Luận văn: Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Xây lắp và Vật tư xây dựng

Chia sẻ: Hoang Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

175
lượt xem 74
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'luận văn: hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty xây lắp và vật tư xây dựng', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Xây lắp và Vật tư xây dựng

II Luận văn Hoàn thiện hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Xây lắp và Vật tư xây dựng
L IM U Trong nh ng năm g n ây, n n kinh t nư c ta có nhi u chuy n bi n do có s i m i cơ ch qu n lý kinh t t t p trung quan liêu bao c p sang cơ ch th trư ng có s i u ti t c a nhà nư c. Trư c s c nh tranh gay g t c a n n kinh t th trư ng, m i quan tâm l n nh t và là hàng u c a các Doanh nghi p là L i nhu n: L i nhu n quy t nh s t n t i hay không t n t i c a Doanh nghi p. T tình hình th c t , các Doanh nghi p ph i thư ng xuyên i u tra, tính toán, cân nh c la ch n phương án kinh doanh t i ưu sao cho v i chi phí b ra ít nh t nhưng em l i hi u qu kinh t cao nh t v i s n ph m có ch t lư ng cao. t ư c m c ích này òi h i các Doanh nghi p ph i quan tâm t i m i y u t nh hư ng t i s n ph m c a mình. H ch toán chi phí và tính giá thành s n ph m trong các Doanh nghi p s n xu t nói chung và trong Doanh nghi p kinh doanh xây l p nói riêng ã và ang là m tv n ư c nhi u nhà kinh doanh quan tâm. Chi phí s n xu t và giá thành s n ph m là hai ch tiêu quan tr ng trong b t kỳ Doanh nghi p nào, hai ch tiêu này luôn có m i quan h khăng khít và không tách r i nhau. Trong i u ki n n n kinh t hi n nay thì v n ti t ki m chi phí s n xu t và h giá thành s n ph m có ý nghĩa vô cùng to l n trong vi c nâng cao l i nhu n, tăng tích lu cho Doanh nghi p, nó là ti n m b o cho s t n t i, c ng c ch ng c a Doanh nghi p trong s c nh tranh gay g t c a n n kinh t th trư ng. làm t t công vi c này, òi h i các Doanh nghi p c n t ch c công tác t p h p chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m m t cách chính xác, k p th i, úng i tư ng, úng ch quy nh và úng phương pháp t ó có nh ng bi n pháp c th ti t ki m các kho n m c chi phí chi dùng cho s n xu t. Xu t phát t nh n th c trên và qua th i gian th c t p t i Công ty XL và VTXD 8 em th y r ng xây l p là m t trong nh ng ho t ng chính c a Công ty và hi n nay Công ty ang d n phát huy kh năng và ưu th c a mình trên th trư ng này. t ư c l i nhu n cao nh t v i chi phí b ra th p nh t, ng th i s n ph m xây l p t ch t lư ng cao thì vi c t ch c h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p t i Công ty ã ư c chú ý và c bi t coi tr ng. tài “Hoàn thi n h ch toán chi Vì nh ng lý do trên nên em ã l a ch n phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p t i Công ty Xây l p và V t tư xây d ng “làm lu n văn t t nghi p c a mình. N i dung c a lu n văn t t nghi p g m 3 ph n Ph n 1: Lý lu n chung v h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p trong n n kinh t th trư ng. Ph n 2: Th c tr ng h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p t i Công ty Xây l p và V t tư xây d ng 8. Ph n 3: M t s ki n ngh nh m hoàn thi n công tác qu n lý hach toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m Xây l p t i Công ty Xây l p và V t tư xây d ng 8. -1-
PH N I LÝ LU N CHUNG V H CH TOÁN CHI PHÍ S N XU T VÀ TÍNH GIÁ THÀNH S N PH M XÂY L P TRONG N N KINH T TH TRƯ NG. I - Chi phí s n xu t, giá thành s n ph m, yêu c u c a công tác qu n lý, nhi m v h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p trong doanh nghi p kinh doanh xây l p. 1. c i m c a ngành xây d ng cơ b n và s n ph m xây l p: Xây d ng cơ b n (XDCB) là ngành s n xu t v t ch t c l p có ch c năng tái s n xu t tài s n c nh cho n n kinh t qu c dân. Nó t o nên cơ s v t ch t cho xã h i, tăng ti m l c kinh t và qu c phòng c a t nư c. Hơn th n a, u tư XDCB g n li n v i vi c ng d ng các công ngh hi n i do ó góp ph n thúc y s phát tri n c a khoa h c k thu t i v i các ngành s n xu t v t ch t. Nó có tác ng m nh m t i hi u qu c a quá trình s n xu t kinh doanh. Vì v y, m t b ph n l n c a thu nh p qu c dân nói chung và qu tích lu nói riêng v i v n u tư, tài tr c a nư c ngoài ư c s d ng trong lĩnh v c XDCB. So v i các ngành s n xu t khác, XDCB có nh ng c i m kinh t k thu t c trưng, ư c th hi n r t rõ s n ph m xây l p và quá trình sáng t o ra s n ph m c a ngành. c i m c a s n ph m xây l p là có quy mô l n, k t c u ph c t p, th i gian s d ng lâu dài, có giá tr l n òi h i các nhà xây d ng ph i d oán trư c xu hư ng ti n b xã h i tránh b l c h u. Phong cách ki n trúc và ki u dáng m t s n ph m c n ph i phù h p v i văn hoá dân t c. Trên th c t , ã có không ít các công trình xây d ng tr thành bi u tư ng c a m t qu c gia như chùa M t c t Hà n i, tháp Ephen Pari... và do ó ch t lư ng c a các công trình xây d ng cũng ph i ư c c bi t chú ý. Nó không ch nh hư ng t i tu i th c a công trình và còn nh hư ng t i s an toàn cho ngư i s d ng. S n ph m xây l p mang tính t ng h p phát huy tác d ng v m t kinh t , chính tr , k toán, ngh thu t... Nó r t a d ng nhưng l i mang tính c l p, m i m t công trình ư c xây d ng theo m t thi t k , k thu t riêng, có giá tr d toán riêng và t i m t a i m nh t nh, nơi s n xu t ra s n ph m cũng ng th i là nơi sau này khi s n ph m hoàn thành ư c ưa vào s d ng và phát huy tác d ng. Nh ng c i m này có tác ng l n t i giá tr s n xu t ngành xây d ng. Quá trình t khi kh i công cho n khi hoàn thành công trình bàn giao và ưa vào s d ng thư ng kéo dài. Nó ph thu c quy mô và tính ch t ph c t p v k thu t c a t ng công trình. Quá trình thi công ư c chia thành nhi u giai o n, m i giai o n thi công l i chia thành nhi u công vi c khác nhau, các công vi c ch y u di n ra ngoài tr i ch u tác d ng r t l n c a các nhân t môi trư ng x u như mưa, n ng, lũ, l t... òi h i các nhà xây d ng ph i giám sát ch t ch nh ng bi n ng này h n ch n m c th p nh t nh ng nh hư ng x u c a nó. S n ph m xây d ng là s n ph m ơn chi c và ư c tiêu th theo cách riêng. Các s n ph m ư c coi như tiêu th trư c khi ư c xây d ng theo giá tr d toán hay giá tho thu n v i ch u tư (giá u th u) do ó tính ch t hàng hoá c a s n ph m xây l p không ư c th hi n rõ b i vì s n ph m xây l p là hàng hoá c bi t. 2. Chi phí s n xu t và các lo i chi phí s n xu t trong KD xây l p. a). Khái ni m Quá trình s n xu t là quá trình k t h p c a ba y u t : tư li u lao ng, i tư ng lao ng và s c lao ng ng th i cũng chính là quá trình tiêu hao c a b n -2-
thân các y u t trên. Như v y ti n hành s n xu t hàng hoá nhà s n xu t ph i b ra các chi phí v thù lao lao ng, tư li u lao ng và i tư ng lao ng. Chi phí s n xu t là bi u hi n b ng ti n c a toàn b hao phí lao ng v t hoá và hao phí lao ng s ng mà doanh nghi p xây l p ph i tiêu dùng trong m t kỳ th c hi n quá trình s n xu t s n ph m xây l p. Th c ch t chi phí là quá trình chuy n d ch v n, chuy n d ch các y u t s n xu t t o ra các công trình, h ng m c công trình nh t nh. C n phân bi t gi a chi phí và chi tiêu: Chi phí là bi u hi n b ng ti n c a toàn b hao phí v lao ng s ng và lao ng v t hoá c n thi t cho quá trình ho t ng s n xu t kinh doanh mà doanh nghi p ph i chi ra trong m t kỳ kinh doanh. T c là nó g n li n v i kh i lư ng s n ph m s n xu t ra trong kỳ. Còn chi tiêu là s gi m i ơn thu n c a các lo i v t tư, tài s n, ti n v n c a doanh nghi p b t k nó ư c dùng v i m c ích gì. b). Phân lo i chi phí s n xu t trong doanh nghi p kinh doanh xây l p. Trong doanh nghi p kinh doanh xây l p, các chi phí s n xu t bao g m nhi u lo i có tính ch t kinh t khác nhau, do ó yêu c u qu n lý i v i t ng lo i chi phí cũng khác nhau. Vi c qu n lý chi phí không th ch d a vào s li u ph n ánh t ng h p chi phí s n xu t mà còn ph i căn c vào t ng lo i chi phí riêng bi t ph c v và phân tích toàn b chi phí s n xu t ho c t ng y u t kinh t ban u c a chúng theo t ng công trình, h ng m c công trình, theo t ng nơi phát sinh chi phí và nơi ch u chi phí. Do ó òi h i ph i có s phân lo i chi phí s n xu t. Vi c phân lo i chi phí s n xu t m t cách khoa h c có ý nghĩa r t l n i v i công tác h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành công trình xây l p. Trên cơ s phân lo i chi phí s n xu t, căn c vào n i dung phát sinh chi phí, k toán ti n hành t p h p chi phí cho các i tư ng có liên quan. Bên c nh ó vi c phân lo i còn giúp doanh nghi p ki m tra, phân tích chi phí s n xu t trên doanh thu c a doanh nghi p, thúc y doanh nghi p không ng ng ti t ki m chi phí s n xu t, h giá thành s n ph m xây l p. Tuỳ theo yêu c u qu n lý, i tư ng cung c p thông tin, giác xem xét chi phí mà chi phí s n xu t ư c phân lo i theo nh ng cách sau: Phân lo i chi phí theo d toán. Trong xây d ng cơ b n giá tr d toán công trình có ý nghĩa trong su t quá trình s n xu t kinh doanh. l p d toán công trình ngư i ta phân lo i chi phí s n xu t thành các kho n sau: chi phí xây l p, chi phí mua s m, chi phí khác và chi phí d phòng. Cách phân lo i chi phí trên không nh ng có ý nghĩa v i k toán mà còn cung c p cho nhà qu n lý nh ng thông tin làm chu n m c ki m tra ti n thi công. Và d a vào ó ngư i ta bóc tách ra nh ng chi phí v t li u, nhân công, chi phí máy thi công. Do ó chúng ta có cách phân lo i th hai. Phân lo i theo kho n m c chi phí. Cách phân lo i này nh m tính giá thành s n ph m và phân tích cơ c u chi phí s n xu t trong giá thành s n ph m. Theo cách này chi phí s n xu t kinh doanh ư c chia thành ba kho n m c chính: chi phí nguyên v t li u tr c ti p, chi phí nhân công tr c ti p và chi phí s n xu t chung. Nhưng do c thù c a ngành xây d ng cơ b n có chi phí v máy thi công l n và ph c t p nên ba kho n m c trên ư c thay b ng b n kho n m c chi phí sau: - Chi phí nguyên v t li u tr c ti p: là t t c nh ng chi phí nguyên v t li u c u thành nên th c th công trình như v t li u chính (xi măng, thép, g ch, cát, á, -3-
s i...), v t li u ph (sơn, ph gia, c vít...), v t k t c u giá tr thi t b kèm theo v t ki n trúc (qu t thông gió, thi t b v sinh...) - Chi phí nhân công tr c ti p: Là toàn b ti n lương chính, ph c p và các kho n có tính ch t lương c a công nhân tr c ti p tham gia xây l p công trình (c công nhân trong và ngoài biên ch ). Nó bao g m ti n lương tr theo th i gian, tr theo s n ph m, làm thêm gi , ti n thư ng thư ng xuyên và vư t năng su t lao ng. Kho n m c này không bao g m kho n trích 19% BHXH, BHYT, KPC c a công nhân tr c ti p s n xu t, lương và các kho n trích theo lương c a công nhân gián ti p (Ban ch huy công trình). - Chi phí s d ng máy thi công: là các chi phí tr c ti p liên quan t i vi c s d ng máy hoàn thành s n ph m xây l p g m chi phí kh u hao máy móc thi t b , ti n thuê máy, ti n lương công nhân i u khi n máy thi công, chi phí v nhiên li u, ng l c dùng cho máy thi công. - Chi phí s n xu t chung bao g m: + Ti n lương nhân viên qu n lý i; Kho n trích theo lương như BHYT, BHXH, KPC ư c tính theo t l quy nh (19%) trên ti n lương ph i tr công nhân tr c ti p xây l p và nhân viên qu n lý i (thu c biên ch c a Doanh nghi p). + Chi phí nguyên v t li u s d ng cho vi c qu n lý s n xu t chung c a i. + Chi phí công c s n xu t ph c v thi công và qu n lý i. + Chi phí kh u hao TSC như nhà xư ng, thi t b dùng cho qu n lý i. + Chi phí d ch v mua ngoài như i n, nư c, i n tho i.... +Chi phí khác b ng ti n liên quan t i ho t ng c a i. Nh ng chi phí trong các kho n m c chi phí trên u thu c ph m vi chi phí ư c tính trong h p ng xây d ng c th . Phân lo i theo y u t chi phí: Phân lo i theo y u t chi phí giúp chúng ta gi ư c tính nguyên v n c a t ng y u t cũng như t ng kho n chi phí không k nó ư c phát sinh t âu, có quan h như th nào t i quá trình s n xu t. Vì v y h ch toán chi phí s n xu t có tác d ng l n i v i công tác k toán cũng như công tác qu n lý chi phí s n xu t kinh doanh. Doanh nghi p ph i b ra bao nhiêu và nh ng lo i chi phí nào, làm cơ s cho vi c l p d toán chi phí s n xu t kinh doanh kỳ sau, l p k ho ch tính toán nhu c u v t tư, v n lưu ng (như ti n m t). Theo cách phân lo i chi phí s n xu t kinh doanh theo y u t thì nh ng chi phí có tính ch t kinh t chung ư c x p chung vào m t y u t , không tính n nơi phát sinh chi phí và dùng vào m c ích gì trong quá trình s n xu t. i v i doanh nghi p xây d ng cơ b n, chi phí s n xu t g m các y u t sau: y u t nguyên v t li u, y u t công c , d ng c , y u t nhiên li u ng l c, y u t ti n lương và các kho n trích theo lương, y u t kh u hao TSC , y u t chi phí d ch v mua ngoài, y u t khác b ng ti n. Phân lo i theo lĩnh v c ho t ng kinh doanh Căn c vào vi c tham gia c a các chi phí vào ho t ng kinh doanh, toàn b chi phí ư c chia làm ba lo i: chi phí s n xu t kinh doanh, chi phí ho t ng tài chính, chi phí b t thư ng. Cách phân lo i này giúp cho vi c phân nh chi phí ư c chính xác, ph c v cho vi c tính giá thành, xác nh chi phí và k t qu t ng lo i ho t ng kinh doanh úng n cũng như vi c l p báo cáo tài chính nhanh chóng, k p th i Phân lo i theo cách ng x c a chi phí -4-
Nh m m c ích áp ng yêu c u l p k ho ch ki m soát và ch ng i u ti t chi phí c a nhà qu n tr doanh nghi p, phân lo i theo cách ng x nghĩa là khi mc ho t ng bi n ng thì chi phí s bi n ng như th nào. Khi m c ho t ng kinh doanh thay i, các nhà qu n tr doanh nghi p c n th y trư c chi phí s bi n ng như th nào, bi n ng bao nhiêu và lo i nào bi n ng tương ng v i bi n ng c a m c ho t ng. Theo cách phân lo i này t ng chi phí c a doanh nghi p bao g m hai lo i chi phí: bi n phí và nh phí. Ngoài hai cách phân lo i trên ngư i ta còn có m t s cách phân lo i khác như sau: - Chi phí s n xu t và ngoài s n xu t - Chi phí tr c ti p và chi phí gián ti p - Chi phí ki m soát ư c và chi phí không ki m soát ư c - Chi phí theo th i kỳ và chi phí s n ph m Tóm l i, m i cách phân lo i chi phí s n xu t có ý nghĩa riêng ph c v cho t ng yêu c u qu n lý và t ng i tư ng cung c p thông tin c th . Nhưng chúng luôn b sung cho nhau nh m qu n lý hi u qu nh t v toàn b chi phí s n xu t phát sinh trong ph m vi toàn doanh nghi p trong t ng th i kỳ nh t nh. 3. Giá thành s n ph m xây l p và các lo i giá thành s n ph m xây l p. a - Giá thành s n ph m xây l p. xây d ng m t công trình hay m t h ng m c công trình thì doanh nghi p kinh doanh xây l p ph i u tư vào quá trình s n xu t thi công m t lư ng chi phí nh t nh. Nh ng chi phí s n xu t mà doanh nghi p chi ra trong m t quá trình thi công ó s tham gia c u thành nên giá thành s n ph m xây l p hoàn thành c a quá trình ó. Như v y, giá thành s n ph m xây l p là toàn b chi phí s n xu t (bao g m chi phí nguyên v t li u tr c ti p, chi phí nhân công tr c ti p, chi phí máy thi công và chi phí s n xu t chung) tính cho t ng công trình, h ng m c công trình hay kh i lư ng xây l p hoàn thành n giai o n qui ư c ã hoàn thành, nghi m thu, bàn giao và ư c ch p nh n thanh toán. Khác v i doanh nghi p s n xu t công nghi p, ngư i ta có th tính toán giá thành cho m t lo t s n ph m ư c s n xu t ra trong th i kỳ và giá thành ơn v c a s n ph m, ó là m t trong nh ng cơ s quan tr ng xác nh giá bán doanh nghi p kinh doanh xây l p, giá thành s n ph m xây l p mang tính ch t cá bi t. M i công trình, h ng m c công trình hay kh i lư ng xây l p sau khi ã hoàn thành u có m t giá thành riêng. Hơn n a, khi nh n th u m t công trình xây d ng thì rõ ràng là giá bán (giá nh n th u ho c giá trúng th u) ã có ngay trư c khi thi công công trình. Như v y, giá bán có trư c khi xác nh ư c giá thành th c t c a công trình. Do ó, giá thành th c t c a công trình ó ch quy t nh t i l i nhu n c a doanh nghi p t ư c do thi công công trình ó mà thôi. Tuy v y, trong i u ki n hi n nay, a d ng hoá ho t ng s n xu t kinh doanh, ư c s cho phép c a Nhà nư c m t s doanh nghi p kinh doanh xây l p ã linh ho t, ch ng xây d ng m t s công trình (ch y u là công trình như nhà , văn phòng, c a hàng...) sau ó bán l i cho các i tư ng có nhu c u s d ng v i giá bán h p lý thì giá thành s n ph m xây l p cũng là m t nhân t quan tr ng xác nh giá bán. -5-
Trư c ây ngư i ta quan ni m r ng giá thành s n ph m là toàn b giá tr chi phí s n xu t tính theo s lư ng và lo i s n ph m ã hoàn thành. Như v y, giá thành s không ph n ánh úng n b n ch t c a nó và ít nhi u mang tính ch t ch quan b i vì: - Tính vào giá thành m t s kho n m c chi phí mà th c ch t là thu nh p thu n tuý c a xã h i như: BHXH, các kho n trích n p cho cơ quan c p trên, thu v n, thu tài nguyên... - M t s kho n m c chi phí gián ti p ư c phân b vào giá thành c a t ng lo i s n ph m hay t ng s n ph m theo các tiêu th c phù h p. Vi c phân b này mang tính ch quan. b - Phân bi t khái ni m chi phí s n xu t và giá thành s n ph m xây l p. Chi phí s n xu t và giá thành s n ph m xây l p là hai m t bi u hi n c a quá trình s n xu t ch t o s n ph m có m i quan h ch t ch v i nhau nhưng chúng l i khác nhau v ph m vi, gi i h n và n i dung. Chi phí s n xu t ch tính nh ng chi phí s n xu t phát sinh trong m t th i kỳ nh t nh (tháng, quí, năm) còn giá thành l i liên quan n chi phí c a kh i lư ng xây l p d dang kỳ trư c chuy n sang nhưng l i không bao g m chi phí th c t c a kh i lư ng xây l p d dang cu i kỳ. - Chi phí s n xu t ư c t p h p theo t ng th i kỳ nh t nh, còn giá thành s n ph m xây l p là chi phí s n xu t ư c tính cho m t công trình, h ng m c công trình hay kh i lư ng xây l p hoàn thành. Tuy nhiên, gi a chi phí s n xu t và giá thành s n ph m xây l p l i có nh ng i m gi ng nhau: chúng u là chi phí ph n ánh lao ng s ng và lao ng v t hoá mà doanh nghi p chi ra trong quá trình s n xu t. Giá thành s n ph m xây l p và chi phí s n xu t c a công tác xây l p ch th ng nh t v m t lư ng trong trư ng h p: khi i tư ng t p h p chi phí s n xu t và i tư ng tính giá thành là m t công trình, h ng m c công trình ư c hoàn thành trong kỳ tính giá thành ho c kh i lư ng xây l p d dang u kỳ và cu i kỳ b ng nhau. c - B n ch t, ch c năng c a giá thành s n ph m xây l p. Chi phí s n xu t, ch t o s n ph m xây l p luôn ư c th hi n m t nh tính và nh lư ng. M t nh tính c a chi phí ó là các y u t chi phí hi n v t hay b ng ti n tiêu hao trong quá trình s n xu t xây d ng công trình, h ng m c công trình. M t nh lư ng c a chi phí th hi n m c tiêu hao c th c a t ng lo i chi phí tham gia vào quá trình s n xu t, ch t o s n ph m xây l p c u thành nên th c th công trình hoàn thành, bi u hi n b ng thư c o t ng quát là thư c o giá tr . M c ích s n xu t kinh doanh hay nói cách khác m c ích b chi phí c a Doanh nghi p là t o nên nh ng giá tr s d ng nh t nh áp ng yêu c u tiêu dùng c a xã h i. Trong i u ki n n n kinh t th trư ng, các Doanh nghi p nói chung và các Doanh nghi p xây l p nói riêng luôn quan tâm t i hi u qu chi phí b ra, v i chi phí b ra ít nh t nhưng thu ư c l i nhu n t i a. Trong h th ng các ch tiêu kinh t ph c v cho công tác qu n lý, giá thành s n ph m là ch tiêu tho mãn áp ng ư c n i dung thông tin trên. Giá thành s n ph m luôn luôn ch a hai m t khác nhau v n có bên trong c a nó là chi phí s n xu t ã chi ra và lư ng giá tr s d ng thu h i ư c c u thành trong kh i lư ng s n ph m xây d ng cơ b n hoàn thành. Như v y, b n ch t c a giá thành s n ph m là k t qu s chuy n d ch giá tr c a các y u t chi phí vào s n ph m xây l p, công vi c lao v hoàn thành. -6-
Giá thành s n ph m có hai ch c năng ch y u là: Ch c năng thư c o bù p chi phí và ch c năng l p giá. Toàn b chi phí mà doanh nghi p chi ra hoàn thành m t kh i lư ng công tác xây l p, m t công trình, h ng m c công trình ph i ư c bù p b ng chính s ti n thu v do quy t toán công trình, h ng m c công trình và kh i lư ng công tác xây l p ó. Vi c bù p chi phí u vào ó ch có th m b o ư c quá trình tái s n xu t gi n ơn. M c ích s n xu t và nguyên t c kinh doanh trong cơ ch th trư ng òi h i các nhà doanh nghi p ph i trang tr i, bù p ư c chi phí u vào ng th i có l i nhu n. Trong i u ki n hi n nay, giá bán s n ph m xây l p là giá nh n th u. Do ó giá nh n th u xây l p bi u hi n giá tr công trình, h ng m c công trình... ph i ư c d a trên cơ s giá thành d toán. Thông qua giá bán s n ph m xây l p mà ánh giá m c bù p chi phí và hi u qu c a chi phí. d - Các lo i giá thành s n ph m trong doanh nghi p kinh doanh xây l p. áp ng yêu c u c a qu n lý trong quá trình s n xu t cũng như tiêu th s n ph m, xác nh giá thành c a s n ph m là vi c làm c n thi t và cũng có ý nghĩa th c ti n cao. Tuy nhiên yêu c u c a qu n lý t i nh ng th i i m và ph m vi khác nhau s khác nhau. Do v y, vi c phân lo i giá thành s là cơ s các nhà qu n tr doanh nghi p xác nh giá thành s n ph m. Giá thành d toán S n ph m c a ngành xây d ng có c i m là có giá tr l n, th i gian thi công dài và mang tính ch t ơn chi c, k t c u ph c t p, quy mô l n. Do ó, m i giai o n thi t k có m t d toán tương ng v i m c chính xác và c th khác nhau phù h p v i n i dung c a m i giai o n thi t k . Căn c vào giá tr d toán c a t ng công trình, h ng m c công trình, chúng ta có th xác nh ư c giá thành d toán. Giá thành d toán là t ng s chi phí d toán hoàn thành m t kh i lư ng s n ph m xây l p nh t nh. Giá d toán ư c xác nh trên cơ s các nh m c chi phí theo thi t k ư c duy t và khung giá quy nh áp d ng trong lĩnh v c XDCB do các c p có th m quy n ban hành. K t năm 1999 theo ch m i do có s thay i c a thu GTGT nên giá thành d toán ư c tính theo công th c: Z d toán = T + C + TL - T: Chi phí tr c ti p (v t li u, nhân công, máy) Trong ó: - C: chi phí chung - TL: Thu nh p ch u thu tính trư c M t khác, ơn giá v v t li u, nhân công, máy c a các cơ quan có th m quy n ban hành và d a trên m t b ng giá c th trư ng. Chính vì v y Z d toán không theo sát ư c s bi n ng th c t , không ph n ánh ư c th c ch t giá tr công trình. Do v y Doanh nghi p ph i l p giá thành k ho ch d ki n ch tiêu h giá thành. Giá thành k ho ch: Là giá thành ư c xây d ng t nh ng i u ki n c th c a Doanh nghi p trên cơ s ph n u h giá thành d toán b ng các bi n pháp qu n lý k thu t và t ch c thi công, các nh m c và ơn giá áp d ng trong Doanh nghi p xây l p. Z k ho ch = Z d toán - M c h Z d toán Giá thành th c t : -7-
Ph n ánh toàn b các chi phí th c t hoàn thành, bàn giao kh i lư ng công tác xây l p mà Doanh nghi p ã nh n th u. Giá thành này bao g m các kho n chi phí theo nh m c, vư t nh m c và các kho n chi phí phát sinh không có nh m c (như chi phí phát sinh do thi t h i v s n ph m h ng, thi t h i v ng ng s n xu t...). Nó ư c xác nh theo s li u k toán cung c p. Giá thành th c t là các kho n chi phí th c t theo kho n m c quy nh th ng nh t cho phép tính vào giá thành. Nó ư c xác nh vào cu i kỳ kinh doanh. Vi c so sánh giá th c t v i giá d toán cho phép ánh giá trình qu n lý và s d ng chi phí c a Doanh nghi p xây l p này so v i Doanh nghi p xây l p khác. N u so sánh giá th c t v i giá k ho ch, ta có th ánh giá hi u qu c a ho t ng s n xu t kinh doanh c a Doanh nghi p xây l p trong i u ki n c th v cơ s v t ch t và trình qu n lý. T ó ưa ra nh ng ý ki n óng góp cho các nhà qu n tr Doanh nghi p trong vi c nâng cao hi u qu s n xu t kinh doanh. Hi n nay trong lĩnh v c kinh doanh xây l p giá thành th c t ư c báo cáo theo hai ch tiêu: - Giá thành th c t kh i lư ng công tác xây l p: là toàn b chi phí b ra ti n hành s n xu t m t kh i lư ng công tác xây l p nh t nh trong m t th i kỳ nh t nh, thư ng là m t quý. Ch tiêu này ư c xác nh vào th i kỳ ó và có tác d ng ph n nh k p th i m c giá thành trong thi công có bi n pháp gi m chi phí, h giá thành. - Giá thành th c t công trình, h ng m c công trình hoàn thành: Bao g m toàn b chi phí th c t b ra ti n hành thi công công trình, h ng m c công trình t khi kh i công n khi hoàn thành, bàn giao cho ơn v ch u tư. Ngoài ra s n ph m xây l p còn có các lo i giá thành sau: + Giá u th u xây l p: Là m t lo i giá thành d toán mà ch u tư ưa ra các ơn v xây l p làm căn c xác nh giá u th u c a mình v i nguyên t c giá u th u công tác xây l p nh hơn ho c b ng giá d toán, áp ng m c ích ti t ki m ngu n v n u tư. + Giá h p ng xây l p: Là lo i giá thành d toán xây l p ghi trong h p ng kinh t ư c ký k t gi a ơn v xây l p và ch u tư sau khi tho thu n giao nh n th u. V nguyên t c giá h p ng xây l p ph i nh hơn ho c b ng giá u th u công tác xây l p. V vi c áp d ng hai lo i giá nêu trên là y u t quan tr ng trong vi c hoàn thi n cơ ch qu n lý kinh t trong xây d ng. Nó th hi n tính c nh tranh lành m nh gi a các ơn v xây l p trong cơ ch th trư ng. Ngoài ra các ơn v xây l p còn có th t o th ch ng trong vi c nh giá s n ph m cũng như t ch c s n xu t kinh doanh. ó là y u t cơ b n phát tri n ho t ng c a các ơn v này. 4. M i quan h gi a chi phí và giá thành: Ho t ng xây l p là s th ng nh t hai m t c a m t quá trình. Như v y có th th y chi phí s n xu t và giá thành s n ph m có m i quan h ch t ch và có s c l p tương i v i nhau. Chi phí th hi n hao phí s n xu t còn giá thành th hi n k t qu c a qúa trình s n xu t. V m t ch t: Chúng u bao g m các hao phí v lao ng s ng và lao ng v t hoá mà Doanh nghi p ph i b ra trong qúa trình thi công xây l p. V m t lư ng: Chi phí s n xu t ph n ánh hao phí trong m t th i kỳ nh t nh, giá thành s n ph m ch ph n ánh nh ng hao phí liên quan t i kh i lư ng công vi c hoàn thành, ư c bàn giao, ư c nghi m thu. Giá thành s n ph m không bao -8-
g m chi phí s n xu t d dang cu i kỳ, chi phí không liên quan n ho t ng s n xu t, chi phí th c t phát sinh ch phân b , nhưng l i bao g m chi phí s n xu t d dang u kỳ, chi phí th c t chưa phát sinh nhưng ư c tính trư c trong kỳ và chi phí phát sinh trong kỳ trư c nhưng phân b cho kỳ này. Trong k toán t p h p chi phí s n xu t t o cơ s cho vi c tính giá thành s n ph m. ây là hai bư c công vi c liên ti p g n bó h u cơ v i nhau, n u t m tính giá thành xây l p theo i m d ng k thu t h p lý ư c th hi n qua sơ sau: A B C D AB: Chi phí s n xu t d dang u kỳ BD: Chi phí s n xu t phát sinh trong kỳ AC: T ng giá thành s n ph m CD: Chi phí s n xu t d dang cu i kỳ T ng giá Chi phí s n xu t Chi phí s n xu t Chi phí s n xu t s n ph m = + - d dang cu i kỳ thành d dang phát sinh xây l p u kỳ trong kỳ Như v y giá thành s n ph m là m t ph m trù c a s n xu t hàng hoá, ph n ánh giá tr th c c a các kho n hao phí s n xu t. M i cách tính ch quan, không ph n nh úng các y u t giá tr trong giá thành u có th d n n vi c phá v m i quan h hàng hoá ti n t , không xác nh ư c hi u qu kinh doanh và không th c hi n ư c tái s n xu t gi n ơn và tái s n xu t m r ng. 5 . Yêu c u qu n lý chi phí s n xu t và tính Z s n ph m xây l p: Do c thù ngành XDCB và c a s n ph m xây d ng cho nên vi c qu n lý v u tư và xây d ng là quá trình khó khăn, ph c t p, nh t là t khi chuy n t n n kinh t t p trung sang n n kinh t th trư ng. Vi c qu n lý thi công nói chung và qu n lý chi phí và tính giá thành s n ph m nói riêng ph i h t s c ch t ch . i v i s n ph m xây l p trư c khi thi công nh t thi t ph i l p d toán (d toán thi t k , d toán thi công). Trong quá trình s n xu t ph i thư ng xuyên i chi u v i d toán k p th i phát hi n nh ng sai l ch. Có th nói d toán ư c dùng làm thư c o áng giá các ho t ng. Do ph i thi công ngoài tr i nên công tác qu n lý vi c s d ng tài s n, v t tư, thi t b r t ph c t p, hơn n a do nh hư ng th i ti t nên vi c hao h t, m t mát là khó tránh kh i. i u này òi h i tinh th n trách nhi m cao c a ngư i s d ng lao ng và yêu c u ngư i qu n lý ph i có bi n pháp qu n lý thích h p. S n ph m có giá tr l n, nhu c u v v n l n mà trong thi công không ph i lúc nào cũng có s n, do ó ph i s d ng h p lý và ti t ki m trong khi v n b o m ch t lư ng công trình theo úng d toán thi t k , yêu c u m b o công trình. Tính ch t ph c t p c a ho t ng òi h i công tác qu n lý ph i xác nh rõ t ng bư c công vi c tránh s ch ng chéo các ch c năng gây t n kém v ngư i và c a. Ngư i qu n lý c n phân nh rõ ch c năng trách nhi m cho t ng b ph n, th m chí t ng cá nhân giúp cho ho t ng ti n hành trôi ch y. -9-
6 - Nhi m v h ch toán chi phí s n xu t và tính Z s n ph m xây l p: a - Vai trò c a k toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m: K toán nói chung và k toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m nói riêng là m t công c qu n lý kinh t , ph c v cho ho t ng qu n lý giám sát b ng vi c th c hi n quan sát o lư ng, tính toán ghi chép các ho t ng s n xu t kinh doanh. K toán là phương pháp o lư ng và thông tin c a nh ng ngư i có liên quan, c bi t là các nhà qu n lý. K toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m cung c p nh ng thông tin sinh ng v s tu n hoàn c a tài s n, toàn b b c tranh c a quá trình s n xu t t khâu u tiên cung c p nguyên v t li u (v t tư) cho n khâu cu i là t p h p chi phí và tính giá thành u ư c ph n ánh th t y và sinh ng qua thông tin k toán. Thông tin k toán mang tính ch t hai m t là chi phí và k t qu . Nh ó mà ngư i ta xác nh ư c hi u qu c a m t th i kỳ kinh doanh và tình hình tài chính c a Doanh nghi p. Nó có ý nghĩa r t l n i v i vi c ng d ng h ch toán kinh doanh v i n i dung cơ b n là c l p v tài chính l y thu bù chi. Hơn n a thông tin k toán có hai c trưng cơ b n là thông tin và ki m tra. Thông tin v ho t ng ng th i ki m tra v ti n , ơn giá, nh m c s d ng lao ng, v t tư hay d toán chi phí. Ví d như: Thông tin k toán trong s k toán chi ti t v t tư cung c p cho nhà qu n lý m c v t tư ã tiêu hao ng th i cho phép ki m tra xem m c s d ng như th ã kh p v i d toán hay không? Hay nói cách khác vi c s d ng có lãng phí không? M t trong các bí quy t giúp các nhà qu n lý kinh t thành công trong vi c l a ch n và ra các quy t nh kinh doanh chính xác là s d ng thông tin do k toán cung c p. Theo quan i m truy n th ng xưa nay ngư i ta thư ng so sánh gi a giá bán và giá thành c a s n ph m. Trong ó nhân t giá bán không do Doanh nghi p nh o t mà ph thu c vào quan h cung c u trên th trư ng (tr m t hàng c quy n). B i v y các ho t ng kinh doanh, các thương v nào ó có m c l i nhu n cao theo cách so sánh trên th trư ng không ư c tính n, th m chí còn b lo i b . Các nhà qu n lý do v y thư ng ra quy t nh trên cơ s giá thành do k toán cung c p mà chi phí l i là cơ s t o nên ch tiêu giá thành s n ph m. Vì v y vi c h ch toán chính xác chi phí s n xu t và giá thành s n ph m có ý nghĩa r t l n i v i Doanh nghi p, n u không ư c tính úng tính chi phí s n xu t vào giá thành s có th d n n các quy t nh kinh doanh sai l m làm Doanh nghi p ch ng nh ng b l m t th i cơ kinh doanh mà còn có th i n phá s n. ng th i th c hi n t t công tác k toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m còn là cơ s th c hi n giám c các ho t ng, phát hi n và kh c ph c k p th i các t n t i, phát hi n ti m năng m i m b o cho Doanh nghi p t n t i và phát tri n trong cơ ch t h ch toán kinh doanh trong n n kinh t th trư ng nư c ta. Hơn n a, XDCB là nghành s n xu t t o cơ s v t ch t k thu t cho n n kinh t qu c dân, hàng năm chi m 30% v n u tư c a c nư c. S n ph m c a ngành là nh ng công trình có giá tr l n, th i gian s d ng lâu dài nên có ý nghĩa kinh t quan tr ng. Hi n nay kh i lư ng công vi c XDCB c a ngành tăng nhanh và song song v i nó là v n u tư XDCB cũng tăng nhanh. Vì v y vi c h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p càng tr nên có ý nghĩa quan tr ng góp ph n c l c vào vi c qu n lý, s d ng v n m t cách có hi u qu , kh c ph c tình tr ng lãng phí, th t thoát v n trong i u ki n s n xu t kinh doanh xây l p qua nhi u khâu. Có th nói h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m v n ã là - 10 -
m t ph n hành cơ b n trong công tác k toán l i càng có ý nghĩa quan tr ng i v i Doanh nghi p xây l p và xã h i. Bên c nh ó nó cũng là cơ s Nhà nư c ki m soát v n u tư XDCB và thu thu . b - Nhi m v c a công tác k toán chi phí s n xu t và tính Z s n ph m: th c hi n ư c m c tiêu ph n u ti t ki m chi phí s n xu t h giá thành s n ph m thì ơn v kinh doanh xây l p ph i s d ng vào s n xu t nhi u bi n pháp khác nhau. ng trên giác qu n lý, c n ph i bi t ngu n g c hay con ư ng hình thành c a nó, n i dung c u thành c a giá thành, t ó bi t ư c nguyên nhân cơ b n nào, nh ng nhân t c th nào ã làm tăng ho c gi m giá thành và ch có trên cơ s ó, ngư i qu n lý m i ra ư c bi n pháp c n thi t h n ch lo i tr nh hư ng c a nhân t tiêu c c tác ng nên và phát huy ư c mc nh hư ng c a các nhân t tích c c, khai thác kh năng, ti m năng trong vi c qu n lý, s d ng ngu n v t tư, lao ng và ti n v n. M t trong nh ng bi n pháp quan tr ng và không th thi u ư c, ph i k n bi n pháp qu n lý công c k toán. B i v y ph i tính úng, tính chi phí s n xu t vào giá thành m i m b o phát huy công d ng c a công tác k toán trong qu n lý s n xu t. Do ó nhi m v ch y u c a công tác k toán h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p là: xác nh chính xác i tư ng t p h p chi phí s n xu t và i tư ng tính giá thành phù h p v i i u ki n th c t c a Doanh nghi p, tho mãn yêu c u qu n lý t ra, v n d ng phương pháp h ch toán chi phí s n xu t và phương pháp tính giá thành m t cách khoa h c, h p lý. m b o cung c p m t cách k p th i, chính xác, y các s li u c n thi t cho công tác qu n lý c th là: - Ph n nh y , chính xác, k p th i toàn b chi phí th c t phát sinh cho t ng i tư ng. - Ki m tra tình hình chi phí v v t tư, lao ng, chi phí s d ng máy thi công và các chi phí khác, phát hi n k p th i các kho n chênh l ch so v i nh m c, các chi phí khác ngoài k ho ch, các kho n thi t h i m t mát hư h ng... trong s n xu t t ó xu t các bi n pháp ngăn ch n và kh c ph c k p th i. - Th c hi n phân tích tình hình th c hi n d toán chi phí s n xu t có nh ng ki n ngh cho các nhà qu n tr Doanh nghi p ra các quy t nh phù h p. - T ch c t p h p phân b t ng l ai chi phí s n xu t theo úng i tư ng h ch toán chi phí s n xu t ã xác nh b ng phương pháp thích h p, xác nh úng giá tr s n ph m d dang cu i kỳ. - V n d ng phương pháp tính giá thành thích h p tính giá thành theo i tư ng thích h p, tính úng theo các kho n m c ã quy nh và kỳ tính giá thành ã xác nh. - Th c hi n phân tích tình hình th c hi n giá thành và k ho ch h giá thành s n ph m, k p th i có nh ng bi n pháp tích c c ph n u không ng ng ti t ki m chi phí s n xu t và h giá thành s n ph m. II. i tư ng và phương pháp h ch toán chi phí s n xu t trong Doanh nghi p kinh doanh xây l p: 1. i tư ng h ch toán chi phí s n xu t và căn c xác nh i tư ng h ch toán: Trong công tác h ch toán chi phí s n xu t và tính giá thành s n ph m xây l p có th nói xác nh úng n i tư ng h ch toán chi phí s n xu t v a là công vi c u tiên v a là công vi c có tính ch t nh lư ng cho toàn b khâu k toán này. - 11 -
B i vì, căn c vào i tư ng h ch toán chi phí s n xu t ã xác nh, k toán ti n hành h ch toán chi phí s n xu t cho các i tư ng có liên quan, xác nh phương pháp h ch toán chi phí s n xu t m t cách h p lý, ng th i cung c p s li u tính giá thành s n ph m chính xác, k p th i. i tư ng h ch toán chi phí s n xu t trong kinh doanh xây l p là ph m vi gi i h n trong công tác t p h p chi phí s n xu t s n ph m xây l p, nh m ph c v cho vi c thông tin ki m tra chi phí và tính giá thành s n ph m. Gi i h n t p h p chi phí có th là nơi phát sinh chi phí, có th là i tư ng ch u chi phí. Th c ch t c a vi c xác nh i tư ng t p h p chi phí là xác nh nơi phát sinh chi phí và i tư ng ch u chi phí. Căn c xác nh i tư ng ch u chi phí: - c i m qui trình công ngh s n xu t: s n xu t gi n ơn hay ph c t p, liên t c hay song song. Trong s n xu t gi n ơn, s n ph m cu i cùng nh n ư c do quá trình ch bi n liên t c v t li u. i tư ng t p h p chi phí có th là s n ph m hoàn thành hay toàn b quá trình s n xu t. N u tính ch t s n xu t ph c t p, s n ph m t ư c qua nhi u bư c ch bi n, i tư ng h ch toán chi phí có th là s n ph m, nhóm s n ph m ho c các giai o n công ngh Lo i hình s n xu t ơn chi c, s n xu t hàng lo t: i v i lo i hình s n xu t ơn chi c i tư ng t p h p chi phí s n xu t là t ng s n ph m còn v i s n xu t hàng lo t ư c t p h p riêng theo t ng lô s n ph m. - c i m t ch c s n xu t: N u quá trình s n xu t ư c t ch c theo t ng ơn v thi công (các i xây d ng, t xây d ng) chi phí s n xu t có th ư c h ch toán theo t ng ơn v . N u không có vi c phân chia các b ph n thi công, i tư ng h ch toán chi phí có th là i tư ng ch u phí. - Yêu c u h ch toán chi phí và trình t ch c h ch toán chi phí. D a trên cơ s trình và yêu c u qu n lý, k toán ti n hành xác nh i tư ng h ch toán chi phí s n xu t.V i trình qu n lý cao i tư ng h ch toán chi phí ư c nhìn nh n dư i nhi u góc khác nhau. Do ó có th chi ti t i tư ng h ch toán chi phí và nâng cao ch t lư ng thông tin k toán. Ngư c l i, v i trình qu n lý th p hơn, i tư ng h ch toán có th b h n ch và thu h p. i u ó nh hư ng không t t t i v n cung c p thông tin k toán. Trong s n xu t kinh doanh xây l p, v i tính ch t ph c t p c a qui trình công ngh và lo i hình s n xu t ơn chi c quá trình s n xu t thư ng ư c phân chia thành khu v c, b ph n thi công các h ng m c khác nhau. Trong ó m i b ph n có phương án t ch c khác nhau, m i h ng m c công trình có thi t k , c u t o v t ch t và giá thành d toán riêng. Do v y, tuỳ vào t ng công trình c th , trình qu n lý c a t ng doanh nghi p nh t nh, i tư ng h ch toán chi phí s n xu t s n ph m xây l p có th là h ng m c công trình, ơn t hàng, giai o n công vi c hoàn thành, b ph n thi công. Th c t các ơn v xây l p ch y u t p h p chi phí theo công trình, h ng m c công trình, ơn t hàng. Xác nh úng i tư ng h ch toán chi phí phù h p v i th c t s n xu t kinh doanh c a ơn v có ý nghĩa r t l n giúp k toán chi phí t ch c h p lý t khâu h ch toán ban u, t ch c tài kho n và s sách chi ti t, t ch c h ch toán theo úng i tư ng xác nh. Các phương pháp h ch toán chi phí s n xu t. - 12 -
Khái ni m: Phương pháp h ch toán chi phí s n xu t là m t ho c m t h th ng các phương pháp ư c s d ng t p h p và phân lo i các chi phí s n xu t phát sinh trong gi i h n i tư ng h ch toán chi phí. Nói cách khác, phương pháp h ch toán chi phí ư c hình thành trong s ph thu c v i i tư ng h ch toán chi phí. V i m i i tư ng c th , k toán s xác nh phương pháp h ch toán thích h p. Trong ơn v xây d ng các phương pháp h ch toán chi phí s n xu t thư ng ư c s d ng bao g m: - Phương pháp h ch toán theo công trình và h ng m c công trình: Phương pháp này ư c s d ng khi i tư ng h ch toán chi phí c a doanh nghi p là toàn b công trình hay t ng h ng m c công trình. Hàng tháng chi phí s n xu t phát sinh liên quan t i công trình nào, k toán t p h p chi phí phát sinh cho công trình, h ng m c công trình ó theo phương pháp tr c ti p ho c gián ti p. - Phương pháp h ch toán chi phí s n xu t theo ơn t hàng: Trư ng h p doanh nghi p xác nh i tư ng t p h p chi phí là ơn t hàng riêng bi t, các chi phí phát sinh liên quan t i ơn t hàng nào s ư c phân b cho ơn t hàng ó. Khi ơn t hàng hoàn thành t ng s chi phí phát sinh theo ơn t hàng k t khi kh i công n khi hoàn thành là giá thành th c t c a ơn t hàng ó. - Phương pháp h ch toán chi phí theo kh i lư ng công vi c hoàn thành: Theo phương pháp này toàn b chi phí phát sinh trong kỳ ư c t p h p cho i tư ng ch u phí. Giá thành th c t c a kh i lư ng công tác xây l p hoàn thành là toàn b chi phí b ra trong giai o n thi công kh i lư ng công tác xây l p ó. - Phương pháp h ch toán chi phí s n xu t theo ơn v ho c theo khu v c thi công: Phương pháp này ư c áp d ng khi i tư ng h ch toán chi phí c a Doanh nghi p xây l p là các b ph n, khu v c thi công. Theo phương pháp này, các chi phí phát sinh trong ph m vi các b ph n, khu v c thi công ư c t p h p cho các i tư ng ch u phí như công trình, h ng m c công trình... Cu i tháng t ng s chi phí phát sinh t ng ơn v ch ư c so sánh v i d toán xác nh k t qu h ch toán kinh t n i b . Khi các công trình, h ng m c công trình hoàn thành, k toán ti n hành tính giá b ng các phương pháp thích h p. Cho dù các doanh nghi p xây l p áp d ng các phương pháp h ch toán chi phí nào, trên th c t , có m t s chi phí phát sinh có liên quan n nhi u i tư ng. Do v y, nhi m v c a k toán chi phí s n xu t không ch là t p h p tr c ti p chi phí liên quan n m t i tư ng mà ph i phân b các kho n chi phí này m t cách chính xác và h p lý. Có th s d ng các phương pháp phân b sau: Vi c phân b này ư c áp d ng trong trư ng h p chi phí s n xu t phát sinh có liên quan n nhi u i tư ng mà không th t ch c h ch toán ban u m t cách riêng l . th c hi n phương pháp này, k toán c n ph i l a ch n tiêu th c phân b cho các i tư ng ch u phí. Yêu c u i v i tiêu th c là ph i xác nh m c nh hư ng t i các i tư ng m t cách rõ r t. Các tiêu th c thư ng ư c s d ng là: kh i lư ng công vi c th c hi n, chi phí nhân công tr c ti p, s gi lao ng, nh m c chi phí.v.v. D a vào các tiêu th c, quá trình phân b ư c ti n hành theo CT sau: Ti T Ci = *C Trong ó: Ci: Chi phí phân b cho i tư ng i C: T ng chi phí t p h p c n phân b Ti: Tiêu th c phân b c a i tư ng i - 13 -
T: T ng tiêu th c phân b Trong m t s trư ng h p chi phí c n phân b nh không nh hư ng áng k mà vi c xác nh tiêu th c l i ph c t p ngư i ta có th áp d ng phương pháp chia u ti t ki m th i gian và công s c. Theo ó: C Ci = n n: Tổng số đối tượng cần phân bổ 2. H ch toán chi phí s n xu t trong doanh nghi p kinh doanh xây l p. Chi phí s n xu t trong doanh nghi p bao g m nhi u lo i v i tính ch t và n i dung khác nhau, phương pháp t p h p chi phí s n xu t và tính giá thành cũng khác nhau. Vi c t p h p chi phí ư c ti n hành theo m t trình t h p lý, khoa h c thì m i có th tính giá thành s n ph m m t cách chính xác, k p th i.Trong các doanh nghi p s n xu t nói chung và trong và trong doanh nghi p xây l p nói riêng, trình t t ng h p chi phí s n xu t bao g m các bư c sau: Bư c 1: T p h p các chi phí s n xu t có liên quan n t ng i tư ng s d ng. Bư c 2: Tính toán, phân b lao v c a ngành s n xu t có liên quan cho t ng i tư ng s d ng trên cơ s kh i lư ng lao v ph c v và giá thành ơn v lao v ph c v. Bư c 3: T p h p và phân b chi phí s n xu t chung cho các i tư ng có liên quan theo tiêu th c phù h p. Bư c 4: Xác nh thi t h i th c trong s n xu t (thi t h i s n ph m h ng, ng ng s n xu t) tính vào chi phí s n xu t trong kỳ. Trong ch k toán hi n hành có hai phương pháp h ch toán chi phí s n xu t là h ch toán chi phí s n xu t theo phương pháp kê khai thư ng xuyên và phương pháp ki m kê nh kỳ. Tuỳ theo c i m, qui mô s n xu t kinh doanh c a ơn v mà k toán có th áp d ng m t trong hai phương pháp trên. Trong gi i h n c a lu n văn t t nghi p này, n u h ch toán chi phí s n xu t theo phương pháp kê khai thư ng xuyên (KKTX) thì chu trình h ch toán như sau: 2.1. H ch toán chi phí nguyên v t li u tr c ti p Chi phí nguyên v t li u tr c ti p bao g m giá tr nguyên v t li u chính, v t li u ph , nhiên li u ... ư c xu t dùng tr c ti p cho vi c ch t o s n ph m. iv i nh ng v t li u khi xu t dùng có liên quan tr c ti p n t ng i tư ng t p h p chi phí riêng bi t (công trình, h ng m c công trình...) thì h ch toán tr c ti p cho i tư ng ó. Trư ng h p v t li u xu t dùng có liên quan t i nhi u i tư ng t p h p chi phí, không th t ch c h ch toán riêng ư c thì ph i áp d ng phương pháp phân b gián ti p phân b chi phí cho các i tư ng có liên quan. Tiêu th c phân b thư ng ư c s d ng là: phân b theo nh m c tiêu hao, theo h s , theo tr ng lư ng, kh i lư ng s n ph m... Công th c phân b như sau: Chi phí v t Tiêu th c phân T ng chi phí v t li u li u phân b b c n phân b = x cho t ng c a t ng T ng tiêu th c i tư ng i tư ng phân b Tài kho n s d ng: t p h p và phân b chi phí NVL tr c ti p, k toán s d ng TK 621 "Chi phí nguyên v t li u tr c ti p" TK này ư c m chi ti t cho t ng i tư ng và có k t c u như sau: Bên N : - 14 -
- Tr giá th c t nguyên li u, v t li u xu t dùng tr c ti p cho ho t ng xây l p trong kỳ h ch toán. Bên Có: - Tr giá NVL tr c ti p s d ng không h t ư c nh p l i kho. - K t chuy n ho c phân b tr giá nguyên li u, v t li u th c t s d ng cho ho t ng xây l p trong kỳ vào TK 154 "Chi phí s n xu t kinh doanh d dang” và chi ti t cho các i tư ng tính giá thành công trình xây l p. TK 621 cu i kỳ không có s dư. - 15 -
sơ s 1.1 SƠ H CH TOÁN T NG H P CHI PHÍ NGUYÊN V T LI U TR C TI P (Theo phương pháp KKTX và tính thu GTGT theo phương pháp kh u tr ) TK 152 TK 152 TK 621 Tr giá NVL s d ng không Xu t v t li u vào s n hết nhập lại kho xuất sản phẩm xây lắp TK 331,111,112 TK 154 Mua NVL s d ng ngay Cu i kỳ k t chuy n tr giá (không qua kho) NVL sử dụng cho xây lắp TK 141 (1413) Hoàn t m ng 2.2.H ch toán chi phí nhân công tr c ti p Chi phí nhân công tr c ti p là kho n ti n lương, ti n công tr cho công nhân tr c ti p th c hi n kh i lư ng công tác xây l p và công nhân ph c v công tác xây l p. Chi phí nhân công tr c ti p bao g m ti n lương, lương ph , ph c p, thư ng, ngoài ra nó còn bao g m ti n lương ngh phép, ti n lương trong th i gian ng ng vi c ho c huy ng làm nghĩa v xã h i như t p quân s , h c t p. Kho n chi này không bao g m ti n lương nhân công i u khi n máy thi công, ti n lương nhân viên qu n lý i.... và các kho n trích BHXH, BHYT, KFC c a công nhân tr c ti p xây l p. Chi phí nhân công tr c ti p ư c tính vào giá thành công trình, h ng m c công trình ch y u theo phương pháp tr c ti p. Trong trư ng h p kho n chi phí này liên quan t i nhi u i tư ng ch u phí, k toán có th phân b cho các i tư ng theo tiêu th c như nh m c hao phí nhân công t l v i kh i lư ng xây l p hoàn thành. Trong XDCB, có 2 cách tính lương ch y u ó là tính lương theo th i gian và tính lương theo công vi c giao khoán. t p h p và phân b chi phí nhân công tr c ti p, k toán s d ng TK 622 “Chi phí nhân công tr c ti p”. K t c u c a TK này như sau: Bên N : Chi phí nhân công tr c ti p tham gia quá trình xây l p bao g m ti n lương, thư ng, ph c p... Bên Có: K t chuy n chi phí nhân công tr c ti p vào bên N TK 154 "Chi phí s n xu t kinh doanh d dang". TK 622 cu i kỳ không có s dư. - 16 -
SƠ S 1.2 SƠ H CH TOÁN CHI PHÍ NHÂN CÔNG TR C TI P TK 154 TK 622 TK 334,111 Ti n lương ph i tr cho K t chuy n (phân b ) chi công nhân trực tiếp sản xuất phí nhân công trực tiếp TK 335 Trích trư c ti n lương nghỉ phép TK: 1413 T m ng chi phí nhân công để thực hiện giá trị khoán 2.3. H ch toán chi phí s d ng máy thi công Chi phí máy thi công là lo i chi phí c thù c a s n xu t kinh doanh xây l p. Nó bao g m toàn b chi phí v nguyên liê , máy móc, lao ng và chi phí b ng ti n khác ph c v cho quá trình s d ng máy thi công c a doanh nghi p. Do c i m ho t ng c a máy thi công trong công tác xây l p mà chi phí máy thi công ư c chia làm 2 lo i: - Chi phí t m th i: là nh ng chi phí có liên quan n vi c l p t, ch y th , di chuy n máy thi công. Các kho n này ư c phân b d n trong th i gian s d ng máy. - Chi phí thư ng xuyên: là nh ng chi phí phát sinh thư ng xuyên, ph c v cho ho t ng c a máy thi công như: kh u hao máy, ti n lương công nhân i u khi n máy, nhiên li u ng l c ch y máy, chi phí s a ch a thư ng xuyên và chi phí khác. Trong chi phí s d ng máy thi công không bao g m ti n lương nhân viên v n chuy n máy, chi phí trong th i gian ng ng s n xu t. Vi c h ch toán chi phí máy thi công ph thu c r t nhi u vào hình th c t ch c s d ng máy. Thông thư ng, các doanh nghi p s d ng các hình th c sau ây: - N u t ch c i máy thi công riêng bi t và có phân c p h ch toán cho i máy có t ch c h ch toán k toán riêng, thì vi c h ch toán ư c ti n hành tương t như m t i xây l p và s d ng các TK 621, 622, 627 và TK 154. - N u không t ch c i máy thi công riêng bi t; ho c có t ch c i máy thi công riêng bi t nhưng không t ch c k toán riêng cho i máy thi công thì toàn b chi phí s d ng máy (k c chi phí thư ng xuyên và t m th i như ph c p lương, - 17 -
ph c p lưu ng c a xe, máy thi công) s s d ng TK 623 "Chi phí s d ng máy thi công" h ch toán. K t c u và n i dung ph n ánh c a TK này như sau: Bên N : Các chi phí liên quan n máy thi công (chi phí NVL cho máy ho t ng, chi phí ti n lương và các kho n ph c p lương, ti n công c a công nhân tr c ti p i u khi n máy, chi phí b o dư ng, s a ch a máy thi công...) Bên Có: K t chuy n chi phí s d ng máy thi công vào bên N TK 154. Tài kho n 623 không có s dư cu i kỳ. TK 623 có 6 TK c p 2. TK 6231: Chi phí nhân công (không có trích BHXH, BHYT, KFC ) TK 6232: chi phí v t li u TK 6233 Chi phí d ng c s n xu t TK 6234: Chi phí kh u hao máy móc thi công TK 6237: Chi phí d ch v mua ngoài TK 6238: Chi phí b ng ti n khác Sơ s 1.3 SƠ H CH TOÁN CHI PHÍ S D NG MÁY THI CÔNG (Trư ng h p không t ch c i máy thi công riêng bi t, thi công h n h p v a b ng máy, v a th công) TK 141 (1413) TK 154 TK 623 T m ng chi phí máy thi Căn c vào b ng phân b chi công để thực hiện giá trị khoán phí sử dụng máy thi công tính cho từng CT, hạng mục CT TK 111,334 Ti n công ph i tr cho công nhân điều khiển máy Khi xu t mua v t li u phụ cho máy thi công TK 152,153,141,111 Chi phí kh u haomáy thi công TK 111,112,331 Chi phí d ch v mua ngoài TK 214 chi phí bằng tiền khác 2.4. H ch toán chi phí s n xu t chung: Chi phí s n xu t chung là nh ng kho n chi phí phát sinh trong quá trình s n xu t c a i xây d ng nhưng không tr c ti p c u thành th c th công trình. Chi phí - 18 -
s n xu t chung bao g m: lương nhân viên qu n lý i, kh u hao TSC , công c , d ng c ph c v cho s n xu t, d ch v mua ngoài, trích BHXH, BHYT, KFC trên ti n lương ph i tr c a công nhân xây l p, nhân viên qu n lý i và nhân viên s d ng máy thi công. h ch toán kho n chi phí này, k toán s d ng TK 627 "Chi phí s n xu t chung" K t c u và n i dung c a TK 627 Bên N : Các kho n chi phí s n xu t chung phát sinh trong kỳ như lương nhân viên qu n lý i, trích BHXH, BHYT, KFC trên lương nhân viên qu n lý i, nhân viên s d ng máy thi công và công nhân xây l p; kh u hao TSC dùng cho cho i và các chi phí khác có liên quan t i ho t ng c a i. Bên Có: - Các kho n ghi gi m chi phí s n xu t chung. - K t chuy n chi phí s n xu t chung vào bên N TK 154. TK 627 không có s dư cu i kỳ và có 6 TK c p 2. TK 6271: Chi phí nhân viên phân xư ng TK 6272: Chi phí v t li u TK 6273: Chi phí d ng c s n xu t TK 6274: Chi phí kh u hao TSC TK 6278: Chi phí d ch v mua ngoài Sơ s 1.4 Sơ h ch toán chi phí s n xu t chung ( ơn v tính thu GTGT theo phương pháp kh u tr ) TK 141 (1413) TK 627 TK 111,112,138 Các kho n ghi gi m T m ng chi phí th c hi n chi phí sản xuất chung giá trị khoán xây lắp TK 334, 338 Ti n công và các kho n trích K t chuy n chi phí BHXH, BHYT, KFCĐ của đội sản xuất chung TK 154 Xu t dùng NVL cho TK 153, 142, 335 ội xây dựng đ Xu t CCL và s a ch a TK 214TS CĐ thuộc đội xây dựng Trích kh u hao TSC dùng cho đội xây dựng TK 111,112,331 Chi phí d ch v mua ngoài - 19 - chi phí bằng tiền khác