Luận văn: RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TỈNH LUẨNG NẶM THÀ - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Chia sẻ: Nguyen Bao Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:75

Thêm vào BST

Báo xấu

214
lượt xem 83
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp kinh doanh tiền tệ – tín dụng, một loại hình kinh doanh chứa đựng rủi ro cao. Trong các hoạt động kinh doanh của ngân hàng Thương mại Lào, hoạt động tín dụng là hoạt động chính chủ yếu mang lại nguồn lợi nhuận lớn nhất và cũng tiềm ẩn rủi ro cao nhất. Đặc biệt trong tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới, hệ thống Ngân hàng Lào nói chung và các Ngân hàng Thương mại nói riêng đang đứng trước những thách thức mới gắn liền với...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TỈNH LUẨNG NẶM THÀ - THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HCM …………… KONGCHAMPA OUN KHAM RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TÆNH LUAÅNG NAËM THAØ - THÖÏC TRAÏNG VAØ GIAÛI PHAÙP Chuyeân ngaønh: Kinh teá-Taøi chính-Ngaân haøng Maõ soá: 60.31.12 Luaän vaên thaïc só kinh teá Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: PGS.TS Traàn Hoaøng Ngaân TP.HCM - Naêm 2006
MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNGI: TÍN DUÏNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI....................1 I.1. Toång quan veà tín duïng .....................................................................................1 I.1.1. Khaùi nieäm vaø baûn chaát tín duïng .........................................................1 I.1.2. Chöùc naêng cuûa tín duïng......................................................................1 I.1.3. Vai troø cuûa tín duïng............................................................................2 I.1.4. Phaân loaïi tín duïng...............................................................................3 I.1.5. Nguyeân lyù trong hoaït ñoäng tín duïng ..................................................4 I.1.6. Quy trình tín duïng...............................................................................5 I.2.Ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng Ngaân haøng thöông maïi .............................7 I.2.1. Khaùi quaùt veà ruûi ro tín duïng ...............................................................7 I.2.2. Nguyeân nhaân ruûi ro tín duïng ............................................................10 I.2.3. Vaän duïng moät soá nguyeân taéc cô baûn cuûa uyû ban BASLE................12 I.2.4. Bieän phaùp cô baûn ñeå phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng .........13 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TÆNH LUAÅNG NAËM THAØ. ....................................18 II.1. Khaùi quaùt veà tình hình kinh teá xaõ hoäi Tænh Luaång Naëm Thaø ..................18 II.2. Hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng thöông maïi Tænh Luaång Naëm Thaø II.2.1. Tình hình huy ñoäng voán ..................................................................21 II.2.2. Tình hình vaø toác ñoä taêng tröôûng tín duïng........................................21 II.2.3. Hoaït ñoäng tín duïng ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá Tænh Luaång Naëm Thaø ....................................................................................................22
II.3. Thöïc traïng ruûi ro tín duïng ..........................................................................25 II.3.1. Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng qua phaân tích nôï xaáu ...............................25 II.3.2. Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng qua trích laäp, söû duïng döï phoøng ruûi ro ....29 II.4. Nguyeân nhaân cô baûn daãn ñeán ruûi ro tín duïng............................................31 II.4.1. Ngaân nhaân khaùch quan ...................................................................31 II.4.2. Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng ...................................................36 II.4.3. Nguyeân nhaân töø phía ngaân haøng .....................................................37 CHÖÔNG III: GIAÛI PHAÙP HAÏN CHEÁ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NHTM TÆNH LNTH. .......................................................43 III.1. Ñònh höôùng phaùt trieån heä thoáng ngaân haøng thöông maïi Laøo ................43 III.2. Ñònh höôùng phaùt trieån ngaân haøng thöông maïi Tænh Luaång Naëm Thaø ..45 III.3. Giaûi phaùp ngaên ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng ....................................46 III.3.1. Giaûi phaùp cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc taïi Tænh Luaång Naëm Thaø......................................................................................46 III.3.2. Giaûi Phaùp cuûa Ngaân haøng Trung öông Laøo ...................................48 III.3.3. Giaûi phaùp cuûa Ngaân haøng Tung öông Laøo chi nhaùnh Tænh Luaång Naëm Thaø ......................................................................................52 III.3.4. Giaûi phaùp cuûa caùc chi nhaùnh ngaân haøng thöông maïi Tænh Luaång Naëm Thaø.......................................................................................54 Keát luaän vaø Kieán nghò.................................................................................63 Taøi lieäu tham khaûo. Phuï luïc.
DANH MUÏC CAÙC BIEÅU ÑOÀ Bieåu II.1 Keát quaû huy ñoäng voán cuûa NHTM tænh LNTH.....................................21 Bieåu II.2 Tình hình söû duïng voán cuûa NHTM tænh LNTH.....................................22 Bieåu II.3 Toång hôïp keát quaû cho vay theo 5 nhoùm cuûa NHTM tænh LNTH..........27 Bieåu II.4 trích laäp, söû duïng döï phoøng ruûi ro taïi NHTM tænh LNTH.....................29 Bieåu ñoà 1: Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng qua phaân tích nôï xaáu...................................28 Bieåu ñoà2: Ñaùnh giaù ruûi ro tín duïng qua trích laäp, söû duïng döï phoøng ruûi ro.........31
DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT LNTH : Luaång Naëm Thaø GT : Giaù trò CBTD : Caùn boä tín duïng CIC : Trung taâm thoâng tin tín duïng NHNN DN : Doanh nghieäp DPRR : Döï phoøng ruûi ro IMF : Quyõ tieàn teä quoác teá NH : Ngaân haøng NHCHDCND : Ngaân haøng Coäng Hoaø Daân Chuû Nhaân Daân NHTM : Ngaân haøng thöông maïi RRTD : Ruûi ro tín duïng SXKD : Saûn xuaát kinh doanh TCTD : Toå chöùc tín duïng TSBÑ : Taøi saûn baûo ñaûm TSCÑ : Taøi saûn coá ñònh TW : Trung öông WB : Ngaân haøng theá giôùi TTTD : thoâng tin tín duïng NHNN : Ngaân haøng Nhaø nöôùc TW : Trung öông
MÔÛ ÑAÀU Lyù do choïn ñeà taøi Ngaân haøng thöông maïi laø moät doanh nghieäp kinh doanh tieàn teä – tín duïng, moät loaïi hình kinh doanh chöùa ñöïng ruûi ro cao. Trong caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng Thöông maïi Laøo, hoaït ñoäng tín duïng laø hoaït ñoäng chính chuû yeáu mang laïi nguoàn lôïi nhuaän lôùn nhaát vaø cuõng tieàm aån ruûi ro cao nhaát. Ñaëc bieät trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi, heä thoáng Ngaân haøng Laøo noùi chung vaø caùc Ngaân haøng Thöông maïi noùi rieâng ñang ñöùng tröôùc nhöõng thaùch thöùc môùi gaén lieàn vôùi tieàm aån ruûi ro cao hôn. Vì vaäy trong ñaàu naêm 2006 NHCHXHDCND Laøo ñaõ ban haønh 2 quyeát ñònh: Quy ñònh veà caùc tyû leä baûo ñaûm an toaøn trong hoaït ñoäng tín duïng vaø quy ñònh ban haønh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD” nhaèm naâng cao chaát löôïng tín duïng, taêng tröôûng tín duïng phuø hôïp vôùi khaû naêng kieåm soaùt ruûi ro, baûo ñaûm an toaøn heä thoáng. Ruûi ro tín duïng luoân laø ñeà taøi ñöôïc quan taâm vaø mang tính thôøi söï cao. Nhaän thöùc vai troø quan troïng cuûa ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng, löôïng hoaù möùc ñoä ruûi ro, xaùc ñònh nguyeân nhaân ñeå ñeà ra caùc bieän phaùp phoøng ngöøa hieäu quaû vaø haïn cheá thaáp nhaát ruûi ro tín duïng laø vaán ñeà soáng coøn vaø phaùt trieån cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi Laøo noùi chung vaø Ngaân haøng Thöông maïi Tænh LNTH noùi rieâng. Vôùi lyù do treân toâi löïa choïn nghieân cöùu ñeà taøi “RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TÆNH LUAÅNG NAËM THAØ- thöïc traïng vaø giaûi phaùp” Muïc ñích, yù nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieãn cuûa ñeà taøi nghieân cöùu: - Nhaän thöùc caùc vaán ñeà lyù luaän veà tín duïng, ruûi ro tín duïng, nguyeân nhaân vaø bieän phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng.
- Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng taïi NHTM Tænh LNTH, nhaän ñònh nhöõng ruûi ro tieàm aån vaø xaùc ñònh nguyeân nhaân. - Ñeà xuaát nhöõng giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Hoaït ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi Tænh LNTH töø 2001 – 30/6/ 2006. Phöông phaùp nghieân cöùu: Phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc söû duïng chuû yeáu trong luaän vaên laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû, phöông phaùp heä thoáng vaø vaän duïng caùc phöông phaùp phaân tích toång hôïp, so saùnh, thoáng keâ…
CHÖÔNG I: TÍN DUÏNG VAØ RUÛI RO TÍN DUÏNG TRONG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG CUÛA NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. I.1. Toång quan veà tín duïng: I.1.1. Khaùi nieäm vaø baûn chaát tín duïng. Tín duïng laø quan heä vay möôïn, quan heä söû duïng voán laãn nhau giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay döïa teân nguyeân taéc hoaøn traû. Tín duïng laø phaïm truø cuûa kinh teá haøng hoaù, coù quaù trình ra ñôøi toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù. Maëc duø tín duïng coù moät quaù trình toàn taïi phaùt trieån laâu daøi qua nhieàu hình thaùi kinh teá xaõ hoäi, vôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau song ñeàu coù caùc tính chaát quan troïng sau: - Tín duïng chæ laø söï chuyeån giao quyeàn söû duïng moät soá tieàn (hieän kim) hoaëc taøi saûn (hieän vaät) töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc, chöù khoâng laøm thay ñoåi quyeàn sôû höõu cuûa chuùng. - Tín duïng bao giôø cuõng coù thôøi haïn vaø phaûi ñöôïc “hoaøn traû”. - Giaù trò cuûa tín duïng khoâng nhöõng ñöôïc baûo toàn maø coøn ñöôïc naâng cao nhôø lôïi töùc tín duïng. Baûn chaát cuûa tín duïng laø heä thoáng quan heä kinh teá phaùt sinh giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay, nhôø quan heä aáy maø voán tieàn teä ñöôïc vaän ñoäng töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc ñeå söû duïng cho caùc nhu caàu khaùc nhau trong neàn kinh teá. I.1.2. Chöùc naêng cuûa tín duïng. Tín duïng coù 3 chöùc naêng: Moät laø: chöùc naêng taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä. Ñaây laø chöùc naêng cô baûn nhaát cuûa tín duïng, nhôø chöùc naêng naøy cuûa tín duïng maø caùc nguoàn voán tieàn teä trong xaõ hoäi ñöôïc ñieàu hoaø töø nôi “thöøa” sang nôi “thieáu” ñeå söû duïng nhaèm phaùt trieån kinh teá. Taäp trung vaø phaân phoái laïi voán 1
ñeàu ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc hoaøn traû vì vaäy tín duïng coù öu theá roõ reät, noù kích thích vieäc taäp trung voán vaø thuùc ñaåy vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû. Hai laø: Chöùc naêng tieát kieäm tieàn maët vaø chi phí löu thoâng cho xaõ hoäi. Hoaït ñoäng tín duïng taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi cuûa caùc coâng cuï löu thoâng tín duïng nhö thöông phieáu, kyø phieáu ngaân haøng, caùc loaïi seùc, caùc phöông tieän thanh toaùn hieän ñaïi nhö theû tín duïng, theû thanh toaùn… cho pheùp thay theá moät soá löôïng lôùn tieàn maët löu haønh nhôø ñoù giaûm bôùt caùc chi phí lieân quan nhö in tieàn, ñuùc tieàn, vaän chuyeån, baûo quaûn tieàn v.v… Hoaït ñoäng tín duïng coøn môû ra moät khaû naêng lôùn trong vieäc phaùt trieån thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, khaùch haøng môû taøi khoaûn vaø giao dòch thanh toaùn thoâng qua ngaân haøng döôùi caùc hình thöùc chuyeån khoaûn hoaëc buø tröø cho nhau. Ba laø: Chöùc naêng phaûn aùnh vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng kinh teá. Ñaây laø chöùc naêng phaùt sinh, heä quaû cuûa hai chöùc naêng noùi treân. Phaàn lôùn söï vaän ñoäng cuûa voán tín duïng gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa vaät tö, haøng hoaù, chi phí trong caùc toå chöùc kinh teá, vì vaäy tín duïng khoâng nhöõng laø taám göông phaûn aùnh hoaït ñoäng kinh teá cuûa doanh nghieäp maø coøn thoâng qua ñoù thöïc hieän vieäc kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng aáy nhaèm ngaên chaën caùc hieän töôïng tieâu cöïc laõng phí, vi phaïm phaùp luaät v.v… trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. I.1.3. Vai troø cuûa tín duïng. Moät laø: Goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát löu thoâng haøng hoaù phaùt trieån. Tín duïng khoâng chæ laø nguoàn cung öùng voán cho caùc toå chöùc kinh teá, laø moät trong nhöõng coâng cuï ñeå taäp trung voán moät caùch höõu hieäu trong neàn kinh teá maø coøn laø coâng cuï thuùc ñaåy tích tuï voán cho caùc toå chöùc kinh teá. Taát caû ñeàu hôïp löïc vaø taùc ñoäng ñeán ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi khieán tín duïng taïo ra ñoäng löïc phaùt trieån raát maïnh meõ maø khoâng coù coâng cuï taøi chính naøo coù theå thay theá ñöôïc. 2
Hai laø: Goùp phaàn oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû. Tín duïng ñaõ goùp phaàn laøm giaûm khoái löôïng tieàn löu haønh trong löu thoâng, ñaëc bieät laø tieàn maët trong tay caùc taàng lôùp daân cö, laøm giaûm aùp löïc laïm phaùt, nhôø vaäy goùp phaàn laøm oån ñònh tieàn teä. Maët khaùc do cung öùng voán tín duïng, taïo ñieàu kieän cho caùc toå chöùc kinh teá cung öùng ngaøy caøng nhieàu saûn phaåm haøng hoaù dòch vuï, ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa xaõ hoäi, nhôø ñoù tín duïng goùp phaàn laøm oån ñònh thò tröôøng giaù caû trong nöôùc. Ba laø: Goùp phaàn taïo coâng aên vieäc laøm, oån ñònh ñôøi soáng traät töï XH. Tín duïng ñaõ taïo ra khaû naêng khai thaùc caùc tieàm naêng saün coù trong xaõ hoäi veà taøi nguyeân thieân nhieân, veà lao ñoäng, ñaát, röøng… do ñoù coù theå thu huùt nhieàu löïc löôïng lao ñoäng cuûa xaõ hoäi ñeå taïo ra löïc löôïng saûn xuaát môùi thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, oån ñònh ñôøi soáng vaø traät töï xaõ hoäi. I.1.4. Phaân loaïi tín duïng. Phaân loaïi tín duïng giuùp chuùng ta thieát laäp quy trình tín duïng hôïp lyù, qua ñoù naâng cao hieäu quaû quaûn trò ruûi ro vaø naâng cao chaát löôïng tín duïng. Phaân loaïi tín duïng döïa treân caùc tieâu thöùc sau: - Caên cöù muïc ñích söû duïng, tín duïng ñöôïc phaân thaønh 2 loaïi: Tín duïng saûn xuaát kinh doanh vaø Tín duïng tieâu duøng. - Caên cöù thôøi haïn tín duïng, tín duïng ñöôïc phaân thaønh 3 loaïi: Tín duïng ngaén haïn, Tín duïng trung haïn, Tín duïng daøi haïn. - Caên cöù tính chaát luaân chuyeån voán, tín duïng ñöôïc phaân thaønh 2 loaïi: Tín duïng voán löu ñoäng vaø tín duïng voán coá ñònh. - Caên cöù möùc ñoä tín nhieäm ñoái vôùi khaùch haøng, tín duïng ñöôïc phaân thaønh 2 loaïi: Tín duïng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn vaø Tín duïng khoâng coù baûo ñaûm baèng taøi saûn. 3
I.1.5. Nguyeân lyù trong hoaït ñoäng tín duïng. Hoaït ñoäng tín duïng treân cô sôû nieàm tin. Trong quan heä tín duïng vôùi caùc TCTD, moãi khaùch haøng coù möùc ñoä tín nhieäm khaùc nhau phuï thuoäc vaøo möùc ñoä tin töôûng cuûa ngaân haøng ñoái vôùi khaû naêng vaø thieän chí traû nôï cuûa khaùch haøng. Khi möùc ñoä tín nhieäm cuûa TCTD ñoái vôùi khaùch haøng döôùi möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc thì TCTD seõ töø choái cho vay, hoaëc ñoàng yù thieát laäp quan heä tín duïng thì caên cöù möùc ñoä tín nhieäm, TCTD seõ xaùc ñònh caùc ñieàu kieän raøng buoäc töông öùng ñeå quaûn trò vaø haïn cheá ruûi ro. Phaân taùn vaø löôïng hoaù ruûi ro. Hoaït ñoäng tín duïng luoân tieàm aån ruûi ro cao neân caùc TCTD phaûi tuaân thuû nguyeân lyù phaân taùn vaø löôïng hoaù ruûi ro baèng caùch ña daïng hoaù saûn phaåm, ñoái töôïng khaùch haøng vaø khu vöïc ñaàu tö, caùc TCTD neân traùnh taäp trung voán tín duïng vaøo moät nhoùm khaùch haøng, moät ngaønh hoaëc moät lónh vöïc coù lieân quan vôùi nhau hoaëc cuøng moät ñòa baøn hoaït ñoäng. Phaân bieät ñoái vôùi khaùch haøng. Hoaït ñoäng tín duïng luoân xuaát hieän tình traïng thoâng tin baát caân xöùng, theå hieän khaùch haøng vay hieåu roõ hôn ngaân haøng veà tình hình saûn xuaát kinh doanh, naêng löïc taøi chính, tính khaû thi cuûa döï aùn vaø khaû naêng hoaøn traû nôï. Nhaèm haïn cheá ruûi ro do thoâng tin baát caân xöùng, caàn quy ñònh caùc ñieàu kieän khaét khe hôn ñoái vôùi caùc khoaûn vay maø caùc TCTD khoâng thöïc söï chaéc chaén veà möùc ñoä ruûi ro. Hoaït ñoäng tín duïng döïa treân cô sôû khaû naêng kinh nghieäm cuûa NH. TCTD xaây döïng caùc saûn phaåm tín duïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa khaùch haøng treân cô sôû khaû naêng vaø kinh nghieäm cuûa ngaân haøng, nhôø vaäy ngaân haøng coù ñieàu kieän chuyeân moân hoaù cao trong nghieäp vuï tín duïng töø ñoù giuùp caùc ngaân haøng quaûn trò ñöôïc ruûi ro. 4
I.1.6. Quy trình tín duïng. Quy trình cho vay laø trình töï thöïc hieän vieäc caáp tín duïng theo caùc nguyeân taéc, thuû tuïc, ñoàng thôøi tuaân thuû caùc quy ñònh cuûa Phaùp Luaät vaø chính saùch cho vay cuûa ngaân haøng. Xaây döïng quy trình cho vay khoa hoïc seõ goùp phaàn ñaùng keå trong vieäc haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao hieäu quaû kinh doanh cuûa ngaân haøng. Quy trình cho vay bao goàm caùc giai ñoaïn coù baûn sau: Laäp hoà sô ñeà nghò caáp tín duïng Hoà sô ñeà nghò caáp tín duïng phuï thuoäc vaøo caùc nhoùm khaùch haøng, loaïi cho vay, quy moâ tín duïng vaø möùc ñoä ruûi ro. Ñeå ngaân haøng coù caên cöù phaân tích vaø quyeát ñònh cho vay, hoà sô ñeà nghò caáp tín duïng phaûi cung caáp caùc thoâng tin caàn thieát bao goàm: Taøi lieäu chöùng minh naêng löïc phaùp lyù cuûa khaùch haøng; Taøi lieäu chöùng minh khaû naêng haáp thuï voán tín duïng vaø khaû naêng hoaøn traû voán tín duïng cuûa khaùch haøng; Taøi lieäu lieân quan ñeán baûo ñaûm tín duïng. Phaân tích tín duïng Phaân tích tín duïng laø phaân tích khaû naêng hieän taïi vaø quaù khöù veà naêng löïc taøi chính cuûa khaùch haøng, cuõng nhö khaû naêng hoaøn traû voán vay. Muïc tieâu phaân tích tín duïng laø xaùc ñònh nhöõng tình huoáng coù theå daãn ñeán ruûi ro cho ngaân haøng vaø tieân löôïng khaû naêng kieåm soaùt cuûa Ngaân haøng veà caùc loaïi ruûi ro ñoù, cuõng nhö döï kieán caùc bieän phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá nhöõng thieät haïi coù theå xaûy ra. Quyeát ñònh tín duïng vaø giaûi ngaân Quyeát ñònh tín duïng laø vieäc chaáp thuaän hay khoâng chaáp thuaän cho vay. Quyeát ñònh tín duïng cuûa ngaân haøng deã rôi vaøo moät trong hai sai laàm sau. Thöù nhaát laø quyeát ñònh chaáp thuaän maø khaùch haøng laïi khoâng coù khaû naêng traû nôï, tröôøng hôïp naøy ngaân haøng coù theå bò giaûm lôïi nhuaän, thaäm chí maát voán. Thöù hai laø quyeát ñònh khoâng chaáp thuaän maø khaùch haøng thöïc chaát coù khaû naêng hoaøn traû 5
voán tín duïng ñuùng haïn, tröôøng hôïp naøy ngaân haøng maát cô hoäi taêng thu nhaäp vaø maát ñi moät khaùch haøng, cô hoäi môû roäng thò phaàn cuûa mình. Giaûi ngaân laø nghieäp vuï caáp tieàn cho khaùch haøng treân cô sôû möùc tín duïng ñaõ cam keát trong hôïp ñoàng. Giaûi ngaân phaûi ñaûm baûo nguyeân taéc vaän ñoäng cuûa voán tín duïng gaén lieàn vaän ñoäng cuûa haøng hoaù nghóa laø vieäc phaùt tieàn vay phaûi coù haøng hoaù ñoái öùng, phuø hôïp vôùi muïc ñích vay cuûa hôïp ñoàng tín duïng. Giaùm saùt vaø thanh lyù tín duïng Giai ñoaïn naøy chuû yeáu goàm caùc noäi dung sau: - Giaùm saùt tín duïng: Vôùi muïc tieâu laø kieåm tra vieäc thöïc hieän caùc ñieàu khoaûn ñaõ cam keát trong hôïp ñoàng tín duïng nhö: söû duïng voán ñuùng muïc ñích hay khoâng; kieåm soaùt möùc ñoä ruûi ro phaùt sinh trong quaù trình söû duïng voán tín duïng; theo doõi vieäc thöïc hieän caùc ñieàu khoaûn cuï theå ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng, kòp thôøi phaùt hieän caùc vi phaïm ñeå coù nhöõng öùng xöû thích hôïp; Theo doõi vaø ghi nhaän vieäc thöïc hieän quy trình tín duïng cuûa boä phaän hoaëc caù nhaân coù lieân quan taïi ngaân haøng. - Thu nôï: Ngaân haøng thu nôï vaø theo doõi lòch traû nôï theo caùc noäi dung thoaû thuaän trong hôïp ñoàng. Caùc khoaûn tín duïng ñöôïc thu hoài ñaày ñuû caû nôï goác vaø laõi khi ñaùo haïn thì coi nhö nghóa vuï khaùch haøng ñöôïc thöïc hieän vaø ngaân haøng seõ laøm thuû tuïc thanh lyù tín duïng. - Taùi xeùt tín duïng vaø phaân haïng tín duïng: Muïc tieâu taùi xeùt tín duïng vaø phaân haïng tín duïng laø ñaùnh giaù chaát löôïng tín duïng, nhaèm phaùt hieän caùc ruûi ro ñeå coù höôùng xöû lyù kòp thôøi, ñoàng thôøi coù nhaän ñònh ñuùng veà hieän traïng caáp tín duïng. - Xöû lyù nôï coù vaán ñeà: Nôï coù vaán ñeà laø nhöõng khoaûn tín duïng khoâng hoaøn traû ñuùng haïn, khoâng ñöôïc pheùp vaø khoâng ñuû ñieàu kieän ñeå ñöôïc gia haïn nôï. Ngaân haøng seõ chuyeån nôï quaù haïn vaø aùp duïng nhöõng bieän phaùp ñeå nhanh choùng thu hoài nôï. Ngaân haøng caàn qui ñònh moät quy trình xöû lyù cuï theå nhaèm haïn cheá ruûi 6
ro theo hai höôùng: khai thaùc ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï coøn khaû naêng thu hoài vaø thanh lyù ñoái vôùi nhöõng khoaûn nôï khoâng coù khaû naêng thu hoài. I.2. Ruûi ro hoaït ñoäng tín duïng NHTM. Caùc NHTM laø loaïi hình doanh nghieäp hoaït ñoäng kinh doanh trong moät lónh vöïc ñaëc thuø vaø tieàm aån nhöõng ruûi ro cô baûn nhö ruûi ro laõi suaát, ruûi ro tyû giaù, ruûi ro thanh khoaûn, ruûi ro tín duïng vaø nhieàu ruûi ro khaùc, trong luaän vaên taùc giaû chæ ñi saâu vaøo ruûi ro tín duïng ñang laø vaán ñeà traên trôû cuûa NHTM Tænh LNTH. I.2.1. Toång quan veà ruûi ro tín duïng: I.2.1.1. Khaùi nieäm ruûi ro tín duïng. Coù nhieàu ñònh nghóa khaùc nhau veà ruûi ro tín duïng, trong luaän vaên naøy, taùc giaû söû duïng caùch giaûi thích töø ngöõ trong quyeát ñònh naêm 2005 cuûa Thoáng Ñoác NHCHDCND Laøo veà vieäc ban haønh “Quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD”, ñònh nghóa “Ruûi ro tín duïng laø khaû naêng xaûy ra toån thaát trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD do khaùch haøng khoâng thöïc hieän hoaëc khoâng coù khaû naêng thöïc hieän nghóa vuï cuûa mình theo cam keát” I.2.1.2. Ñaëc ñieåm cuûa ruûi ro tín duïng. Ruûi ro tín duïng mang tính chaát giaùn tieáp. Ñaëc ñieåm naøy xuaát phaùt töø nguyeân nhaân laø trong quan heä tín duïng, ngaân haøng chuyeån giao quyeàn söû duïng voán cho khaùch haøng trong moät thôøi gian nhaát ñònh neân nhöõng thieät haïi, thaát thoaùt veà voán xaûy ra tröôùc heát laø trong quaù trình söû duïng voán cuûa khaùch haøng do ñoù Ngaân haøng thöôøng bieát sau cuõng nhö khoâng ñaày ñuû vaø chính xaùc nhöõng khoù khaên, thaát baïi trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng coù theå gaây ra ruûi ro tín duïng. 7
Ruûi ro tín duïng coù tính taát yeáu. Thoâng tin khoâng caân xöùng laø nguyeân nhaân khieán cho caùc nhaø kinh teá cuõng nhö caùc NHTM cho raèng kinh doanh ngaân haøng thöïc chaát laø quaûn lyù ruûi ro ôû möùc phuø hôïp vaø ñaït ñöôïc lôïi nhuaän töông öùng. Do khoâng theå coù ñöôïc thoâng tin caân xöùng veà vieäc söû duïng voán vay trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng ñi vay, neân baát cöù moät khoaûn cho vay naøo cuõng tieàm aån nhöõng nguy cô ruûi ro ñoái vôùi NHTM nhö khoâng thu hoài ñöôïc voán, thu hoài khoâng ñuùng haïn, khoâng ñaày ñuû. Ruûi ro tín duïng coù tính chaát ña daïng vaø phöùc taïp. Ñaëc ñieåm naøy cuõng laø heä quaû cuûa ñaëc ñieåm thöù nhaát vì moái lieân heä giaùn tieáp vôùi ruûi ro tín duïng khieán söï ña daïng vaø phöùc taïp cuûa ruûi ro tín duïng ñoái vôùi ngaân haøng caøng theå hieän roõ raøng hôn. Nhaän thöùc ñaëc ñieåm naøy, khi thöïc hieän phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro caàn aùp duïng ñoàng boä nhieàu bieän phaùp. I.2.1.3. Phaân loaïi ruûi ro tín duïng. Trong hoaït ñoäng tín duïng, ruûi ro bieåu hieän döôùi nhieàu loaïi khaùc nhau do vaäy tuyø muïc tieâu nghieân cöùu khaùc nhau ngöôøi ta aùp duïng caùc phaân loaïi khaùc nhau. Coù nhieàu caùch thöùc phaân loaïi, luaän vaên ñeà caäp ñeán hai caùch phaân loaïi sau: Phaân laïi theo tính khaùch quan vaø chuû quan. - Ruûi ro khaùch quan: Do caùc nguyeân nhaân khaùch quan gaây ra nhö thieân tai, ñòch hoaï, ngöôøi vay bò cheát, maát tích khoâng coù ngöôøi thöøa keá hoaëc do caùc bieán ñoäng khaùc ngoaøi döï kieán laøm thaát thoaùt voán cho vay trong khi ngöôøi cho vay vaø khaùch haøng vay ñaõ thöïc hieän nghieâm tuùc cheá ñoä, chính saùch. - Ruûi ro chuû quan: Do caùc nguyeân nhaân thuoäc veà chuû quan cuûa ngöôøi vay vaø ngöôøi cho vay vì voâ tình hay coá yù laøm thaùt thoaùt voán vay. 8
Phaân loaïi theo nguoàn goác hình thaønh. * Ruûi ro töø phía ngöôøi cho vay: Ruûi ro tín duïng bao goàm ruûi ro danh muïc vaø ruûi ro giao dòch. Ruûi ro danh muïc ñöôïc phaân thaønh hai loaïi ruûi ro noäi taïi vaø ruûi ro taäp trung. “Ruûi ro noäi taïi” xuaát phaùt töø caùc yeáu toá mang tính rieâng bieät cuûa moãi chuû theå ñi vay hoaëc ngaønh kinh teá. “Ruûi ro taäp trung” xuaát phaùt do dö nôï ñöôïc taäp trung cho moät soá khaùch haøng ngaønh kinh teá, moät soá loaïi cho vay hoaëc moät khu vöïc ñòa lyù. Ruûi ro giao dòch coù 3 thaønh phaàn: ruûi ro löïa choïn, ruûi ro baûo ñaûm vaø ruûi ro nghieäp vuï. “Ruûi ro löïa choïn” laø ruûi ro lieân quan ñeán keát quaû thaåm ñònh vaø phaân tích tín duïng. “Ruûi ro ñaûm baûo” xuaát phaùt töø caùc tieâu chuaån baûo ñaûm nhö caùc ñieàu khoaûn trong hôïp ñoàng cho vay, caùc loaïi taøi saûn baûo ñaûm vaø möùc an toaøn cuûa taøi saûn. “Ruûi ro nghieäp vuï” laø ruûi ro lieân quan ñeán quaûn trò hoaït ñoäng cho vay nhö: xaây döïng vaø thöïc hieän chính saùch tín duïng ñeå ñònh höôùng vieäc cho vay, kieåm soaùt danh muïc cho vay; taùi xeùt caùc danh muïc cho vay, bao goàm caû vieäc söû duïng heä thoáng xeáp haïng ruûi ro vaø kyõ thuaät xöû lyù caùc khoaûn cho vay coù vaán ñeà. * Ruûi ro töø phía ngöôøi vay: - Ruûi ro veà ñaïo ñöùc: xaûy ra khi ngöôøi vay khoâng thieän chí traû nôï, coù yù ñoà löøa ñaûo hay söû duïng tieàn vay khoâng ñuùng muïc ñích, - Ruûi ro veà khaû naêng taøi chính yeáu keùm cuûa ngöôøi vay. - Ruûi ro do bieán ñoäng khaû naêng kinh doanh cuûa ngöôøi vay, xaûy ra khi ngöôøi vay khoâng theo kòp nhöõng thay ñoåi veà cheá ñoä, chính saùch, khoâng thích öùng ñöôïc vôùi söï caïnh tranh gay gaét treân thò tröôøng. - Ruûi ro töø phía ngöôøi ñieàu haønh doanh nghieäp, ngaønh hoaït ñoäng, vò trí cuûa doanh nghieäp, moái quan heä cuûa doanh nghieäp vôùi caùc doanh nghieäp khaùc. 9
I.2.1.4. Haäu quaû ruûi ro tín duïng. Ruûi ro tín duïng khoâng chæ aûnh höôûng xaáu ñeán tình hình taøi chính cuûa TCTD, ngaønh Ngaân haøng, maø coøn aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán hoaït ñoäng kinh teá – xaõ hoäi cuûa moãi quoác gia. - Ruûi ro tín duïng gaây ra haäu quaû naëng neà ñoái vôùi chuû theå tham gia tröïc tieáp vaøo quan heä tín duïng laø ngaân haøng thöông maïi vaø khaùch haøng. Ñoái vôùi NHTM, haäu quaû taùc ñoäng treân nhieàu phöông dieän nhö chi phí gia taêng do phaûi trích laäp buø ñaép toån thaát hay thu nhaäp haïn cheá do thu heïp tín duïng … Tình traïng naøy keùo daøi NHTM deã laâm vaøo tính huoáng maát khaû naêng chi traû hoaëc phaù saûn. - Ruûi ro tín duïng coù theå gaây ra haäu quaû xaáu ñoái vôùi heä thoáng taøi chính quoác gia. Söï raøng buoäc taát yeáu vaø ngaøy caøng chaët cheõ giöõa caùc trung gian taøi chính trong heä thoáng taøi chính laø yeáu toá coù theå laøm cho haäu quaû ruûi ro tín duïng chaâm ngoøi cho hieäu öùng ñoå vôõ daây chuyeån khieán heä thoáng taøi chính bò khuûng hoaûng. - Ruûi ro tín duïng coù theå gaây ra haäu quaû tieâu cöïc tôùi moïi ñoái töôïng trong xaõ hoäi, laøm giaûm loøng tin cuûa coâng chuùng vaøo söï vöõng chaéc vaø laønh maïnh cuûa heä thoáng taøi chính, cuõng nhö hieäu löïc caùc chính saùch tieàn teä cuûa Chính Phuû. Nhöõng haäu quaû khoâng mong ñôïi treân cho thaáy söï caàn thieát phaûi phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. I.2.2. Nguyeân nhaân ruûi ro tín duïng. I.2.2.1. Nguyeân nhaân khaùch quan. Caùc nguyeân nhaân khaùch quan chuû yeáu goàm: caùc yeáu toá thôøi tieát khí haäu; Moâi tröôøng kinh teá khoâng thuaän lôïi chòu taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá: thay ñoåi chính saùch thueá, laõi suaát…; Giaù trò cuûa ñoàng baûn teä, phaûn öùng vaø haønh ñoäng cuûa ngöôøi 10
tieâu duøng; Chu kyø hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp vaø cuûa Ngaønh; Thoâng tin khoâng caân xöùng trong quan heä tín duïng giöõa ngaân haøng vaø khaùch haøng. Nguyeân nhaân töø phía Ngaân haøng. - Chính saùch tín duïng khoâng hôïp lyù bieåu hieän nhö: cô caáu tín duïng thieát laäp khoâng caên cöù treân cô sôû cô caáu kinh teá treân ñòa baøn vaø khaû naêng nguoàn voán cuûa ngaân haøng; Chính saùch laõi suaát khoâng linh hoaït so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh; Quy trình nghieäp vuï thieáu chaët cheõ hoaëc khoâng phaùt huy ñöôïc söï chuû ñoäng saùng taïi cuûa caùn boä tín duïng; Cô cheá giaùm saùt caùn boä khoâng phuø hôïp… - Quy trình tín duïng thieáu chaët cheõ vaø khoâng phuø hôïp seõ khoâng phaùt huy taùc duïng, maø coøn laøm taêng ruûi ro cuûa caùc NHTM do caùc nguyeân nhaân sau: Thoâng tin caàn thöïc hieän trong caùc böôùc khoâng ñöôïc quy ñònh ñaày ñuû vaø phuø hôïp; Moái quan heä giöõa caùc böôùc khoâng ñöôïc nhaän thöùc ñaày ñuû, thieát laäp hoà sô khaùch haøng chæ döøng laïi ôû vieäc tuaân thuû quy ñònh maø khoâng nhaän thöùc nhöõng yeâu caàu caàn thieát khaùc; Chaát löôïng thoâng tin chöa ñaùp öùng yeâu caàu thaåm ñònh; Hôïp ñoàng tín duïng thieát laäp theo maãu ñoâi luùc khoâng ñeà caäp ñöôïc nhöõng ñaëc thuø rieâng coù cuûa töøng khoaûn vay; Coâng taùc kieåm tra giaùm saùt khaùch haøng chöa ñöôïc duy trì trong suoát thôøi gian hieäu löïc cuûa hôïp ñoàng. Caùn boä ngaân haøng coøn haïn cheá veà trình ñoä chuyeân moân veà nghieäp vuï ngaân haøng vaø ñaëc bieät laø thieáu am hieåu veà lónh vöïc kinh doanh cuûa khaùch haøng hoaëc coù söï caáu keát cuûa CBTD vaø khaùch haøng gaây haäu quaû nghieâm troïng. Nguyeân nhaân töø phía khaùch haøng: * Ñoái vôùi khaùch haøng laø doanh nghieäp: Quaûn lyù doanh nghieäp khoâng hieäu quaû do haïn cheá trong trieån khai keá hoaïch vaø giaùm saùt, yeáu keùm trong quaûn lyù thanh khoaûn, kinh doanh vöôït quaù khaû naêng quaûn lyù; Giaûi quyeát khoâng toát ñoái vôùi thò tröôøng ñaàu vaøo vaø ñaàu ra; Söï yeáu keùm cuûa ñoäi nguõ nhaân vieân cuûa doanh nghieäp; Doanh nghieäp coá tình vi phaïm caùc cam keát vôùi ngaân haøng nhö thöïc hieän 11
caùc thuû ñoaïn ñeå löøa ngaân haøng, coá tình cung caáp thoâng tin sai söï thaät, coá tình trì hoaõn vieäc hoaøn traû tieàn vay cho ngaân haøng. * Ñoái vôùi khaùch haøng laø caù nhaân: Hoaït ñoäng kinh doanh khoâng thuaän lôïi, khaû naêng quaûn lyù yeáu keùm; Nguoàn hoaøn traû chính töø thu nhaäp cô baûn bò giaûm suùt; Coá tình löøa ngaân haøng hoaëc söû duïng voán vay khoâng ñuùng muïc ñích. I.2.3. Vaän duïng moät soá nguyeân taéc cô baûn cuûa uyû ban BASLE. UÛy ban giaùm saùt ngaân haøng BALSE laø uyû ban coù traùch nhieäm giaùm saùt hoaït ñoäng ngaân haøng do Thoáng ñoác ngaân haøng cuûa 10 nöôùc (G10) thaønh laäp naêm 1995. töø thaùng 04.1997, G10 thoâng qua 25 nguyeân taéc cô baûn veà giaùm saùt ñöôïc IMF vaø WB ñeà nghò aùp duïng chung cho caùc nöôùc khaùc ngoaøi nhoùm. NH ñang töøng böôùc aùp duïng caùc thoâng leä quoác teá, trong ñoù vaän duïng moät soá nguyeân taéc cuûa uyû ban Balse taïo tieàn ñeà cho heä thoáng NH Laøo gia nhaäp thò tröôøng Taøi chính Ngaân haøng theù giôùi, ñaëc bieät trong naêm 2005 Thoáng ñoác NHCHDCND Laøo ñaõ ban haønh 2 quyeát ñònh quan troïng veà “Quy ñònh veà caùc tyû leä baûo ñaûm an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa TCTD” vaø “ Quy ñònh veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng ñeå xöû lyù ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng cuûa TCTD”. Nghieân cöùu ñeå ñeà xuaát caùc giaûi phaùp, taùc giaû vaän duïng moät soá nguyeân taéc sau: Nguyeân taéc 6: Giaùm saùt ngaân haøng caàn ñaët ra nhöõng yeâu caàu veà voán toái thieåu moät caùch thaän troïng vaø hôïp lyù cho taát caû caùc ngaân haøng. Nguyeân taéc 7: Phaàn troïng yeáu trong heä thoáng giaùm saùt laø ñaùnh giaù caùc chính saùch, thöïc tieãn vaø caùc giaûi phaùp cuûa ngaân haøng lieân quan tôùi baûo ñaûm tieàn vay, caùc khoaûn ñaàu tö vaø quaûn lyù caùc khoaûn cho vay cuõng nhö danh muïc. 12
Nguyeân taéc 8: Ngaân haøng hoaït ñoäng vôùi nhöõng chính saùch, thöïc tieãn vaø giaûi phaùp thích hôïp trong ñaùnh giaù chaát löôïng taøi saûn coù vaø söï ñaày ñuû trong döï phoøng vaø döï tröõ nhöõng toån thaát cho vay. Nguyeân taéc 9: Coù heä thoáng thoâng tin quaûn lyù coù khaû naêng quaûn lyù taäp trung thoáng nhaát caùc danh muïc vaø ñaët ra caùc giôùi haïn ñaùng tin caäy trong vieäc ngaân haøng cho vay töøng ñoái töôïng rieâng leû hay nhoùm ñoái töôïng coù lieân quan vôùi nhau. Nguyeân taéc 10: Môû roäng tín duïng phaûi ñöôïc giaùm saùt coù hieäu quaû vaø caùc böôùc thích hôïp caàn ñöôïc kieåm soaùt vaø giaûm thieåu ruûi ro. Nguyeân taéc 15: Ngaân haøng phaûi coù caùc chính saùch, thöïc tieãn vaø bieän phaùp thích hôïp keå caû caùc nguyeân taéc chaët cheõ veà : hieåu bieát khaùch haøng” vôùi nhöõng tieâu chuaån cao veà ñaïo ñöùc vaø nghieäp vuï trong lónh vöïc taøi chính vaø ngaên chaën caùc phaàn töû toäi phaïm laïm duïng ngaân haøng moät caùch coá yù hay khoâng coá yù. Caùc nguyeân taéc neâu treân lieân quan maät thieát ñeán chính saùch, bieän phaùp phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro neân taùc giaû söû duïng laøm cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi phaùp trong chöông III. I.2.4. Bieän phaùp cô baûn ñeå phoøng ngöøa vaø haïn cheá ruûi ro tín duïng. Phaân tích ruûi ro khi löïa choïn. Löïa choïn tín duïng laø quaù trình ñaùnh giaù ruûi ro cho vay ñoái vôùi moät doanh nghieäp hoaëc moät caù nhaân ñeå ñaûm baûo cho khoaûn vay maø TCTD cung caáp nhaèm kieåm soaùt ruûi ro vaø taïo ra lôïi ích phuø hôïp vôùi möùc ñoä ruûi ro. Phaân tích ruûi ro coù theå ñònh tính vaø ñònh löôïng. Caùc böôùc ñaùnh giaù ruûi ro ñònh tính bao goàm tröôùc heát laø thu thaäp thoâng tin veà nghóa vuï taøi chính cuûa ngöôøi vay, xaùc ñònh muïc ñích thöïc söï cuûa ngöôøi vay, tính caùch vaø söï laønh maïnh cuûa ngöôøi vay, xaùc ñònh ruûi ro ñoái vôùi hoaït ñoäng kinh 13