ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
VŨ THỊ DIỆU
BIẾN ĐỔI NHÀ CỬA CỦA NGƢỜI THÁI ĐEN
Ở XÃ BÌNH SƠN TỪ KHI ĐỔI MỚI ĐẾN NAY
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: Nhân học
Hà Nội-2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------
VŨ THỊ DIỆU
BIẾN ĐỔI NHÀ CỬA CỦA NGƢỜI THÁI ĐEN
Ở XÃ BÌNH SƠNTỪ KHI ĐỔI MỚI ĐẾN NAY
Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Nhân học
Mã số:60 31 03 02
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Vi Văn An
Hà Nội-2016
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn Thạc sĩ “Biến đổi nhà cửa của người Thái Đen
ở xã Bình Sơn từ khi đổi mới đến nay”, tôi xin bày tỏ lòng cám ơn.
T.S. Vi Văn An, Bảo tàng Dân tộc Việt Nam - Ngƣời thầy đã tận tình
giúp đỡ và hƣớng dẫn tôi trong quá trình thực hiện đề tài này. PGS.TS. Lê Sỹ
Giáo, thầy đã định hƣớng cho tôi nghiên cứu về ngƣời Thái ở Thanh Hóa và
đã tận tình giúp đỡ về mặt chuyên môn cả trong học tập và nghiên cứu.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể thầy/ cô trong Khoa
Nhân học, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã giúp đỡ tôi trong
suốt quá học tập và nghiên cứu tại đây
Xin trân trọng cảm ơn !
Hà Nội, ngày 27 tháng 5 năm 2016
Vũ Thị Diệu
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 3
4.Tổng quan tài liệu nghiên cứu .................................................................... 4
5. Nguồn tƣ liệu ............................................................................................. 7
6. Khái niệm và lý thuyết tiếp cận ................................................................. 7
6.1 Một số khái niệm .................................................................................. 7
6.2. Lý thuyết tiếp cận .............................................................................. 11
7. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 14
8. Đóng góp của luận văn ............................................................................ 17
9. Bố cục luận văn ....................................................................................... 18
CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN VÀ TỘC NGƢỜI NGHIÊN CỨU
1.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ....................................................... 19
1.1.1. Vị trí địa lý .................................................................................. 19
1.1.2. Điều kiện tự nhiên ....................................................................... 21
1.2. Khái quát về tộc ngƣời nghiên cứu ................................................... 25
1.2.1. Dân số và phân bố dân cƣ ........................................................... 25
1.2.2. Tên gọi và lịch sử cƣ trú ............................................................. 31
1.2.3. Các hoạt động kinh tế ................................................................. 33
1.2.4. Các dạng thức văn hóa ................................................................ 40
Tiểu kết chƣơng 1 …………………………………………..……….48
CHƢƠNG 2
NHỮNG ĐẶC TRƢNG CỦA NHÀ CỬA TRUYỀN THỐNG
2.1. Những vấn đề chung ......................................................................... 49
2.2. Quan niệm và phân loại nhà cửa của ngƣời Thái Đen ở xã Bình Sơn .. 51
2.3. Quy trình làm nhà .............................................................................. 53
2.3.1. Chuẩn bị vật liệu ......................................................................... 53
2.3.2. Kĩ thuật dựng nhà........................................................................ 55
2.3.3. Quy trình dựng nhà ..................................................................... 57
2.3. 4. Bố trí mặt bằng sinh hoạt ........................................................... 61
2.4. Các nghi lễ trong quá trình dựng nhà ............................................... 64
2.4.1. Chọn đất và hƣớng nhà .............................................................. 64
2.4.2. Chọn ngày, giờ và các nghi lễ trong quá trình dựng nhà ............ 66
2.5. Các điều kiêng kỵ trong ngôi nhà ..................................................... 68
Tiểu kết chƣơng 2………………..…………………………………..70
CHƢƠNG 3
BIẾN ĐỔI NHÀ CỬA VÀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG DẪN ĐẾN SỰ BIẾN ĐỔI
3.1. Tiền đề và quá trình biến đổi nhà cửa ............................................... 71
3.2. Các yếu tố biến đổi ............................................................................ 72
3.2.1. Biến đổi về loại hình nhà cửa ..................................................... 73
3.2.2. Thay đổi về vật liệu xây dựng .................................................... 74
2.2.3. Thay đổi thợ, công cụ, đơn vị đo lƣờng...................................... 75
3.2.4. Thay đổi về kĩ thuật và quy trình dựng nhà ................................ 79
2.2.5. Thay đổi mặt bằng sinh hoạt trong ngôi nhà .............................. 80
2.2.6. Thay đổi phong tục, tập quán liên quan đến ngôi nhà ............... 82
3.3. Các yếu tố tác động dẫn đến sự biến đổi nhà cửa ............................. 85
3.3.1. Chính sách và thể chế ................................................................. 86
3.3.2. Yếu tố môi trƣờng ...................................................................... 89
3.3.3. Yếu tố kinh tế .............................................................................. 90
3.3.4. Sự giao lƣu văn hóa giữa các dân tộc ......................................... 92
3.3.5. Sự thay đổi nhận thức của ngƣời dân ......................................... 93
Tiểu kết chƣơng3………………………………………………..…..94
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 98
PHỤ LỤC ..................................................................................................... 103
