Luận văn: Một số giải pháp tăng cường khả năng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài từ EU tại Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) là con đường tắt để các nước đang phát triển, trong đó Việt Nam đã và đang lựa chọn để đi trong thời gian qua và rất nhiều năm tới trong tương lai. Vì đầu tư trực tiếp nước ngoài là một trong những kênh huy động vốn bổ xung cho nền kinh tế rất đang “khát vốn”, khai thác các nguồn lực tại địa phương và quốc gia sở tại, mở rộng hợp tác kinh tế quốc tế, tăng kim ngạch xuất nhập khẩu, đóng góp vào GDP của địa phương và đất nước, tạo nên sức mạnh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Một số giải pháp tăng cường khả năng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài từ EU tại Thành phố Hồ Chí Minh

Luận văn Một số giải pháp tăng cường khả năng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài từ EU tại Thành phố Hồ Chí Minh
-1- MUÏC LUÏC Trang MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1: MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TÖØ EU 1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI ………… 1 1.1.1 Khaùi nieäm veà ñaàu tö…………………………………………………………………………………………………… 1 1.1.2 Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi…………………………………………………… 1 1.1.3 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi………………………………………………………. 2 1.1.4 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa ÑTTTNN……………………………………………………………… 4 1.2 GIÔÙI THIEÄU VEÀ EU VAØ CAÙC MNC EU…………………………………………………………….. 12 1.2.1 Giôùi thieäu veà EU vaø quan heä Vieät Nam vaø EU……………………………………………….. 12 1.2.2 Giôùi thieäu veà MNC EU………………………………………………………………………………………………. 13 1.4 MOÄT SOÁ KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN…………………………………… 15 1.4.1 Kinh nghieäm cuûa Trung quoác…………………………………………………………………………………. 15 1.4.2 Kinh nghieäm cuûa moät vaøi nöôùc ASEAN……………………………………………………………. 16 1.4.3 Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra töø nghieân cöùu caùc nöôùc ñoái vôùi Vieät Nam……………………………………………………………………………………………………………………………………. 18 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 19 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG CUÛA COÂNG TAÙC THU HUÙT ÑTTTNN TÖØ EU TRONG THÔØI GIAN QUA TAÏI TP.HCM 2.1 TÌNH HÌNH KINH TEÁ – XAÕ HOÄI CUÛA TP.HCM…………………………………………… 20 2.1.1 Tình hình xaõ hoäi Tp.HCM ………………………………………………………………………………………. 20 2.1.2 Tình hình kinh teá Tp.HCM vaø vai troø cuûa kinh teá thaønh phoá trong neàn kinh teá Vieät Nam ………………………………………………………………………………………………………….. 21
-2- 2.2 THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU TAÏI TP.HCM TRONG THÔØI GIAN QUA……………………………………………………………………………. 23 2.2.1 Toång quan veà ÑTTTNN taïi Tp.HCM…………………………………………………………………. 23 2.2.2 Thöïc traïng coâng taùc thu huùt ñaàu tö cuûa EU taïi Tp.HCM trong thôøi gian qua………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26 2.3 NHÖÕNG KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC TÖØ ÑTTTNN CUÛA EU TAÏI TP.HCM……………………………………………………………………………………………………………………………………… 36 2.3.1 Xeùt veà khía caïnh xaõ hoäi…………………………………………………………………………………………….. 36 2.3.2 Xeùt veà khía caïnh kinh teá…………………………………………………………………………………………… 37 2.4 MOÄT SOÁ NHAÄN XEÙT VEÀ VAÁN ÑEÀ THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU VAØO TP.HCM………………………………………………………………………………………………………………………….. 42 2.4.1 Caùc döï aùn ñaàu tö töø EU vaøo Tp.HCM phaàn lôùn laø caùc döï aùn vöøa vaø nhoû………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 42 2.4.2 Thaønh phoá ñaõ thu huùt ÑTTTNN töø EU vaøo haàu heát caùc lónh vöïc kinh teá xaõ hoäi……………………………………………………………………………………………………………………………. 43 2.4.3 Thaønh phoá ñaõ taïo döïng moâi tröôøng ñaàu tö baèng vieäc thu huùt ñaàu tö vaø môû roäng maïnh meõ caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaø khu coâng ngheä cao…………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 44 2.5 MOÄT SOÁ NHAÂN TOÁ TAÙC ÑOÄNG LAØM CAÛN TRÔÛ HOAÏT ÑOÄNG THU HUÙT VOÁN ÑTTNN TÖØ EU VAØO TP.HCM…………………………………………………….. 44 2.5.1 Kinh teá thò tröôøng ôû Tp.HCM coøn ôû trình ñoä thaáp………………………………………. 44 2.5.2 Caùc ñoái taùc Vieät Nam coøn ôû trình ñoä thaáp……………………………………………………….. 45 2.5.3 Keát caáu kyõ thuaät haï taàng chöa thöïc söï phaùt trieån……………………………………….. 46 2.5.4 Söï caïnh tranh giöõa caùc ñòa phöông trong nöôùc vaø giöõa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc………………………………………………………………………………………………… 46 2.5.5 Cô cheá quaûn lyù coøn baát caäp……………………………………………………………………………………… 47
-3- 2.5.6 Chi phí kinh doanh coøn cao vaø thieáu caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 48 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 49 CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP TAÊNG CÖÔØNG THU HUÙT VOÁN ÑTTTNN TÖØ EU TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM 3.1 QUAN ÑIEÅM ÑEÀ XUAÁT VAØ CÔ SÔÛ ÑEÀ XUAÁT……………………………………………….. 50 3.1.1 Quan ñieåm ñeà xuaát …………………………………………………………………………………………………….. 50 3.1.2 Cô sôû ñeà xuaát…………………………………………………………………………………………………………………. 51 3.3 KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI NHAØ NÖÔÙC……………………………………………………………………….. 54 3.3.1 Tieáp tuïc hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät, cô cheá chính saùch veà ÑTTTNN…………………………………………………………………………………………………………………………………….. 54 3.3.2 Naâng cao hieäu quaû quaûn lyù Nhaø nöôùc………………………………………………………………….. 55 3.3.3 Ñaåy maïnh vaän ñoäng xuùc tieán ñaàu tö caáp Nhaø nöôùc………………………………………. 56 3.3.4 Xaây döïng chieán löôïc thu huùt ñaàu tö…………………………………………………………………….. 57 3.3.5 Moät soá kieán nghò khaùc……………………………………………………………………………………………….. 58 3.4 KIEÁN NGHÒ ÑOÁI VÔÙI TP.HCM………………………………………………………………………………. 58 3.4.1 Taïo laäp ñoái taùc ñaàu tö cuûa thaønh phoá…………………………………………………………………. 58 3.4.2 Hoaøn thieän, ñoåi môùi cô cheá quaûn lyù, toå chöùc boä maùy, naâng cao naêng löïc quaûn lyù cuûa thaønh phoá…………………………………………………………………………………………………… 60 3.4.3 Ñaåy maïnh vaän ñoäng, xuùc tieán ñaàu tö caáp thaønh phoá……………………………………. 64 3.4.4 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc……………………………………………………………………………………….. 66 3.4.5 Ñaåy maïnh xaây döïng keát caáu haï taàng vaät chaát kyõ thuaät………………………………. 67 3.4.6 Moät soá giaûi phaùp khaùc………………………………………………………………………………………………… 69 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 70 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
-4- MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi. Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (ÑTTTNN) laø con ñöôøng taét ñeå caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù Vieät Nam ñaõ vaø ñang löïa choïn ñeå ñi trong thôøi gian qua vaø raát nhieàu naêm tôùi trong töông lai. Vì ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät trong nhöõng keânh huy ñoäng voán boå xung cho neàn kinh teá raát ñang “khaùt voán”, khai thaùc caùc nguoàn löïc taïi ñòa phöông vaø quoác gia sôû taïi, môû roäng hôïp taùc kinh teá quoác teá, taêng kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu, ñoùng goùp vaøo GDP cuûa ñòa phöông vaø ñaát nöôùc, taïo neân söùc maïnh toång hôïp phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Chính vì vaäy maø Nghò Quyeát Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX cuûa Ñaûng ñaõ khaúng ñònh: Kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät boä phaän caáu thaønh quan troïng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc ta, ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån laâu daøi, bình ñaúng vôùi caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc. Cuï theå hoaù Nghò quyeát treân, Chính phuû ñaõ ñöa ra ñònh höôùng “thu huùt ÑTTTNN vaøo nhöõng ñòa baøn coù lôïi theá ñeå phaùt huy vai troø cuûa caùc vuøng ñoäng löïc, taïo ñieàu kieän lieân keát phaùt trieån caùc vuøng khaùc treân cô sôû phaùt huy lôïi theá so saùnh. Khuyeán khích caùc nhaø ÑTTTNN, nhaát laø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù tieàm naêng lôùn veà taøi chính vaø naém coâng ngheä nguoàn töø caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån.” (Nghò quyeát 09/2001/NQ/CP ngaøy 28/8/2001) Thaønh phoá Hoà Chí Minh (Tp.HCM) chieám 0,6% dieän tích vaø 6,6% daân soá so vôùi caû nöôùc, moät trung taâm taøi chính, ngaân haøng, khoa hoïc coâng ngheä vaø vaên hoaù cuûa caû nöôùc. Trong 15 naêm qua, Thaønh phoá ñöôïc coi laø vuøng kinh teá naêng ñoäng nhaát vaø laø ñòa phöông luoân daãn ñaàu trong caû nöôùc veà thu huùt voán ÑTTTNN vôùi 1.708 döï aùn vaø voán ñaàu tö laø 11.799.672.593 USD (tính tôùi ngaøy 20/6/2005).
-5- Lieân minh Chaâu AÂu (EU) laø moät khoái lieân minh kinh teá, tieàn teä, chính trò huøng maïnh treân theá giôùi. Vôùi tieàm löïc maïnh veà taøi chính, khoa hoïc coâng ngheä vaø neàn vaên hoaù laâu ñôøi, EU laø ñoái taùc quan troïng vôùi baát kyø moät quoác gia naøo. Vieät Nam ñaõ coù quan heä vôùi EU töø nhöõng naêm 1975-1978 vaø ñeán nay EU laø moät trong nhöõng ñoái taùc quan troïng haøng ñaàu cuûa Vieät nam veà kinh teá, thöông maïi. Tuy nhieân ñeán cuoái naêm 1998, ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät nam môùi chieám khoaûng 12% toång soá voán nöôùc ngoaøi, neáu tính caû caùc coâng ty, chi nhaùnh hôïp taùc vôùi EU thì ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät nam chieám treân 22% vaø ñeán naêm 2003 toång soá voán ñaàu tö cuûa EU vaøo Vieät nam laø 6.022.439.164 USD vôùi 365 döï aùn (chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc), trong ñoù Tp.HCM coù 138 döï aùn vôùi 1.883.909.859 USD. Nhö vaäy, ÑTTTNN töø EU vaøo Tp.HCM coøn khieâm toán so vôùi tieàm löïc vaø khaû naêng cuûa caû hai beân. Thieát nghó ñaåy maïnh thu huùt ÑTTTNN noùi chung, ñaëc bieät töø EU laø bieän phaùp quan troïng trong quaù trình phaùt trieån cuûa Tp.HCM. Vì vaäy Luaän vaên “Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi töø EU taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh” ñöôïc ra ñôøi treân cô sôû treân. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ñeà taøi - Ñaùnh giaù thöïc traïng coâng taùc thu huùt voán ñaàu töø EU cuûa Thaønh phoá. Phaân tích caùc nhaân toá taùc ñoäng vaø tìm hieåu caùc nguyeân nhaân caûn trôû thu huùt ÑTTTNN cuûa EU treân ñòa baøn Tp.HCM. - Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp cô baûn nhaát nhaèm ñaåy maïnh khaû naêng thu huùt voán ÑTTTNN töø EU cuûa Tp.HCM. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ñeà taøi. Ñeà taøi nghieân cöùu caùc lónh vöïc lieân quan ñeán ÑTTTNN, coâng taùc - thu huùt ÑTTTNN töø EU cuûa Tp.HCM. Trong caùc lónh vöïc lieân quan nhö kinh teá, chính trò, vaên hoaù, xaõ hoäi…, ñeà taøi taäp trung phaân tích lónh vöïc kinh teá laø chuû yeáu.
-6- - 4. Phöông phaùp nghieân cöùu. - Ngöôøi vieát söû duïng keát hôïp caùc phöông phaùp nghieân cöùu sau: + Thoáng keâ – Phaân tích – Toång hôïp + Dieãn dòch, Quy naïp + So saùnh, ñoái chieáu 5. Noäi dung cuûa ñeà taøi. Ñeà taøi ñöôïc chia thaønh 3 chöông vôùi noäi dung sau: Chöông 1: Moät soá vaán ñeà lyù luaän veà ñaàu tö, ÑTTTNN töø EU. Chöông 2: Thöïc traïng cuûa coâng taùc thu huùt ÑTTTNN töø EU trong thôøi gian qua taïi Tp.HCM. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp taêng cöôøng khaû naêng thu huùt voán ÑTTTNN taïi Tp.HCM.
-7- CHÖÔNG 1 MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LYÙ LUAÄN VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TÖØ EU 1.1 KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ, ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI. 1.1.1 Khaùi nieäm veà ñaàu tö. Coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà ñaàu tö tuyø caùch tieáp caän theo hình thöùc naøo. Nhöng coù theå khaùi quaùt raèng: Ñaàu tö laø hoaït ñoäng boû voán ôû hieän taïi vaøo moät hoaït ñoäng kinh teá nhaèm muïc ñích sinh lôïi trong töông lai cuûa chuû ñaàu tö. Thôøi gian ñaàu tö coù theå ngaén (ñaàu tö ngaén haïn) hoaëc coù theå laø daøi haïn (ñaàu tö daøi haïn). Muïc ñích cuûa caùc nhaø ñaàu tö laø hieäu quaû ñaàu tö. Hieäu quaû ñaàu tö thöôøng ñöôïc xem xeùt ôû lónh vöïc kinh teá vaø lónh vöïc xaõ hoäi. Trong ñoù lónh vöïc kinh teá laø muïc ñính chính tröø ñaàu tö phi lôïi nhuaän (soá naøy ít). Hieäu quaû kinh teá laø khaû naêng sinh lôøi cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö ñoù mang laïi. Hieäu quaû xaõ hoäi nhö taïo coâng aên vieäc laøm, xaây döïng haï taàng côû sôû… 1.1.2 Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (ÑTTTNN) – FDI (Foreign Direct Investment) laø moät hình thöùc cuûa ñaàu tö. Ñoù laø hieän töôïng di chuyeån voán töø nöôùc naøy sang nöôùc khaùc nhaèm muïc ñích kieám lôøi. ÑTTTNN khoâng chæ ñöa voán vaøo nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø beân caïnh ñoù coøn coù caû kyõ thuaät, coâng ngheä, bí quyeát coâng ngheä, kinh nghieäm quaûn lyù… Theo Luaät ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam thì “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø vieäc caùc toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi tröïc tieáp ñöa vaøo Vieät Nam voán baèng tieàn nöôùc ngoaøi hoaëc baát kyø taøi saûn naøo ñöôïc Chính phuû Vieät Nam chaáp
-8- thuaän ñeå hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hoaëc thaønh laäp xí nghieäp lieân doanh hoaëc xí nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi theo qui ñònh cuûa Luaät naøy.” Caùc nhaø ÑTTTNN phaàn lôùn laø caùc coâng ty ña quoác gia - MNC (Multi Nation Company), chieám 90% khoái löôïng cuûa ÑTTTNN treân toaøn theá giôùi. 1.1.3 Caùc hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ÑTTTNN taïi Vieät Nam coù ba hình thöùc vaø caùc daïng ñaëc thuø sau: 1.1.3.1 Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh. Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø moät vaên baûn ñöôïc kyù keát giöõa beân Vieät Nam vaø beân nöôùc ngoaøi ñeå cuøng nhau tieán haønh moät hoaëc nhieàu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ôû Vieät Nam treân cô sôû quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân phoái keát quaû saûn xuaát kinh doanh cho moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät xí nghieäp lieân doanh hoaëc baát kyø moät phaùp nhaân naøo môùi. 1.1.3.2 Doanh nghieäp lieân doanh. Laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp giöõa moät beân laø Vieät Nam vaø beân kia laø caùc beân nöôùc ngoaøi tham gia ñaàu tö lieân doanh (coù theå coù hai hoaëc nhieàu beân tham gia lieân doanh). 1.1.3.3 Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. Laø doanh nghieäp do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö 100% voán taïi Vieät Nam thaønh laäp, töï quaûn lyù vaø töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh. Nhö vaäy, caùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø laø moät phaùp nhaân Vieät Nam do Phaùp luaät Vieät Nam chi phoái vaø ñieàu chænh. 1.1.3.4 Hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao (BOT), Hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao - kinh doanh (BTO), Hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao (BT).
-9- Hôïp ñoàng BOT laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng, kinh doanh coâng trình keát caáu haï taàng trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Caùc chuû ñaàu tö toå chöùc xaây döïng, kinh doanh coâng trình trong moät thôøi gian ñuû ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Sau ñoù, chuyeån giao toaøn boä coâng trình cho Chính phuû Vieät Nam maø khoâng thu baát kyø moät khoaûn tieàn naøo. Hôïp ñoàng BTO laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng. Sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho Nhaø nöôùc Vieät Nam. Chính phuû Vieät Nam daønh cho nhaø ñaàu tö quyeàn kinh doanh coâng trình ñoù trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Hôïp ñoàng BT laø vaên baûn kyù keát giöõa cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Vieät Nam vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng. Sau khi xaây döïng xong, nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuyeån giao coâng trình ñoù cho Nhaø nöôùc Vieät Nam. Chính phuû Vieät Nam taïo ñieàu kieän cho nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöïc hieän döï aùn khaùc ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø lôïi nhuaän hôïp lyù. Beân caïnh nhöõng hình thöùc ÑTTTNN neâu treân, löôïng voán ÑTTTNN vaøo Vieät Nam coøn taäp trung vaøo caùc khu coâng nghieäp (KCN), khu cheá xuaát (KCX) thoâng qua nhieàu hoaït ñoäng khaùc nhau. 1.1.3.5 Hình thöùc Khu coâng nghieäp, Khu cheá xuaát. Khu coâng nghieäp laø khu do Chính phuû Vieät Nam quyeát ñònh thaønh laäp, coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh, chuyeân saûn xuaát coâng nghieäp vaø thöïc hieän caùc dòch vuï hoã trôï saûn xuaát coâng nghieäp, khoâng coù daân cö sinh soáng. Ñaëc ñieåm khu coâng nghieäp: - Ñaây laø khu vöïc ñöôïc qui hoaïch rieâng thu huùt caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc vaøo hoaït ñoäng ñeå saûn xuaát, cheá bieán haøng coâng nghieäp.
- 10 - - Haøng hoaù cuûa khu coâng nghieäp khoâng nhöõng phuïc vuï cho xuaát khaåu maø coøn phuïc vuï cho nhu caàu cuûa noäi ñòa. Hoaït ñoäng cuûa caùc khu cheá xuaát ñöôïc quy ñònh trong “Quy cheá veà khu Cheá xuaát” ban haønh keøm theo Nghò ñònh 322 HÑBT ngaøy 18/10/1991 vaø thoâng tö 1126 HTÑT-PC ngaøy 20/8/1992 cuûa Uyû ban Nhaø nöôùc veà hôïp taùc vaø ñaàu tö. Theo ñoù Khu cheá xuaát laø moät hình thöùc KCN chuyeân saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø thöïc hieän caùc dòch vuï cho saûn xuaát xuaát khaåu, bao goàm moät hoaëc nhieàu doanh nghieäp coù ranh giôùi ñòa lyù xaùc ñònh. Ñaëc ñieåm cuûa KCX: - Ñôn vò toå chöùc khai thaùc KCX laø moät doanh nghieäp boû voán kinh doanh haï taàng cô sôû vaø caùc dòch vuï phuïc vuï cho caùc nhaø maùy xí nghieäp hoaït ñoäng trong khu cheá xuaát. - KCX ñöôïc qui hoaïch taùch khoûi moät phaàn noäi ñòa bôûi moät töôøng raøo bao boïc. - Haøng hoaù nhaäp khaåu phuïc vuï cho saûn xuaát kinh doanh cuûa KCX hoaëc haøng hoaù cuûa KCX xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi ñöôïc mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu. - Haøng hoaù ra vaøo KCX keå caû löu thoâng vôùi noäi ñòa phaûi chòu söï kieåm soaùt cuûa Haûi Quan. -Trong KCX khoâng coù hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp vaø khoâng coù daân cö sinh soáng. 1.1.4 Nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa ÑTTTNN Quaù trình ÑTTTNN lieân quan ñeán hai beân: Beân xuaát khaåu voán ñaàu tö vaø beân nhaäp khaåu voán ñaàu tö. ÑTTTNN ñeàu coù vai troø to lôùn ñoái vôùi caû hai beân. Trong luaän vaên naøy, ngöôøi vieát nhaán maïnh tôùi vai troø cuûa ÑTTTNN ñoái vôùi nöôùc nhaäp khaåu voán, cuï theå laø Vieät Nam. 1.1.4.1 Ñoái vôùi nöôùc xuaát khaåu ñaàu tö
- 11 - - ÑTTTNN coù vai troø to lôùn trong vieäc goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö. Khi neàn kinh teá trong nöôùc ñaõ phaùt trieån ôû möùc ñoä cao, caùc thò phaàn ñaàu tö trôû neân baõo hoaø, caùc hoaït ñoäng ñaàu tö do aûnh höôõng cuûa söï caïnh tranh ñaàu tö gay gaét mang laïi moät tyû suaát lôïi nhuaän treân voán ñaàu tö ngaøy caøng thaáp ñi. Ñieàu naøy thoâi thuùc caùc nhaø ñaàu tö chuyeån höôùng sang caùc nöôùc khaùc ñeå gia taêng hieäu quaû ñoàng voán mang laïi maø hôn theá nöõa hoï coøn thu ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi nhuaän khoång loà töø moâi tröôøng ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi. Ví duï, thoâng qua ñaàu tö quoác teá, soá lôïi nhuaän maø caùc coâng ty Myõ thu ñöôïc töø ASEAN naêm 1995 laø 1.600 trieäu USD, naêm 1986 laø 1.379 trieäu USD, naêm 1989 laø 2.745 trieäu USD. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ñaàu tö xaây döïng neân moät thò tröôøng cung caáp nguyeân lieäu oån ñònh vôùi giaù reû khi nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc coù haïn, nhaân coâng ngaøy caøng ñaét ñoû. Ví duï ôû Anh, trong lónh vöïc cheá taïo, chæ soá tieàn coâng theo tuaàn töø naêm 1971 ñeán naêm 1981 taêng gaàn 5 laàn. -Nhôø ÑTTTNN maø caùc nöôùc ñaåy maïnh xuaát khaåu, baønh tröôùng söùc maïnh veà kinh teá cuûa mình, töø ñoù naâng cao uy tín chính trò treân bình dieän quoác teá. Thoâng qua hình thöùc vieän trôï vaø cho vay, caùc nöôùc tö baûn giaøu coù söû duïng caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá troùi buoäc caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaøo quyõ ñaïo ñieàu khieån cuûa hoï. Chaúng haïn, tröôùc ñaây Nhaät Baûn öu tieân ñaàu tö vaøo Taây AÂu vaø Baéc Myõ, nôi hoaït ñoäng saûn xuaát gaén lieàn vôùi thò tröôøng tieâu thuï roäng lôùn vaø coù cô sôû haï taàng toát nhaát theá giôùi. Tuy nhieân, töø cuoái thaäp nieân 80 trôû laïi ñaây, Nhaät Baûn ñaõ chuù yù nhieàu hôn khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông vaøo trong chieán löôïc ñoái ngoaïi cuûa Nhaät. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua noã löïc öu tieân caáp nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) cho caùc nöôùc trong khu vöïc. ODA cuûa Nhaät Baûn chieám 43,2% nguoàn cung caáp voán ODA cho caùc nöôùc Chaâu AÙ, rieâng naêm 1990 nguoàn voán ODA cuûa Nhaät cung caáp cho caùc nöôùc Chaâu AÙ laø 8,9 tyû USD, chieám 62,9% toång soá voán ODA cuûa Nhaät Baûn ra nöôùc ngoaøi. Trong khi ñoù tyû leä ñaàu tö
- 12 - tröïc tieáp cuûa Nhaät vaøo khu vöïc naøy ñaõ taêng töø 12,2% vaøo naêm 1990 leân 14,3% vaøo naêm 1992. 1.1.4.2 Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Ñoái vôùi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, ÑTTTNN coù vai troø quan troïng vôùi caû nhöõng nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån nhö Myõ, Anh vaø caû nhöõng nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän caùc nöôùc tham gia môøi goïi ñaàu tö ngaøy caøng nhieàu, hoï coá gaéng “traûi thaûm ñoû” toát nhaát ñeå môøi goïi ñaàu tö. Cuï theå, ÑTTTNN coù caùc taùc duïng sau: - Laø moät keânh huy ñoäng voán ñaàu tö quan troïng cho neàn kinh teá. Caùc nöôùc ñang phaùt trieån thöôøng coù xuaát phaùt ñieåm thaáp, ngheøo naøn vaø laïc haäu toaøn dieän neàn kinh teá – xaõ hoäi. Ñeå traùnh tuït haäu so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån, caùc nöôùc naøy haàu nhö khoâng coøn con ñöôøng naøo khaùc laø phaûi taêng tröôûng nhanh. Muoán taêng tröôûng nhanh caàn coù voán ñaàu tö lôùn, ñaây laø vaán ñeà caáp baùch vaø nan giaûi vì caùc nöôùc ñang phaùt trieån haàu heát ñeàu rôi vaøo “voøng luaån quaån”. Ñeå thoaùt khoûi “voøng luaån quaån” thì caùc nöôùc ñang phaùt trieån caàn ñeán “cuù hích” töø beân ngoaøi ñoù laø söû duïng nguoàn voán töø beân ngoaøi, voán ÑTTTNN laø nguoàn voán quan troïng vì noù khaéc phuïc tình traïng thieáu voán maø khoâng gaây nôï cho caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Caùc nhaø ÑTTTNN chæ nhaän phaàn lôïi nhuaän thích ñaùng khi coâng trình ñaàu tö hoaït ñoäng coù hieäu quaû. Hôn nöõa, nguoàn voán naøy coù lôïi theá hôn nguoàn voán vay ôû choã: thôøi haïn traû voán vay thöôøng coá ñònh vaø ñoâi khi quaù ngaén so vôùi moät döï aùn ñaàu tö, coøn thôøi haïn cuûa voán ÑTTTNN thì linh hoaït hôn. Vôùi keânh voán boå sung töø caùc döï aùn ÑTTTNN ñaõ boå sung nguoàn voán quan troïng cho ñaàu tö phaùt trieån, goùp phaàn khai thaùc vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc trong nöôùc, taïo ra theá vaø löïc phaùt trieån môùi cho neàn kinh teá. Taïi Vieät Nam, tính ñeán ngaøy 20/6/2005, chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc caû nöôùc ñaõ caáp pheùp ñöôïc 5.468 döï aùn ÑTTTNN vôùi toång voán ñaàu tö laø
- 13 - 48.688.186.052 USD, voán phaùp ñònh laø 21.740.973.781 USD vaø voán ñaàu tö thöïc hieän laø 26.007.404.274 USD. Nguoàn voán naøy tham gia vaøo taát caû caùc ngaønh nhö coâng nghieäp, noâng laâm ngö nghieäp vaø dòch vuï. Baûng 1.1 Tyû troïng voán ÑTTTNN, voán vay trong toång voán ñaàu tö phaùt trieån taïi Vieät Nam Chæ tieâu 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 1. % voán ÑTTTNN 26,0 28,0 20,8 17,3 18,7 18,4 18,0 17,5 2. %Voán vay 19,3 23,7 28,3 32,1 32,2 29,5 31,3 36,6 3. % Voán ÑTTTNN + Voán vay 45,3 51,7 49,1 49,9 50,9 47,9 49,3 54,1 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003 – NXB thoáng keâ. Tính chung töø naêm 1996 tôùi nay voán ÑTTTNN chieám khoaûng 20% toång soá voán ñaàu tö toaøn xaõ hoäi. - ÑTTTNN naâng cao trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä vaø kinh nghieäm quaûn lyù. Khoa hoïc coâng ngheä laø löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp, cho pheùp söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá: tieát kieäm lao ñoäng soáng vaø lao ñoäng vaät hoaù ñoàng thôøi toái ña hoaù lôïi ích treân moãi ñôn vò taøi nguyeân, laø nhaân toá cô baûn thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu ngaøy caøng taêng tyû troïng caùc ngaønh coâng nghieäp döïa treân kyõ thuaät cao. Coâng ngheä keát tinh trong saûn phaåm laøm taêng giaù trò trao ñoåi cuûa noù treân thò tröôøng, ñaây laø vaán ñeà coù yù nghóa ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, vì trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä kyõ thuaät laïc haäu, thöôøng phaûi chòu nhieàu thua thieät khi phaûi xuaát khaåu saûn phaåm döôùi daïng thoâ hoaëc sô cheá. Ñoåi môùi coâng ngheä, öùng duïng coâng ngheä môùi laø con ñöôøng toái öu nhaát ñeå caùc doanh nghieäp toàn taïi vaø phaùt trieån tröôùc söùc eùp caïnh tranh ngaøy caøng khoác lieät treân thò tröôøng. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån tuy coù theá maïnh veà caùc yeáu toá saûn xuaát coå ñieån (taøi nguyeân, lao ñoäng) nhöng laïi raát thieáu coâng ngheä taùc ñoâng phoái hôïp giöõa caùc yeáu toá naøy hieäu quaû. Neáu hoï töï maøy moø nghieân cöùu thì maát raát nhieàu thôøi
- 14 - gian vaø seõ ngaøy caøng tuït haäu xa vì caùc nöôùc phaùt trieån cuõng nghieân cöùu vaø toác ñoä phaùt trieån cuûa hoï raát nhanh. Hôn nöõa ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, thieáu caùc chuyeân gia vaø caùc nhaø khoa hoïc ñuû söùc thöïc hieän nhöõng phaùt trieån khoa hoïc môùi vaø thieáu kinh phí ñeå taøi trôï cho caùc döï aùn nghieân cöùu cô baûn vaø öùng duïng (thieáu voán). Vì vaäy tieáp thu coâng ngheä chuyeån giao töø beân ngoaøi laø caùch thöùc mang tính khaû thi vaø coù nhieàu trieån voïng nhaát, ñaëc bieät tieáp thu qua con ñöôøng ÑTTTNN vì qua con ñöôøng naøy caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö khoâng caàn ñònh giaù coâng ngheä quaù kyõ caøng, con ngöôøi ñeå söû duïng coâng ngheä ñoù vaø söû duïng chuùng nhö theá naøo? Trong ÑTTTNN vì muïc tieâu lôïi nhuaän caùc coâng ty MNC ñeàu phaûi chuyeån giao toaøn boä coâng ngheä goàm: maùy moùc, thieát bò, kyõ naêng quaûn lyù, ñaøo taïo tay ngheà… cho caùc coâng ty con. Nhôø vaäy caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coù theå tieáp caän coâng ngheä hieän ñaïi, kinh nghieäm quaûn lyù vaø trình ñoä kinh doanh vöøa traùnh ñöôïc nhieàu theá kyû noã löïc vaø “ñau khoå” maø caùc nöôùc coâng nghieäp hieän ñaïi ñaõ traûi qua. - ÑTTTNN laøm taêng ngaân saùch, caûi thieän caùn caân thanh toaùn vaø caùn caân vaõng lai cuûa quoác gia. Taïi Vieät Nam, tyû leä ñoùng goùp cuûa khu vöïc ÑTTTNN trong GDP taêng daàn qua caùc naêm: naêm 1993 laø 3,6%, naêm 1995 laø 6,3% naêm 1998 laø 10,1% naêm 2000 laø 13,3%, naêm 2001 laø 13,1%, naêm 2002 laø 13,9% vaø naêm 2003 taêng leân 14,3%. Roõ raøng ÑTTTNN ñaõ ñoùng goùp moät phaàn ñaùng keå trong GDP vaø phaàn ñoùng goùp naøy ngaøy caøng taêng theo thôøi gian. Khoâng keå daàu thoâ, kim ngaïch xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTTTNN giai ñoaïn 1991-1995 ñaït treân 1,2 tyû USD; giai ñoaïn 1996-2000 ñaït treân 10,6 tyû USD taêng hôn 8 laàn so vôùi 5 naêm tröôùc ñoù; trong 3 naêm 2001-2003, xuaát khaåu cuûa ÑTTTNN ñaït 14,6 tyû USD, rieâng naêm 2003 ñaït 6,34 tyû USD chieám 31,4% toång kim ngaïch xuaát khaåu cuûa caû nöôùc. Xuaát khaåu cuûa khu vöïc ÑTTTNN chieám tôùi 84% giaù trò
- 15 - xuaát khaåu haøng ñieän töû, 42% ñoái vôùi haøng giaøy deùp vaø 25% ñoái vôùi haøng may maëc. Tyû troïng xuaát khaåu so vôùi doanh thu cuûa doanh ngieäp ÑTTTNN cuõng taêng nhanh: bình quaân thôøi kyø 1991 – 1995 ñaït 30%; thôøi kyø 1996-2000 ñaït 48,7%; trong 3 naêm 2001-2003 ñaït khoaûng 50%. Nhö vaäy, hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa caùc döï aùn ÑTTTNN ñem veà ngoaïi teä goùp phaàn quan troïng caûi thieän caùn caân thöông maïi vaø caùn caân thanh toaùn quoác teá cuûa Vieät Nam. Ñaùp öùng nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoaù, maùy moùc thieát bò nhaèm oån ñònh vaø thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. - Chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo yù muoán cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Muïc ñích cuûa caùc nhaø ñaàu tö laø lôïi nhuaän, caùc nhaø ÑTTTNN cuõng khoâng phaûi laø ngoaïi leä. Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tuyø theo lôïi theá so saùnh hay chính saùch cuûa moãi quoác gia maø hoï ñaët ra caùc öu ñaõi ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nhaèm khuyeán khích nhaø ñaàu tö ñaàu tö vaøo nhöõng ngaønh, nhöõng ñòa phöông maø hoï caàn. Vieät Nam ñang ñaåy maïnh coâng taùc thu huùt ÑTTTNN nhaèm phuïc vuï coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc. Vieäc thu huùt ñaõ chuù troïng nhieàu hôn ñeán chaát löôïng phuïc vuï chuyeån dòch cô caáu ñeå ñeán naêm 2020 veà cô baûn chuùng ta trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp. Taïi Vieät Nam, vôùi toác ñoä taêng tröôûng treân 20%, ÑTTTNN hieän chieám 36,2% giaù trò saûn löôïng coâng nghieäp (naêm 2003), goùp phaàn naâng cao toác ñoä taêng tröôûng coâng nghieäp cuûa caû nöôùc. Hieän nay, khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 100% veà khai thaùc daàu thoâ, saûn xuaát oâ toâ, maùy giaët, tuû laïnh, ñieàu hoaø nhieät ñoä, thieát bò vaên phoøng, maùy tính, khoaûng 60% saûn löôïng veà theùp caùn, 28% veà xi maêng, 33% veà saûn xuaát maùy moùc thieát bò ñieän, ñieän töû, 76% duïng cuï y teá chính xaùc, 55% veà saûn löôïng sôïi caùc loaïi, 30% vaûi caùc loaïi, 49% veà da giaøy deùp, 18% saûn phaåm may, 25% veà thöïc phaåm vaø ñoà uoáng…
- 16 - Baûng 1.2 ÑTTTNN theo ngaønh 1988-2005 tính tôùi ngaøy 20/6/2005 Soá Toång voán Voán phaùp ñònh Ñaàu tö thöïc hieän stt Chuyeân ngaønh döï aùn ñaàu tö (USD) (USD) (USD) 1 Coâng nghieäp 3.685 28.540.164.638 12.410.666.699 18.007.404.274 CN daàu khí 28 1.913.191.815 1.406.191.815 4.581.772.313 CN nheï 1.521 7.819.552.698 3.505.543.287 3.033.050.881 CN naëng 1.591 11.859.844.271 4.729.238.870 6.517.399.890 CN thöïc phaåm 248 2.978.606.935 1.335.493.022 1.844.664.964 Xaây döïng 297 3.968.968.919 1.434.199.705 2.030.516.226 2 Noâng, laâm nghieäp 726 3.532.899.614 1.542.735.953 1.709.603.704 3 Dòch vuï 1.057 16.615.121.800 7.787.571.129 6.579.493.307 Toång soá 5.468 48.688.186.052 21.740.973.781 26.296.501.285 Nguoàn: Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö – Chæ tính caùc döï aùn coøn hieäu löïc. Nhö vaäy, ngaønh coâng nghieäp ñang daãn ñaàu caùc döï aùn ÑTTTNN vaøo Vieät Nam vôùi 3.685 döï aùn, chieám 67,39% toång soá döï aùn vaø 28.540.164.638 USD chieám 58,62% toång soá voán ñaàu tö. Trong coâng nghieäp thì coâng nghieäp naëng ñang daãn ñaàu vôùi 1.591 döï aùn chieám 11.859.844.271 USD voán ñaàu tö. Ngaønh dòch vuï ñöùng thöù hai vôùi 1.057 döï aùn chieám 19,33% toång soá döï aùn vaø 16.615.121.800 USD toång voán ñaàu tö chieám 13,59% toång voán ñaàu tö. Caùc tyû leä naøy phaûn aùnh ñuùng mong muoán cuûa caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch cuûa Vieät Nam, ñoù laø cô caáu Coâng nghieäp – Dòch vuï – Noâng nghieäp. Maët khaùc ÑTTTNN vaøo moät ngaønh naøo ñoù khoâng chæ coù taùc duïng laøm cho ngaønh ñoù phaùt trieån maø coøn kích thích caùc ngaønh lieân quan ñeán noù phaùt trieån theo. Cuï theå laø nhöõng ngaønh cung caáp caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø tieâu thuï nhöõng saûn phaåm ñaàu ra cuûa ngaønh ñoù phaùt trieån. Vaø theo daây chuyeàn seõ keùo theo caû neàn kinh teá phaùt trieån.
- 17 - - Giaûi quyeát vieäc laøm, naâng cao trình ñoä vaø taêng thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng. ÑTTTNN khoâng chæ taïo ra vieäc laøm taïi doanh nghieäp ÑTTTNN maø coøn giaùn tieáp taïo ra vieäc laøm bôûi kích thích caùc ngaønh lieân quan phaùt trieån. Ngöôïc laïi ÑTTTNN cuõng giaùn tieáp laøm giaûm vieäc laøm cuûa moät soá doanh nghieäp khaùc do söï caïnh tranh neân caùc doanh nghieäp trong nöôùc buoäc phaûi giaûm qui moâ hay phaù saûn bôûi caùc doanh nghieäp coù voán ÑTTTNN. Tuy nhieân taùc ñoäng naøy khoâng lôùn vaø ñaây laø söï caïnh tranh caàn thieát vaø laønh maïnh raát caàn cho neàn kinh teá cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Ví duï moät coâng ty maùy tính cuûa Myõ saûn xuaát ñóa ñaõ laøm taêng coâng aên vieäc laøm ôû khu vöïc Bangkok töø 5.000 leân 20.000 ngöôøi trong naêm 1998. Hoaëc ôû Singapore trong naêm 1989, caùc coâng ty coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chieám 70% lao ñoäng coù vieäc laøm trong khu vöïc cheá bieán. Baûng 1.3 Soá löôïng lao ñoäng trong khu vöïc ÑTTTNN ôû Vieät Nam DN ÑTTTNN 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Lao ñoäng (1.000 ngöôøi) 250 270 296 379 439 472 Nguoàn: http://www.vneconomy.com.vn Beân caïnh ñoù, caùc doanh nghieäp coù voán ÑTTTNN ñaõ ñaøo taïo lao ñoäng Vieät Nam phong caùch laøm vieäc chuyeân nghieäp vôùi moâi tröôøng laøm vieäc hieän ñaïi vaø hieäu quaû. Trình ñoä veà chuyeân moân, nghieäp vuï cuûa lao ñoäng Vieät Nam cuõng ñöôïc naâng leân ñaùng keå do tieáp xuùc, laøm vieäc chung vôùi caùc chuyeân vieân nöôùc ngoaøi. Caùc doanh nghieäp ÑTTTNN thöôøng coù chöông trình ñaøo taïo nhaân vieân ñeå laøm vieäc cho coâng ty cuûa mình. Vôùi chieán löôïc kinh doanh khoân kheùo, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng coù xu höôùng traû löông cao hôn caùc doanh nghieäp noäi ñòa nhaèm thu huùt lao ñoäng gioûi, lao ñoäng coù tay ngheà. Theo soá lieäu cuûa Boä keá hoaïch vaø ñaàu
- 18 - tö naêm 2003: löông bình quaân cuûa coâng nhaân Vieät Nam trong caùc döï aùn nöôùc ngoaøi khoaûng 80 USD/thaùng, kyõ sö khoaûng 250 USD/thaùng vaø caùn boä quaûn lyù vaøo khoaûng 500 USD/thaùng, toång thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong caùc döï aùn ÑTTTNN haøng naêm leân ñeán 500 trieäu USD. 1.2 GIÔÙI THIEÄU VEÀ EU VAØ CAÙC MNC EU. 1.2.1 Giôùi thieäu veà EU vaø quan heä Vieät Nam vôùiø EU Ra ñôøi töø naêm 1951 vôùi khôûi ñaàu töø Hieäp öôùc Paris ñöa ñeán thaønh laäp Coäng ñoàng Than – Theùp chaâu AÂu (ECSC), Lieân hieäp chaâu AÂu (EC) khoâng ngöøng phaùt trieån, ñeán nay ñaõ trôû thaønh moät trong 3 trung taâm kinh teá lôùn nhaát treân theá giôùi vôùi 25 quoác gia thaønh vieân, dieän tích treân 4 trieäu km2, daân soá khoaûng 455 trieäu ngöôøi; GDP ñaït 9.200 tiû euro (khoaûng 9,712 tæ USD), chieám 27% toång GDP treân toaøn theá giôùi, saûn xuaát chieám tôùi 41% toång saûn phaåm theá giôùi, chieám 46% toång ñaàu tö tröïc tieáp FDI haøng naêm cuûa theá giôùi. EU coù truï sôû chính ñaët taïi Bruxelles (Thuû ñoâ Bæ). Vieät nam vaø EU ñaõ chính thöùc thieát laäp quan heä ngoaïi giao töø thaùng 11- 1990. Cuøng vôùi phaùt trieån chính trò, quan heä hôïp taùc phaùt trieån, ñaàu tö vaø thöông maïi giöõa Vieät nam vôùi EU vaø caùc nöôùc thaønh vieân EU cuõng khoâng ngöøng phaùt trieån. Hieän nay, EU laø ñoái taùc thöông maïi quan troïng haøng ñaàu cuûa Vieät Nam, hai beân ñaõ daønh cho nhau quy cheá toái hueä quoác vaø EU daønh cho nöôùc ta cô cheá GSP (öu ñaõi thöông maïi daønh cho nöôùc ñang phaùt trieån). Uyû ban chaâu AÂu (EC) vaø caùc nöôùc thaønh vieân laø nhaø cung caáp ODA lôùn thöù ba cho Vieät Nam (sau Nhaät vaø Ngaân haøng theá giôùi) vaø laø nhaø cung caáp vieän trôï khoâng hoaøn laïi lôùn nhaát. Taïi hoäi nghò tö vaán caùc nhaø taøi trôï naêm 2004, toång voán cam keát cuûa EU daønh cho Vieät Nam trong naêm 2005 leân tôùi 722,35 trieäu euro, taêng 37% so vôùi naêm 2004. Ñaëc bieät, Phaùp taêng gaáp hôn 3 laàn vieän trôï ODA. Trong 10 naêm qua, quan heä thöông maïi giöõa Vieät Nam vaø caùc nöôùc thaønh vieân EU taêng trung bình 15-20%/naêm; EU laø ñoái taùc thöông maïi lôùn nhaát cuûa Vieät Nam, chieám 17% toång giao dòch thöông
- 19 - maïi. Naêm 2002, kim ngaïch hai chieàu taêng gaáp 20 laàn so vôùi naêm 1990; naêm 2004 ñaït treân 6,2 tæ euro, taêng 20% so vôùi naêm 2003. Xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo thò tröôøng EU taêng maïnh, nhaát laø vaøo Anh, Phaùp, Ñöùc, Thuî Ñieån, Haø Lan; trong ñoù haøng coâng nghieäp nheï, haøng noâng saûn vaø thuyû saûn chieám tyû troïng treân 85% kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam. Vieät Nam nhaäp khaåu töø thò tröôøng EU chuû yeáu laø maùy moùc thieát bò, hoaù chaát, nguyeân phuï lieäu deät may, da, saét theùp, thuoác, phaân boùn. Caùc nöôùc EU ñaàu tö vaøo Vieät nam ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu nöôùc ta ban haønh Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi (thaùng 12 naêm 1987). Ñeán heát naêm 2004 toång voán ñaàu tö ñaêng kyù cuûa caùc nöôùc EU vaøo Vieät Nam ñaõ ñaït 6,9 tæ USD vôùi 473 döï aùn, chieám 9,04 % toång voán FDI ñöôïc caáp pheùp, ñöùng ñaàu danh saùch caùc nöôùc vaø vuøng laõnh thoå coù voán ñaàu tö tröïc tieáp taïi Vieät Nam. Rieâng 5 thaùng ñaàu naêm 2005, FDI töø EU vaøo Vieät Nam chieám 16,67% veà soá döï aùn vaø 64,8% toång voán ñaêng kyù, trò giaù treân 293 trieäu USD, taêng gaáp 5 laàn so vôùi cuøng kyø naêm 2004. Ñaàu tö cuûa caùc nöôùc EU coù maët ôû 33 ñòa phöông, raát nhieàu coâng ty lôùn cuûa Chaâu Aâu trong nhieàu lónh vöïc chuû choát ñaõ coù maët taïi vieät Nam nhö BP cuûa Anh, Shell Group cuûa Haø Lan vaø Anh, Total ElfFina vaø France Telecom cuûa Phaùp, Siemens cuûa Ñöùc… 1.2.2 Giôùi thieäu veà MNC EU Coù theå noùi Chaâu AÂu laø nôi ra ñôøi sôùm nhaát cuûa caùc MNC, vôùi caùc coâng ty thöïc hieän vieäc buoân baùn quoác teá. Song quaù trình lòch söû laïi coù böôùc thaêng traàm bôûi nhöõng söï kieän chính trò, vaên hoaù xaõ hoäi cuûa Chaâu AÂu bò giaùn ñoaïn. Thöù nhaát, tröôùc chieán tranh theá giôùi thöù hai, vaøo theá kyû XV ñeán theá kyû XVI, vôùi söï phaùt trieån maïnh cuûa ngaønh haøng haûi vaø vieäc tìm ra caùc vuøng ñaát môùi, caùc coâng ty Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Anh, Haø Lan ñaõ thöïc hieän quaù trình vöôït bieân giôùi quoác gia ñeå kinh doanh quoác teá döôùi hình thöùc caùc coâng ty thöông maïi, khai thaùc ñoàn ñieàn. Ñieån hình laø coâng ty Ñoâng AÁn cuûa Haø Lan vaø Anh ñaõ thöïc