Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình, đề tài đề xuất một số biện pháp chỉ đạo cụ thể nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ của hiệu trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình nói riêng, các trường Tiểu học thuộc tỉnh Thái Bình nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN HỒNG QUÂN CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN HƯNG HÀ, TỈNH THÁI BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN HỒNG QUÂN CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN HƯNG HÀ, TỈNH THÁI BÌNH Chuyên ngành Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. ĐÀO HOÀNG NAM THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi Trần Hồng Quân là học viên cao học khóa 21B trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Tôi xin cam đoan, nội dung mà tôi trình bày trong luận văn là hoàn toàn do sự tìm hiểu và nghiên cứu của bản thân trong suốt quá trình học tập và công tác. Mọi kết quả nghiên cứu cũng như ý tưởng của các tác giả khác nếu có đều được trích dẫn có nguồn gốc cụ thể. Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng bảo vệ luận văn thạc sĩ nào và chưa được công bố trên bất kỳ một phương tiện thông tin nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở trên đây. Thái nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả luận văn Trần Hồng Quân i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm và lòng biết ơn chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Khoa đào tạo Sau đại học, trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy cô giáo đã giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa học Thạc sĩ, chuyên ngành Quản lý giáo dục của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn Tiến sỹ Đào Hoàng Nam- Hiệu trưởng trường Đại học Bạc Liêu, Người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận văn; Tiến sỹ Phùng Thị Hằng - Nguyên Trưởng khoa Tâm Lý trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, Người trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo và Chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo Hưng Hà đã luôn tạo điều kiện và khuyến khích để tôi có điều kiện học tập và nghiên cứu khoa học; cảm ơn Cán bộ quản lý và Giáo viên các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình đã tạo điều kiện tốt nhất để giúp tôi môi trường thực tế sinh động trong suốt quá trình thu thập số liệu nghiên cứu khoa học. Bản thân tôi đã hết sức cố gắng trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn, song chắc chắn luận văn tốt nghiệp của tôi cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến góp ý của các thầy cô và các bạn đồng nghiệp, tôi xin trân trọng tiếp thu và chân thành cảm ơn. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2015 Tác giả luận văn Trần Hồng Quân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ii ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................................iv DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................v MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể nghiên cứu ...................................................................................... 3 4. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 7. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 8. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 4 9. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG TIỂU HỌC, KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ ............................................................................ 8 1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................... 8 1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 8 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 13 1.2.1. Quản lý Nhà trường ................................................................................. 13 1.2.2. Giáo dục ................................................................................................... 14 1.2.3. Các chức năng của quản lý ...................................................................... 15 1.2.4. Chỉ đạo trong Giáo dục ............................................................................ 16 1.3. Kiểm tra, thanh tra Giáo dục-Đào tạo ........................................................ 16 1.3.1. Kiểm tra, thanh tra Giáo dục - Đào tạo ................................................... 16 1.3.3. Kiểm tra nội bộ trường học ..................................................................... 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iii ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.4. Trường Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân; và vai trò của Hiệu trưởng trong công tác kiểm tra nội bộ ....................................................... 19 1.4.1. Trường Tiểu học: Vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn ........................................ 19 1.4.2. Hiệu trưởng trường Tiểu học (Điều 20 Điều lệ trường Tiểu học)........... 20 1.4.3. Hiệu trưởng và công tác kiểm tra nội bộ trường học .............................. 21 1.4.4. Chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học ...................... 23 1.5. Một số vấn đề cơ bản về chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở trường Tiểu học ..................................................................................................... 23 1.5.1. Chức năng, nhiệm vụ kiểm tra nội bộ trường học ................................... 23 1.5.2. Nội dung kiểm tra nội bộ trường học ...................................................... 24 1.5.3. Nguyên tắc kiểm tra nội bộ trường học ................................................... 25 1.5.4. Phương pháp kiểm tra nội bộ trường học ................................................ 26 1.5.5. Quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ trường học ....................................... 27 1.6. Nội dung chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học ................... 29 1.6.1. Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học ............................................................. 29 1.6.2. Nội dung chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học ....... 33 1.6.3.Công tác tự kiểm tra của Hiệu trưởng ..................................................... 34 1.6.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở trường Tiểu học ......................................................................................... 35 1.6.5. Tầm quan trọng của chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở trường Tiểu học....... 38 Kết luận chương 1.............................................................................................. 40 Chương 2. THỰC TRẠNG CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HƯNG HÀ, TỈNH THÁI BÌNH ....................................................................................................... 41 2.1. Khái quát về ngành Giáo dục và Đào tạo huyện Hưng Hà và Giáo dục Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình .................................................. 41 2.2.1. Vài nét về tình hình Giáo dục Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình .. 43 2.2.2. Chất lượng giáo dục Tiểu học ................................................................. 46 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iv ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2. Thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình ....................................................................................... 47 2.2.1. Thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình................................................................... 47 2.2. 2. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ trường học ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình .................................................... 54 2.2.3. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học ở huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình ....................................................... 57 2.2.4. Đánh giá chung về thực trạng chỉ đạo và quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình ........................... 58 Kết luận chương 2.............................................................................................. 64 Chương 3. CÁC BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HƯNG HÀ, TỈNH THÁI BÌNH ............................................................................................. 65 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 65 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ........................................................ 65 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 65 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 65 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 65 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 66 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 66 3.2. Biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình ................................................................ 66 3.1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................. 66 3.1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 67 3.1.3. Cơ sở pháp lí ............................................................................................ 67 3.3. Các biện pháp đề xuất ................................................................................. 67 3.3.1. Biện pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc làm tốt công tác kiểm tra nội bộ trường học cho Hiệu trưởng các trường Tiểu học ...................................................................................... 67 v Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.3.2. Biện pháp thứ hai: Chỉ đạo xây dựng kế hoạch công tác kiểm tra nội bộ trường học đảm bảo tính toàn diện ................................................... 69 3.3.3. Biện pháp thứ ba: Duyệt kế hoạch công tác kiểm tra nội bộ của các trường Tiểu học ..................................................................................... 71 3.3.4. Biện pháp thứ tư: Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ quản lý, giáo viên làm nhiệm vụ kiểm tra nội bộ nhà trường .......... 74 3.3.5. Biện pháp thứ năm: Đổi mới phương thức chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ trường học .................................................................................. 77 3.3.6. Biện pháp thứ sáu: Tăng cường hệ thống cơ sở vật chất thiết bị; đầu tư kinh phí cho hoạt động kiểm tra nội bộ trường học .......................... 84 3.3.7. Biện pháp thứ bảy: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các cấp quản lý trong nhà trường .................................................................................... 86 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 87 3.5. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................... 87 3.5.1. Khảo nghiệm sự cần thiết của các biện pháp .......................................... 87 3.5.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............................. 89 Kết luận chương 3.............................................................................................. 91 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 92 1. Kết luận .......................................................................................................... 92 2. Khuyến nghị................................................................................................... 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 96 PHỤ LỤC ........................................................................................................... 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vi ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Nội dung viết tắt 1 BGDĐT Bộ Giáo dục Đào tạo 2 CSVC Cơ sở vật chất thiếu bị 3 GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo 4 NXB Nhà xuất bản 5 NXBGD Nhà xuất bản Giáo dục 6 QLGD Quản lý giáo dục 7 UBND Ủy ban nhân dân 8 XHCN Xã hội chủ nghĩa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iv ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê số lượng các cơ sở giáo dục huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình (Năm học 2014-2015)............................................................. 41 Bảng 2.2: Thống kê số lượng và trình độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên trường Tiểu học ............................................................................... 43 Bảng 2.3: Thống kê đội ngũ CBQL trường Tiểu học năm học 2014-2015 ...... 44 Bảng 2.4. Khảo sát phẩm chất đạo đức, năng lực quản lý, kinh nghiệm quản lý của đội ngũ cán bộ quản lý .......................................................... 45 Bảng 2.5. Thống kê chất lượng giáo dục văn hóa của học sinh ........................ 46 Bảng 2.6. Thống kê chất lượng giáo dục đạo đức của học sinh ........................ 47 Bảng 2.7. Nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động kiểm tra nội bộ trường học .............................................................. 48 Bảng 2.8. Nghiệp vụ của đội ngũ làm nhiệm vụ kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học ........................................................................................... 53 Bảng 2.9. Công tác chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học .... 57 Bảng 3.1. Thăm dò sự cần thiết của các đề xuất chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình ......... 88 Bảng 3.2. Thăm dò tính khả thi của các biện pháp đề xuất chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình........................................................................................ 89 v Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong đời sống xã hội nói chung, trong các lĩnh vực hoạt động nói riêng, quản lý có vai trò quan trọng giúp cho việc tổ chức thực hiện đạt hiệu quả như mong muốn. Với sự phát triển nhanh và mạnh của mọi mặt đời sống xã hội như hiện nay quản lý đã trở thành khoa học: “Khoa học quản lý”. Nhờ có khoa học quản lý được áp dụng vào đời sống xã hội như hiện nay mà trật tự xã hội được đảm bảo, đời sống vật chất, tinh thần của con người được nâng cao. Quản lý có vai trò và vị trí rất quan trọng trong mọi mặt của đời sống xã hội. Nói đến quản lý, người ta thường nói đến các chức năng của quản lý, đó là: Chức năng hoạch định, chức năng tổ chức, chức năng điều hành (chỉ đạo) và chức năng kiểm tra. Kiểm tra, đánh giá đóng vai trò quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục. Muốn có quyết định quản lý đúng đắn thì phải kiểm tra đánh giá, không có kiểm tra đánh giá thì không có quản lý. Trong thế giới ngày nay, hầu hết các quốc gia đều nhận thấy vai trò to lớn của giáo dục đối với sự phát triển Kinh tế - Xã hội của quốc gia mình. Có thể thấy bài học về sự thành công “Thần kỳ” của các nền kinh tế Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapo,... và một số quốc gia khác. Nhờ đầu tư vào giáo dục các quốc gia này đã đạt được sự phát triển nhanh chóng về kinh tế - xã hội. Một đất nước muốn phát triển thịnh vượng và bền vững, trước hết, phải hướng tới sự phát triển con người - nguồn nhân lực của xã hội và cũng là động lực của mọi sự phát triển. Báo cáo chính trị của Ban chấp hành trung ương khoá X tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI đã đánh giá về tồn tại, hạn chế, yếu kém trong lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo, Khoa học và Công nghệ, Văn hóa, Xã hội là chất lượng giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, chưa chuyển mạnh sang đào tạo theo nhu cầu của xã hội, chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa tăng số lượng, quy mô với nâng cao chất lượng, giữa dạy chữ và dạy người. Chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học lạc hậu, đổi mới chậm; cơ cấu giáo 1
dục không hợp lý giữa các lĩnh vực, ngành nghề đào tạo; chất lượng giáo dục toàn diện giảm sút, chưa đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Công tác quản lý giáo dục, đào tạo chậm đổi mới và còn nhiều bất cập. Thanh tra, kiểm tra đánh giá giáo dục còn nhiều yếu kém; những hiện tượng tiêu cực, như bệnh thành tích, thiếu trung thực trong đánh giá kết quả giáo dục, trong học tập, tuyển sinh, thi cử, cấp bằng và tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan kéo dài, chậm được khắc phục. Ở Việt Nam giáo dục được xác định là quốc sách hàng đầu và đã có một sự đầu tư đáng kể. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chất lượng giáo dục của Việt Nam vẫn còn nhiều yếu kém. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định “Đổi mới căn bản nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt” và “Giáo dục và Đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng vào xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam”. Để đạt được mục tiêu trên, Nghị quyết 29/ Nghị quyết Trung ương đã chỉ rõ hệ thống các nhiệm vụ, giải pháp, trong đó nhấn mạnh “ Thực hiện giám sát của các chủ thể trong nhà trường và xã hội; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý các cấp; bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch”. Trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình có 38 trường tiểu học, 100% là trường công lập và đều đạt trường Chuẩn Quốc gia mức độ I. Có 14 trường Tiểu học đạt chuẩn mức độ II. Cùng với sự phát triển chung của ngành Giáo dục - Đào tạo; sự quan tâm chỉ đạo sâu sắc của Sở Giáo dục- Đào tạo Thái Bình; sự chỉ đạo trực tiếp từ Phòng Giáo dục - Đào tạo Hưng Hà; sự phấn đấu nỗ lực của mỗi nhà trường song do điều kiện khách quan và cung cách quản lý của các Nhà quản lý mà mỗi nhà trường có sự phát triển khác nhau. Có nhiều trường học, kỷ cương nề nếp chuyên môn được giữ vững; phong trào thi đua 2
dạy tốt học tốt được phát huy; tạo được uy tín cao trong đảng bộ và nhân dân; nhưng cũng có nhà trường kỷ cương nề nếp trong chuyên môn lỏng lẻo, phong trào thi đua dạy tốt học tốt chưa mạnh; nội bộ trường học không đoàn kết.... Có rất nhiều nguyên nhân song một trong những nguyên nhân sâu xa đó là nhà quản lý chưa quan tâm chú trọng đến công tác kiểm tra nội bộ; chưa xây dựng được kế hoạch kiểm tra khoa học đảm bảo tính toàn diện phù hợp với thực tế nhà trường; chưa có biện pháp chấn chỉnh, tư vấn sau kiểm tra... Là một cán bộ quản lý cũng đã có nhiều năm làm Hiệu trưởng trường Tiểu học, và hiện giờ là Chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo, bản thân tôi luôn trăn trở là làm thế nào để công tác kiểm tra nội bộ trường học thực sự trở thành mắt xích quan trong giúp cho nhà Quản lý quản lý khoa học hơn để lãnh đạo nhà trường thực hiện hiệu quả xây dựng “ Trường học thân thiện, học sinh tích cực”; trường học hướng đến sự thay đổi đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Đó là lý do tôi chọn đề tài: “Chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về công tác chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình, đề tài đề xuất một số biện pháp chỉ đạo cụ thể nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra nội bộ của hiệu trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình nói riêng, các trường Tiểu học thuộc tỉnh Thái Bình nói chung. 3. Khách thể nghiên cứu Quá trình quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. 4. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình. 3
5. Giả thuyết khoa học Công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình hiện nay còn nhiều hạn chế nên chưa đáp ứng được yêu cầu của đổi mới giáo dục, nếu đề xuất biện pháp chỉ đạo công tác kiểm tra nội bộ thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng phù hợp với tình hình thực tiễn của các nhà trường thì hiệu quả công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng tại các trường Tiểu học sẽ được nâng cao góp phần giữ vững kỷ cương nề nếp trong nhà trường, xây dựng môi trường văn hóa học đường lành mạnh, đáp ứng được yêu cầu của đổi mới giáo dục. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học. - Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình. - Đề xuất các biện pháp chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. 7. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài chỉ nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng 38 trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình; thu thập số liệu điều tra năm học 2012-2013; 2013-2014; 2014-2015. - Đề tài tiến hành khảo sát khách thể điều tra gồm: 38 Hiệu trưởng, 83 Phó Hiệu trưởng của 38 trường Tiểu học; 80 Tổ trưởng chuyên môn; 200 Giáo viên các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 8.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết Từ kết quả của việc điều tra xã hội học, khảo sát thực tiễn, tổng hợp số liệu từ đó phân tích thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học 4
huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình trên cơ sở đó đề xuất biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Tổng hợp, phân tích thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Tổng hợp phân tích tính khả thi các biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình đã đề xuất. 8.1.2. Phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết Để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài làm nền tảng cho quá trình nghiên cứu, tôi đã hệ thống, phân tích, tổng hợp các tài liệu về hoạt động kiểm tra nội bộ trường học; các văn bản của nhà nước; các văn hướng dẫn của các cơ quan chuyên môn cấp trên về công tác Giáo dục nói chung, công tác kiểm tra nội bộ trường học nói riêng. Phân tích các hồ sơ kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học, phân tích các số liệu, hồ sơ thi đua, tổng hợp của Phòng Giáo dục và Đào tạo đối với các trường Tiểu học nhằm thu thập các thông tin về tình hình quản lý của nhà trường; nghiên cứu, phân tích báo cáo kết, báo cáo tổng kết công tác kiểm tra nội bộ của 38 trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. 8.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 8.2.1. Phương pháp điều tra; khảo sát thực tiễn - Thu thập số liệu liên quan như: Số trường, lớp, số học sinh, số cán bộ quản lý các trường học...; tư liệu thực tế về công tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học trong huyện Hưng Hà để đánh giá thực trạng về hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học. - Khảo sát thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. - Khảo sát tính khả thi của các biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình đã đề xuất trong đề tài nghiên cứu. 5
- Phỏng vấn các Hiệu trưởng tập trung vào: Hỏi các vấn đề liên quan đến công tác kiểm tra nội bộ; phương pháp kiểm tra đánh giá việc thực hiện quy chế chuyên môn; các nội dung kiểm tra khác... có những ảnh hưởng gì đối với hoạt động chuyên môn của giáo viên, hoạt động của nhà trường. Kiến nghị của cá nhân với công tác kiểm tra nội bộ trường học. - Trao đổi với các chuyên gia, các Hiệu trưởng, các phó Hiệu trưởng để tập hợp tổng kết rút kinh nghiệm về hoạt động kiểm tra nội bộ trường học. - Xây dựng các mẫu phiếu điều tra đối với: 38 Hiệu trưởng, 83 Phó Hiệu trưởng, 80 Tổ trưởng tổ chuyên môn, 200 Giáo viên nhằm lấy ý kiến Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng tổ chuyên môn... về công tác kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng. 8.2.2. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm Từ kết quả của việc phân tích thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ cũng như phân tích số liệu điều tra khảo sát trên cơ sở đó tổng kết rút kinh nghiệm và đề ra biện pháp khắc phục tồn tại trong công tác chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của hiệu trưởng ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. 8.2.3. Phương pháp chuyên gia Phỏng vấn các chuyên gia có chiều sâu về lý luận quản lý, có kinh nghiệm trong thực tiễn công tác quản lý nhà trường, trong công tác kiểm tra nội bộ trường học để đánh giá thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng ở các trường Tiểu học. - Lấy ý kiến đánh giá về thực trạng hoạt động kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. - Lấy ý kiến đánh giá về biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ sẽ đề xuất ở đề tài. 8.2.4. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý, phân tích số liệu từ các mẫu phiếu điều tra thu được. 6
Thống kê các số liệu lấy được từ giáo viên, phó Hiệu trưởng, Hiệu trưởng các trường Tiểu học đánh giá theo nội dung bảng hỏi. Kết luận thông qua phân tích kết quả số liệu điều tra. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục. Nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm tra nội bộ trường Tiểu học, kiểm tra đánh giá. Chương 2: Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học trên địa bàn huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Chương 3: Các biện pháp chỉ đạo hoạt động kiểm tra nội bộ ở các trường Tiểu học huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình. Phần kết luận và kiến nghị. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG TIỂU HỌC, KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ 1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Quản lý có một vai trò hết sức quan trọng trong mọi lĩnh vực từ chính trị, kinh tế, văn hoá đến mọi hoạt động của đời sống xã hội. Các Mác đã khẳng định: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung chừng nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hoà những cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ CSVC, khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” [4, tr 1]. Giáo dục và đào tạo có vị trí, vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Nhiều quốc gia trên thế giới đã đạt được những thành tựu to lớn trong quá trình phát triển nhờ sớm coi trọng vai trò của Giáo dục và Đào tạo như Nhật Bản với quan điểm coi Giáo dục và Đào tạo là quốc sách hàng đầu; kết hợp hài hoà giữa bản sắc văn hóa lâu đời phương Đông với những tri thức Phương Tây hiện đại; Singapore với phương châm: Thắng trong cuộc đua về Giáo dục sẽ thắng trong cuộc đua về phát triển kinh tế; cường quốc Mỹ cũng luôn chú trọng đến việc: Tập trung cho đầu tư Giáo dục - Đào tạo và thu hút nhân tài; Liên xô trước đây cũng đã khẳng định: Chính sách về con người là điểm bắt đầu và là điểm kết thúc của mọi chính sách kinh tế - xã hội. Với sự phát triển thương mại (thế kỷ XVI) và cách mạng công nghiệp ở châu Âu (thế kỷ XVIII), hoạt động quản lý được tách ra thành một chức năng riêng như một nghề chuyên nghiệp từ sự phân công lao động xã hội. Quản lý từng bước tách ra khỏi triết học để trở thành một khoa học độc lập, khoa học quản lý. Đã có rất nhiều công trình tiêu biểu trong và ngoài nước nghiên cứu lý luận về quản lý nói chung và quản lý trong lĩnh vực GD và Đào tạo nói riêng 8
như: Rober Owen, Chaler Babbage, H. Fayol, W. Taylor, các công trình nghiên cứu của các nhà GD Nga như P.V.Zimin, M.I.K.Konđacôp, N.I.Saxerđôtôp đi sâu nghiên cứu những vấn đề về quản lý trường học; M.I.Cônđacốp - Cơ sở lý luận khoa học quản lý giáo dục. 1.1.2. Ở Việt Nam Sau cách mạng tháng Tám thành công, mặc dù công việc bộn bề ngay sau ngày thành lập nước nhưng ngày 08 tháng 9 năm 1945, Chính phủ lâm thời Việt nam dân chủ cộng hòa đã ra sắc lệnh số 16/SL thành lập cơ quan Thanh tra học vụ nhằm mục đích: “Kiểm soát việc học theo chương trình giáo dục của Chính phủ”. Để phù hợp với sự phát triển của đất nước và đổi mới trong giáo dục Ngày 01 tháng 4 năm 1990, Hội đồng nhà nước Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành Pháp lệnh Thanh tra đánh dấu bước ngoặt quan trọng về tổ chức và hoạt động của bộ máy Thanh tra Giáo dục và cũng từ đó thanh tra Giáo dục được tiếp tục củng cố và hoàn thiện và là bộ phận cấu thành của hệ thống Thanh tra nhà nước được tổ chức ở cấp Bộ và cấp Tỉnh. Ngày 28 tháng 9 năm 1992, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) ban hành Nghị định số 358/HĐBT về tổ chức hoạt động của Thanh tra Giáo dục. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định số 478/QĐ ngày 11 tháng 3 năm 1993 về quy chế tổ chức và hoạt động của hệ thống Thanh tra Giáo dục, các vấn đề về chức năng, nhiệm vụ, bộ máy và phương thức hoạt động của Thanh tra Giáo dục. Nhờ đó hoạt động của Thanh tra Giáo dục ngày càng được phát huy vai trò tích cực, góp phần chấn chỉnh mọi mặt công tác quản lý Giáo dục. Từ khi có Luật Giáo dục năm 1998 có hiệu lực thi hành ngày 01 tháng 6 năm 1999 và Luật Giáo dục năm 2005 có hiệu lực thi hành ngày 01 tháng 01 năm 2006 tại chương VII “Quản lý nhà nước về Giáo dục” gồm có bốn mục về Giáo dục trong đó có một mục về “Thanh tra Giáo dục” quy định một cách cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, tổ chức và hoạt động của Thanh tra Giáo dục phù hợp với Luật Thanh tra năm 2004 là dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp đổi mới quản lý Giáo dục nước ta. 9
Nhận thức được vai trò to lớn của giáo dục trong tiến trình xây dựng và phát triển đất nước, các nhà nghiên cứu giáo dục trong và ngoài nước đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý luận giáo dục, đặc biệt là về quản lý giáo dục: Trần Kiểm - Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý giáo dục; Khoa học quản lý nhà trường phổ thông; Đặng Quốc Bảo - Một số khái niệm về quản lý Giáo dục - Đào tạo; Các công trình trên cung cấp cho các nhà quản lý giáo dục các cấp về lý luận cũng như thực tiễn quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. Về quản lý nhà trường, các tác giả đã nêu lên những nguyên tắc chung của việc quản lý hoạt động dạy - học, từ đó chỉ rõ một số biện pháp quản lý nhà trường. Một trong số các biện pháp hữu hiệu để duy trì, điều chỉnh hoạt động của hệ quản lý đi đúng mục tiêu, kế hoạch đó là các biện pháp kiểm tra, thanh tra, đánh giá kết quả công việc trong từng giai đoạn nhất định. Tác giả Hà Sỹ Hồ đã khẳng định: "Chức năng kiểm tra đặc biệt quan trọng vì quá trình quản lý đòi hỏi những thông tin chính xác, kịp thời về thực trạng của đối tượng quản lý, về việc thực hiện các quyết định đã đề ra, tức là đòi hỏi những liên hệ ngược chính xác, vững chắc giữa các phân hệ quản lý…Quản lý mà không kiểm tra thì quản lý sẽ ít hiệu quả và trở thành quản lý quan liêu" [8, tr 126]. Tác giả Nguyễn Ngọc Quang trong cuốn "Những khái niệm cơ bản về lý luận, quản lý giáo dục" cho rằng: «Quá trình quản lý diễn ra qua năm giai đoạn: chuẩn bị kế hoạch hoá; kế hoạch hoá; tổ chức; chỉ đạo và kiểm tra, trong đó, giai đoạn 5 - kiểm tra, là giai đoạn cuối cùng, kết thúc một chu trình quản lý. Kiểm tra giúp cho việc chuẩn bị tích cực cho kỳ kế hoạch tiếp theo. Kiểm tra tốt, đánh giá được sâu sắc và chuẩn bị trạng thái cuối cùng của hệ (nhà trường) thì đến kỳ kế hoạch (năm học) tiếp theo việc soạn thảo kế hoạch năm học mới sẽ thuận lợi, kế thừa được các mặt mạnh để tiếp tục phát huy, phát hiện được lệch lạc để uốn nắn, loại trừ » [11, tr 35]. Tác giả kết luận: "Như vậy, theo lý thuyết xibecnêtic, kiểm tra giữ vai trò liên hệ nghịch trong 10