Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Đánh giá ảnh hưởng môi trường của việc thu hồi đất tại quận Tây Hồ, Hà Nội

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài “Đánh giá ảnh hưởng môi trường của việc thu hồi đất tại quận Tây Hồ, Hà Nội” nhằm nghiên cứu những tác động đến môi trường do việc thu hồi đất, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện chính sách đất đai, đảm bảo an sinh xã hội, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Đánh giá ảnh hưởng môi trường của việc thu hồi đất tại quận Tây Hồ, Hà Nội

MỞ ĐẦU Đất đai là thành phần thiết yếu của môi trường sống, tư liệu sản xuất đặc biệt, là nơi xây dựng các công trình và diễn ra các hoạt động văn hóa, kinh tế, chính trị, xã hội,... đồng thời đất đai còn có chức năng quan trọng là tạo nguồn vốn và thu hút đầu tư phát triển. Trên con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước để đất đai thực sự trở thành nguồn lực hiệu quả, đẩy mạnh phát triển kinh tế; Việc thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất để xây dựng các khu, cụm công nghiệp, khu đô thị tập trung nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, xây dựng cơ cấu đất đai hợp lý là điều hết sức cần thiết. Quá trình thu hồi đất phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có tầm nhìn dài hạn, đúng đắn thì mới hiện thực hóa được những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được trong việc đổi mới kinh tế, xây dựng đất nước; Các chính sách, pháp luật về đất đai và môi trường vẫn còn những bất cập chưa được giải quyết kịp thời, đặc biệt là các quy định liên quan đến thu hồi, đền bù, giải phóng mặt bằng. Áp lực của quá trình công nghiệp hoá, đô thị hoá đã thúc đẩy mạnh mẽ công tác thu hồi đất đai phục vụ các mục đích phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên trên thực tế, việc chuyển mục đích sử dụng đất tùy tiện, phục vụ các dự án kém tính khả thi xảy ra ở rất nhiều địa phương, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường tự nhiên và môi trường xã hội. Người bị thu hồi đất không những bị mất kế sinh nhai, môi trường sống thay đổi, gia tăng tệ nạn xã hội mà còn gây lãng phí đất đai bởi hàng ngàn quy hoạch “treo” trên cả nước. Ngoài ra, việc thu hồi đất còn làm mất nơi cư trú của sinh vật, làm suy giảm đa dạng sinh học, triệt tiêu nhiều hệ sinh thái, đặc biệt là hệ sinh thái nông nghiệp …Ảnh hưởng của việc thu hồi đất để xây dựng khu công nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng, các khu chung cư, khu đô thị tập trung trên địa bàn Hà Nội nói chung và sự tác động đến môi trường tự nhiên, đời sống, việc làm của người dân đang là vấn đề đặc biệt được quan tâm. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Quận Tây Hồ là một quận nằm ở phía Tây Bắc Hà Nội được xác định là quận trung tâm dịch vụ du lịch, trung tâm văn hoá, là vùng bảo vệ cảnh quan thiên nhiên của thủ đô Hà Nội, 14 năm kể từ khi được thành lập đã trở thành một trong những quận phát triển của Thành phố. Mỗi năm, hàng chục ha đất nông nghiệp được phép chuyển mục đích sử dụng đất. Việc xem xét và đánh giá tình trạng đời sống người dân, môi trường ở các khu vực đã chuyển mục đích sử dụng đất đang là vấn đề được các cấp, các ngành trong Quận hết sức quan tâm. Các vấn đề chính bao gồm: Sau khi bị thu hồi đất đời sống của người dân có những biến chuyển như thế nào? những khó khăn thuận lợi của họ sẽ gặp phải? Sau khi bị thu hồi đất, nhận tiền bồi thường (hoặc nhà TĐC) người dân đã tổ chức cuộc sống như thế nào, hiệu quả sử dụng nguồn vốn có được ra sao, chuyển đổi nghề có gây ra tác động xấu đến môi trường hay không? Ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến môi trường đầu tư Cho đến nay, trên cả nước nói chung và Hà Nội nói riêng đã có hàng loạt các nghiên cứu đánh giá, báo cáo tổng kết về đời sống người dân sau khi bị thu hồi đất, như báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường tại Hải Dương, Vĩnh Phúc, Hưng Yên,… Các đề tài nghiên cứu và hàng trăm bài viết của nhiều tác giả trong và ngoài nước về vấn đề gây nhiều bức xúc này. Các nghiên cứu kể trên đã đưa ra khái quát đời sống người dân ở các địa bàn nghiên cứu và đã đề xuất được những biện pháp tương đối thoả đáng. Tuy vậy, do đặc điểm của mỗi địa bàn khác nhau, cộng với các hạn chế trong điều tra thực tế nên vẫn còn nhiều vấn đề gây tranh cãi. Kết quả nghiên cứu chưa thoả đáng, các giải pháp khó có thể áp dụng thống nhất thành các quy phạm chung. Xuất phát từ nhu cầu thực tế, học viên đã thực hiện đề tài “Đánh giá ảnh hưởng môi trường của việc thu hồi đất tại quận Tây Hồ, Hà Nội” nhằm nghiên cứu những tác động đến môi trường do việc thu hồi đất, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm góp phần hoàn Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
thiện chính sách đất đai, đảm bảo an sinh xã hội, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững. Với tên đề tài nêu trên, các nội dung của luận văn mà tác giả tập trung vào nghiên cứu chủ chủ yếu, bao gồm: Nghiên cứu tìm ra những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện các chính sách về thu hồi đất và giải phòng mặt bằng trên địa bàn quận Tây Hồ. Đánh giá ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến môi trường tự nhiên và môi trường xã hội tại quận Tây Hồ Đề xuất một số kiến nghị nhằm góp phần bảo vệ môi trường và nâng tính bền vững trong quá trình phát triển đô thị của quận Tây Hồ. Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 3 chương Chương 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu. Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu Chương 3: Kết quả nghiên cứu Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Khái quát hệ thống pháp luật đất đai của Việt Nam về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, TĐC 1.1.1 Những văn bản pháp quy của Nhà nước về đất đai Sau Cách mạng tháng 8 năm 1945 thắng lợi, đến năm 1953 Nhà nước ta thực hiện cải cách ruộng đất nhằm phân phối lại ruộng đất với khẩu hiệu “người cày có ruộng” và Luật cải cách ruộng đất được ban hành. Thời kỳ này Nhà nước thừa nhận sự tồn tại của 3 hình thức sở hữu đất đai: sở hữu Nhà nước, sở hữu tập thể và sở hữu tư nhân. Bên cạnh đó Luật cải cách ruộng đất có các quy định về tịch thu, trưng thu, trưng mua ruộng đất tuỳ theo từng trường hợp cụ thể. Đến năm 1959 bản Hiến pháp thứ 2 được ban hành và nhiều văn bản khác quy định vẫn có 3 hình thức sở hữu về đất đai do vậy, khi thu hồi, lấy đất của tập thể và tư nhân Nhà nước phải thực hiện trưng dụng đất. Điều 20 của Hiến pháp nói rõ: “Khi nào cần thiết vì lợi ích chung Nhà nước mới trưng mua hoặc trưng dụng, trưng thu có bồi thường thích đáng các tư liệu sản xuất ở thành thị và nông thôn, trong phạm vi và điều kiện do pháp luật quy định”[6]. Về việc trưng dụng đất, ngày 14/04/1959 Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 151TTg quy định về thể lệ tạm thời về trưng dụng đất. Một trong Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
những nguyên tắc của việc trưng dụng ruộng đất của nhân dân dùng vào việc xác định những công trình do Nhà nước quản lý: “Đảm bảo kịp thời và đủ diện tích cần thiết cho công trình xây dựng, đồng thời chiếu cố đúng mức quyền lợi và đời sống của người có ruộng. Những người có ruộng đất bị trưng dụng được bồi thường và trong trường hợp cần thiết được giúp giải quyết công việc làm ăn”. Bên cạnh đó Nghị định cũng quy định về việc bồi thường cho người có ruộng đất bị trưng dụng: “Cách bồi thường tốt nhất là vận động nhân dân điều chỉnh hoặc nhường ruộng đất cho những người có ruộng đất bị trưng dụng để họ có thể tiếp tục sản xuất”, “trường hợp không làm được như vậy sẽ bồi thường một số tiền bằng từ 1 đến 4 năm sản lượng thường niên của ruộng đất bị trưng dụng. Mức bồi thường nhiều hay ít phải căn cứ thực tế ở mỗi nơi…”. Năm 1980, Quốc hội đã ban hành bản Hiến pháp thứ 3 của nước CHXNCN Việt Nam. Bản Hiến pháp lần này đã khẳng định: “Đất đai, rừng núi, sông hồ, hầm mỏ, tài nguyên thiên nhiên trong lòng đất, ở vùng biển và thềm lục địa,…là của Nhà nước đều thuộc sở hữu toàn dân”. Chính vì vậy ngay sau đó, vào ngày 01/07/1980 Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số 201/CP về việc thống nhất quản lý ruộng đất và tăng cường công tác quản lý ruộng đất trong cả nước: “Toàn bộ ruộng đất trong cả nước đều do Nhà nước thống nhất quản lý theo quy hoạch và kế hoạch chung nhằm đảm bảo ruộng đất sử dụng hợp lý, tiết kiệm và phát triển theo hướng đi lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa”. Trên tinh thần của Hiến pháp năm 1980 Luật Đất đai năm 1988 được ban hành, tiếp tục khẳng định lại đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý. Về việc thu hồi đất và bồi thường thiệt hại thì Luật Đất đai 1988 không nêu cụ thể việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, mà chỉ nêu phần nghĩa vụ của người sử dụng đất: “Đền bù thiệt hại cho người sử dụng đất để giao cho mình bồi hoàn thành quả lao động và kết quả đầu tư đã làm tăng giá trị của đất đó theo quy định của Pháp luật”. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Năm 1992, bản Hiến pháp 1992 được ban hành thay thế cho các bản Hiến pháp trước đây. Điều 17 Hiến pháp quy định: “Đất đai, rừng núi, sông hồ, nguồn nước, tài nguyên trong lòng đất, nguồn lợi ở vùng biển thềm lục địa và vùng trời… đều thuộc sở hữu toàn dân”. Điều 23: “Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức không bị quốc hữu hoá. Trong trường hợp thật cần thiết vì lý do an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia mà Nhà nước trưng mua hay trưng dụng, có BT tài sản của cá nhân hay tổ chức theo giá trị thị trường”. Năm 1993, Luật Đất đai 1993 được ban hành, thay thế cho Luật Đất đai 1988, dựa trên tinh thần mới của bản Hiến pháp 1992 đã có những đổi mới quan trọng, đặc biệt đối với việc thu hồi đất phục vụ cho công cộng và bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất. Luật Đất đai năm 1993 đã thể chế hóa các quy định của Hiến pháp năm 1992. Tại Điều 12: “Nhà nước xác định giá các loại đất để tính thuế chuyển quyền sử dụng đất, thu tiền khi Nhà nước giao đất hoặc cho thuê đất, tính giá trị tài sản khi giao, bồi thường thiệt hại về đất khi thu hồi đất. Chính phủ quy định khung giá các loại đất đối với từng vùng và theo từng thời gian”. Điều 27: “Trong trường hợp thật cần thiết, Nhà nước thu hồi đất đang sử dụng của người sử dụng đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thì người bị thu hồi đất được đền bù thiệt hại”. Luật sửa đổi, bổ sung một s ố điều của Luật Đấ t đai ngày 29/06/2001 quy định cụ thể hơn về bồi th ườ ng, gi ải phóng mặ t bằ ng khi Nhà nướ c thu hồi đất đai đang sử dụng c ủa ng ườ i s ử dụng vào mụ c đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, l ợi ích công cộng. Việc b ồi th ườ ng, h ỗ tr ợ đượ c thực hiện theo quy đị nh của Chính phủ. Nhà nướ c có chính sách để ổn đị nh đời sống cho ngườ i có đấ t bị thu hồi. Cùng với mục đích là tiếp tục hoàn thiện Luật Đất đai, tạo nên khung pháp lý chặt chẽ thuận tiện cho việc quản lý và sử dụng đất ở Việt Nam. Ngày 26/11/2003 Quốc hội nước CHXHCN Viêt Nam khóa XI k ̣ ỳ họp thứ tư đã thông Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
qua Luật Đất đai 2003 và ngày 10/12/2003 lệnh của Chủ tịch nước đã công bố Luật Đất đai quy định cho việc quản lý và sử dụng đất. Sự ra đời của Luật Đất đai 2003 đã thay thế cho tất cả các Luật Đất đai và Luật sửa đổi, bổ sung trước đó nhằm phù hợp với tình hình xã hội hiện nay, đáp ứng tốt hơn những yêu cầu, những đòi hỏi mới trong quá trình phát triển kinh tế, ổn định chính trị xã hội của đất nước, hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế. Tại Điều 39 Luật Đất đai 2003 quy định về thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích Quốc gia, lợi ích công cộng: “Nhà nước thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng sau khi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được công bố hoặc sau khi dự án đầu tư có nhu cầu sử dụng đất phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét duyệt”. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
1.1.2 Một số văn bản về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng Sau khi Quốc hội ban hành Luật Đất đai 2003, các chính sách về đất đai cũng thay đổi theo. Như vậy, để phù hợp với sự ra đời của Luật Đất đai mới và tình hình thực tiễn trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng Chính phủ đã ban hành các văn bản pháp luật sau: a. Nghị định số 197/2004/NĐCP Nghị định số 197/2004/NĐCP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Vê ph ̀ ạm vi điều chỉnh Nghị định này quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích QP, AN, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. mục đích phát triển kinh tế quy định tại Điều 36 Nghị định số 181/2004/NĐCP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai. Đối với các dự án sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), nếu việc BT, HT và TĐC theo yêu cầu của nhà tài trợ khác với quy định tại Nghị định này thì trước khi ký kết Điều ước quốc tế, cơ quan chủ quan dự án đầu tư phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. Trong trường hợp Điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc gia nhập có quy định khác với quy định tại Nghị định này thì áp dụng theo quy định tại Điều ước quốc tế đó. Các trường hợp không thuộc phạm vi áp dụng Nghị định này: Cộng đồng dân cư xây dựng, chỉnh trang các công trình phục vụ lợi ích chung của cộng đồng bằng nguồn vốn do nhân dân đóng góp hoặc Nhà nước hỗ trợ; Khi Nhà nước thu hồi đất không thuộc phạm vi quy định tại khoản 1 Điều này. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Vê đ ̀ ối tượng áp dụng Tổ chức, cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo, hộ gia đình, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài đang sử dụng đất bị Nhà nước thu hồi đất (người bị thu hồi). Người bị thu hồi đất, bị thiệt hại tài sản gắn liền với đất bị thu hồi, được bồi thường đất, tài sản, được hỗ trợ và bố trí tái định cư theo quy định tại Nghị định này. Vê nguyên t ̀ ắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Người bị Nhà nước thu hôi đ ̀ ất có đủ điều kiện quy định tại Điều 8 của Nghị định này thì được bồi thường; trường hợp không đủ điều kiện được bồi thường thì UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (UBND cấp tỉnh) xem xét để hỗ trợ. Người bị thu hồi đất đang sử dụng vào mục đích nào thì được BT bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng, nếu không có đất thì được BT bằng giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm có quyết định thu hồi đất; trường hợp bồi thường bằng việc giao đất mới hoặc bằng nhà, nếu có chênh lệch về giá trị thi ph ̀ ần chênh lệch đó được thực hiện thanh toán bằng tiền. Trường hợp người sử dụng đất được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất mà chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai đối với Nhà nước theo quy định của pháp luật thì phải trừ đi khoản tiền phải thực hiện nghĩa vụ tài chính vào số tiền được bồi thường, hỗ trợ để hoàn trả ngân sách nhà nước. Bồi thường về đất Nguyên tắc bồi thường đất quy định: + Những trường hợp được nhận bồi thường. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
+ Những trường hợp không được nhận bồi thường. + Những trường hợp được nhận hỗ trợ. Bồi thường, hỗ trợ đối với đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi được bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng hoăc b ̣ ồi thường bằng tiền tính theo giá đất cùng mục đích sử dụng. Bồi thường đối với đất phi nông nghiệp Người sử dụng đất ở khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở được BT bằng giao đất ở mới, nhà ở tại khu TĐC hoặc bồi thường bằng tiền. Diện tích đất bồi thường không vượt quá hạn mức giao đất ở tại địa phương và không vượt quá diện tích của đất bị thu hồi. Bồi thường tài sản Nguyên tắc bồi thường tài sản quy định: + Trường hợp được nhận bồi thường. + Trường hợp được nhận hỗ trợ. Bồi thường nhà, công trình xây dựng trên đất + Đối với nhà ở, công trình phục vụ sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà, công trình. + Đối với nhà, công trình xây dựng khác không thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này được bồi thường theo mức sau: Mức bồi Giá trị hiện có của Một khoản tiền tính bằng tỷ lệ thường nhà, = nhà, công trình bị + phần trăm theo giá trị hiện có công trình thiệt hại của nhà, công trình Đối với công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật, mức bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương do Bộ Xây dựng Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
ban hành; nếu công trình không còn sử dụng thì không được bồi thường. + Đối với nhà, công trình xây dựng khác bị phá dỡ một phần, mà phần còn lại không còn sử dụng được thì được bồi thường cho toàn bộ nhà, công trình; trường hợp nhà, công trình xây dựng khác bị phá dỡ một phần, nhưng vẫn tồn tại và sử dụng được phần còn lại thì được bồi thường phần giá trị công trình bị phá dỡ và chi phí để sửa chữa, hoàn thiện phần còn lại theo tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương của nhà, công trình trước khi bị phá dỡ. Bồi thường về di chuyển mồ mả Đối với việc di chuyển mồ mả, mức tiền bồi thường được tính cho chi phí về đất đai, đào, bốc, di chuyển, xây dựng lại và các chi phí hợp lý khác có liên quan trực tiếp. Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quy định mức bồi thường cụ thể về mồ mả cho phù hợp với tập quán và thực tế tại địa phương. Bồi thường đối với cây trồng, vật nuôi Những cây trồng, vật nuôi có trên đất bị thu hồi được nhận bồi thường. Về hỗ trợ Hỗ trợ về di chuyển: Hộ gia đình khi Nhà nước thu hồi đất phải di chuyển chỗ ở được hộ trợ để thực hiện di chuyển. Tổ chức có đủ điều kiện được bồi thường thiệt hại đất và tài sản khi bị thu hồi mà phải di chuyển cơ sở, được hỗ trợ chi phí thực tế về di chuyển, tháo dỡ và lắp đặt. Hỗ trợ ổn định đời sống và ổn định sản xuất : Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi trên 30% diện tích đất nông nghiệp được giao, được hỗ trợ ổn định đời sống. Khi Nhà nước thu hồi đất của tổ chức kinh tế, hộ sản xuất kinh doanh có đăng ký kinh doanh, mà bị ngừng sản xuất kinh doanh, thì được hỗ trợ. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm: Hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp khi bị thu hồi trên 30% diện tích đất sản xuất nông nghiệp thì được hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người trong độ tuổi lao động; mức hỗ trợ và số lao động cụ thể được hỗ trợ do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quy định cho phù hợp với thực tế ở địa phương. Hỗ trợ cho người đang thuê nhà không thuộc sở hữu Nhà nước Hỗ trợ khi thu hồi đất công ích của xã, phường, thị trấn. Về bố trí tái định cư Cơ quan (tổ chức) được Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh giao trách nhiệm bố trí tái định cư phải thông báo cho từng hộ gia đình bị thu hồi đất, phải di chuyển chỗ ở về dự kiến phương án bố trí tái định cư *Thông tư 116/2004/TTBTC ngày 07/12/2004 của Bộ tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐCP. Thông tư này hướng dẫn cụ thể, và có thêm một số nội dung về bồi thường đất, bồi thường tài sản; chính sách hỗ trợ, tái định cư và tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất đối với các trường hợp quy định tại Nghị định 197/2004/NĐ CP. Hướng dẫn cách xác định cho phí đầu tư vào đất còn lại được quy định tại khoản 3 Điều 9 Nghị định 197/2004/NĐCP. Phân loại cụ thể đất nông nghiệp của các hộ gia đình, cá nhân bị Nhà nước thu hồi đất. Việc phân loại cụ thể này để xác định mức bồi thường, hỗ trợ hợp lý, sát thực với từng loại đất và giải quyết trường hợp chênh lệch giữa giá đất mới được giao và giá đất bị thu hồi. Về bồi thường đối với đất thuộc hành lang an toàn khi xây dựng công trình công cộng có hành lang bảo vệ an toàn, có quy định thêm khoản: “Khi hành lang bảo vệ an toàn công trình xây dựng làm ảnh hưởng đến công trình khác mà Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
những công trình này không thể sử dụng được theo thiết kế, quy hoạch xây dựng ban đầu hoặc phải phá dỡ thì được bồi thường”. Về bồi thường đối với cây trồng, vật nuôi: Thông tư xác định, hướng dẫn cụ thể việc phân chia từng loại cây trồng lâu năm (cây trồng đang ở chu kỳ đầu tư hoặc đang ở thời gian xây dựng cơ bản; cây lâu năm thu hoạch một lần; cây lâu năm thu hoạch nhiều lần; cây lâu năm đã đến thời hạn thanh lý) và xác định giá trị hiện có của vườn cây lâu năm để tính bồi thường. Quy định thêm về bồi thường đối với cây trồng và lâm sản phụ trồng trên diện tích đất lâm nghiệp do Nhà nước giao mà khi giao là đất trống, đồi núi trọc. Về tổ chức thực hiện: Hướng dẫn về trình tự tổ chức thực hiện; phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được chia làm 2 phần: phần 1 là xác định bồi thường, hỗ trợ cho từng người có đất bị thu hồi và phần 2 là phương án bố trí tái định cư; quy định về chi trả bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Về chi phí cho công tác tổ chức thực hiện: Dự toán chi phí và mức chi cho công tác tổ chức thực hiện. *Thông tư số 69/2006/TTBTC của Bộ Tài chính ngày 02/08/2006 về sửa đổi, bổ sung cho Thông tư số 116/2004/TTBTC, cụ thể là sửa đổi, bổ sung một số điều khoản: điểm 3 mục 3 phần I về chi trả bồi thường, hỗ trợ và TĐC; điểm 3.1 mục 3 phần II về giá đất để tính bồi thường, chi phí đầu tư vào đất còn lại; mục 2 phần IV về hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm; mục 3 và mục 4 phân VII về mức chi cho công tác tổ chức thực hiện bồi thường, hỗ trợ, TĐC: “Không quá 2% tổng số kinh phí bồi thường, hỗ trợ của dự án”. b. Nghị định số 84/2007/NĐCP *Nghị định số 84/2007/NĐCP ngày 25/5/2007 của Chính phủ quy định bổ sung cụ thể đối với một số trường hợp thu hồi đất; bồi thường, hỗ trợ về đất; trình tự thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
quyết khiếu nại. Nghị định này được coi như là “nhát cắt pháp luật”, từ khi Nghị định này có hiệu lực thì tất cả những trường hợp còn tồn tại, chưa giải quyết được trước đó thì sẽ được giải quyết theo Nghị định 84/2007/NĐCP, còn từ sau đó tất cả các trường hợp sẽ được thực hiện đúng theo Nghị định. Nghị định quy định cụ thể, chi tiết một số trường hợp thu hồi đất; bồi thường hỗ trợ về đất; trình tự thủ tục thu hồi đất và thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, trong trình tự thủ tục của công tác bồi thường, GPMB Nghị định bổ sung mới về lập phương án bồi thường, hỗ trợ, TĐC bao gồm có phương án tổng thể và phương án chi tiết, quy định cụ thể thẩm quyền, thời hạn giải quyết từng khâu trong công việc và đặc biệt bổ sung thêm khâu kê khai, kiểm kê và xác định nguồn gốc đất đai được tiến hành trước khi lập phương án bồi thường, TĐC nhằm xác định giá bồi thường và chính sách hỗ trợ một cách khách quan. Trong điều khoản thi hành, Nghị định 84/2007/NĐCP đã bãi bỏ khoản 6 và khoản 8 Điều 8, các Điều 41, 42, 47, 49, đoạn 2 khoản 2 Điều 50 Nghị định 197/2004/NĐCP. * Thông tư 14/2008/TTLBBTCBTNMT của Bộ Tài chính và Bộ Tài nguyên & Môi trườ ng ngày 31/01/2008 v ề h ướng d ẫn th ực hi ện m ột s ố điề u của Nghị đị nh 84/2007/NĐCP: hướ ng dẫn về hỗ trợ đối với đấ t nông nghiệp xen k ẽ trong khu dân cư, đấ t vườ n, đấ t ao xen kẽ với đấ t ở trong khu dân cư; hướ ng dẫn kinh phí chuẩn bị hồ sơ Đị a chính cho khu đấ t bị thu hồi bao gồm kinh phí do nhà đầu tư trả sẽ đượ c quyết toán vào vốn đầ u tư củ a dự án, kinh phí do Nhà nướ c trả sẽ đượ c quyết toàn vào nguồn kinh phí hoạ t động của Tổ chức phát triển quỹ đấ t hoặc cơ quan Tài nguyênMôi trườ ng hoặc Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đấ t; hướ ng dẫn lập, thẩm đị nh và xét duyệt phươ ng án tổng thể về BTHTTĐC, phươ ng án BTHTTĐC và việc lập thêm “Hội đồng thẩm đị nh” khi cần thiết. c. Nghị định số 69/2009/NĐCP: Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Nghị định số 69/2009/NĐCP ngày 13/8/2009 quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và TĐC. Vê ph ̀ ạm vi điều chỉnh: Nghị định này quy định bổ sung về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất; giá đất; giao đất, cho thuê đất; cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và gia hạn sử dụng đất. Vê đ ̀ ối tượng áp dụng: Cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước về đất đai và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc quản lý đất đai. Người sử dụng đất và tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc sử dụng đất. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
Bồi thường đất nông nghiệp: Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi được bồi thường bằng đất có cùng mục đích sử dụng; nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền tính theo giá đất cùng mục đích sử dụng. Quy định cụ thể mức bồi thường với hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp đang sử dụng vượt hạn mức Bồi thường đối với đất phi nông nghiệp: Người sử dụng đất ở khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ở được bồi thường bằng giao đất ở mới, nhà ở tại khu TĐC hoặc bồi thường bằng tiền. Diện tích đất bồi thường không vượt quá hạn mức giao đất ở tại địa phương và không vượt quá diện tích của đất bị thu hồi. Hỗ trợ: Các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm: Hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ TĐC đối với trường hợp thu hồi đất ở Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tạo việc làm đối với trường hợp thu hồi đất nông nghiệp Hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp trong khu dân cư; đất vườn, ao không được công nhận là đất ở; Các hỗ trợ khác: căn cứ vào tình hình thực tế tại địa phương để có mức hỗ trợ khác bảo đảm có chỗ ở, ổn định đời sống và sản xuất cho người bị thu hồi đất; trường hợp đặc biệt trình Thủ tướng Chính phủ quyết định. Bồi thường nhà, công trình xây dựng trên đất: Đối với nhà ở, công trình phục vụ sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân, được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
thuật tương đương do Bộ Xây dựng ban hành. Giá trị xây dựng mới của nhà, công trình được tính theo diện tích xây dựng của nhà, công trình nhân với đơn giá xây dựng mới của nhà, công trình do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành theo quy định của Chính phủ. Đối với nhà, công trình xây dựng khác không thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này được bồi thường như sau: Mức bồi thường nhà, công trình bằng tổng giá trị hiện có của nhà, công trình bị thiệt hại và khoản tiền tính bằng tỷ lệ phần trăm theo giá trị hiện có của nhà, công trình;  Giá trị hiện có của nhà, công trình bị thiệt hại được xác định bằng tỷ lệ phần trăm chất lượng còn lại của nhà, công trình đó nhân với giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương do Bộ quản lý chuyên ngành ban hành.  Khoản tiền tính bằng tỷ lệ phần trăm theo giá trị hiện có của nhà, công trình do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định, nhưng mức bồi thường tối đa không lớn hơn 100% giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương với nhà, công trình bị thiệt hại. Đối với nhà, công trình xây dựng khác bị phá dỡ một phần, mà phần còn lại không còn sử dụng được thì được bồi thường cho toàn bộ nhà, công trình; trường hợp nhà, công trình xây dựng khác bị phá dỡ một phần, nhưng vẫn tồn tại và sử dụng được phần còn lại thì được bồi thường phần giá trị công trình bị phá dỡ và chi phí để sửa chữa, hoàn thiện phần còn lại theo tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương của nhà, công trình trước khi bị phá dỡ. Đối với công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội đang sử dụng thì mức bồi thường tính bằng giá trị xây dựng mới của công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật cùng cấp theo tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ quản lý chuyên ngành ban hành; nếu Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
công trình không còn sử dụng thì không được bồi thường. Trong trường hợp công trình hạ tầng thuộc dự án phải di chuyển mà chưa được xếp loại vào cấp tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc sẽ nâng cấp tiêu chuẩn kỹ thuật thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thống nhất với cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư hoặc chủ đầu tư dự án để xác định cấp tiêu chuẩn kỹ thuật để bồi thường. + Tài sản gắn liền với đất thuộc một trong các trường hợp quy định tại các khoản 4, 6, 7 và 10 Điều 38 của Luật Đất đai thì không được bồi thường. + Tài sản gắn liền với đất thuộc một trong các trường hợp quy định tại các khoản 2, 3, 5, 8, 9, 11 và 12 Điều 38 của Luật Đất đai thì việc xử lý tài sản theo quy định tại Điều 35 Nghị định số 181/2004/NĐCP ngày 29 tháng 10 năm 2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai. * Thông tư 14 /2009/TTBTNMT: Thông tư 14 /2009/TTBTNMT Quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, TĐC và trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất. Đối tượng áp dụng Thông tư này là tổ chức, cộng đồng dân cư, cơ sở tôn giáo, hộ gia đình, cá nhân trong nước, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngoài đang sử dụng đất bị Nhà nướ c thu hồi đấ t để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế; tổ chức, cá nhân thực hiện dự án đầu tư và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan. Theo Thông tư này, giá đất để tính bồi thường là giá đất theo mục đích đang sử dụng của loại đất bị thu hồi, đượ c UBND cấp tỉnh quy định và công bố vào ngày 01 tháng 01 hàng năm. Trường hợp giá đất do UBND cấp tỉnh công bố chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trên thị trường trong điều kiện bình thường thì UBND cấp tỉnh giao cho cơ quan ch ức năng xác định lại giá đất cụ thể để quyết định giá đất tính bồi thường cho phù Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
hợp và không bị giới hạn bởi quy định về khung giá các loại đất. Các khoản chi phí đầu tư vào đất phải có đầy đủ hồ sơ, chứng từ thực tế chứng minh. Người đượ c bồi thường, hỗ trợ nhưng chưa thực hi ện nghĩa vụ tài chính về đất đai đối với diện tích đất bị thu hồi thì phải khấu trừ vào tiền bồi thường, hỗ trợ (không khấu trừ vào tiền bồi thường tài sản, tiền hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ TĐC, hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ chuyển đổ i nghề nghiệp và tạo việc làm). Nghĩa vụ tài chính về đất đai khấu trừ vào tiền bồi thường, hỗ trợ bao gồm: tiền s ử d ụng đất, tiền thuê đất đối với đất do Nhà nướ c cho thuê, thuế chuyển quyền s ử d ụng đất, thuế thu nhập từ chuyển quy ền s ử dụng đất, tiền thu từ xử phạt vi ph ạm pháp luật về đất đai, tiền bồi thường cho Nhà nước khi gây thiệt hại trong quản lý và sử dụng đất đai, phí và lệ phí trong quản lý, sử dụng đất đai. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 16/11/2009 và thay thế các Thông tư sau: Thông tư số 116/2004/TTBTC ngày 07/12/2004 của Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐCP ngày 03/12/2004 của Chính phủ về bồi thường, hỗ trợ và TĐC khi Nhà nước thu hồi đất; Thông tư số 69/2006/TTBTC ngày 02/8/2006 của Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung Thông tư số 116/2004/TTBTC nêu trên. Bãi bỏ phần VII và phần IX của Thông tư liên tịch số 14/2008/TTLTBTCBTNMT ngày 31/01/2008 của Bộ Tài chính và Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 84/2007/NĐCP ngày 25/5/2007 của Chính phủ. Như vậy, các văn bản chủ yếu quy định về việc thu hồi đất và công tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC là Nghị định số 84/2007/NĐCP, Nghị định số 69/2009/NĐCP, Thông tư 14 /2009/TTBTNMT. Trên cơ sở những văn bản quy định chung trên phạm vi cả nước, mỗi tỉnh thành ban hành những văn bản quy định về việc thu hồi đất và công tác bồi thường, hỗ trợ, TĐC phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Đối với địa Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
bàn Thành phố Hà Nội, UBND Thành phố đã ban hành nhiều văn bản phù hợp với từng thời kỳ phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô về việc thu hồi đất và bồi thường hỗ trợ khi thu hồi đất. Hiện tại, văn bản đang được áp dụng trên địa bàn Thành phố là Quyết định số 108/2009/QĐUBND ngày 29 tháng 9 năm 2009 của UBND Thành phố Hà Nội, ban hành quy định về bồi thường, hỗ trợ TĐC khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Khoa học Môi trường Trường Đại học Khoa học Tự nhiên