Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Tuyển chọn, xây dựng hệ thống bài tập Hóa học lớp 10 nâng cao, nhằm rèn luyện năng lực chủ động sáng tạo cho học sinh ở trường THPT

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO<br /> TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH<br /> <br /> VOÕ THÒ THU SANG<br /> <br /> LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC<br /> <br /> Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2010<br /> <br /> BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO<br /> TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH<br /> <br /> VOÕ THÒ THU SANG<br /> <br /> Chuyeân ngaønh: Lyù luaän vaø phöông phaùp daïy hoïc Hoùa hoïcMaõ<br /> soá: 60 14 10<br /> LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC<br /> NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC:<br /> TS. NGUYEÃN MAÏNH DUNG<br /> <br /> Thaønh phoá Hoà Chí Minh – 2010<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỤC LỤC ........................................................................................................ 3<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 6<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................ 6<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................... 7<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3. Nhiệm vụ của đề tài...................................................................................................... 7<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 7<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 4.1. Khách thể nghiên cứu................................................................................. 7<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 5. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................... 7<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 6. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................... 7<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 7. Điểm mới của luận văn ................................................................................................. 8<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 8. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................... 8<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ....................... 9<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ......................................................................................... 9<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2. Tư duy ...................................................................................................................... 10<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.1. Khái niệm ......................................................................................................... 10<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.2. Những phẩm chất của tư duy [23] ................................................................... 10<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.3. Các thao tác của tư duy [23] ............................................................................. 11<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.4. Những hình thức cơ bản của tư duy [ 23, 28]................................................... 12<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.5. Tư duy sáng tạo ................................................................................................ 13<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.6. Việc phát triển tư duy của học sinh trong dạy học hóa học [ 17, 18, 23, 44, 45 ]<br /> .................................................................................................................................... 14<br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.6.1. Tư duy hóa học ......................................................................................... 14<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.2.6.2.Việc phát triển tư duy của học sinh trong dạy học hóa học ............ 15<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3. Năng lực chủ động sáng tạo ..................................................................................... 16<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.1. Quan niệm về năng lực chủ động sáng tạo của học sinh .................................. 16<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.1.1. Khái niệm chủ động .................................................................................. 16<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.1.2. Khái niệm sáng tạo [ 5, 6, 17, 18, 19, 20, 21, 45, 48]............................... 16<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.1.3. Năng lực chủ động sáng tạo [ 5, 6, 19, 20, 21, 22, 48 ] ............................ 17<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.1.4. Quan niệm về năng lực chủ động sáng tạo của học sinh [ 5 ] .................. 18<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.2. Các biện pháp rèn luyện năng lực chủ động sáng tạo cho học sinh [17, 19, 20,<br /> 21, 22, 23, 26, 27, 32, 34, 35, 42, 44, 48 ] .................................................................. 19<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.2.1. Rèn năng lực quan sát ............................................................................... 19<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.2.2. Rèn tính nhạy bén của tư duy ................................................................... 23<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.2.3. Rèn năng lực tư duy độc lập ..................................................................... 25<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.2.4. Bồi dưỡng hứng thú, kích thích học sinh sáng tạo và đổi mới ................. 25<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.3.2.5. Áp dụng phương pháp dạy học tích cực để rèn luyện năng lực chủ động<br /> sáng tạo cho học sinh ............................................................................................. 26<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.4. Bài tập hóa học [17, 18, 23, 28, 54, 55] ................................................................... 28<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.4.1. Khái niệm bài tập hóa học ................................................................................ 28<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.4.2. Tác dụng của bài tập hóa học ........................................................................... 29<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.4.3. Vị trí của bài tập hóa học trong quá trình dạy học ........................................... 31<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.4.4. Phân loại bài tập hóa học .................................................................................. 31<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.4.5. Các xu hướng xây dựng BTHH mới hiện nay [54, 55] .................................... 32<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.5. Thực trạng việc sử dụng bài tập trong dạy học hóa học ở các trường phổ thông tỉnh<br /> Khánh Hòa ...................................................................................................................... 33<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.5.1. Mục đích điều tra .............................................................................................. 33<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.5.2. Phương pháp điều tra........................................................................................ 33<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.5.3. Kết quả điều tra ................................................................................................ 33<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 1.5.4. Nhận xét ........................................................................................................... 36<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1. Các nguyên tắc xây dựng, lựa chọn hệ thống bài tập nhằm rèn luyện năng lực chủ<br /> động sáng tạo cho học sinh ............................................................................................. 39<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1.1. Hệ thống bài tập phải góp phần thực hiện mục tiêu môn học .......................... 39<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1.2. Hệ thống bài tập phải đảm bảo tính chính xác, khoa học ................................. 39<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1.3. Hệ thống bài tập phải đảm bảo tính hệ thống, tính đa dạng ............................. 39<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1.4. Hệ thống bài tập phải đảm bảo tính vừa sức .................................................... 40<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1.5. Hệ thống bài tập phải kích thích hứng thú, khơi dậy khả năng tự học và lòng<br /> yêu thích bộ môn của học sinh ................................................................................... 40<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1.6. Hệ thống bài tập phải có tác dụng kích thích khả năng tư duy, phát huy tính<br /> tích cực nhận thức, phát huy NLCĐST của HS ......................................................... 40<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2. Quy trình xây dựng hệ thống bài tập nhằm phát triển năng lực chủ động sáng tạo<br /> cho học sinh .................................................................................................................... 41<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.1. Bước 1: Xác định mục đích của hệ thống bài tập ............................................. 41<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.2. Bước 2: Xác định nội dung của hệ thống bài tập ............................................. 41<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.3. Bước 3: Thu thập thông tin và tuyển chọn những bài tập hay ......................... 41<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.4. Bước 4: Xây dựng các bài tập mới ................................................................... 41<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.5. Bước 5: Xắp xếp các bài tập thành từng dạng .................................................. 44<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.6. Bước 6: Kiểm tra xem các bài tập vừa xây dựng có phù hợp với mục đích và<br /> các nguyên tắc đã đặt ra ............................................................................................. 44<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.7. Bước 7: Tham khảo ý kiến của đồng nghiệp, chuyên gia ................................ 44<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2.8. Bước 8: Thực nghiệm, chỉnh sửa và hoàn thiện ............................................... 44<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3. Hệ thống bài tập hóa vô cơ lớp 10 (Chương trình nâng cao) ................................... 45<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3.1. Hệ thống bài tập chương Phản ứng hóa học ..................................................... 45<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3.1.1. Mục tiêu của chương ............................................................................... 45<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3.1.2. Hệ thống bài tập ........................................................................................ 45<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3.2 Chương nhóm Halogen ..................................................................................... 62<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3.2.1. Mục tiêu của chương ................................................................................ 62<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.3.2.2. Hệ thống bài luyện tập .............................................................................. 63<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM...................................................... 112<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.1. Mục đích thực nghiệm ........................................................................................... 112<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.2. Nội dung thực nghiệm .......................................................................... 112<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.3. Đối tượng thực nghiệm .......................................................................................... 112<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.4. Tiến hành thực nghiệm........................................................................................... 112<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5. Kết quả thực nghiệm .............................................................................................. 113<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.1. Phân phối tần số, tần suất,tần suất lũy tích và các tham số thống kê đặc trưng<br /> .................................................................................................................................. 113<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.1.1. Bài thực nghiệm số 1(TN1) .................................................................... 113<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.1.2. Bài thực nghiệm số 2 (TN2) ................................................................... 115<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.1.3. Bài thực nghiệm số 3(TN3) .................................................................... 117<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.1.4. Bài thực nghiệm số 4(TN4) .................................................................... 119<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.1.5. Kết quả tổng hợp .................................................................................... 121<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.2. Biễu diễn kết quả bằng đồ thị ......................................................................... 122<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.2.1. Bài TN số 1 ............................................................................................. 122<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.2.2. Bài TN số 2 ............................................................................................. 123<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.2.3. Bài TN số 3 ............................................................................................. 125<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.2.4. Bài TN số 4 ............................................................................................. 127<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.2.5. Biểu đồ tổng hợp kết quả 4 bài thực nghiệm .......................................... 129<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 3.5.3. Phân tích kết quả thực nghiệm ....................................................................... 130<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> KẾT LUẬN ................................................................................................... 136<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.1. Đề xuất các hướng nghiên cứu ............................................................ 137<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> 2.2. Đối với các cấp quản lí ......................................................................... 137<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 139<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br /> PHẦN PHỤ LỤC .......................................................................................... 144<br /> T<br /> 1<br /> <br /> T<br /> 1<br /> <br />