Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, đề tài đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐOÀN KIM DUNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐOÀN KIM DUNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thanh THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa có ai thực hiện nghiên cứu. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018 Tác giả luận văn Đoàn Kim Dung i
LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian nghiên cứu, Luận văn đã được thực hiện và hoàn thành với sự giúp đỡ và hướng dẫn tận tình của các thầy cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và với sự cộng tác của các đồng chí CBQL, tổ trưởng chuyên môn các trường TH, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo, Phòng Nội vụ thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Khoa Tâm lý Giáo dục, Phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long đã quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện nghiên cứu đề tài này. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Thanh, Trường Đại học Hồng Đức - Người đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Mặc dù đã rất nhiều cố gắng, song do năng lực có hạn nên đề tài không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự cảm thông, chia sẻ và giúp đỡ của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2018 Tác giả luận văn Đoàn Kim Dung ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT..................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC BIỂU ĐỒ............................................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ........................................... 5 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 5 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ giáo dục ....................... 5 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về phát triển cán bộ quản lý giáo dục ......................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 12 1.2.1. Khái niệm cán bộ quản lý ................................................................................ 12 1.2.2. Khái niệm cán bộ quản lý trường tiểu học ....................................................... 13 1.2.3. Khái niệm đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học.......................................... 13 1.2.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ........................................... 14 1.3. Một số vấn đề lý luận về người CBQL trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục ...................................................................... 19 1.3.1. Định hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo và thách thức đối với cán bộ quản lý trường tiểu học .................................................................. 19 iii
1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của người cán bộ quản lý trường tiểu học ........................ 22 1.3.3. Những yêu cầu về phẩm chất, năng lực của cán bộ quản lý trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục ........................................ 23 1.4. Nội dung, phương pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục ........................................ 26 1.4.1. Quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học......................... 26 1.4.2. Tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, sử dụng và luân chuyển đội ngũ cán bộ quản lý .............................................................................................................. 27 1.4.3. Xây dựng và thực thi kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý .......... 27 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học .......... 27 1.4.5. Chính sách đãi ngộ đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ........................... 28 1.4.6. Tạo môi trường, động lực cho sự phát triển cán bộ quản lý trường tiểu học .. 29 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hạ Long ............................................. 29 1.5.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................... 29 1.5.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 30 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 34 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ................................................................ 35 2.1. Vài nét về tình hình giáo dục tiểu học của thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ... 35 2.1.1. Quy mô giáo dục tiểu học ............................................................................... 35 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ..................................................................... 38 2.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................... 40 2.3.1. Số lượng và cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý ..................................................... 40 2.3.2. Trình độ đào tạo của đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................... 42 2.3.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................................... 43 iv
2.4. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.............................................................. 48 2.4.1. Công tác quy hoạch.......................................................................................... 48 2.4.2. Công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, miễn nhiệm ............. 50 2.4.3. Công tác đào tạo, bồi dưỡng ............................................................................ 51 2.4.4. Công tác kiểm tra, đánh giá ............................................................................. 53 2.4.5. Thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật ......................... 54 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .................................... 57 2.6. Đánh giá chung ................................................................................................ 58 2.6.1. Ưu điểm và hạn chế ......................................................................................... 58 2.6.2. Nguyên nhân .................................................................................................... 58 Kết luận chương 2 ....................................................................................................... 60 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG TỈNH QUẢNG NINH TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ......... 61 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................... 61 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu, tính kế thừa trong phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học ........................................................................ 61 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện và phát triển ............................................ 61 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả trong phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học ................................................................................................. 62 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính lịch sử, cụ thể, thiết thực và khả thi ........................ 62 3.2. Các biện pháp đề xuất ...................................................................................... 63 3.2.1. Biện pháp 1. Nâng cao nhận thức cho các chủ thể quản lý về phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT ................................................. 63 3.2.2. Biện pháp 2. Thực hiện xây dựng kế hoạch quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo từng giai đoạn trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT ....... 65 v
3.2.3. Biện pháp 3. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán bộ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực quản lý trong bối cảnh đổi mới căn bản GD&ĐT ........................ 69 3.2.4. Biện pháp 4. Đổi mới quy trình tuyển chọn, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo hướng chú trọng phẩm chất, năng lực quản lý trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT .................................................................................................... 72 3.2.5. Biện pháp 5. Tạo động lực làm việc để phát huy năng lực của đội ngũ CBQL trường các tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản GD&ĐT ........................................................................ 76 3.2.6. Biện pháp 6. Kiểm tra, đánh giá cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo Chuẩn và năng lực quản lý trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT ....................................................... 79 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................ 81 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm .................................................................................... 81 3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ..................................................................................... 81 3.3.3. Phương pháp, đối tượng khảo nghiệm ............................................................. 81 3.3.4. Đánh giá kết quả khảo nghiệm ........................................................................ 82 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................................. 90 1. Kết luận ................................................................................................................... 90 2. Kiến nghị................................................................................................................. 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 93 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BD : Bồi dưỡng BKC : Bán kiên cố CBQL : Cán bộ quản lý CBGV : Cán bộ giáo viên CC : Cao cấp CĐ : Cao đẳng CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hoá ĐH : Đại học ĐT : Đào tạo GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDTC : Giáo dục thể chât GDNT : Giáo dục nghệ thuật GV : Giáo viên KC : Kiên cố KH&CN : Khoa học và Công nghệ QL : Quản lý SL : Số lượng TB : Trung bình TBGD : Thiết bị giáo dục TH : Tiểu học THCS : Trung học cơ sở TC : Trung cấp ThS : Thạc sĩ TS : Tổng số UBND : Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lượng trường, lớp và số học sinh tiểu học Thành phố Hạ Long từ năm học 2013 - 2014 đến năm học 2017 - 2018 ..................................... 35 Bảng 2.2. Đánh giá về năng lực, phẩm chất ............................................................ 36 Bảng 2.3. Đánh giá về các môn học (Toán, Tiếng Việt) ......................................... 36 Bảng 2.4. Thống kê cơ sở vật chất .......................................................................... 37 Bảng 2.5. Số lượng và cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long, Tỉnh Quảng Ninh .................................................................... 40 Bảng 2.6. Thực trạng về độ tuổi cán bộ quản lý ...................................................... 40 Bảng 2.7. Thực trạng về thâm niên quản lý của cán bộ quản lý ............................. 41 Bảng 2.8. Thực trạng trình độ cán bộ quản lý ......................................................... 42 Bảng 2.9. Đánh giá về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........ 43 Bảng 2.10. Đánh giá về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và ngoại ngữ, tin học của đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long...... 44 Bảng 2.11. Đánh giá về năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học Thành phố Hạ Long ....................................................... 45 Bảng 2.12. Đánh giá về năng lực xây dựng môi trường giáo dục văn hóa, dân chủ của đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long ..... 46 Bảng 2.13. Mức độ đánh giá về năng lực phát triển quan hệ xã hội của đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học thành phố Hạ Long ................................ 47 Bảng 2.14. Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long ................................ 49 Bảng 2.15. Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển, miễn nhiệm đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long ........................................................ 50 Bảng 2.16. Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long .................. 52 Bảng 2.17. Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long .................. 54 v
Bảng 2.18. Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng việc thực hiện chế độ, chính sách đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật đối với đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long .................................................. 55 Bảng 2.19. Yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học Thành phố Hạ Long................................................................... 57 Bảng 3.1. Bảng tổng hợp về tính cần thiết của các biện pháp ................................. 82 Bảng 3.2. Bảng tổng hợp về tính khả thi của các biện pháp ................................... 84 Bảng 3.3. Bảng tổng hợp tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................. 86 vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý ở các trường tiểu học Thành phố Hạ Long ................................................................... 56 Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp ................................................. 83 Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ......................................................... 85 Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ... 87 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh đất nước ta hiện nay, các tác động của quá trình toàn cầu hóa, sự phát triển của khoa học công nghệ, nền kinh tế tri thức, sự bùng nổ thông tin, những thay đổi về nhu cầu của con người trong xã hội, vấn đề bảo vệ môi trường,… tạo ra áp lực mạnh mẽ cho hệ thống giáo dục, buộc hệ thống giáo dục phải có sự thay đổi trong đào tạo - bồi dưỡng và cung cấp cho xã hội những con người có khả năng làm việc theo nhóm, làm công dân, làm lãnh đạo, năng động và sáng tạo... để thích nghi với nhu cầu của xã hội hiện đại. Muốn đào tào nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện nay cần phải quan tâm đến phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQL. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nêu rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và CBQL là khâu then chốt” [10]. Nghị quyết số 29- NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã xác định “Bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và CBQL gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng và hội nhập quốc tế” [11]. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định vai trò quyết định của đội ngũ CBQL trong việc điều hành một hệ thống giáo dục đang ngày càng phát triển. Ðội ngũ CBQL có vai trò quan trọng trong đổi mới giáo dục phổ thông; là một trong những lực lượng trực tiếp góp phần hoạch định chủ trương, chính sách, đề án, chiến lược và các nhiệm vụ đổi mới giáo dục phổ thông; là một nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của đổi mới giáo dục phổ thông. Hiện nay, đội ngũ CBQL trong các trường phổ thông nói chung và các trường tiểu học thành phố Hạ Long nói riêng luôn thực hiện tốt nhiệm vụ góp phần nâng cao chất lượng GD&ĐT, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục. Tuy nhiên, trước yêu cầu đổi mới, đội ngũ CBQL trường tiểu học vẫn còn thiếu về số lượng, chưa đồng bộ về cơ cấu, trình độ quản lý và tính chuyên nghiệp vẫn còn bộc lộ những hạn chế nhất định. Trong đó, tính chuyên nghiệp trong việc thực thi công vụ, khả năng tham mưu, xây dựng chính sách, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật và đặc biệt là trong việc ứng dụng triển khai các phương pháp quản lý giáo dục theo xu thế phát triển của thời đại còn nhiều bất cập. CBQL các trường tiểu học 1
còn thiếu chủ động, khó khăn trong việc phát hiện và giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra từ cơ sở do kiến thức và kỹ năng quản lý giáo dục còn hạn chế. Trình độ và năng lực điều hành trong quản lý dựa vào kinh nghiệm cá nhân, ít vận dụng khoa học quản lý, dự báo, xây dựng chiến lược, kế hoạch vào thực tiễn. Ðáng chú ý, kiến thức về pháp luật, tổ chức bộ máy, quản lý nhân sự và tài chính của đội ngũ CBQL các trường Tiểu học đôi khi còn lúng túng trong thực thi trách nhiệm và thẩm quyền. Trình độ ngoại ngữ, kỹ năng tin học còn nhiều hạn chế trong việc thu thập và xử lý thông tin trong và ngoài nước về giáo dục và những yếu tố tác động khác. Trên cơ sở đó, chúng tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo” làm luận văn tốt nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, đề tài đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh vẫn còn nhiều hạn chế. Nếu tiếp cận theo lí thuyết phát triển nguồn nhân lực đề xuất được các biện pháp tác động đồng bộ vào các khâu cơ bản của quá trình phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học như quy hoạch; tuyển chọn; sử dụng; đào tạo, bồi dưỡng; xây dựng đội ngũ… thì sẽ phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục của thành phố Hạ Long trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xác định cơ sở lý luận về việc phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản toàn diện giáo dục - đào tạo. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ và thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. 6. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh từ năm 2013-2018. - Về khách thể khảo sát: 130 người, trong đó 25 lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo, Cơ quan Tổ chức - Nội vụ; 17 Hiệu trưởng, 27 Phó Hiệu trưởng; 61 giáo viên cốt cán ở các trường tiểu học của Thành phố Hạ Long. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích tổng hợp; phân loại; hệ thống hóa lý thuyết nhằm nghiên cứu và tổng hợp các tài liệu lý luận, hệ thống hóa những chủ trương, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước có liên quan đến vấn đề nghiên cứu; tham khảo các luận văn cùng chuyên ngành và các tài liệu khác về công tác phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra: Xây dựng các mẫu phiếu điều tra để thu thập thông tin phục vụ cho vấn đề nghiên cứu. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn CBQL các cấp, giáo viên về công tác phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học thành phố Hạ Long để thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.3. Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động giáo dục ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long. 3
7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng 1 số công thức toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục các tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TIỂU HỌC TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI CĂN BẢN, TOÀN DIỆN GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu Vấn đề về phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý nói chung và CBQL nói riêng đã có nhiều công trình nghiên cứu được công bố. Song, trong phạm vi của luận văn xin được sơ lược về một số công trình nghiên cứu ở nước ngoài và trong nước như sau: 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ giáo dục Ở rất nhiều quốc gia phát triển trên thế giới luôn coi nhà giáo và CBQL giáo dục là điều kiện quyết định của sự nghiệp giáo dục và sự phát triển giáo dục. Đặc biệt quan tâm đến vai trò lãnh đạo của người đứng đầu nhà trường. Trên thế giới đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu về phát triển đội ngũ CBQL trường học, trong đó có Mintzberg (2009) với Tác phẩm Nghề quản lý - những tư tưởng hàng đầu về quản lý, đã chỉ ra vai trò của nhà quản lý trong sự kết hợp giữa quyền hạn với trách nhiệm như: i) người đại diện của tổ chức; ii) người lãnh đạo, người liên lạc, người tiếp nhận thông tin, người phổ biến thông tin; iii) người khắc phục khó khăn; iv) Người phân phối nguồn lực; v) Người đàm phán [15]. Tác phẩm Mô hình trường học ưu việt Singapore SEM, cũng khẳng định vai trò của người đứng đầu như: "Hiệu trưởng phải vạch ra tầm nhìn đối với những thành tích, kết quả dự định đạt được và tạo ra một môi trường học tập lý tưởng cho học sinh và giáo viên. Hiệu trưởng cần duy trì liên tục mục đích tăng cường năng lực cho giáo viên để đối mặt với thử thách hiện tại và tương lai và luôn phấn đấu vì sự phát triển để hướng tới nền giáo dục toàn diện cho học sinh và giáo viên" [4]. Ngày nay, giáo dục ở tất cả các quốc gia đang chịu tác động sâu sắc bởi xu thế toàn cầu hóa, nền kinh tế tri thức, công nghệ thông tin và truyền thông. Phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý là một trong những nhiệm vụ trọng yếu. Chính vì vậy đã có nhiều nghiên cứu tập trung vào các vấn đề như: chương trình bồi dưỡng CBQL phải được phát triển và cập nhật như thế nào để đáp ứng với sự phát triển của khoa học - công nghệ trong xu thế hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa [20]. 5
Chương trình đào tạo nhà lãnh đạo, quản lý trường học đặt yêu cầu người học phải đạt được các năng lực năng lực lãnh đạo, năng lực xã hội, năng lực cá nhân, năng lực giáo dục, năng lực phát triển trường học, năng lực tổ chức - quản lý [20]. Mục tiêu của các nghiên cứu là tìm cách nâng cao chất lượng của nhà quản lý trường học để đáp ứng yêu cầu quản lý trường học, đảm bảo cho nhà trường thực thi tốt sứ mạng đào tạo nhân lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh - quốc phòng của các quốc gia [21], [22], [23]. V.A Xukhomlinxki, trong cuốn sách “Vấn đề quản lý và lãnh đạo nhà trường”, tác giả đã nêu rất cụ thể cách tiến hành phân tích và khảo sát giúp đội ngũ CBQL nhằm thực hiện tốt và có hiệu quả giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL. Không chỉ có thế, đứng ở góc độ nghiên cứu lý luận giáo dục học, hầu hết các công trình nghiên cứu của các tác giả Liên Xô (cũ) đã đề cập tới lực lượng giáo dục; trong đó có nêu lên vai trò, vị trí, chức năng của CBQL nhà trường. Đó là các công trình tiêu biểu như Ilina. T.A. với tác phẩm Giáo dục học (tại tập 3: Những cơ sở của công tác giáo dục; Savin N. V với tác phẩm Giáo dục học và cuốn “Công tác quản lý hành chính và sư phạm của trường tiểu học” của Jean Valérien. Trong các điều kiện cơ bản để nâng cao chất lượng giáo dục như môi trường kinh tế giáo dục; chính sách và công cụ thể chế hóa giáo dục; cơ sở vật chất kỹ thuật và tài chính giáo dục; đội ngũ CBQL, thì các nghiên cứu của của các nhà khoa học đều khẳng định CBQL là điều kiện cơ bản, quyết định sự nâng cao chất lượng của giáo dục. Thực tế nhiều nước đi vào cải cách giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục thường bắt đầu bằng nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL. Ở Việt Nam Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà chính trị lỗi lạc, lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam, người anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hoá kiệt xuất của nhân loại, khi bàn về huấn luyện cán bộ, Hồ Chí minh đã vận dụng sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin và kế thừa những các tư tưởng tinh hoa của nhân loại, cùng với kinh nghiệm thực tiễn của mình trong suốt cuộc đời đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, dân chủ của nhân dân Việt Nam và cho sự tiến bộ của nhân loại; Người đã để lại những tư tưởng có giá trị để vận dụng vào quản lý phát triển đội ngũ CBQL giáo dục. Theo Người, phẩm chất và năng lực của cán bộ được hình thành trên cơ sở mối quan hệ biện chứng của các thành tố mục đích, chương trình 6
và nội dung, phương pháp và hình thức, phương tiện và điều kiện, lực lượng huấn luyện. Người đã chỉ giáo, khi huấn luyện, phải xác định đúng và phối hợp tốt các yếu tố: “huấn luyện nhằm đạt được những gì” (mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng); “huấn luyện gì” (nội dung và chương trình đào tạo, bồi dưỡng); “ai huấn luyện”(lực lượng người dạy); “huấn luyện ai” (người học); “huấn luyện như thế nào” (phương pháp và hình thức đào tạo, bồi dưỡng); “huấn luyện với và trong điều kiện nào” (phương tiện và điều kiện đào tạo, bồi dưỡng), kiểm tra và đánh giá kết quả huấn luyện thông qua đánh giá người học. Các quan điểm chỉ đạo có ý nghĩa chiến lược về đổi mới quản lý giáo dục và phát triển nguồn nhân lực giáo dục, trong đó có đội ngũ CBQL giáo dục, được thể hiện tại các Văn kiện lãnh đạo của Đảng và các Chính sách quản lý của Nhà nước ta như: Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá VIII) đã quyết định “Đổi mới công tác quản lý giáo dục” và “Đổi mới cơ chế quản lý, bồi dưỡng cán bộ sắp xếp, chấn chỉnh và nâng cao nǎng lực của bộ máy quản lý giáo dục - đào tạo” [8]; Kết luận số 14-KL/TW, ngày 26/7/2002 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khoá IX đã nhấn mạnh “Đổi mới mạnh mẽ quản lý nhà nước về giáo dục” và “Xây dựng và triển khai chương trình xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục một cách toàn diện”; Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020 của Đảng nhấn mạnh quan điểm “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt” [9]; Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020 chỉ rõ các giải pháp, trong đó coi “đổi mới quản lý giáo dục là giải pháp đột phá” và “phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là giải pháp then chốt [17]. Đặc biệt, Nghị quyết số 29/NQ- TW, ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đưa ra các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đổi mới giáo dục và đào tạo, trong đó có giáo dục phổ thông. Một trong các giải pháp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có trong Nghị quyết này là “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” [11]. 7
Cùng với các quan điểm, đường lối của Đảng, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, còn có luận văn thạc sĩ, nghiên cứu về công tác quản lý và xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường như: Hoàng Đức Hùng (1998), luận văn thạc sĩ, bàn về “Một số giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn đổi mới”; Nguyễn Công Duật (2000), đi vào nghiên cứu “Thực trạng, phương hướng và những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ quản lý giáo dục trường trung học cơ sở tỉnh Bắc Ninh”. Các đề tài luận văn đã đi sâu đánh giá về thực trạng của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trong các trường trung học ở Quảng Trị, Bắc Ninh, nêu cách thức khắc phục hạn chế yếu kém trong hoạt động của đội ngũ cán bộ, từ đó chỉ ra biện pháp thực hiện nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường trung học cơ sở cho phù hợp với tình hình thực tiễn đặt ra. Bên cạnh các công trình khoa học, còn có các bài báo khoa học phân tích những khía cạnh khác nhau của công tác cán bộ quản lý nhà trường, như bài báo “Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ sở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội”, của Trần Thu Hà, đăng trên Tạp chí Quản lý giáo dục số 61 (tháng 6/2014), bài viết làm rõ thực trạng về cơ cấu, chất lượng của đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ sở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội so với yêu cầu phát triển giáo dục hiện nay; Lê Trọng Trí, với bài “Xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý các trường trung học tỉnh An Giang theo quan điểm tự chủ, tự chịu trách nhiệm”, đăng trên Tạp chí Giáo dục số 35 (3/2013), tác giả đã nêu thực trạng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý các trường trung học tỉnh An Giang và nêu lên những định hướng phát triển theo quan điểm tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Hay bài viết “Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục trong nền kinh tế tri thức”, của Ngô Thị Bích Thảo, đăng trên Tạp chí Giáo dục số 35 (3/2013), tác giả tập trung làm rõ khái niệm cơ bản về nền kinh tế tri thức, những yêu cầu đối với cán bộ quản lý giáo dục trong nền kinh tế tri thức, yêu cầu đặt ra trong công tác đào tạo. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về phát triển cán bộ quản lý giáo dục Bàn về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục luôn nhận được sự quan tâm nghiên cứu của các nhà quản lý, nhà khoa học với các công trình như: Từ sự nhận biết vai trò rất quan trọng của người Hiệu trưởng đối với sự tồn tại, phát triển của một nhà trường và vị trí có ảnh hưởng quyết định đến chất lượng và 8