Luận văn: Hoàn thiện các hình thức trả lương ở Công ty Dệt kim Thăng Long

Chia sẻ: Pham Hien | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

207
lượt xem 70
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đứng trước sự thay đổi hàng ngày của khoa học – kỹ thuật – công nghệ và sự cạnh tranh khốc liệt, nguồn nhân lực đã thực sự trở thành tài sản quý giá đối với các doanh nghiệp. Bởi vì các doanh nghiệp chỉ có thể tồn tại và phát triển dùa trên cơ sở phát huy hiệu quả nhân tố con người. Mét trong những yếu tố cơ bản nhằm duy trì, củng cố và phát triẻn lực lượng lao động mãi làm việc với doanh nghiệp là việc thực hiện trả lương cho người lao động. Trong...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Hoàn thiện các hình thức trả lương ở Công ty Dệt kim Thăng Long

Lời cảm ơn Chuyên đề thực tập tôt nghiệp này là kết quả nghiên cứu về các hình thức trả lương và hướng hoàn thiện dùa trên cơ sở những kiến thức đã học cũng như qua tìm hiểu và nghiên cứu các hoạt động thực ti ễn c ủa Công ty D ệt kim Thăng Long. Em xin bày tỏ sự cảm ơn đối với Thầy giáo Nguyễn Đức Kiên đã có những gợi ý, những nhận xét rất quan trọng định h ướng cho quá trình nghiên cứu; cảm ơn cô Lê Thị Hồng Mai – Phó phòng Tổ chức–Hành chính Công ty Dệt kim Thăng Long đã cung cấp những số liệu cần thiết cho quá trình phân tích. Em xin cảm ơn các cô, chú trong phòng Tổ chức–Hành chính nói riêng cũng nh ư các cô, chú trong Công ty nói chung đã dành thời gian cho trả lời bảng h ỏi, ph ỏng vấn. Cuối cùng, chuyên đề này không tránh khỏi những thiếu sót do chủ quan. Em mong nhận được ý kiến nhận xét của các thầy cô giáo và bạn đọc. Sinh viên Phan Thị Thu Phương
Mục lục Trang Lời mở đầu4 4 Chương I : Cơ sở lí luận về tiền lương5 5 1. Khái niệm , bản chất và vai trò của tiền lương5 5 1.1 Khái niệm tiền lương và tiền công 5 5 1.2 Bản chất của tiền lương5 5 1.3 Vai trò của tiền lương6 6 2. Các yêu cầu và nguyên tắc cơ bản của tổ chức tiền lương6 6 2.1 Các yêu cầu của hệ thống thù lao7 7 2.2 Các nguyên tắc trả lương8 8 3. Các hình thức trả lương8 8 3.1 Hình thức trả lương theo thời gian 8 8 3.2 Hình thức trả lương theo sản phẩm 12 12 3.3 Hình thức trả lương theo nhân viên 23 23 4. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng các hình thức trả lương 23 23 Chương II : Phân tích thực trạng trả lương ở Công ty Dệt Kim Thăng Long I. Đặc điểm của Công ty Dệt kim Thăng Long 26 26 1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty 26 26 1.2 Bộ máy quản lý của Công ty 28 28 1.3 Hoạt động sản xuất kinh doanh chủ yếu của Công ty31 31
1.4 Đặc điểm về quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm32 32 1.5 Cơ cấu và đặc điểm của đội ngò lao động34 34 1.6 Kết quả sản xuất kinh doanh của Công ty37 37 1.7 Một số vấn đề về hoạt động QTNL của Công ty 40 40 2. Thực trạng trả lương ở Công ty Dệt kim Thăng Long 41 41 2.1 Hình thức trả lương theo thời gian41 41 2.2 Hình thức trả lương theo sản phẩm44 44 3. Đánh giấ hiệu quả sử dụng các hình thức trả lương ở Công ty48 48 Chương III : Mét số biện pháp nhằm hoàn thiện các hình thức trả lương ở Công ty Dệt kim Thăng Long 51 51 Kết luận59 59 Danh mục tài liệu tham khảo60 60 Danh mục bảng số liệu Tên bảng Bảng 1: Một số máy móc – thiết bị chủ yếu của công ty Bảng 2: Số lượng và cơ cấu CBCNV của công ty Bảng 3: Tuổi và giới tính của CBCNV trong công ty Bảng 4: Trình độ của cán bộ quản lý Bảng 5: Số lượng và bậc thợ của công nhân trực tiếp sản xuất Bảng 6: Sự phù hợp giữa cấp bậc công việc với cấp bậc công nhân Bảng 7: Kết quả sản xuất kinh doanh của công ty từ năm 2000 đến năm 2002 Bảng 8: Tình hình thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch năm 2002
Bảng 9: Tổng quỹ tiền lương kế hoạch năm 2002. Bảng 10: Năng suất lao động Bảng 11: Tiền lương bình quân Bảng 12: Tỷ suất sinh lời của tiền lương Bảng 13: Một số chỉ tiêu công ty phấn đấu thực hiện trong năm 2003 Danh mục các đồ thị Tên đồ thị Đồ thị 1: Đồ thị 2: DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Tên sơ đồ Sơ đồ 1: Bộ máy quản lý của công ty Sơ đồ 2: Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm của công ty Lời mở đầu Đứng trước sự thay đổi hàng ngày của khoa học – kỹ thuật – công nghệ và sự cạnh tranh khốc liệt, nguồn nhân lực đã th ực sự trở thành tài s ản quý giá đ ối với các doanh nghiệp. Bởi vì các doanh nghiệp chỉ có thể tồn tại và phát tri ển dùa trên cơ sở phát huy hiệu quả nhân tố con người. Mét trong những yếu tố cơ bản nhằm duy trì, củng cố và phát triẻn lực lượng lao động mãi làm việc với doanh nghiệp là việc thực hiện trả lương cho người lao động. Trong thực tế, mỗi doanh nghiệp đều lùa ch ọn các hình th ức trả lương phù hợp với hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Nhưng dù lùa ch ọn
bất kỳ hình thức trả lương nào trong doanh nghiệp thì bên c ạnh nh ững ưu đi ểm của nó luôn tồn tại những nhược điểm. Do vậy, việc hoàn thiện các hình thức trả lương không bao giê dừng lại ở một giới hạn nào cả. Ở Công ty Dệt kim Thăng Long tuy về cơ bản đã chọn được hình thức trả lương phù hợp nhưng Ban lãnh đạo Công ty luôn quan tâm tới việc hoàn thi ện các hình thức trả lương nhằm phát huy những ưu điểm, h ạn ch ế và lo ại b ỏ d ần những nhược điểm. Trước thực tế đó, em chọn đề tài “ Hoàn thiện các hình thức trả lương ở Công ty Dệt kim Thăng Long “ cho quá trình thực tập của mình tại Công ty. Ngoài phần mở đầu và kết luận kết cấu bài viết gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở lí luận về tiền lương. Chương 2: Phân tích thực trạng trả lương ở Công ty Dệt kim Thăng Long. Chương 3: Một số biện pháp hoàn thiện các hình thức trả lương ở công ty Dệt kim Thăng Long. Chương I CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ TIỀN LƯƠNG 1. Khái niệm, bản chất và vai trò của tiền lương 1.1 Khái niệm tiền lương và tiền công Tiền lương và tiền công là một thành phần của thù lao lao động. Đó là phần thù lao cố định (thù lao cơ bản) mà người lao động nh ận được một cách thường kỳ thông qua quan hệ thuê mướn giữa họ với tổ chức.
Tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động khi họ thực hiện công việc một cách cố định và thường xuyên theo một đ ơn v ị th ời gian, có thể là lương tuần hay lương tháng. TiÒn l¬ng lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶ cho ngêi lao ®éng khi hä thùc hiÖn c«ng viÖc mét c¸ch cè ®Þnh vµ thêng xuyªn theo mét ®¬n vÞ thêi gian, cã thÓ lµ l¬ng tuÇn hay l¬ng th¸ng. Tiền công là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động khi họ thực hiện công việc tuỳ thuộc vào số lượng thời gian làm vi ệc th ực t ế hoặc số lượng sản phẩm thực tế sản xuất ra hoặc khối lượng công việc thực tế đã thực hiện. 1.2 Bản chất của tiền lương Tiền lương mang bản chất kinh tế – xã hội. Bản chất kinh t ế c ủa ti ền lương thể hiện ở chỗ tiền lương phải được tính toán vì nó là thước đo giá tr ị, là đơn vị của chi phí sản xuất kinh doanh. Mặt khác, tiền lương gắn với con người và cuộc sống của họ. Vì vậy, tiền lương mang bản chất xã hội. Tuy nhiên, bản chất của tiền lương luôn thay đổi tuỳ theo trình đ ộ phát ttriển kinh tế xã hội và nhận thức của con người. Trước đây trong nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung, tiền lương là một phần của thu nh ập quốc dân, được Nhà nước phân phối một cách có kế hoạch cho người lao động theo s ố l ượng và chất lượng lao động. Như vậy, tiền lương chịu sự tác động của quy luật phát triển cân đối, có kế hoạch và chịu sự chi phối trực tiếp của Nhà nước. Trong nền kinh tế thị trường bản chất của tiền lương đã thay đổi. N ền kinh t ế th ị trường thừa nhận sự tồn tại khách quan của thị trường sức lao động, nên tiền
lương không chỉ thuộc phạm trù phân phối mà còn là phạm trù trao đổi, phạm trù giá trị. Tiền lương là giá cả hàng hoá sức lao động và ph ải trả theo quan h ệ cung cầu lao động trên thị trường. 1.3 Vai trò của tiền lương Tiền lương có vai trò quan trọng đối với cả người lao động và doanh nghiệp. Tiền lương có tác dụng bù đắp lại sức lao động cho người lao động. Đồng thời tiền lương cũng có tác dụng to lớn trong động viên khuyến khích người lao động yên tâm làm việc. Người lao động chỉ có th ể yên tâm dồn h ết sức mình cho công viẹc nếu công việc Êy đem lại cho họ một khoản đủ để trang trải cuộc sống. Thực tế hiện nay tiền lương còn được coi nh ư một th ước đo chủ yếu về trình độ lành nghề và thâm niên nghề nghiệp. Vì thế, người lao động rất tự hào về mức lương cao, muốn được tăng lương, mặc dù, ti ền l ương có thể chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng thu nhập của họ. Đối với doanh nghiệp, tiền lương được coi là một bộ phận của chi phí sản xuất. Vì vậy, chi cho tiền lương là chi cho đầu tư phát triển. Hay ti ền l ương là một đòn bẩy quan trọng để nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Mặt khác, tổ chức tiền lương trong doanh nghiệp công bằng và hợp lý s ẽ góp phần duy trì, củng cố và phát triển lực lượng lao động của mình. 2. Các yêu cầu và nguyên tắc cơ bản của tổ chức tiền lương Các doanh nghiệp thường có những quan điểm, những mục tiêu khác nhau trong hệ thống thù lao, nhưng nhìn chung, mục tiêu của hệ thống thù lao nh ằm vào hai vấn đề: + Hệ thống thù lao để thu hót và gìn giữ người lao động giỏi. + Hệ thống thù lao tạo động lực cho người lao động.
Để đạt được hai mục tiêu cơ bản này, doanh nghiệp ph ải xây d ựng h ệ thống thù lao hợp lý. Đó là sự kết hợp các yêu c ầu đ ối v ới m ột h ệ th ống thù lao và sự tuân thủ các nguyên tắc trả lương. 2.1 Các yêu cầu của hệ thống thù lao *Tính hợp pháp: Hệ thống thù lao phải tuân thủ các điều luật về l ương tối thiểu, các quy định về thời gian và điều kiện lao động, các quy đ ịnh v ề phóc l ợi xã hội như BHXH, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động,… TÝnh hîp ph¸p: HÖ thèng thï lao ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu luËt vÒ l¬ng tèi thiÓu, c¸c quy ®Þnh vÒ thêi gian vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng, c¸c quy ®Þnh vÒ phóc lîi x· héi nh BHXH, èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng,… *Tính hấp dẫn: thể hiện ở mức lương khởi điểm. Mức l ương kh ởi đi ểm thường là một trong những yếu tố cơ bản nhất khiến người lao động quy ết định có chấp nhận việc làm ở doanh nghiệp hay không. Thông thường các doanh nghiệp càng trả lương cao càng có khả năng thu hót được người lao động giỏi. TÝnh hÊp dÉn: thÓ hiÖn ë møc l¬ng khëi ®iÓm. Møc l¬ng khëi ®iÓm th- êng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n nhÊt khiÕn ngêi lao ®éng quyÕt ®Þnh cã chÊp nhËn viÖc lµm ë doanh nghiÖp hay kh«ng. Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp cµng tr¶ l¬ng cao cµng cã kh¶ n¨ng thu hót ®îc ngêi lao ®éng giái. *Tạo động lực: thể hiện ở các mức lương sau mức lương khởi điểm. Các mức lương này phải có sự phân biệt tương ứng với yêu cầu mức độ phức tạp và kỹ năng thực hiện cũng như mức độ đóng góp. T¹o ®éng lùc: thÓ hiÖn ë c¸c møc l¬ng sau møc l¬ng khëi ®iÓm. C¸c møc l¬ng nµy ph¶i cã sù ph©n biÖt t¬ng øng víi yªu cÇu møc ®é phøc t¹p vµ kü n¨ng thùc hiÖn còng nh møc ®é ®ãng gãp. *Tính công bằng: Hệ thống thù lao phải giúp mọi người lao động cảm thấy sự chênh lệch giữa các công việc khác nhau (công bằng trong nội bộ). Ngoài ra,
hệ thống thù lao của doanh nghiệp phải tương quan với thù lao của các doanh nghiệp khác trong cùng ngành (công bằng so với bên ngoài). TÝnh c«ng b»ng: HÖ thèng thï lao ph¶i gióp mäi ngêi lao ®éng c¶m thÊy sù chªnh lÖch gi÷a c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau (c«ng b»ng trong néi bé). Ngoµi ra, hÖ thèng thï lao cña doanh nghiÖp ph¶i t¬ng quan víi thï lao cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong cïng ngµnh (c«ng b»ng so víi bªn ngoµi). *Tính bảo đảm: Hệ thống thù lao phải giúp người lao động cảm nh ận được thù lao hàng tháng của mình được bảo đảm ở một mức nào đó và không ph ụ thuộc vào các yếu tố biến động khác. TÝnh b¶o ®¶m: HÖ thèng thï lao ph¶i gióp ngêi lao ®éng c¶m nhËn ®îc thï lao hµng th¸ng cña m×nh ®îc b¶o ®¶m ë mét møc nµo ®ã vµ kh«ng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè biÕn ®éng kh¸c. *Tính hiệu suất: Hệ thống thù lao ph ải mang lại hiệu qu ả cho doanh nghi ệp. Hay hệ thống thù lao phải tính đến một đồng lương bỏ ra thì thu lại được bao nhiêu đồng lợi nhuận. TÝnh hiÖu suÊt: HÖ thèng thï lao ph¶i mang l¹i hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp. Hay hÖ thèng thï lao ph¶i tÝnh ®Õn mét ®ång l¬ng bá ra th× thu l¹i ®îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. 2.2 Các nguyên tắc trả lương 2.2.1 Nguyên tắc 1: Trả lương ngang nhau cho lao động như nhau. Nguyên tắc này đảm bảo được tinh công bằng trong phân ph ối ti ền l ương giữa những người lao động làm việc như nhau trong doanh nghiệp. Nghĩa là lao động có số lượng và chất lượng như nhau thì tiền lương phải như nhau. 2.2.2 Nguyên tắc 2: Đảm bảo tốc độ tăng năng suất lao động nhanh hơn tốc độ tăng tiền lương bình quân. Tăng tiền lương và tăng NSLĐ có quan hệ chặt ch ẽ với nhau. Tăng NSLĐ là cơ sở để tăng tiền lương và ngược lại tăng tièn lương là một trong nh ững biện pháp khuyến khích con người hăng say làm việc để tăng NSLĐ.
Trong các doanh nghiệp thường tăng tiền lương dẫn đến tăng chi phí sản xuất kinh doanh, còn tăng NSLĐ lại làm giảm chi phí cho từng đơn vị sản ph ẩm. Một doanh nghiệp thực sự kinh doanh có hiệu quả khi chi phí nói chung cũng như chi phí cho một đơn vị sản phẩm được hạ thấp, tức mức giảm chi phí do tăng NSLĐ phải lớn hơn mức tăng chi phí do tiền lương tăng. Nguyên t ắc này là cần thiết phải bảo đảm để nâng cao hiệu quả kinh doanh c ủa doanh nghi ệp, nâng cao đời sống của người lao động. 3. Các hình thức trả lương 3.1 Hình thức trả lương theo thời gian Trả lương theo thời gian là hình thức trong đó tiền lương được xác định phụ thuộc vào mức lương theo cấp bậc (theo chức danh công việc) và số thời gian làm việc thực tế của người lao động. Tiền lương trả theo thời gian chủ yếu áp dụng đối với những công việc sau: + Áp dụng đối với những công việc khó định mức một cách ch ặt ch ẽ và chính xác như công việc của công nhân phụ, công nhân sửa chữa, … + Áp dụng đối với những công việc đòi hỏi phải đảm bảo ch ất lượng và đ ộ chính xác mà nếu trả lương theo sản phẩm có thể mất hai tính chất này. + Áp dụng đối với công việc có năng suất chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào máy móc như công việc ở xưởng dệt, nhà máy cáp quang, … + Áp dông khi việc sản xuất rất đa dạng (như khi sản xuất theo đ ơn đ ặt hàng số lượng nhỏ), hoặc khi các hoạt động sản xuất có tính chất tạm thời hoặc hoạt động sản xuất thử. Tiền lương trả theo thời gian được tính như sau:
LTG = LCB * T Trong đó: LTG: là tiền lương thực tế người lao động nhận được. LCB: là tiền lương cấp bậc tính theo th ời gian (l ương ngày, lương giê). T: thời gian làm việc thực tế tương ứng (ngày, giê) . LT LN = ------ NCĐ LN LG = ------ GCĐ Trong đó: LT: mức lương cấp bậc tháng LN: mức lương cấp bậc ngày LG: mức lương cấp bậc giê NCĐ: sè ngày công chế độ (26 ngày) GCĐ: sè giò làm việc thực tế ( 8 giê) Hình thức trả lương theo thời gian có ưu điểm dễ tính toán và đảm b ảo cho công nhân một khoản thu nhập nhất định trong thời gian đi làm. Hi ện nay, hình thức trả lương theo thời gian được áp dụng rất phổ biến vì y ếu t ố ch ất lượng và độ chính xác ngày càng được chú trọng. Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm trên thì hình th ức trả l ương theo th ời gian có nhược điểm là chỉ đo lường được thời gian làm việc thực tế của người lao động chứ không đo lường được sự cố gắng đóng góp và hiệu quả đóng góp của người lao động.
Để trả lương theo thời gian có hiệu quả cần đảm bảo các điều kiện sau: *Quy định rõ ràng chức năng nhiệm vụ của người lao động: Giúp người lao động biết mình phải làm những gì trong thời gian làm việc, tránh lãng phí th ời gian mà không mang lại hiệu quả công việc. Quy ®Þnh râ rµng chøc n¨ng nhiÖm vô cña ngêi lao ®éng: Gióp ngêi lao ®éng biÕt m×nh ph¶i lµm nh÷ng g× trong thêi gian lµm viÖc, tr¸nh l·ng phÝ thêi gian mµ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ c«ng viÖc. *Đánh giá thực hiện công việc có khoa học: Giúp người lao động biết được mình đang làm việc ở mức độ nào, cái gì đạt được, cái gì ch ưa đạt được, nguyên nhân vì sao, từ đó giúp cho họ có điều kiện hoàn thành công việc tốt hơn. §¸nh gi¸ thùc hiÖn c«ng viÖc cã khoa häc: Gióp ngêi lao ®éng biÕt ®îc m×nh ®ang lµm viÖc ë møc ®é nµo, c¸i g× ®¹t ®îc, c¸i g× cha ®¹t ®îc, nguyªn nh©n v× sao, tõ ®ã gióp cho hä cã ®iÒu kiÖn hoµn thµnh c«ng viÖc tèt h¬n. *Phải có khuyến khích người lao động: nhằm gắn thu nh ập của mỗi ng ười với kết quả lao động mà họ đã đạt được trong thời gian làm việc. Ph¶i cã khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng: nh»m g¾n thu nhËp cña mçi ngêi víi kÕt qu¶ lao ®éng mµ hä ®· ®¹t ®îc trong thêi gian lµm viÖc. Hình thức trả lương theo thời gian gồm hai chế độ: trả lương theo thời gian đơn giản và trả lương theo thời gian có thưởng. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian gåm hai chÕ ®é: tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n vµ tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng. 3.1.1 Chế độ trả lương theo thời gian đơn giản
Chế độ trả lương theo thời gian đơn giản là chế độ trả lương mà ti ền lương nhận được của mỗi người công nhân do mức lương cấp bậc cao hay thấp và thời gian làm việc thực tế nhiều hay Ýt quyết định. Chế độ trả lương này chỉ áp dụng ở những nơi khó xác định mức lao động chính xác, khó đánh giá công việc chính xác. ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy chØ ¸p dông ë nh÷ng n¬i khã x¸c ®Þnh møc lao ®éng chÝnh x¸c, khã ®¸nh gi¸ c«ng viÖc chÝnh x¸c. Tiền lương của người lao động được tính như sau: LTG = LCB * T Ưu điểm của chế độ trả lương này là áp dụng đơn giản và khi áp dụng chế độ này sẽ kích thích người lao động làm đủ thời gian qui đ ịnh. Nh ưng nó có nhược điểm là mang tính bình quân, không khuyến khích s ử dụng h ợp lý có hi ệu quả thời gian làm việc, tiết kiệm nguyên vât liệu, tập trung công suất của máy móc thiết bị để tăng NSLĐ. 3.1.2 Chế độ trả lương theo thời gian có thưởng Chế độ trả lương theo thời gian có thưởng là chế độ trả lương theo s ự kết hợp giữa trả lương theo thời gian đơn giản với tiền th ưởng khi đ ạt được những chỉ tiêu về số lượng hoặc chất lượng đã quy định. Chế độ trả lương này chủ yếu áp dụng đối với công nhân phụ làm công việc phục vụ như công nhân sưả chữa, điều chỉnh thiết bị … Hoặc có thể áp dụng với những công nhân chính làm việc ở những khâu sản xuất có trình đ ộ c ơ khí hoá cao, tự động hoá hoặc làm những công việc tuy ệt đ ối ph ải đ ảm b ảo chất lượng.
Tiền lương của công nhân được tính như sau: TiÒn l¬ng cña c«ng nh©n ®îc tÝnh nh sau: LTGT = LCB * T + LT Trong đó: LTGT : tiền lương thực tế người lao động nhận được LT: tiền thưởng mà người lao động đó nhận được. Chế độ trả lương theo thời gian có thưởng khắc phục nhược điẻm của chế độ trả lương theo thời gian đơn giản và có tác dụng khuy ến khích người lao động nâng cao trách nhiệm làm việc, qua đó nâng cao kết quả và ch ất lượng công việc. Bên cạnh đó, chế độ trả lương này có nhược điểm dễ làm cho người lao động chạy theo số lượng mà không đảm bảo chất lượng như quy định. 3.2 Hình thức trả lương theo sản phẩm Trả lương theo sản phẩm là hình thức trả lương trong đó tiền lương được xác định phụ thuộc vào mức lương theo cấp bậc, mức lao đ ộng và s ố s ản ph ẩm thực tế được sản xuất ra và nghiệm thu. Hình thức trả lương theo sản phẩm chủ yếu áp dụng đối với các công nhân sản xuất mà công việc của họ được định mức cụ thể, rõ ràng. Theo hình thức này, tiền lương mà mỗi người lao động nhận được tinhs như sau: LSP = ĐG * Q1 Trong đó:
LSP: tiền lương thực tế người lao động nhận được. DG: đơn giá sản phẩm. Q: sản phẩm thực tế của người lao động. Hình thức trả lương theo sản phẩm cótác dụng khuy ến khích người lao đông nâng cao tay nghề và trình độ nghề nghiệp để nâng cao NSLĐ. B ởi vì, hình thức trả lương nay gắn tiền lương với kết quả thực hiện công vi ệc c ủa mỗi người. t¸c dông khuyÕn khÝch ngêi lao ®«ng n©ng cao tay nghÒ vµ tr×nh ®é nghÒ nghiÖp ®Ó n©ng cao NSL§. Bëi v×, h×nh thøc tr¶ l¬ng nay g¾n tiÒn l- ¬ng víi kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc cña mçi ngêi. Tuy nhiên, hình thức trả lương này cũng có những nhược điểm như:: trả lương theo sản phẩm dễ làm người lao động chạy theo số lượng mà không chú ý tới chất lượng sản phẩm. Hay do có nhiều chế độ trả lương theo sản phẩm, nên khi sử dụng hình thức trả lương theo sản phẩm cần phải lùa ch ọn ch ế độ nào cho phù hợp. Để hình thức trả lương theo sản phẩm có hiệu quả thì c ần ph ải đảm b ảo được các điều kiện sau đây: *Phải xây dựng được các định mức có căn cứ khoa h ọc. Đây là đi ều ki ện r ất quan trọng làm cơ sở để tính toán đơn giá tiền lương, xây dựng kế hoạch quỹ lương và sử dụng hợp lý, có hiệu quả tiền lương của doanh nghiệp.Ph¶i x©y dùng ®îc c¸c ®Þnh møc cã c¨n cø khoa häc. §©y lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng lµm c¬ së ®Ó tÝnh to¸n ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, x©y dùng kÕ ho¹ch quü l¬ng vµ sö dông hîp lý, cã hiÖu qu¶ tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp. *Đảm bảo tổ chức và phục vụ tôt nơi làm việc: Tổ ch ức phục v ụ t ốt n ơi làm việc nhằm bảo đảm cho người lao động có thể hoàn thành và hoàn thành vượt
mức NSLĐ nhờ sụ giảm bớt thời gian tổn thất do phục vụ tổ chức và ph ục vụ kỹ thuật. §¶m b¶o tæ chøc vµ phôc vô t«t n¬i lµm viÖc: Tæ chøc phôc vô tèt n¬i lµm viÖc nh»m b¶o ®¶m cho ngêi lao ®éng cã thÓ hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc NSL§ nhê sô gi¶m bít thêi gian tæn thÊt do phôc vô tæ chøc vµ phôc vô kü thuËt. *Làm tốt công tác kiểm tra, nghiệm thu sản phẩm: Ki ểm ttra, nghi ệm thu s ản phẩm được sản xuất ra theo đúng chất lượng đã quy định tránh hiện t ượng ch ạy theo số lượng đơn thuần. Qua đó tiền lương được tính và trả đúng với kết quả thực tế. Lµm tèt c«ng t¸c kiÓm tra, nghiÖm thu s¶n phÈm: KiÓm ttra, nghiÖm thu s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra theo ®óng chÊt lîng ®· quy ®Þnh tr¸nh hiÖn tîng ch¹y theo sè lîng ®¬n thuÇn. Qua ®ã tiÒn l¬ng ®îc tÝnh vµ tr¶ ®óng víi kÕt qu¶ thùc tÕ. *Giáo dục tốt ý thức và trách nhiệm của người lao đ ộng đ ể h ọ vừa ph ấn đ ấu nâng cao NSLĐ, bảo đảm chất lượng sản phẩm, đồng th ời ti ết ki ệm v ật t ư, nguyên liệu và sử dụng hiệu quả nhất máy móc thiết bị và các trang b ị làm vi ệc khác. Gi¸o dôc tèt ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm cña ngêi lao ®éng ®Ó hä võa phÊn ®Êu n©ng cao NSL§, b¶o ®¶m chÊt lîng s¶n phÈm, ®ång thêi tiÕt kiÖm vËt t, nguyªn liÖu vµ sö dông hiÖu qu¶ nhÊt m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c trang bÞ lµm viÖc kh¸c. Hình thức trả lương theo sản phẩm gồm 6 ch ế độ: ch ế độ trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân, theo sản phẩm tập thể, theo sản phẩm gián tiếp, trả lương khoán, theo sản phẩm có thưởng và theo sản phẩm luỹ tiến. 3.2.1 Chế độ trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân Chế độ trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân là ch ế độ trả lương theo sản phẩm áp dụng đối với từng công nhân, trong đó tiền lương tỉ lệ thuận với lượng sản phẩm sản xuất ra và được nghiệm thu.
Chế độ này được áp dụng đối với những công nhân trực tiếp s ản xuất, công việc của họ có tính chất tương đối độc lập, có th ể định mức, ki ểm tra, nghiệm thu sản phẩm một cách cụ thể, riêng biệt. Tiền lương thực tế mà một công nhân nhận được trong kỳ đ ược tính nh ư sau: Lcn = ĐGcn * Q1 Trong đó: Lcn: tiền lương thực tế mà công nhân nhận được. ĐGcn: đơn giá tiền lương trả cho một đơn vị sản phẩm. QTT : sè lượng sản phẩm thực tế hoàn thành Tính đơn giá tiền lương: Đơn giá tiền lương là mức tiền lương dùng để trả cho ng ườilao đ ộng khi họ hoàn thành mọt đơn vị sản phẩm đã được kiểm tra và nghiệm thu. Đơn giá tiền lương được tính như sau: LCB ĐGcn = ----- Q0 Trong đó: ĐGcn: đơn giá tiền lương trả cho 1 đơn vị sản phẩm. LCB: lương cấp bậc công việc. Q0: mức sản lượng ca. Hoặc ĐGcn = LCB * T0 Trong đó: LCB: lương cấp bậc công việc theo đơn vị thời gian. T0: Mức thời gian hoàn thành một đơn vị sản phẩm.
Ưu điểm của chế độ trả lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân là d ễ dàng tính được tiền lương trực tiếp trong kỳ. Khuyến khích công nhân tích cực làm việc, tận dụng mọi thời gian lao động, nâng cao tay nghề để nâng cao NSLĐ, tăng tiền lương một cách trực tiếp. Bên cạnh những ưu điểm trên thì chế độ trả lương này cũng có nh ững nhược điểm như: dễ xảy ra tình trạng người lao động chỉ quan tâm đến số lượng mà Ýt chó ý quan tâm tới chất lượng sản phẩm. Nếu người lao động không có thái độ và ý thức làm việc tốt sẽ Ýt quan tâm đến ti ết ki ệm v ật t ư, nguyên vật liệu hay sử dụng có hiệu quả máy móc thiết bị. 3.2.2 Chế độ trả lương theo sản phẩm tập thể Chế độ trả lương theo sản phẩm tập thể là chế độ trả lương trong đó tiền lương được trả cho một nhóm người lao động theo khối lượng công việc thực tế mà họ đã đảm nhận và sau đó được phân chia tới từng người theo một phương pháp nhất định nào đó. Chế độ trả lương theo sản phẩm tập thể áp dụng cho những công việc đòi hỏi nhiều người cùng tham gia thực hiện mà công việc của mỗi cá nhân có liên quan đến nhau. ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái nhiÒu ngêi cïng tham gia thùc hiÖn mµ c«ng viÖc cña mçi c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn nhau. Tiền lương trả cho công nhân theo chế độ trả lương sản phẩm tập th ể được tính theo 2 phương pháp: phương pháp hệ số điều chỉnh và phương pháp giờ–hệ sè: *Phương pháp hệ số điều chỉnh: Ph¬ng ph¸p hÖ sè ®iÒu chØnh:
Bước 1: Tính đơn giá lương sản phẩm tập thể Nếu tổ hoàn thành nhiều sản phẩm trong kỳ, ta có: n ∑ Li i=1 ĐGtt = --------- Q0 Trong đó: ĐGtt: đơn giá lương sản phẩm tập thể. Li: mức lương cấp bậc của công nhân i. n: số công nhân trong tổ Q0 : mức sản lượng của cả tổ Nếu tổ hoàn thành một sản phẩm trong kỳ ta có: n ĐGtt = ∑ Li * Ti i=1 Trong đó: Li: lương cấp bậc công việc i. Ti: mức thời gian cho công việc thứ i. Bước 2: Tính tổng tiền lương thực tế của cả tổ LTT = ĐGtt * Q1 Trong đó: LTT: tiền lương thực tế cả tổ nhận được . Q1: sè lượng sản phẩm thực tế cả tổ hoàn thành . Bước 3: Tính tổng tiền lương cấp bậc của cả tổ + Tiền lương cấp bậc của công nhân i LCbi = (Li / T0) * T + Tổng tiền lương cấp bậc của cả tổ + Tæng tiÒn l¬ng cÊp bËc cña c¶ tæ
n LCB = ∑ LCbi i=1 Trong đó: LCbi: lương cấp bậc của công nhân i theo số giê làm việc thực tế. LCB: tổng tiền lương cấp bậc của cả tổ theo số giê làm việc thực tế T: số giê làm việc thực tế của công nhân i Bước 4: Xác định hệ số điều chỉnh (Hđc) L LTT Hđc = ------- LCB Bước 5: Tính tiền lương cho từng công nhân Tiền lương của từng công nhân được tính theo công thức : Li = LCBi * Hđc Trong đó: Li: lương thực tế công nhân i nhận được. LCBi: lưong cấp bậc của công nhân i theo số giê làm việc thực tế. *Phương pháp dùng giê – hệ sè : Ph¬ng ph¸p dïng giê – hÖ sè : Bước 1: Tính đơn giá lương sản phẩm tập thể n ∑ Li i=1 ĐGtt = ------- Q0 n hoặc ĐGtt = ∑ Li * Ti i=1 Bước 2: Tính tổng tiền lương thực tế của cả tổ