Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn, đề xuất biện pháp quản lý nhằm huy động nguồn lực để khắc phục tình trạng bỏ học của học sinh, giúp học sinh đã bỏ học và có ý định bỏ học tiếp tục học tập, rèn luyện đảm bảo yêu cầu phát triển năng lực và nhân cách đáp ứng các mục tiêu của giáo dục nói riêng và xã hội nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI HẢI MINH HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC Ở CÁC TRƯỜNG LIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM BÙI HẢI MINH HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC Ở CÁC TRƯỜNG LIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BẮC KẠN Ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành:8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. ĐINH ĐỨC HỢI 2. TS. LÊ THỊ THU HƯƠNG THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018 Tác giả Bùi Hải Minh i
LỜI CẢM ƠN Với lòng kính trọng sâu sắc và tình cảm chân thành, tác giả trân trọng cảm ơn:Phòng Đào tạo, khoa Tâm lý Giáo dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên cùng các nhà khoa học, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy, góp ý, chỉ bảo, tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với TS. Đinh Đức Hợi, TS. Lê Thị Thu Hương đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, động viên tác giả nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục Trung học - Giáo dục thường xuyên, Sở GD&ĐT Bắc Kạn, các đồng chí cán bộ quản lý, giáo viên của các trường THPT Quảng Khê, THPT Yên Hân, THPT Bình Trung, THCS&THPT Nà Phặc và bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện, cung cấp thông tin, tư liệu giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Và cảm ơn những người thân trong gia đình và bạn bè thường xuyên động viên tác giả học tập, nghiên cứu. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng bản luận văn này chắc chắn vẫn còn nhiều thiếu sót, tác giả rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo, các nhà khoa học và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018 Tác giả Bùi Hải Minh ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................... vii MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 6 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC KHẮC PHỤCTÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC .................................................. 7 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 7 1.2. Một số khái niệm .......................................................................................... 9 1.2.1. Huy động ................................................................................................... 9 1.2.2. Nguồn lực .................................................................................................. 9 1.2.3. Bỏ học ...................................................................................................... 10 1.2.4. Khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ..................................................... 12 1.2.5. Huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học .................... 12 1.2.6. Biện pháp quản lý nhằm huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ......................................................................................................... 12 1.3. Nội dung huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học của các trường liên cấp THCS&THPT .................................................................... 14 iii
1.3.1. Quy trình huy động nguồn lực trong trường phổ thông khắc phục tình trạng học sinh bỏ học của các trường liên cấp THCS&THPT .......................... 14 1.3.2. Vai trò của hiệu trưởng trường THCS&THPT trong việc huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ............................................... 18 1.3.3. Nội dung huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ..... 20 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học.................................................................................. 26 1.4.1. Những yếu tố ảnh hưởng tới tình trạng học sinh bỏ học ......................... 26 1.4.2. Những yếu tố ảnh hưởng tới huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học .................................................................................................. 27 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .................................................................................... 29 Chương 2:THỰC TRẠNG VIỆC HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC KHẮC PHỤCTÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC CỦA CÁC TRƯỜNG LIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH BẮC KẠN ......................................................................................................... 30 2.1. Khái quát về giáo dục và đào tạo của tỉnh Bắc Kạn ................................... 30 2.1.1. Những nét chính về giáo dục và đào tạo tỉnh Bắc Kạn ........................... 30 2.1.2. Đặc điểm của bốn trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn được nghiên cứu.......................................................................................................... 32 2.2. Thực trạng học sinh bỏ học ở bốn trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................................. 37 2.2.1. Đặc điểm chung của học sinh các trường THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn..... 37 2.2.2. Tình hình học sinh bỏ học ....................................................................... 38 2.2.3. Nguyên nhân bỏ học ................................................................................ 39 2.3. Thực trạng huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn .............................................. 46 2.3.1. Tổ chức khảo sát thực trạng huy động nguồn lực và khắc phục học sinh bỏ học ở bốn trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn....................... 46 2.4. Phân tích, đánh giá thực trạng huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học của các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn ............. 56 iv
2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................... 56 2.4.2. Hạn chế, tồn tại ........................................................................................ 57 2.4.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 58 2.5. Đánh giá tác động của các yếu tố ảnh hưởng tới huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ................................................................ 58 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .................................................................................... 61 Chương 3: BIỆN PHÁP HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC CỦA CÁC TRƯỜNG LIÊN CẤPTHCS VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNGTỈNH BẮC KẠN ................ 62 3.1. Định hướng huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ... 62 3.1.1. Căn cứ vào hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật giáo dục và Điều lệ trường trung học phổ thông ............................................... 62 3.1.2. Căn cứ vào chủ trương của Đảng và nhà nước về khắc phục tình trạng học sinh bỏ học .................................................................................................. 62 3.1.3. Căn cứ vào chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực .......................................................... 63 3.2. Nguyên tắc xác định các biện pháp quản lý ............................................... 64 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo sự phù hợp với thực tiễn của các trường liên cấp THCS&THPT .................................................................................................... 64 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ......................................................... 65 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 65 3.3. Biện pháp huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn .............................................. 66 3.3.1. Nâng cao nhận thức về trách nhiệm huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học cho mỗi thành viên nhà trường ............................... 66 3.3.2. Xây dựng chiến lược huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ......................................................................................................... 67 3.3.3. Tăng cường xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên; phát huy vai trò của giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm và các đoàn thể trong việc quản lý học sinh yếu kém, nâng cao chất lượng dạy và học ...... 68 v
3.3.4. Tăng cường xây dựng môi trường giáo dục để thu hút học sinh khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ......................................................................... 70 3.3.5. Quản lý các nguồn lực công khai, minh bạch; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn lực để thực hiện khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ............. 72 3.3.6. Tăng cường xã hội hóa giáo dục, thu hút các nhà tài trợ để khắc phục tình trạng học sinh bỏ học.................................................................................. 73 3.3.7. Huy động sức mạnh của học sinh trong việc khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ......................................................................................................... 74 3.3.8. Xây dựng và phát triển tổ tư vấn học đường để góp phần khắc phục tình trạng học sinh bỏ học.................................................................................. 75 3.4. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của những biện pháp huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn .............................................................................. 77 3.4.1. Khảo sát tính cần thiết của các biện pháp ............................................... 77 Tăng cường xây dựng môi trường giáo dục để thu hút học sinh khắc phục tình trạng học sinh bỏ học.................................................................................. 78 3.4.2. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp: ................................................. 79 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .................................................................................... 81 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 82 1. Kết luận .......................................................................................................... 82 2. Kiến nghị ....................................................................................................... 83 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo ................................................................. 83 2.2. Đối với các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn .......................... 84 2.3. Đối với giáo viên ........................................................................................ 84 2.4. Đối với cha mẹ học sinh ............................................................................. 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 86 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nội dung CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GDĐH Giáo dục đại học GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên NV Nhân viên TNCS Thanh niên Cộng sản TNTP Thiếu niên Tiền phong THCS Trung học cơ sở THCS&THPT Trung học cơ sở và trung học phổ thông THPT Trung học phổ thông UBND Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Học sinh năm học 2014 - 2015 ......................................................... 33 Bảng 2.2: Học sinh năm học 2015 - 2016 ......................................................... 34 Bảng 2.3: Học sinh năm học 2016 - 2017 ......................................................... 34 Bảng 2.4: Số lượng học sinh tốt nghiệp THPT năm học 2016 - 2017 .............. 35 Bảng 2.5: Đội ngũ giáo viên (GV) năm học 2016 - 2017 ................................. 35 Bảng 2.6: Đội ngũ CBQL ở các trường năm học 2016 - 2017.......................... 36 Bảng 2.7: Học sinh bỏ học năm học 2014 - 2015 ............................................. 38 Bảng 2.8: Học sinh bỏ học năm học 2015 - 2016 ............................................. 38 Bảng 2.9: Học sinh bỏ học năm học 2016 - 2017 ............................................. 38 Bảng 2.10: Học sinh bỏ học từ 2014 đến 2017 ................................................. 39 Bảng 2.11: Những dấu hiệu biểu hiện của học sinh có nguy cơ bỏ học ........... 42 Bảng 2.12: Công việc của học sinh sau khi bỏ học ........................................... 43 Bảng 2.13: Những khó khăn của cha mẹ học sinh khi cho con đi học ............. 43 Bảng 2.14: Những yếu tố duy trì việc học của học sinh ................................... 43 Bảng 2.15: Sự quan tâm của cha mẹ học sinh đối với việc học của con........... 43 Bảng 2.16: Nguyên nhân bỏ học nhìn từ phía học sinh .................................... 45 Bảng 2.17: Nguyên nhân nhìn từ phía CBQL và GV ....................................... 45 Bảng 2.18. Đánh giá công tác quản lý hoạt động huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học của hiệu trưởng ............................ 47 Bảng 2.19: Đánh giá biện pháp nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL và GV về những tác hại do tình trạng học sinh bỏ học gây ra ............. 49 Bảng 2.20: Đánh giá biện pháp phát huy vai trò của giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm và các đoàn thể trong nhà trường .................. 50 Bảng 2.21: Đánh giá biện pháp quản lý việc bám sát từng đối tượnghọc sinh yếu, kém .......................................................................................... 52 Bảng 2.22: Đánh giá biện pháp xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, đầu tư cơ sở vật chất ................................................................ 53 v
Bảng 2.23: Những vấn đề băn khoăn của phụ huynh học sinh ......................... 54 Bảng 2.24: Cảm nhận của học sinh khi ở trường .............................................. 54 Bảng 2.25: Đánh giá biện pháp đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục ........................ 55 Bảng 2.26. Kết quả đánh giá về mức độ tác động của các yếu tố tới hoạt động huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học............. 59 Bảng 3.1: Tính cần thiết của các biện pháp ....................................................... 78 Bảng 3.2: Tính khả thi của các biện pháp ......................................................... 79 vi
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Hoàn cảnh gia đình của học sinh bỏ học ...................................... 40 Biểu đồ 2.2: Hoàn cảnh kinh tế của gia đình học sinh bỏ học .......................... 41 Biểu đồ 3.1. Mối liên hệ giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp 80 vii
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục phổ thông (GDPT) là bậc học quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân của bất cứ một quốc gia nào, đồng thời là bậc học chuẩn bị tiền đề quan trọng cho học sinh bước vào giai đoạn học nghề, học đại học hoặc các em bước vào cuộc sống. Trong giáo dục đào tạo chất lượng giáo dục luôn được đặt ở vị trí hàng đầu, bởi đó là nền tảng của chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hiện nay ngoài việc chú trọng dạy kiến thức cho học sinh, chúng ta cũng cần chú trọng việc giáo dục phát triển nhân cách cho người học, đặc biệt là lứa tuổi học sinh trung học. Luật giáo dục đã xác định: “Mục tiêu củagiáo dục phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẫm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân” [8,tr.7]. Điều 10 của Luật giáo dục nêu rõ: Học tập là quyền lợi của công dân [8,tr.3]. Về mặt lứa tuổi, học sinh trung học cũng là lứa tuổi có một vị trí đặc biệt và tầm quan trọng trong thời kỳ phát triển của trẻ, vì nó là thời kỳ chuyển tiếp từ tuổi thơ sang tuổi trưởng thành và được phản ánh bằng những tên gọi khác nhau như: “thời kỳ quá độ”, “tuổi khó bảo”, “tuổi khủng hoảng”, “tuổi bất trị”. Đây là lứa tuổi có bước nhảy vọt về thể chất lẫn tinh thần, học sinh đang tách dần khỏi thời thơ ấu để tiến sang giai đoạn phát triển cao hơn(người trưởng thành) tạo nên nội dung cơ bản và sự khác biệt trong mọi mặt phát triển: thể chất, trí tuệ, tình cảm, đạo đức… của thời kỳ này. Do vậy các em không chỉ quan tâm tới mỗi vấn đề học tập mà còn quan tâm, tìm hiểu tới nhiều vấn đề khác, có nhiều mối quan hệ mới, … nên chịu nhiều sự tác động từ nhiều phía. Đặc biệt khi bước vào lứa tuổi học sinh THPT các em có nhận thức nhiều hơn, xu hướng nghề nghiệp phát triển mạnh, nhu cầu bản thân cũng tăng cao. Do vậy làm các em có suy nghĩ về việc học, về hoàn cảnh, 1
về những vấn đề gia đình, xã hội. Điều đó tạo nên những suy nghĩ chưa chính xác về việc học của một bộ phận học sinh. Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta thấy hiện tượng học sinh bỏ học trong thời gian ngắn hoặc bỏ hẳn việc học vì nhiều lý do ngày càng tăng. Đó là vấn đề khiến các cấp, các ngành, những người tâm huyết với giáo dục và toàn xã hội trăn trở. Việc bỏ học không chỉ vì hoàn cảnh gia đình không có khả năng để các em theo học mà còn do nhiều lý do từ điều kiện xã hội hiện đại gây nên. Tuy nhiên có hai nguyên nhân chính dẫn tới việc học sinh bỏ học là do điều kiện kinh tế gia đình còn nhiều khó khăn và kết quả học tập, rèn luyện của các em còn kém. Những năm qua, sự nghiệp giáo dục và đào tạo tỉnh Bắc Kạn đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, quy mô phát triển, mạng lưới trường lớp tiếp tục được phát triển đa dạng hóa các loại hình, đáp ứng nhu cầu học tập của con em các dân tộc trong tỉnh. Tuy nhiên một vấn đề cần quan tâm đó là hiện tượng học sinh bỏ học ở các trường phổ thông nói chung và các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn nói riêng. Một số giải pháp để hạn chế tình trạng học sinh bỏ học đã được đề ra. Các giải pháp cũng đã giúp giảm bớt tỷ lệ học sinh bỏ học, tuy nhiênsố học sinh đã bỏ học và có dấu hiệu bỏ học theo chiều hướng gia tăng. Một số cán bộ quản lý, giáo viên còn thờ ơ không chú ý đến việc giáo dục tình cảm đạo đức, định hướng phát triển cho học sinh [15.tr.2]. Các trường THCS&THPT ở Bắc Kạn vốn là những trường thuộc vùng miền núi, kinh tế địa phương chủ yếu dựa vào nông nghiệp, đời sống kinh tế của nhân dân còn gặp nhiều khó khăn, nhận thức của người dân về việc học tập còn thấp nên việc bỏ học của học sinh THPT và học sinh trung học cơ sở (THCS) ở đây là hiện tượng còn phổ biến. Việc học sinh bỏ học dù có nguyên nhân gì đi nữa thì hậu quả mà nó gây ra là rất lớn. Trước tiên bản thân các em sẽ phải gánh chịu, ngay thời điểm hiện tại sẽ bị thiếu hụt một nền tảng tri thức cơ bản cần thiết cho sự phát triển của các em. Từ sự bỏ học sẽ dẫn tới mặc cảm, thua kém bạn bè, không có môi trường giáo dục để rèn luyện đạo đức, định hướng nhân cách, ... 2
có thể đưa các em đến những hành vi lệch chuẩn. Trong một tương lai không xa, với xu thế toàn cầu hóa và phát triển của nền kinh tế - xã hội của đất nước thì một bộ phận lao động của tỉnh Bắc Kạn còn không có bằng tốt nghiệp THPT, cá biệt còn không có bằng tốt nghiệp THCS kéo theo nền kinh tế không phát triển, xã hội khó khăn. Khi đó các em sẽ trở thành gánh nặng cho sự phát triển của địa phương. Việc bỏ học của các em tác động lên tương lai của các em, sự phát triển của địa phương. Với một bộ phận không có tay nghề, không có việc làm dẫn tới sự nghèo khó, dẫn tới nhiều tệ nạn xã hội. Một số nghiên cứu cũng đã đề cập sâu đến nhiều vấn đề về lý luận liên quan đến tình trạng bỏ học; như bản chất của tình trạng bỏ học, ảnh hưởng của việc bỏ học đến phổ cập giáo dục trung học cơ sở, đến chất lượng nguồn nhân lực… Trên cơ sở lý luận đó, các tác giả đã phân tích, lý giải sâu sắc, hoàn chỉnh về tình trạng bỏ học; đã sử dụng các biện pháp nghiên cứu phù hợp để tìm ra nhiều nguyên nhân và đưa ra các giải pháp nhằm “dứt điểm” tình trạng bỏ học. Tuy nhiên, giải pháp đưa ra phần lớn ở tầm vĩ mô, như: điều chỉnh mục đích giáo dục; điều chỉnh nội dung, chương trình, sách giáo khoa; đổi mới phương pháp dạy học, trị dứt bệnh thành tích... Bên cạnh đó vẫn chưa có công trình nghiên cứu có hệ thống về tình trạng học sinh bỏ học ở bậc trung học ở địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Xuất phát từ thực tế nêu trên tại đơn vị, từ việc nghiên cứu, đề xuất biện pháp quản lý nhằm hạn chế học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn. Vì vậy, tôi quyết định lựa chọn đề tài: Huy động nguồn lực khắc phục trình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn, đề xuất biện pháp quản lý nhằm huy động nguồn lực để khắc phục tình trạng bỏ học 3
của học sinh, giúp học sinh đã bỏ học và có ý định bỏ học tiếp tục học tập, rèn luyện đảm bảo yêu cầu phát triển năng lực và nhân cách đáp ứng các mục tiêu của giáo dục nói riêng và xã hội nói chung. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Huy động nguồn lực trong quản lý giáo dục trường liên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Huy động nguồn lựccủa các trường liên cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông tỉnh Bắc Kạn trong việc khắc phục tình trạng học sinh bỏ học. 4. Giả thuyết khoa học Công tác huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ ở các trường THCS&THPT trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn đã được quan tâm trong những năm vừa qua. Tuy nhiên thực tế triển khai công tác huy động nguồn lực còn nhiều bất cập như sự phối kết hợp giữa các bộ phận trong và ngoài nhà trường còn hạn chế. Nếu nghiên cứu được thực trạng và đề xuất được các biện pháp huy động nguồn lựcphù hợp và khả thi tại các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn thì sẽ hạn chế tình trạng học sinh bỏ học. Thông qua đó nâng cao chất lượng giáo dục, dạy học, đáp ứng yêu cầu của ngành giáo dục và xã hội. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Xây dựng cơ sở lý luận về huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở trường liên cấp THCS&THPT. Đánh giá thực trạng huy động nguồn lực để khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn. - Đề xuất biện pháp huy động nguồn lựcđể khắc phục tình trạng học sinh bỏ học tại các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài 4
- Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất các biện pháp huy động nguồn lựcđể hạn chế tình trạng học sinh bỏ học tại bốn trường THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn gồm: Trường THPT Bình Trung, trường THCS&THPT Nà Phặc, trường THPT Quảng Khê, trường THPT Yên Hân. - Sử dụng số liệu thống kê của nhưng năm học 2014-2015; 2015-2016; 2016-2017. Tổ chức khảo sát và nghiên cứu thực trạng giai đoạn cuối năm học 2016-2017. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa lý thuyếtđể xác định những quan điểm lý luận về vấn đề học sinh trung học bỏ học. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra: + Xây dựng phiếu điều tra đối với lãnh đạo, giáo viên các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn về việc bỏ học của học sinh. + Xây dựng phiếu điều tra đối với phụ huynh học sinh các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn về việc bỏ học của học sinh. + Xây dựng phiếu điều tra đối với học sinh các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn về việc bỏ học của học sinh. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm trong việc quản lý các hoạt động giáo dục tại các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn, chú trọng vào kinh nghiệm trong công tác huy động nguồn lực hạn chế và giảm tỷ lệ học sinh bỏ học của các trường. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia là lãnh đạo Phòng GDTH - GDTX Sở GD&ĐT Bắc Kạn, lãnh đạo các trường có kinh nghiệm trong công tác hạn chế tình trạng học sinh bỏ học trên địa bàn về các biện pháp đề xuất để huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học, từng bước giảm tỷ lệ học sinh bỏ học. Phương pháp khảo nghiệm: Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi 5
của các biện pháp đề xuất đối với: Lãnh đạo, chuyên viên phòng GDTH – GDTX , Sở GD&ĐT Bắc Kạn; lãnh giáo viên, phụ huynh học sinh các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn. 7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ Sử dụng phần mềm Excel trong xử lý những số liệu thu thập của đề tài luận văn. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn bao gồm 3 chương: - Chương 1. Cơ sở lý luận về huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học. - Chương 2. Thực trạng huy động nguồn lực trong việc khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn. - Chương 3. Biện pháp huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở các trường liên cấp THCS&THPT tỉnh Bắc Kạn. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HUY ĐỘNG NGUỒN LỰC KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG HỌC SINH BỎ HỌC 1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề Ở Việt Nam, có nhiều tác giả nghiên cứu về vấn đề học sinh bỏ học, nghiên cứu về quan điểm lý luận chung gồm có: Đặng Thành Hưng, Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Sinh Huy, Trần Kiểm … Các tác giả đã đề cập đến bản chất của hiện tượng lưu ban, bỏ học; các nhân tố tác động đến bỏ học: xã hội, nhà trường, gia đình và bản thân học sinh; đề xuất các giải pháp trên bình diện quá trình giáo dục, quá trình dạy học, bình diện xã hội, bình diện nhân cách cá nhân học sinh. Các tác giả còn đề cập đến nguyên nhân khiến học sinh bỏ học là do chương trình và sách giáo khoa, do giáo viên gây ra. Từ đó các tác giả cho rằng: cần phải sửa tận gốc những sai lầm đó, có nghĩa là phải tạo ra một cấu trúc mục đích, nội dung chương trình, phương pháp mới, hợp lý hơn và phải áp dụng các biện pháp đồng bộ thì mới có thể khắc phục được tình trạng học kém - nguyên nhân chủ yếu gây nên tình trạng học sinh bỏ học. Nghiên cứu về tình trạng bỏ học, một số tác giả đã tìm hiểu vấn đề bỏ học của học sinh ở các trường THPT từ đó đã đề cập đến những nguyên nhân và giải pháp khắc phục tình trạng trên, đặc biệt là giải pháp: tổ chức cho học sinh yếu kém học ở cùng một lớp. Tập trung giải quyết các “điểm nóng” tại buổi họp báo định kỳ tháng 3 năm 2008 của Bộ GD&ĐT tổ chức ở Hà Nội ngày 12/3/2008, do Phó thủ tướng - Bộ trưởng bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân chủ trì, Bộ GD&ĐT đã dành phần lớn thời gian để nói về vấn đề bỏ học và giải pháp để khắc phục. Liên quan đến vấn đề bỏ học và lưu ban của học sinh, đã có một số nghiên cứu nhỏ được tiến hành như : - Đề tài: “Khảo sát tình hình lưu ban, bỏ học của học sinh 2 trường vùng ven Thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Đặng Văn Minh, Viện Nghiên cứu giáo 7
dục, năm 1992. Từ việc phân tích nguyên nhân, tác giả đã đề xuất những giải pháp hữu hiệu ngăn chặn tình trạng bỏ học, nó thật sự có ý nghĩa đối với ngành giáo dục tại thời điểm đó. - Nghiên cứu “Hiện tượng lưu ban, bỏ học : Thực trạng, nguyên nhân, vấn đề và biện pháp (Nghiên cứu giáo dục - 1992 - Số 242 - Tr.4-6), tác giả Thái Duy Tuyênđã phản ánh thực trạng, nguyên nhân của hiện tượng lưu ban, bỏ học và đưa ra những biện pháp cần thiết để ngăn chặn và khắc phục tình trạng trên. Qua nghiên cứu, có thể thấy tình trạng bỏ học, lưu ban của học sinh ở từng vùng, từng miền là khác nhau: về nguyên nhân, tỷ lệ, hệ quả... từ đó tác giả đưa ra những biện pháp ngăn chặn, khắc phục phù hợp với từng nơi. - Nghiên cứu “Về nguyên nhân và biện pháp chống bỏ học” ( Nghiên cứu giáo dục - 1992 - Số 242 - Tr.31- 32), tác giả Phạm Thanh Bìnhđã chỉ ra những nguyên nhân cơ bản nhất khiến học sinh phải bỏ học: nó có thể xuất phát từ phía nhà trường, học sinh, gia đình và toàn xã hội. Bên cạnh việc nêu ra những nguyên nhân, tác giả đã nêu lên được những biện pháp để ngăn chặn và giải quyết vấn đề đang được quan tâm lúc bấy giờ. - Bộ trưởng Phạm Vũ Luận, các Thứ trưởng đã đến dự và chỉ đạo Hội nghị giao ban lần thứ nhất năm học 2010-2011 khối các Sở GD&ĐT ĐBSCL diễn ra tại thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Vũ Luận, có hai nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng học sinh ĐBSCL bỏ học nhiều. Thứ nhất là do các em có học lực yếu không theo kịp chương trình dẫn đến chán nản, bỏ học; thứ hai là do hoàn cảnh gia đình khó khăn, học sinh phải nghỉ học sớm để phụ giúp gia đình. Thực tế, những nguyên nhân này đã được ngành giáo dục ĐBSCL nhận biết từ lâu, song việc khắc phục lại gặp rất nhiều gian nan. Qua đó cho thấy để hạn chế tình trạng học sinh bỏ học như hiện nay cần sự chung tay của toàn xã hội. Từ những nghiên cứu trên cho thấy chưa có nhiều công trình nghiên cứu và đề xuất biện pháp huy động nguồn lực khắc phục tình trạng học sinh bỏ học. Vấn 8