGÂN HÀNG THƯƠNG M I ................................................................ 4 1.1. Ho t ng tín d ng c a Ngân Hàng Thương M i. ................................................ 4 1.1.1.Khái ni m tín d ng ngân hàng ......................................................................... 4 1.1.2. c trưng c a tín d ng..................................................................................... 4 1.1.3.Các lo i hình tín d ng ngân hàng .................................................................... 5 1.2. R i ro tín d ng và các bi n pháp ki m soát c a Ngân hàng thương m i............... 7 1.2.1. R i ro tín d ng trong ho t ng kinh doanh c a ngân hàng thương m i ....... 7 1.2.1.1.Quan i m v r i ro tín d ng c a ngân hàng ............................................ 7 1.2.1.2.Các hình th c r i ro tín d ng .................................................................... 9 1.2.1.3.D u hi u nh n bi t r i ro tín d ng ............................................................ 9 1.2.2. Nguyên nhân d n n r i ro tín d ng ........................................................... 11 1.2.2.1. Nguyên nhân khách quan t môi trư ng bên ngoài ............................... 11 1.2.2.2. Nguyên nhân t phía khách hàng vay: ................................................... 13 1.2.2.3. Nguyên nhân t phía Ngân hàng ........................................................... 14 1.2.2.4. Nguyên nhân t các b o m tín d ng: ................................................. 15 1.2.3. o lư ng r i ro tín d ng ............................................................................... 16 1.2.3.1. N quá h n và t l n quá h n ............................................................. 16 1.2.3.2. N x u và t l n x u ........................................................................... 17 1.2.3.3. T l m t v n ......................................................................................... 17 1.2.3.4. T l trích l p d phòng r i ro tín d ng: ................................................ 18 1.2.4.Các bi n pháp phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng .................................. 18 1.2.4.1. Xây d ng chính sách tín d ng m t cách h p lý. .................................... 18 1.2.4.2. Th c hi n chuy n r i ro tín d ng........................................................... 19 1.2.4.3. X p h ng r i ro tín d ng ........................................................................ 20 1.2.4.4. Th c hi n vi c phân lo i tài s n và trích l p d phòng r i ro ............... 21 1.2.4.5. S d ng m b o tín d ng ch c ch n .................................................... 22 1.2.4.6. Phân tích tài chính doanh nghi p ........................................................... 23 1.2.4.7. S d ng các công c phái sinh ............................................................... 24 1.3. Kinh nghi m c a m t s nư c trong vi c phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng . .................................................................................................................................... 26 1.3.1. Kinh nghi m c a m t s nư c. ..................................................................... 26 1.3.1.1. Kinh nghi m trong qu n lý r i ro tín d ng c a M . .............................. 26
1.3.1.2. Kinh nghi m phòng ch ng r i ro tín d ng c a ài Loan. ..................... 28 1.3.1.3. Kinh nghi m qu n lý r i ro tín d ng t i JPMorgan Chase- Ngân hàng l n th 2 c a M . ................................................................................................ 29 1.3.2. Bài h c kinh nghi m i v i Vi t Nam. ....................................................... 30 CHƯƠNG 2:TH C TR NG R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN CHI NHÁNH VŨNG TÀU ..................... 32 2.1. T ng quan v ho t ng c a chi nhánh Vũng Tàu .............................................. 32 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n ................................................................ 32 2.1.1.1. Gi i thi u v ngân hàng ......................................................................... 32 2.1.1.2.Cơ c u t ch c c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ....................... 33 2.2. K t qu ho t ng kinh doanh c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ............ 34 2.2.1. Tình hình huy ng v n: ............................................................................... 34 2.2.2. Tình hình s d ng v n .................................................................................. 37 2.2.3. Ho t ng cung c p d ch v ......................................................................... 41 2.2.4. K t qu kinh doanh c a NNNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu . .................... 42 2.3. Th c tr ng r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu .................... 42 2.3.1. Tình hình chung v n quá h n..................................................................... 42 2.3.1.1. Phân tích tình hình n quá h n theo th i h n cho vay ........................... 43 2.3.1.2. Phân tích tình hình n quá h n theo thành ph n kinh t . ....................... 45 2.3.2. Tình hình n x u. .......................................................................................... 46 2.3.3. Công tác trích l p d phòng và x lý r i ro tín d ng .................................... 47 2.4. Th c tr ng qu n lý r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ....... 47 2.4.1. Các bi n pháp mà chi nhánh ã th c hi n . .................................................. 47 2.4.1.1. T ch c b máy qu n lý tín d ng .......................................................... 48 2.4.1.2. Th c hi n thu th p thông tin c a khách hàng vay ................................. 48 2.4.1.3. Th c hi n ch m i m tín d ng và phân lo i khách hàng. ..................... 49 2.4.1.4. B o m ti n vay ................................................................................... 52 2.4.1.5. Th c hi n ki m tra trư c. trong và sau cho vay. ................................... 53 2.4.1.6 Trích l p d phòng r i ro tín d ng .......................................................... 54 2.4.1.7. X lý r i ro tín d ng .............................................................................. 55 2.4.2. K t qu t ư c trong phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng .................. 57 2.4.3. Nh ng t n t i, h n ch . ................................................................................. 58 2.4.4. Nguyên nhân c a nh ng t n t i trên. ............................................................ 59 2.4.4.1. Nguyên nhân khách quan ....................................................................... 59 2.4.4.2. Nguyên nhân t phía khách hàng........................................................... 60
2.2.4.3. Nguyên nhân t phía ngân hàng ............................................................ 61 CHƯƠNG 3: M T S GI I PHÁP PHÒNG NG A VÀ H N CH R I RO TÍN D NG T I NHNo&PTNT CHI NHÁNH VŨNG TÀU ............................................... 62 3.1. Phương hư ng ho t ng c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu ................... 62 3.1.1. nh hư ng kinh doanh năm 2012 ............................................................... 62 3.1.2. M c tiêu kinh doanh năm 2012 .................................................................... 63 3.1.3. nh hư ng v công tác phòng ng a h n ch r i ro tín d ng . ..................... 63 3.2. M t s gi i pháp h n ch r i ro tín d ng t i chi nhánh Vũng Tàu ...................... 64 3.2.1. Nâng cao ch t lư ng th m nh d án phương án kinh doanh. .................... 64 3.2.2. Xây d ng và hoàn thi n chi n lư c qu n tr r i ro tín d ng ......................... 66 3.2.3. Tăng cư ng và s d ng có hi u qu tài s n m b o ................................... 66 3.2.4. Phân tán r i ro tín d ng................................................................................. 67 3.2.5. Nâng cao hi u qu h th ng thông tin tín d ng ............................................ 69 3.2.6. H n ch r i ro o c và nâng cao trình cán b ..................................... 70 3.2.7. X lý n quá h n và n khó òi.................................................................... 72 3.2.8. S d ng các công c tài chính phái sinh phòng ng a r i ro tín d ng. .......... 73 3.3. M t s ki n ngh .................................................................................................. 74 3.3.1. Ki n ngh i v i chính ph và các b ngành .............................................. 74 3.3.2. Ki n ngh i v i Ngân hàng nhà nư c ........................................................ 75 3.3.2.1. Nâng cao ch t lư ng qu n lý, i u hành ................................................ 75 3.3.2.2. Tăng cư ng công tác thanh tra ho t ng tín d ng c a các ngân hàng ............................................................................................................................ 76 3.3.2.3. Nâng cao ch t lư ng ho t ng c a trung tâm thông tin tín d ng ......... 76 3.3.2.4. Xây d ng các ch tiêu trung bình ngành ................................................ 77 3.3.2.5. Ph i h p v i B Tài Chính hoàn thi n và ban hành h th ng k toán theo chu n m c k toán qu c t (IAS)................................................................ 77 3.3.3. Ki n ngh i v i NHNo&PTNT Vi t Nam và chi nhánh Vũng tàu...... …. 78 K T LU N..................................................................................................................... 79
DANH M C B NG, BI U VÀ SƠ B ng 2.1: Tình hình huy ng v n t i chi nhánh............................................................ 35 B ng 2.2: Dư n cho vay t i chi nhánh .......................................................................... 38 B ng 2.4: K t qu ho t ng kinh doanh c a chi nhánh ................................................ 42 B ng 2.5: Tình hình n quá h n t i chi nhánh ................................................................ 43 B ng 2.6: Phân lo i n quá h n theo th i h n vay ......................................................... 44 B ng 2.7: Phân lo i n quá h n theo thành ph n kinh t ................................................ 45 B ng 2.8: Tình hình n x u c a chi nhánh. .................................................................... 46 B ng 2.9: Tình hình trích l p d phòng r i ro t i chi nhánh .......................................... 47 B ng 3.1: B ng tiêu chí s d ng ch m i m tín d ng c a doanh nghi p .................. 49 B ng 3.2: B ng thang i m x p lo i theo quy mô doanh nghi p ................................... 50 B ng 3.3: B ng x p h ng m c r i ro khách hàng là doanh nghi p ........................... 50 B ng 3.4: Ch tiêu kinh doanh c a chi nhánh năm 2012 ................................................ 63 Sơ 1.1: Mô hình r i ro tín d ng c a Ngân hàng .......................................................... 8 Sơ 1.2: H p ng quy n ch n tín d ng ..................................................................... 26 Bi u 2.1: Tình hình huy ng v n t i chi nhánh ............................................................ 36 Bi u 2.1.1: Tình hình huy ng v n theo TPKT t i chi nhánh....................................... 36 Bi u 2.1.2: Tình hình huy ng v n theo kỳ h n t i chi nhánh ...................................... 37 Bi u 2.2.1: Tình hình dư n theo thành ph n kinh t t i chi nhánh ................................ 39 Bi u 2.2.2: Tình hình dư n theo kỳ h n n t i chi nhánh ............................................. 40 Bi u 2.2.3: Tình hình dư n theo kỳ h n và cho vay t i chi nhánh ................................ 40 Bi u 2.3: Tình hình n quá h n t i chi nhánh ................................................................. 43 Bi u 2.3.1: N quá h n theo th i h n cho vay t i chi nhánh .......................................... 44 Bi u 2.3.2: N quá h n theo thành ph n kinh t t i chi nhánh ....................................... 45 Bi u 2.4: T tr ng các nhóm n x u t i chi nhánh ......................................................... 46
DANH M C KÝ HI U VI T T T STT Ký hi u vi t t t Tên y 1 NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghi p và phát tri n nông thôn 2 NQH N quá h n 3 NHNN Ngân hàng nhà nư c 4 VH V n huy ng 5 DNQD Doanh nghi p qu c doanh 6 DNNQD Doanh nghi p ngoài qu c doanh 7 HG H gia ình 8 TPKT Thành ph n kinh t
L I NÓI U 1. Tính c p thi t c a tài Ho t ng c a ngân hàng là ho t ng kinh doanh ti n t và d ch v ngân hàng. Ngân hàng huy ng ti n sau ó cho vay trong m t kho ng th i gian ki m l i nhu n. Trong th i gian cho vay, phát sinh m t s kho n vay khách hàng không tr ư c ho c g c ho c lãi ho c c g c và lãi, vi c này làm cho ngân hàng m t m t ph n v n. N u s lư ng này l n nm tm c nh t nh s dn n nguy cơ ngân hàng không tr n i các kho n ti n ã huy ng, và nguy cơ v .S v này làm cho các ngân hàng bi n m t sau m t êm và kéo theo tác ng r t x u i v i n n kinh t xã h i. Trong l ch s tín d ng, trong nư c ã ch ng ki n r t nhi u ngân hàng, t ch c tín d ng lâm vào tình tr ng khánh ki t, phá s n, ng ng ho t ng. Trên th gi i, vào năm 2008, nư c M ã g p ph i cu c kh ng ho ng ngân hàng xu t phát t ho t ng cho vay dư i tiêu chu n, gây ra thi t h i n ng n cho n n kinh t M và lan r ng ra toàn c u. Cho dù là ngân hàng l n, và lâu i như các ngân hàng nư c M , Châu Âu hay các ngân hàng nh nư c ta, vi c thua l hay phá s n c a các ngân hàng, có nhi u nguyên nhân, nhưng quan tr ng nh t là vi c qu n tr r i ro kém hi u qu , thư ng b t u t nh ng kho n tín d ng x u không ư c ki m soát mt chi nhánh nào ó ã l n d n và ã lây loang ra toàn h th ng. Các d n lu n trên cho th y qu n tr r i ro, c bi t là r i ro tín d ng ã tr nên c p thi t hơn bao gi h t, là khâu s ng còn i v i t t c các ngân hàng trong th i i hi n nay. Nó thu hút s quan tâm không ch gi i tài chính ngân hàng mà c các chính tr gia, các nhà ho ch nh chính sách c a t t c các qu c gia trên th gi i. Chính vì lý do trên, tác gi ã ch n tài : “H n ch r i ro tín 1
d ng t i ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn chi nhánh Vũng th c hi n. Tàu” 2. M c tiêu nghiên c u: M c tiêu 1, H th ng hóa l i nh ng v n mang tính lí lu n v r i ro tín d ng c a ngân hàng và phòng ng a h n ch r i ro tín d ng t i ngân hàng. Tham kh o các bài h c kinh nghi m t các nư c trên th gi i, rút ra bài h c iv i Vi t Nam. M c tiêu 2, Phân tích th c tr ng phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu, t ó ánh giá k t qu t ư c, nh ng h n ch và nguyên nhân trong công tác phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT Vi t Nam. xu t các gi i pháp và nh ng ki n ngh nh m h n ch r i ro M c tiêu 3, trong ho t ng tín d ng t i NHNo&PTNT Vi t Nam. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u i tư ng nghiên c u : là nh ng lý lu n cơ b n v r i ro tín d ng và qu n tr r i ro tín d ng, tìm gi i pháp nâng cao ch t lư ng qu n tr r i ro tín d ng. Ph m vi nghiên c u: kh o sát ho t ng c a NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu trong ba năm: 2009, 2010 và 6 tháng u năm 2011. T ó, ưa ra gi i pháp nâng cao ch t lư ng qu n tr r i ro tín d ng. R i ro tín d ng r t a d ng, có th là r i ro khi ngân hàng b ng v n, r i ro thi u v n kh d ng, r i ro khi các v t m b o tín d ng không còn giá tr như khi ánh giá ban u trư c khi cho vay, r i ro không thu h i ư c n . Trong ph m vi c a tài, tác gi ch xem xét r i ro khi NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu không thu h i ư c n hay còn g i là n quá h n, n khó òi. 2
4. Phương pháp nghiên c u Phương pháp nghiên c u: S d ng phương pháp duy v t bi n ch ng, suy lu n logic k t h p v i phương pháp duy v t l ch s , phương pháp so sánh, th ng kê và th … Thu th p s li u: các báo cáo, tài li u c a ngân hàng, thông tin trên báo chí và internet. 5. Ý nghĩa th c ti n c a tài - H th ng hóa các lý thuy t v qu n tr r i ro tín d ng, - M t s bài h c kinh nghi m t các nư c khác, - Th y th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu trong ba năm: 2009, 2010 và 6 tháng u năm 2011, - Tham kh o, v n d ng các ki n ngh , các gi i pháp nâng cao ch t lư ng qu n tr r i ro tín d ng vào lĩnh v c mình ang ho t ng. 6. K t c u c a lu n văn Ngoài ph n m u và ph n k t lu n, tài ư c k t c u thành 3 chương: Chương 1: T ng quan v r i ro tín d ng trong ho t ng kinh doanh t i ngân hàng thương m i. Chương 2: Th c tr ng r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu. Chương 3: M t s gi i pháp phòng ng a và h n ch r i ro tín d ng t i NHNo&PTNT chi nhánh Vũng Tàu. 3
CHƯƠNG 1 T NG QUAN V R I RO TÍN D NG 1.1. Ho t ng tín d ng c a Ngân Hàng Thương M i 1.1.1. Khái ni m tín d ng ngân hàng Tín d ng là ho t ng mang tính kh i th y, tính b n ch t c a ngân hàng, là cơ s ch y u ánh giá ch t lư ng ho t ng ngân hàng. Thu t ng “Tín d ng” (credit) xu t phát t ch Latinh là Credo nghĩa là tin tư ng, tín nhi m. Trong th c t , thu t ng tín d ng ư c hi u theo nhi u nghĩa khác nhau, tùy theo t ng i tư ng và hoàn c nh c th mà thu t ng tín d ng có m t n i dung riêng. Xét v khía c nh ti n t , tín d ng là quan h vay mư n v n l n nhau d a trên s tin tư ng s v n ó s ư c hoàn tr vào m t ngày xác nh trong tương lai và ư c nh nghĩa m t cách y như sau: “Tín d ng là quan h chuy n như ng t m th i m t lư ng giá tr (dư i hình th c ti n t ho c hi n v t) t ngư i s h u sang ngư i s d ng sau m t th i gian nh t nh thu h i v m t lư ng giá tr l n hơn lư ng giá tr ban u.” ng c a ngân hàng, tín d ng ư c Xét v khía c nh ch c năng ho t hi u là m t giao d ch v tài s n (ti n ho c hàng hóa) gi a bên cho vay và i vay (cá nhân, doanh nghi p và các ch th khác). Trong ó, bên cho vay chuy n giao tài s n cho bên i vay s d ng trong th i gian nh t nh theo th a thu n, bên i vay có trách nhi m hoàn tr vô i u ki n v n g c và lãi cho bên i vay khi n h n thanh toán. 1.1.2. c trưng c a tín d ng Quan h tín d ng có b n c trưng cơ b n là: Lòng tin, tính hoàn tr , tính th i h n và n ch a nhi u kh năng r i ro. - Lòng tin: Ngư i ta ch cho vay khi h tin tư ng. Ngư i i vay có ý mu n tr n và có kh năng tr n , ng th i ngư i ta tin r ng ngư i s d ng 4
lư ng giá tr ó s thu ư c lư ng giá tr l n hơn, t hi u qu sau m t th i gian nh t nh. Nghĩa là, ngư i cho vay tin tư ng ngư i i vay s d ng ti n vay có hi u qu trong quá trình s n xu t kinh doanh ho c có ngu n thu khác ( i v i ngư i tiêu dùng) thì ngư i i vay m i có kh năng tr n cho ngư i cho vay. ng th i, ngư i cho vay cũng tin tư ng ngư i i vay có ý mu n tr n thì quan h tín d ng m i x y ra. - Tính hoàn tr : i v i quan h tín d ng thì ây là c trưng cơ b n nh t và s hoàn tr là tiêu chu n phân bi t quan h tín d ng v i các quan h tài chính khác. M t khác, không có s hoàn tr thì ó là m t quan h tín d ng không hoàn h o. Không có s hoàn tr s làm cho ngư i cho vay không thu h i ư c v n, d n n thua l , phá s n, i ngư c l i m c ích c a kinh doanh. - Tính th i h n: Xu t phát t b n ch t c a tín d ng là s tín nhi m, ngư i cho vay tin tư ng ngư i i vay s hoàn tr vào m t ngày trong tương lai mà hai bên ã th a thu n. Ngư i i vay ch ư c s d ng t m th i trong th i gian nh t nh, sau khi h t th i h n s d ng theo th a thu n, ngư i i vay ph i hoàn tr cho ngư i cho vay. - Tín d ng n ch a nhi u kh năng r i ro: Do s b t cân x ng v thông tin, ngư i cho vay không hi u rõ v ngư i i vay. M t m i quan h tín d ng ư c g i là hoàn h o n u ngư i i vay hoàn tr ưc y c g c l n lãi úng th i h n. Tuy nhiên, không ph i m i vi c lúc nào cũng di n ra m t cách trôi ch y mà v n không hi m trư ng h p ngư i i vay không th c hi n ư c nghĩa v c a mình i v i ch n . ó là trư ng h p khi n th i h n, ngư i i vay không th th c hi n nghĩa v hoàn tr v n vay d n n kho n n b quá h n. N quá h n là s báo hi u c a r i ro tín d ng. 1.1.3. Các lo i hình tín d ng ngân hàng * Căn c vào th i h n cho vay 5
- Tín d ng ng n h n: Có th i h n dư i 12 tháng, thư ng ư c s d ng bù p s thi u h t v n lưu ng c a các doanh nghi p và các nhu c u chi tiêu ng n h n c a cá nhân. - Tín d ng trung h n: Có h n trên 12 tháng n 60 tháng. Lo i tín d ng này ch y u ư c s d ng u tư mua s m tài s n c nh, c i ti n ho c i m i thi t b , công ngh , m r ng s n xu t kinh doanh, xây d ng các d án m i có quy mô nh . ây là lo i tín d ng có m c r i ro cao. - Tín d ng dài h n: Có th i h n trên 60 tháng. Lo i hình tín d ng này ch y u áp ng nhu c u dài h n như: xây d ng nhà xư ng, các thi t b phương ti n v n t i có quy mô l n, xây d ng các xí nghi p m i. ây là lo i tín d ng có m c r i ro r t cao. * Căn c vào m c ích s d ng v n - Tín d ng s n xu t và lưu thông hàng hóa: Là lo i tín d ng c p cho các ch th kinh t ti n hành s n xu t và lưu thông hàng hóa. - Tín d ng tiêu dùng: Là lo i tín d ng áp ng nhu c u tiêu dùng cá nhân như mua s m nhà c a, phương ti n i l i, các lo i hàng hóa tiêu dùng. * Căn c vào s mb o - Tín d ng có m b o không b ng tài s n (tín ch p): Là lo i hình không có tài s n th ch p, c m c ho c s b o lãnh c a ngư i th ba, mà vi c cho vay ch d a vào uy tín c a b n thân khách hàng. - Tín d ng có m b o : Là lo i tín d ng mà khi cho vay òi h i ngư i vay v n ph i có tài s n c m c , th ch p ho c b o lãnh c a ngư i th ba. S bo m này là căn c pháp lý ngân hàng có thêm ngu n th hai, b sung cho ngu n n th nh t thi u ch c ch n. * Căn c vào hình thái tín d ng - Tín d ng b ng ti n m t: Là lo i hình tín d ng mà hình thái giá tr tín d ng ư c c p b ng ti n. 6
- Tín d ng b ng tài s n: Là lo i tín d ng mà hình thái giá tr c a tín d ng ư c c p b ng tài s n. i v i ngân hàng thương m i, hình th c tín d ng này th hi n ch y u dư i hình th c tín d ng thuê mua. * Căn c vào phương pháp cho vay - Tín d ng tr c ti p: Là lo i tín d ng mà ngư i vay tr c ti p ti n vay và tr c ti p hoàn tr n vay cho ngân hàng thương m i. - Tín d ng gián ti p: Là lo i tín d ng mà quan h tín d ng có thông qua (hay liên quan n ngư i th ba). * Căn c vào phương th c hoàn tr - Tín d ng tr góp: Là lo i hình tín d ng mà khách hàng ph i hoàn tr l i v n g c và lãi theo nh kỳ. - Tín d ng phi tr góp: Là lo i tín d ng ư c thanh toán m t l n theo kỳ h n ã th a thu n thư ng áp d ng cho vay v n lưu ng. - Tín d ng hoàn tr theo yêu c u: Là lo i tín d ng mà ngư i vay có th hoàn tr b t c lúc nào khi có thu nh p. Ngân hàng không n nh th i h n nào, áp d ng cho vay th u chi. 1.2. R i ro tín d ng và các bi n pháp ki m soát c a Ngân hàng 1.2.1. R i ro tín d ng trong ho t ng 1.2.1.1.Quan i m v r i ro tín d ng c a ngân hàng R i ro tín d ng phát sinh trong trư ng h p ngân hàng không thu ư c y c g c và lãi c a kho n vay, ho c là vi c thanh toán n g c và lãi không úng kỳ h n. Trong trư ng h p ngư i vay ti n b phá s n, thì vi c thu h i g c và lãi tín d ng y là không ch c ch n, do ó ngân hàng có th g p r i ro tín d ng. R i ro trong ho t ng tín d ng c a ngân hàng là s t n th t, m t mát v tài chính mà Ngân hàng ph i gánh ch u do khách hàng vay v n c a ngân hàng 7
không tr n ư c úng h n, không th c hi n úng cam k t v i b t kỳ lí do nào. Có th nh nghĩa r i ro tín d ng là kho n l do ngân hàng c p tín d ng cho m t khách hàng không tr ư c n theo h p ng tín d ng ã ký. Nghĩa là, kh năng khách hàng không tr ư c n theo h p ng g n li n v i m i kho n tín d ng mà ngân hàng c p cho h . N n kinh t th trư ng, trong môi trư ng kinh doanh luôn bi n ng, thì tính n nh trong các ơn v , các t ch c kinh t mang tính ch t tương i. Khi doanh nghi p vay v n Ngân hàng kinh doanh mà g p ph i r i ro m t kh năng thanh toán n , chính là r i ro c a Ngân hàng. R i ro r t a d ng, nó có th là r i ro b ng v n, r i ro thi u v n kh d ng, r i ro khi các v t m b o tín d ng không còn giá tr như khi ánh giá ban u trư c khi cho vay, r i ro không thu h i ư c n . Trong ph m vi c a bài vi t này, tác gi ch xem xét r i ro khi ngân hàng không thu h i ư c n hay còn g i là n quá h n, n khó òi. Sơ 1.1: Mô hình r i ro tín d ng c a Ngân hàng R i ro tín d ng Không thu ư c Không thu ư c Không thu Không thu lãi úng h n v n úng h n lãi v n cho vay N quá h n phát 1. Lãi treo óng 1. N không kh Lãi treo phát sinh băng. năng thu h i. sinh 2. Mi n gi m lãi 2. Xóa n 8
1.2.1.2. Các hình th c r i ro tín d ng Ho t ng tín d ng luôn ti m n nh ng r i ro g n li n v i kh năng tr n c a khách hàng, r i ro tín d ng bao g m: * R i ro ng v n ây là lo i r i ro tín d ng do khách hàng không hoàn tr kho n n úng h n theo h p ng, bao g m v n g c và/ho c lãi vay. S sai h n này là do tr h n. i u này s nh hư ng n k ho ch s d ng v n c a Ngân hàng. Ngân hàng s em tái u tư, nhưng kho n vay b ng không thu ư c thì k ho ch t ra không th c hi n ư c, làm cho Ngân hàng m t ngu n thu m i, nh hư ng n uy tín c a Ngân hàng trong các kho n vay m i và gây khó khăn trong vi c chi tr ngư i g i ti n. * R i ro m t v n Là lo i r i ro tín d ng khi ngư i vay sai h n trong th c hi n nghĩa v tr n theo h p ng, bao g m v n g c và/ho c lãi vay. S sai h n này là do không thanh toán. R i ro m t v n là do khách hàng không tr ư c m t ph n ho c toàn b n vay, làm cho ngân hàng: tăng chi phí do ph i trích l p d phòng r i ro, chi phí cho vi c i thu n , làm cho dòng ti n c a Ngân hàng b gi m sút, ng th i doanh thu c a Ngân hàng ch m l i ho c m t. N u b m t g c thì quy mô c a Ngân hàng s b gi m, n u b m t lãi thì kh năng sinh l i s gi m. 1.2.1.3. D u hi u nh n bi t r i ro tín d ng a. Phát sinh t phía khách hàng: a.1.D u hi u liên quan n m i quan h v i Ngân hàng: - Trì hoãn ho c gây tr ng i i v i Ngân hàng trong quá trình ki m tra theo nh kỳ ho c t xu t v tình hình s d ng v n vay, tình hình ho t ng s n xu t kinh doanh, tài chính c a khách hàng. - Có d u hi u không th c hi n y các quy nh, vi ph m phát lu t trong quá trình quan h tín d ng. 9
- Ch m ho c trì hoãn các báo cáo tài chính theo yêu c u c a Ngân hàng mà không có s gi i thích minh b ch, thuy t ph c. - ngh gia h n, i u ch nh các kho n n nhi u l n không rõ lí do. - S s t gi m b t thư ng s dư tài kho n ti n g i m t i Ngân hàng. - Ch m thanh toán các kho n lãi khi n h n thanh toán. - Xu t hi n n quá h n vì : tiêu th hàng ch m, thu h i công n ch m.… -M c vay thư ng xuyên gia tăng, vư t quá nhu c u d ki n. - Tài s n m b o không tiêu chu n, giá tr tài s n m b o gi m sút so v i nh giá cho vay, có các d u hi u cho ngư i khác thuê, bán ho c trao i.… - D u hi u cho th y khách hàng trông ch vào các ngu n thu nh p ngoài s n xu t kinh doanh. - D u hi u tìm ki m s tài tr t nhi u ngu n. - D u hi u u tư các kho n ti n ng n h n cho ho t ng u tư dài h n. - Ch p nh n ngu n s d ng lãi su t cao v i m i i u ki n. a.2.D u hi u liên quan n phương pháp qu n lý, tình hình tài chính và ho t ng s n xu t kinh doanh c a khách hàng: - Có s chênh l ch l n gi a doanh thu th c t so v i m c d ki n. - Nh ng thay i b t l i trong cơ c u v n, t l thanh kho n. - Xu t hi n phí b t h p lý : quá m c qu ng cáo, ti p khách, phô trương. - Thay i thư ng xuyên t ch c ho c ban i u hành -B h p ng nh và v a có t su t l i nhu n cao, tìm h p ng l n nhưng t su t l i nhu n l i th p. - Quá trình kh o sát, th m nh d án sai d n n u tư không hi u qu . - Khó khăn khi phát tri n s n ph m d ch v m i. - Tung s n ph m ra th trư ng quá s m ho c t áp l c th i gian sinh l i. - Thiên tai, h a ho n, d ch b nh, d n n m t mùa, th t thu, m t tài s n… - i v i khách hàng là tư nhân, có d u hi u c a b nh kéo dài ho c ch t. 10
b. Phát sinh t phía Ngân hàng - Chính sách tín d ng không h p lý. - ánh giá và phân lo i không chính xác v m c r i ro c a khách hàng. - C p tín d ng cho cam k t không ch c ch n và thi u m b o c a khách. - Tăng trư ng tín d ng quá nhanh, vư t quá năng l c ki m soát. - So n các i u ki n ràng bu c trong h p ng tín d ng không rõ ràng. - H sơ tín d ng không y thi u s hoàn ch nh - C nh tranh thái quá: gi m th p lãi su t, tăng h n m c. 1.2.2. Nguyên nhân d n n r i ro tín d ng Có b n nguyên nhân cơ b n gây nên r i ro tín d ng. ó là, nguyên nhân khách qua t môi trư ng bên ngoài, nguyên nhân t phía khách hàng, nguyên nhân t chính ngân hàng t o nên và nguyên nhân t phía b o m tín d ng. 1.2.2.1. Nguyên nhân khách quan t môi trư ng bên ngoài - R i ro do các nguyên nhân b t kh kháng thu c v thiên nhiên như: thiên tai d ch h a, lũ l t h n hán, chi n tranh.… gây ra các bi n ng x u ngoài d ki n trong m i quan h tín d ng gi a ngân hàng và khách hàng, làm gia tăng kh i lư ng các kho n n quá h n. nh: Bao g m các y u t : các - R i ro do môi trư ng kinh t không n giai o n c a chu kỳ kinh t (phát tri n, hưng th nh hay suy thoái), s thay i cơ ch chính sách kinh t , lãi su t, t giá, CPI.… Trong th i kỳ n n kinh t phát tri n m nh, ho t ng kinh doanh thu n l i vì th d n n vi c r i ro v n và r i ro không tr ư c n th p hơn do ó ho t ng tín d ng là tương i an toàn. Trong i u ki n n n kinh t suy thoái, s n xu t b ình tr d n và ng v nd n n kh năng tài chính c a khách hàng g p nhi u khó khăn, kh năng tr n c a khách hàng kém s d n n các kho n tín d ng g p r i ro gia tăng. 11
Trong i u ki n n n kinh t phát tri n quá nóng, Ngân hàng nhà nư c s áp d ng chính sách ti n t th t ch t, lãi su t th trư ng tăng, doanh nghi p s ph i i vay v i lãi su t cao hơn d n n chi phí tài chính tăng. Trong khi ó thì doanh thu c a doanh nghi p gi m m t cách rõ r t, vì v y r i ro tín d ng s gia tăng. - Môi trư ng chính tr , pháp lu t: Khi m t qu c gia có n n chính tr không n nh, luôn x y ra các cu c chi n tranh, b o lo n, ình công, tranh ch p gi a các ng phái.… thì vi c kinh doanh trong giai o n u tư c a các doanh nghi p ch c ch n s g p nhi u khó khăn và cũng s nh hư ng tr c ti p n các ngân hàng trong ho t ng tín d ng. Ngoài ra, trong nh ng trư ng h p có s thay i v chính tr , i u ch nh chính sách, ch , lu t pháp c a Nhà nư c ho c thay i a gi i hành chính c a các a phương, s sát nh p hay tách ra c a các cơ quan, b ngành trong n n kinh t . Nh ng s thay i và i u ch nh ó là t t y u trong quá trình phát tri n c a m t t nư c. Nhưng nó là nguyên nhân gây r i ro trong kinh doanh tín d ng c a Ngân hàng, vì liên quan n các i tư ng vay b thay i. - Môi trư ng qu c t : Trong xu th toàn c u hóa hi n nay, tín d ng trong nư c có m i quan h ch t ch v i tín d ng nư c ngoài, vì các dòng v n luôn v n hành theo quy lu t th trư ng. Khi cu c kh ng ho ng tài chính x y ra làm cho m i quan h thương m i qu c t gi a Vi t Nam và các nư c b thay i, c t t ho c t m ngưng tr , làm gi m sút s c mua hàng hóa, d n n vi c hàng hóa tiêu th s b ng và nh hư ng n kh năng tr n c a khách hàng vay v n Ngân hàng. T t y u nh hư ng n r i ro tín d ng. - Ngoài ra, r i ro t t y u c a quá trình t do hóa tài chính, h i nh p qu c t : quá trình t do hóa tài chính và h i nh p qu c t có th làm cho vi c b t cân x ng gia tăng, n x u gia tăng khi t o ra môi trư ng c nh tranh gay g t, khi n cho các doanh nghi p, nh ng khách hàng thư ng xuyên c a Ngân hàng 12
ph i i m t v i nguy cơ thua l và quy lu t ch n l c kh c nghi t c a th trư ng. Bên c nh ó, b n thân s c nh tranh c a các ngân hàng thương m i trong nư c v i h th ng qu n lý y u kém g p ph i nguy cơ r i ro n x u tăng lên b i h u h t các khách hàng có ti m l c tài chính l n s b các ngân hàng nư c ngoài thu hút. 1.2.2.2. Nguyên nhân t phía khách hàng vay: - i v i khách hàng là cá nhân: Ngu n tr n ch y u là t thu nh p c a cá nhân. Các khách hàng là cá nhân thư ng có nh ng r i ro vì nguyên nhân sau: • Có thu nh p không n nh. • R i ro o c như: s d ng v n sai m c ích, không mu n hoàn tr n vay. c bi t là dùng kho n vay ngân hàng cho vay v i lãi su t cao hơn. • Do công vi c b thay i ho c b m t vi c làm. • Không có nơi c trú n nh. - i v i khách hàng là doanh nghi p, nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng bao g m: • V phía th trư ng c a doanh nghi p: Th trư ng cung c p u vào b thu h p, giá c nguyên v t li u tăng cao, chi phí s n xu t tăng lên, s n ph m gi m s c c nh tranh. S n ph m kém ph m ch t, không phù h p v i th trư ng, khó tiêu th . Nguyên nhân khác như: c nh tranh, th hi u thay i, th trư ng b thu h p. T t c các nguyên nhân trên, làm doanh thu c a doanh nghi p gi m sút. • Khách hàng s d ng sai m c ích, do ó m t v n ho c hi u qu u tư th p không tr ươc n d n n n quá h n. • Trình c a cán b qu n lý thi u năng l c và thi u trình chuyên môn trong kinh doanh hay không có kinh nghi m làm cho 13