Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Dạy học công nghệ sinh học "nuôi trồng nấm sò" theo mô hình trường học gắn với thực tiễn ở Lào Cai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của luận văn là nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn xây dựng bộ tài liệu và thiết kế tổ chức dạy học nội dung môn nghề cho học sinh lớp 11 THPT. Điều tra thực trạng dạy học nghề ở trường THPT Số 1 Bảo Thắng, Lào Cai. Thiết kế chuỗi hoạt động học nghề “ Nuôi trồng Nấm sò” cho học sinh lớp 11 theo nội dung tài liệu xây dựng. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Dạy học công nghệ sinh học "nuôi trồng nấm sò" theo mô hình trường học gắn với thực tiễn ở Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM –––––––––––––––––––––––– NGUYỄN THỊ HẠNH DẠY HỌC CÔNG NGHỆ SINH HỌC "NUÔI TRỒNG NẤM SÒ" THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI THỰC TIỄN Ở LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM –––––––––––––––––––––––– NGUYỄN THỊ HẠNH DẠY HỌC CÔNG NGHỆ SINH HỌC "NUÔI TRỒNG NẤM SÒ" THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI THỰC TIỄN Ở LÀO CAI Ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Sinh học Mã số: 8.14.01.11 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Ngô Văn Hưng THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin xam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS. Ngô Văn Hưng. Các tài liệu trích dẫn trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019 Tác giả NGUYỄN THỊ HẠNH i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Sinh học tại khoa Sinh học - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, tôi đã nhận được sự ủng hộ, giúp đỡ của các thầy cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình! Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến T.S Ngô Văn Hưng, người thầy đã tận tình hướng dẫn để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Ban giám hiệu, các thầy cô giáo trong Ban chủ nhiệm khoa, các thầy, cô giáo thuộc khoa Sinh học, Phòng Đào tạo - Trường Đại học Sư Phạm - ĐH Thái Nguyên đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, các thầy, cô giáo và học sinh Trường THPT số 1 Bảo Thắng đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu thực nghiệm để hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện luận văn không thể không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy cô giáo, các nhà khoa học, cùng bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 09 tháng 9 năm 2019 Tác giả Nguyễn Thị Hạnh ii
MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Bảng chữ viết tắt ................................................................................................. iv Danh mục các bảng.............................................................................................. v Danh mục các hình ............................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 5 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................ 5 4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học .................................................... 5 5. Nội dung nghiên cứu ....................................................................................... 6 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 6 7. Những đóng góp mới của đề tài ...................................................................... 8 8. Luận điểm đưa ra bảo vệ ................................................................................. 9 9. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 9 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.......................................... 10 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu về mô hình trường học gắn với thực tiễn..... 10 1.1.1. Trên thế giới ............................................................................................ 10 1.1.2. Tại Việt Nam ........................................................................................... 15 1.2. Cơ sở lí luận ................................................................................................ 22 1.2.1. Một số khái niệm cơ bản về nghề, nghề phổ thông ................................. 22 1.2.2. Lý thuyết về hướng nghiệp và GDHN .................................................... 23 1.2.3. Mô hình giáo dục nhà trường gắn với thực tiễn sản xuất, kinh doanh của địa phương................................................................................................... 26 iii
1.3. Cơ sở đề xuất dạy nghề “Nuôi trồng Nấm sò” tại trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai ........................................................................................... 33 1.4. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................ 35 1.4.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 35 1.4.2. Đối tượng, địa bàn khảo sát ..................................................................... 36 1.4.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 36 1.4.4. Phương pháp khảo sát.............................................................................. 36 1.4.5. Kết quả khảo sát ...................................................................................... 36 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 40 Chương 2: DẠY HỌC CÔNG NGHỆ SINH HỌC "NUÔI TRỒNG NẤM SÒ" THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC GẮN VỚI THỰC TIỄN . 41 Ở LÀO CAI ...................................................................................................... 41 2.1. Xây dựng tài liệu chuyên đề "Nuôi trồng nấm sò" ở trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai ........................................................................................... 41 2.1.1. Phân tích chương trình môn nghề của Bộ GDĐT, Sở GDĐT Lào Cai ... 41 2.1.2. Các bước thực hiện xây dựng tài liệu "Nuôi trồng nấm sò".................... 41 2.2. Giới thiệu cấu trúc nội dung phần “Nuôi trồng Nấm Sò” .......................... 43 2.2.1. Cấu trúc nội dung nuôi trồng nấm sò ...................................................... 43 2.2.2. Nội dung và các yêu cầu cần đạt phần “Nuôi trồng Nấm sò” ................. 46 2.3. Thiết kế và tổ chức dạy học theo chủ đề của tài liệu dạy nghề "Nuôi trồng Nấm sò" .................................................................................................... 49 2.3.1. Nguyên tắc xây dựng chủ đề dạy học ...................................................... 49 2.3.2. Quy trình thiết kế một chủ đề .................................................................. 51 2.3.3. Ví dụ minh họa ........................................................................................ 59 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 63 Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ...................................................... 64 3.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................ 64 3.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 64 iv
3.3. Phương pháp thực nghiệm .......................................................................... 64 3.3.1. Chọn trường, lớp thực nghiệm ................................................................ 64 3.3.2. Tiến hành thực nghiệm sư phạm ............................................................. 64 3.4. Phân tích kết quả học tập của học sinh ....................................................... 66 3.4.1. Đánh giá kết quả lĩnh hội tri thức của học sinh ....................................... 66 3.4.2.Đánh giá kết quả phát triển năng lực của học sinh ................................... 71 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ............................................................................. 76 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 77 PHỤ LỤC v
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT TT Viết tắt Đọc là 1 CNH-HĐH Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa 2 DAHT Dự án học tập 3 ĐC Đối chứng 4 DHTDA Dạy học theo dự án 5 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 6 GDNN Giáo dục nghề nghiệp 7 GDNPT Giáo dục nghề phổ thông 8 GDTX Giaó dục thường xuyên 9 GV Giáo viên 10 HĐ Hoạt động 11 HS Học sinh 12 HTTCDH Hình thức tổ chức dạy học 13 KNNQG Kĩ năng nghề quốc gia 14 LĐSX Lao động sản xuất 15 MĐ Mức độ 16 NL Năng lực 17 NLTH Năng lực tự học 18 PT Phổ thông 19 SXKD Sản xuất kinh doanh 20 TCCN Trung cấp chuyên nghiệp 21 TCNL Tiêu chuẩn năng lực 22 TH Tự học 23 THCS Trung học cơ sở 24 THPT Trung học phổ thông 25 TN Thực nghiệm 26 TTKTTH-HN Trung tâm hỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Kết quả điều tra về thực trạng việc dạy nghề trong trường THPT .. 36 Bảng 1.2. Kết quả điều tra việc hiệu quả của dạy nghề ở THPT (PL1) ............ 37 Bảng 1.3. Kết quả điều tra về vai trò của hoạt động dạy nghề .......................... 37 Bảng 1.4. Kết quả điều tra về thực trạng việc học nghề của học sinh trong trường THPT (PL4) ......................................................................... 38 Bảng 1.5. Kết quả khảo sát học sinh THPT về học nghề ở trường ................... 39 Bảng 2.1. Nội dung và các yêu cầu cần đạt khi yêu cầu nuôi trồng nấm sò ..... 47 Bảng 3.1. Bảng số lượng HS đạt điểm Xi qua các bài kiểm tra ........................ 66 Bảng 3.2. Kết quả Sự sinh trưởng và năng suất của nấm sau 3 công thức nuôi cấy lớp 11A1............................................................................ 68 Bảng 3.3. Kết quả Sự sinh trưởng và năng suất của nấm sau 3 công thức nuôi cấy lớp 11A2............................................................................ 69 Bảng 3.4. Kết quả Sự sinh trưởng và năng suất của nấm sau 3 công thức nuôi cấy lớp 11A3............................................................................ 70 Bảng 3.5. Kết quả đánh giá năng lực tự học ..................................................... 72 Bảng 3.6. Kết quả đánh giá năng lực giải quyết vấn đề .................................... 73 Bảng 3.7. Kết quả đánh giá năng lực hợp tác .................................................... 74 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Mục tiêu hoạt động GDHN cho HS THPT ................................... 26 Hình 2.1. Các bước xây dựng tài liệu "Nuôi trồng Nấm sò" ........................ 42 Hình 3.1. Biểu đồ tần suất bài kiểm tra ......................................................... 67 Hình 3.2. Biểu đồ tần suất về năng suất và thời gian sinh trưởng của nấm lớp 11A1............................................................................... 68 Hình 3.3. Biểu đồ tần suất về năng suất và thời gian sinh trưởng của nấm lớp 11A2............................................................................... 69 Hình 3.4. Biểu đồ tần suất về năng suất và thời gian sinh trưởng của nấm lớp 11A3............................................................................... 70 vi
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Xuất phát từ định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông Ngày 04-11-2013, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam ra Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, trong đó nêu chín giải pháp đổi mới chương trình và sách giáo khoa trung học phổ thông [17]. Ngày 9-6-2014, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết Số 44/NQ-CP về việc “Ban hành chương trình hành động của chính phủ thực hiện nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 hội nghị lần thứ tám ban chấp hành trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”Nghị quyết xác định các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu trong đó có 2 nhiệm vụ quan trọng đó là: “Hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các cấp học, trình độ đào tạo và giữa các hình thức giáo dục, đào tạo, đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời và hội nhập quốc tế” và “Triển khai đổi mới chương trình giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực; phát triển năng lực và phẩm chất người học; chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống; nâng cao năng lực ngoại ngữ, tin học; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; phát triển khả năng sáng tạo và ý thức tự học” [16]. Quyết định số 522/QĐ-TTg về đã chỉ rõ : Đổi mới nội dung dạy học trong chương trình theo hướng tinh giản, hiện đại, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi; tăng cường thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn; bổ sung, cập nhật các nội dung giáo dục hướng nghiệp trong các môn học và hoạt động giáo dục phù hợp với thực tiễn[22]. 1
Đổi mới mạnh mẽ nội dung chương trình và phương pháp dạy học theo hướng hội nhập quốc tế. Nội dung chương trình và SGK cần được tổ chức xây dựng và triển khai theo hướng mở. Ngoài mạch nội dung kiến thức chính được Bộ Giáo dục thống nhất ban hành, mỗi địa phương đều được xây dựng các chủ đề dạy học phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn. Công văn số 8608/BGDĐT-GDTrH V/v: Thực hiện hoạt động GD Nghề phổ thông lớp 11 năm học 2007-2008 đã nói rõ “Giáo dục trung học phổ thông giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động” [3]. Trong quá trình thực hiện GDNPT và giáo dục hướng nghiệp, HS cần được tìm hiểu các lĩnh vực nghề nghiệp phổ biến trong xã hội để định hướng nghề nghiệp và thấy rõ sự phù hợp của năng lực bản thân với yêu cầu ở những nghề cụ thể, được rèn luyện các kỹ năng, tác phong lao động cần thiết. Thông qua GDNPT HS được vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học ở môn Công nghệ và các môn học khác vào thực tiễn đời sống và sản xuất trong các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ. 1.2. Xuất phát từ đặc điểm nội dung phần "Nuôi trồng Nấm Sò" trong nội dung học nghề ở trường THPT Chương trình GDNPT lớp 11 có 105 tiết (3 tiết/tuần), bố trí ngoài thời lượng học 1 buổi/ngày. Bộ GD&ĐT đã ban hành tài liệu dạy học 11 NPT: làm vườn, nuôi cá, trồng rừng, gò, điện dân dụng, điện tử dân dụng, sửa chữa xe máy, cắt may, nấu ăn, thêu tay, tin học văn phòng [3]. ... Ngoài ra, các Sở GD&ĐT có thể lựa chọn một số nghề phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, tổ chức biên soạn, thẩm định tài liệu và thực hiện sau khi được Bộ GD&ĐT chấp thuận. Các Sở GD&ĐT xây dựng Kế hoạch thực hiện GDNPT lớp 11, phân công rõ trách nhiệm của các Trung tâm Kỹ thuật tổng 2
hợp - hướng nghiệp (TTKTTH-HN) và các trường THPT trong việc phối hợp thực hiện GDNP. Là tỉnh miền núi phía Bắc, Lào Cai được biết đến là tỉnh có địa hình đồi núi, dân sống chủ yếu là nghề nông đặc biệt là trồng lúa. Căn cứ vào đặc điểm tình hình học sinh và điều kiện có sẵn ở địa phương để xây dựng bộ tài liệu về " Nuôi trồng Nấm sò" phù hợp với điều kiện của địa phương và của trường. Nội dung của tài liệu "Nuôi trồng Nấm sò" được biên soạn phù hợp với tình hình địa phương, có nhiều kiến thức liên quan đến thực tiễn. Các kiến thức về nuôi trồng nấm là cơ sở để các em học sinh có thể vận dụng làm trong thực tiễn, bảo vệ môi trường, có thể vận dụng làm tại gia đình thậm chí tại trường học quy mô nhiều theo hướng sản xuất kinh doanh. 1.3. Xuất phát từ thực trạng dạy nghề ở trường phổ thông Hiện nay việc dạy nghề ở các trường phổ thông vẫn chưa đạt được hiệu quả như ý muốn, thậm chí đây được coi là nơi lấy điểm để làm “phao cứu sinh” khi xét Các trường THPT trên địa bàn tỉnh đều tổ chức dạy hướng nghiệp cho học sinh. Hình thức tổ chức dạy học cũng tùy theo từng trường sao cho đủ 105 tiết đối với bậc THPT. Vì vậy, có trường dạy vào các buổi học không chính khóa, có trường lại dạy xen kẽ vào các giờ học chính khóa. Đa số mục đích học nghề phổ thông thì rất ít học sinh cho rằng học nghề để có thêm kiến thức, kỹ năng, còn lại hầu hết đều coi học nghề là để lấy điểm cộng vào khi xét vào các trường THPT hoặc xét tốt nghiệp THPT. Bởi theo quy định, học sinh học nghề đạt loại giỏi sẽ được cộng 2 điểm, loại khá được cộng 1,5 điểm và đạt loại trung bình sẽ được cộng 1 điểm. Việc cộng điểm sẽ áp dụng cho những trường hợp học sinh tham gia xét tuyển hoặc thi tốt nghiệp thiếu từ 1 đến 2 điểm. Chính vì vậy, để có thêm “phao” cho việc xét tuyển hoặc thi tốt nghiệp, hầu hết các trường đều động viên, định hướng để học sinh thi nghề phổ thông. Ngoài một số ít em thích học nghề thì hầu hết những em khác 3
đều là tham gia học với mục đích chính là để thi “cộng điểm”. Việc dạy nghề không hiệu quả có thể do các nguyên nhân: Về nguyên nhân học: Việc tham gia đăng ký học và thi nghề phổ thông giúp học sinh được cộng điểm để xét tuyển vào bậc THPT và tốt nghiệp, nên nhiều em có suy nghĩ chưa đúng về mục đích, ý nghĩa của việc học nghề.  Do tham gia học nghề theo kiểu lấy lệ, đối phó, không ít học sinh được cấp giấy chứng chỉ nghề loại khá, giỏi nhưng không bao lâu sau, những kiến thức thu được từ lớp học nghề đã “rơi rụng” hết… Để việc dạy nghề cho học sinh phổ thông đạt hiệu quả, ngành GD và ĐT, các trung tâm GDTX và hướng nghiệp cấp huyện cần chú trọng hơn công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy nghề, đầu tư cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng dạy nghề cho học sinh, giúp các em lựa chọn được một nghề phù hợp với bản thân, với nhu cầu của địa phương để bước vào thị trường lao động hoặc tiếp tục vào học các trường nghề, trường đại học sau bậc học phổ thông. Hiện nay cái khó nhất chính là điều kiện và cơ sở vật chất phục vụ việc dạy và học nghề còn nhiều khó khăn, đã ảnh hưởng rất lớn chất lượng đào tạo, khả năng thực hành của học sinh. Vì vậy cũng dễ hiểu khi hầu hết các trường chọn dạy nghề diện dân dụng, làm vườn, lâm sinh.. vì nó phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất hiện có. Điều này đã làm cho mục đích của việc hướng nghiệp dạy nghề phổ thông ở các trường học hiện đang chỉ nằm ở mức độ lan tỏa về mặt nhận thức chứ chưa nói đến hiệu quả sử dụng nghề đó vào cuộc sống hàng ngày. Về nguyên nhân dạy: Do môn nghề được đánh giá chỉ là môn "cứu cánh" cho các em học sinh khi thi tốt nghiệp vì vậy nhà trường thường bố trí các thầy cố thiếu tiết hoặc dạy kế sao cho đủ định mức của thầy cô dẫn tới các bài giảng không được chuyên sâu và đúng chuyên môn. 4
Thầy cô không đầu tư chuyên môn trong dạy nghề vì vậy chất lượng dạy và học không cao. Tất cả mang tính hình thức và dạy gọi là có. Trong các bài thực hành nghề ở trường học sinh chủ yếu chỉ làm trên sách vở, ít vận dụng , thực hành thật, nó mang tính hình thức. Ví dụ dạy nghề Lâm sinh trong trường THPT học sinh được yêu cầu lên bầu, chăm sóc cây con (keo, bạch đàn..) trong khuân viên nhà trường chỉ có bê tông nên việc thực hành các bài học đó lại khó với học sinh, do vậy học sinh thường chỉ nghe và xem hình ảnh. Vì vậy xây dựng bộ tài liệu dạy nghề ở trường THPT sao cho phát huy được khả năng học tập, định hướng năng lực và nghề nghiệp cho học sinh và phù hợp với điều kiện địa phương là cần thiết. Với xu thế xã hội và thực tiễn đặt ra như trên, cùng với sự mong muốn nâng cao chất lượng dạy và học ở trường phổ thông chúng tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu: Dạy học công nghệ sinh học "nuôi trồng nấm sò" theo mô hình trường học gắn với thực tiễn ở Lào Cai. 2. Mục đích nghiên cứu Thiết kế và sử dụng bộ tài liệu nuôi trồng nấm sò trong mô hình trường học gắn với thực tiễn, sản xuất kinh doanh ở trường THPT số 1 Bảo Thắng góp phần phát triển NL giải quyết vấn đề cho HS THPT. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy nghề cho học sinh lớp 11. - Đối tượng nghiên cứu: Kĩ thuật “Nuôi trồng Nấm sò” ở trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai & Phương pháp tổ chức hoạt động học chủ đề “Nuôi trồng Nấm sò” cho học sinh lớp 11 trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai năm học 2018 - 2019. 4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 4.1. Câu hỏi nghiên cứu - Nếu xây dựng được bộ tài liệu “Nuôi trồng Nấm sò” và áp dụng nó trong mô hình trường học gắn với thực tiễn, sản xuất kinh doanh có hiệu quả ở trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai thì sẽ mang lại hiệu quả học tập nào? 5
- Để xây dựng tốt bộ tài liệu cho môn nghề phù hợp với điều kiện nhà trường và phát huy khả năng học tập của học sinh lớp 11 thì phải làm thế nào? 4.2. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng được bộ tài liệu dạy nghề “ Nuôi trồng Nấm sò”và thiết kế hoạt động dạy nghề phù hợp thì góp phần rèn kĩ năng tự học, năng lực giải quyết vấn đề và năng lực hợp tác, định hướng nghề nghiệp cho học sinh lớp 11. 5. Nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn xây dựng bộ tài liệu và thiết kế tổ chức dạy học nội dung môn nghề cho học sinh lớp 11 THPT. - Điều tra thực trạng dạy học nghề ở trường THPT Số 1 Bảo Thắng, Lào Cai. - Thiết kế chuỗi hoạt động học nghề “ Nuôi trồng Nấm sò” cho học sinh lớp 11 theo nội dung tài liệu xây dựng. - Tổ chức thực nghiệm nhằm đánh giá hiệu quả dạy học qua đó khẳng định tính khả thi của đề tài. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu các văn bản có tính pháp lí cao của Đảng, Chính phủ, Bộ GD & ĐT về chiến lược phát triển, đổi mới giáo dục, đổi mới chương trình, các đề tài nghiên cứu khoa học có liên quan để làm rõ cơ sở lí luận của đề tài, phân tích chương trình nghề THPT phù hợp với điều kiện địa phương và khả năng nhận thức của học sinh. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Được sử dụng để nghiên cứ lịch sử vấn đề, Phát hiện và rút ra những kết luận cần thiết về cơ sở lí luận thông qua việc tìm hiểu tư liệu, giáo trình, sách, các bài nghiên cứu thuộc nuôi trồng Nấm sò và phương pháp dạy học sinh học; Các lĩnh vực liên quan dạy nghề nông nghiệp cho học sinh THPT. - Nghiên cứu các tài liệu về dạy học gắn với SXKD ở địa phương, dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học để xác định cơ sở khoa học của đề tài. 6
Nghiên cứu các tài liệu giáo khoa, tài liệu tham khảo về Nấm sò và các kiến thức ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng nấm Sò. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.1. Điều tra thực trạng Dùng phiếu điều tra đối với GV và HS nhằm tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân hạn chế về thực hiện dạy và học môn nghề ở trường THPT. - Xây dựng phiếu điều tra trên 35 giáo viên ở các trường THPT trên dịa bàn thường xuyên dạy môn nghề và 310 học sinh lớp 11 đang học nghề trong trường. + Tiến hành điều tra bằng bảng hỏi nhằm tìm hiểu về nhận thức của giáo viên về: 1) Vai trò của hoạt động dạy nghề trong trường THPT; 2) Mức độ hiểu biết của giáo viên về phương pháp tổ chức hoạt động học nghề cho hiệu quả; 3) Một số nguyên nhân ảnh hưởng đến việc dạy nghề không hiệu quả ở trường phổ thông. + Tiến hành điều tra bằng bảng hỏi nhằm tìm hiểu về nhận thức của học sinh về: 1)Vai trò của hoạt động dạy nghề trong trường THPT; 2) Một số nguyên nhân ảnh hưởng đến việc học nghề không hiệu quả ở trường phổ thông. 6.2.2. Phương pháp chuyên gia Trao đổi, xin ý kiến của các chuyên gia thuộc lĩnh vực Sinh học và khoa học giáo dục trong thiết kế, xây dựng và sử dụng bộ tài liệu " Nuôi trồng Nấm Sò" theo mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh ở trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai. Trao đổi, xin ý kiến của các chuyên gia phương pháp dạy học, giáo dục học và GV dạy bộ môn Sinh học và một số các môn học khác ở một số trường THPT về: - Quy trình thiết kế đề tài khoa học và quy trình dạy học theo mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh; - Hệ thống chủ đề "Nuôi trồng Nấm Sò" theo mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh ở trường THPT số 1 Bảo Thắng , Lào Cai; - Hệ thống các tiêu chí, công cụ để đánh giá năng lực của GV cho HS thông qua dạy học chủ đề "Nuôi trồng Nấm Sò"; 7
- Một số nội dung điều tra thực trạng dạy học theo mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh trong các trường THPT hiện nay làm cơ sở định hướng nghiên cứu; - Trao đổi và lấy ý kiến của một số cán bộ quản lý và GV trường THPT về những thuận lợi và khó khăn trong việc triển khai xây dựng và dạy chủ đề "Nuôi trồng Nấm Sò". 6.2.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Thực nghiệm song song, trong đó có nhóm đối chứng (ĐC) và nhóm thực nghiệm (TN) ở một số lớp thuộc trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai nhằm kiểm chứng giả thuyết khoa học của đề tài. - Nội dung tiến hành thực nghiệm Sử dụng 3 lớp 11A1,11A2, 11A3 cùng một thầy (cô) dạy nghề và thực hiện nuôi trồng nấm theo 3 công thức cùng một thời điểm. - Phương pháp dạy thực nghiệm, thu số liệu - Phương án thực nghiệm được thiết kế là để đánh giá tính khả thi của bộ tài liệu cùng một đối tượng trước, trong và sau khi hoạt động học nghề trong dạy học theo hướng dạy học phát triển năng lực. 6.3. Phương pháp thống kê toán học Chúng tôi sử dụng thủ tục Frequencies của phần mềm SPSS 16.0 để kiểm tra biểu đồ tần suất (Histogram) phân phối điểm của các bài kiểm tra, phương pháp thống kê như tính điểm trung bình, trung vị, độ lệch chuẩn và các phép kiểm chứng T-test, phép kiểm chứng Khi-bình phương (Chi-square test) để kiểm định sự sai khác về điểm kiểm tra giữa các lớp thực nghiệm. 7. Những đóng góp mới của đề tài - Làm sáng tỏ được cơ sở lí luận, thực tiễn của xây dựng, thiết kế và tổ chức tài liệu dạy nghề ở trường THPT phù hợp với thực tế địa phương và học sinh. - Đề xuất được bộ tài liệu "Nuôi trồng Nấm sò" và vận dụng tài liệu để nuôi trồng Nấm Sò theo mô hình trường học gắn với thực tiễn sản xuất kinh doanh ở trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai. 8
8. Luận điểm đưa ra bảo vệ Nuôi trồng Nấm Sò ở trường THPT số 1 Bảo Thắng, Lào Cai là mô hình trường học gắn với thực tiễn phù hợp với địa phương đã góp phần thực hiện đổi mới hình thức, phương pháp dạy học, gắn học tập với thực hành, gắn lý thuyết với thực tiễn, từng bước tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới và định hướng giáo dục nghề nghiệp cho học sinh THPT. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần “Mở đầu”, phần “Kết luận”, các danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, sơ đồ, biểu bảng, phần “Nội dung” có cấu trúc như sau Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài Chương 2. Xây dựng nội dung "Nuôi trồng Nấm sò theo mô hình trường học gắn với thực tiễn ở Lào Cai" Chương 3. Thực nghiệm sư phạm Kết luận và khuyến nghị 9
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu về mô hình trường học gắn với thực tiễn 1.1.1. Trên thế giới Năm 1848, ở Pháp xuất bản cuốn sách “Hướng dẫn chọn nghề”. Pháp là một trong những nước đã phát triển hướng học, hướng nghiệp và tư vấn nghề sớm nhất trên thế giới và cuốn sách này cũng được xem là cuốn sách đầu tiên nói về hướng nghiệp. Nội dung cuốn sách đề cập đến sự phát triển đa dạng của các ngành nghề trong xã hội do sự phát triển của công nghiệp. Từ đó đã rút ra những kết luận coi hướng nghiệp là một vấn đề quan trọng không thể thiếu khi xã hội ngày càng phát triển và cũng là nhân tố thúc đẩy xã hội phát triển.Năm 1897, ở nước Nga, cuốn sách về hướng nghiệp “Lựa chọn khoa và điểm qua chương trình đại học tổng hợp”, trong đó nêu rõ ý nghĩa về lựa chọn nghề khi thi vào trường đại học lần đầu tiên được xuất bản (tác giả là giáo sư trường đại học tổng hợp Pêtecbua B.F. Kapeev). Nhưng việc chọn nghề ở 6 nhiều nước trên thế giới chỉ giới hạn trong sự bất bình đẳng xã hội. Tất cả những tác phẩm nghiên cứu về hướng nghiệp chỉ nhằm vào mục đích tăng cường lợi nhuận thông qua việc bóc lột tối đa sức lực của người lao động. Năm 1909, Frank Parsons bàn đến hướng nghiệp cho HS dựa trên năng lực, năng khiếu, hứng thú, sở thích của cá nhân [28]. Từ năm 1918 đến 1939, N.K.Krupskaia có nhiều bài viết khẳng định hiệu quả lao động phần lớn phụ thuộc vào sự phù hợp của con người đối với nghề nghiệp [1]. “Đầu thế kỷ 20, Mỹ, Anh, Pháp, Thụy Điển đều xuất hiện cơ sở dịch vụ hướng nghiệp. Ở Nga, những thập kỉ đầu thế kỉ 20, công tác hướng nghiệp rất được chú trọng, làm cơ sở để phát triển nguồn nhân lực phục vụ nền công nghiệp hóa đất nước bấy giờ. Tư vấn hướng nghiệp được hầu hết các quốc gia trên thế giới quan tâm, trong nửa đầu thế kỉ 20, do tăng trưởng nền công nghiệp hóa, nhiều tác giả Keller và Viteles, 1937; Watts, 1966; Super, 1974 đề cập đến 10