Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá thực trạng việc quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương, đề xuất một số biện pháp quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học một cách khoa học, hợp lý góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ DIỆU THÙY QUẢN LÝ ĐÀO TẠO HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, NĂM 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ DIỆU THÙY QUẢN LÝ ĐÀO TẠO HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG Ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hà Thế Truyền THÁI NGUYÊN, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục với đề tài: "Quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương" là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS. Hà Thế Truyền. Các kết quả trong Luận văn tốt nghiệp là trung thực, không sao chép của bất kỳ công trình nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018 Tác giả luận văn Vũ Diệu Thuỳ i
LỜI CẢM ƠN Với tấm lòng biết ơn và sự chân thành, tác giả của luận văn xin trân trọng cảm ơn Quý thầy cô giáo và cán bộ quản lý của Đại học sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ tận tình, hiệu quả đối với tác giả trong suốt thời gian hoàn thành chương trình học tập và nghiên cứu luận văn tại Nhà trường. Đặc biệt, tác giả xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Hà Thế Truyền - người đã trực tiếp hướng dẫn và chỉ bảo tận tình giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo, cán bộ quản lý cùng các bạn sinh viên của Trường Đại học Hùng Vương đã tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để tác giả hoàn thành luận văn đúng tiến độ. Mặc dù đã cố gắng, song do hạn chế về thời gian cũng như khả năng, chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tác giả rất mong nhận được những ý kiến đánh giá, chỉ dẫn của các nhà khoa học, các thầy cô giáo và của bạn bè đồng nghiệp để bổ sung cho luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Phú Thọ, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận văn Vũ Diệu Thùy ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ ..................................................... vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................................3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...........................................................................3 3.1. Khách thể nghiên cứu .............................................................................................3 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.....................................................................................4 5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................4 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu....................................................4 8. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................5 9. Bố cục của luận văn ...................................................................................................5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC .........................................................................................6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................................6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài .........................................................................6 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ..........................................................................7 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ........................................................................9 1.2.1. Khái niệm quản lý ................................................................................................9 1.2.2. Giáo dục và quản lý giáo dục ............................................................................11 1.2.3. Đào tạo và quản lý đào tạo ................................................................................12 1.2.4. Hệ vừa làm vừa học và quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học ............................14 1.2.5. Năng lực và phát triển năng lực người học ở trường Đại học ...........................15 1.2.6. Quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa theo hướng phát triển năng lực người học tại trường Đại học ........................................................................................................16 iii
1.3. Đào tạo hệ vừa làm vừa theo hướng phát triển năng lực người học tại trường Đại học .........................................................................................................................17 1.3.1. Quan niệm về đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học .....................................................................................................................17 1.3.2. Một số đặc điểm của đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ......................................................................................................18 1.3.3. Nội dung đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học .....................................................................................................................20 1.3.4. Mạng lưới tổ chức đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ...............................................................................................................22 1.4. Quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học tại trường Đại học .................................................................................................23 1.4.1. Quản lý hoạt động tuyển sinh ............................................................................23 1.4.2. Quản lý chương trình, kế hoạch đào tạo ............................................................24 1.4.3. Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên .....................................................25 1.4.4. Quản lý hoạt động học tập của sinh viên ...........................................................26 1.4.5. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ................................................................26 1.4.6. Quản lý học vụ ...................................................................................................27 1.4.7. Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ...................................................28 1.5. Những yếu tố tác động đến quản lý hoạt động đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học tại trường Đại học.....................................28 1.5.1. Yếu tố thuộc về chủ thể quản lý ........................................................................29 1.5.2. Yếu tố thuộc về khách thể quản lý.....................................................................29 1.5.3. Yếu tố thuộc về môi trường quản lý ..................................................................29 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG ....................................................................31 2.1. Khái quát về Trường Đại học Hùng Vương .........................................................31 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .....................................................................31 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và quy mô đào tạo.....................................................................33 2.1.3. Bộ máy tổ chức để quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học ...................................36 iv
2.2. Tổ chức khảo sát, đánh giá thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng PTNL người học ở trường Đại học Hùng Vương .......................37 2.2.1. Mục đích khảo sát ..............................................................................................37 2.2.2. Địa bàn và quy mô khảo sát, thời gian khảo sát ................................................37 2.2.3. Mức độ khảo sát .................................................................................................37 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................................37 2.2.5. Phương pháp đánh giá .......................................................................................38 2.3. Thực trạng đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở trường Đại học Hùng Vương .............................................................................38 2.3.1. Công tác tuyển sinh hệ VLVH theo hướng PTNL người học ở Trường Đại học Hùng Vương..........................................................................................................38 2.3.2. Nội dung chương trình, kế hoạch đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL người học ở Trường Đại học Hùng Vương .................................................................40 2.3.3. Hình thức tổ chức đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng PTNL người học ở Trường Đại học Hùng Vương ............................................................................40 2.3.4. Hoạt động kiểm tra, đánh giá đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL người học ở Trường Đại học Hùng Vương ............................................................................41 2.4. Thực trạng quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại Học Hùng Vương ..........................................................42 2.4.1. Quản lý hoạt động tuyển sinh hệ VLVH theo hướng PTNL người học ............42 2.4.2. Quản lý chương trình, kế hoạch đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL người học ...44 2.4.3. Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên theo hướng PTNL người học ............48 2.4.4. Quản lý hoạt động học tập của sinh viên hệ VLVH theo hướng PTNL người học .....................................................................................................................50 2.4.5. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ....................................................................52 2.4.6. Quản lý học vụ theo hướng PTNL người học ........................................................55 2.4.7. Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng PTNL người học .......................................................................................56 v
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng PTNL ở Trường Đại học Hùng Vương ....................................................58 2.5.1. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về chủ thể quản lý ............................................58 2.5.2. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về khách thể quản lý ........................................59 2.5.3. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về môi trường quản lý ......................................59 2.6. Đánh giá những kết quả, tồn tại và nguyên nhân trong quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương ................................................................................................................60 2.6.1. Đánh giá những kết quả đã đạt được trong quá trình quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL ở Trường Đại học Hùng Vương ........................................61 2.6.2. Đánh giá những tồn tại trong quá trình quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL tại ở Trường Đại học Hùng Vương .......................................................61 2.6.3. Nguyên nhân của những kết quả và tồn tại trong quá trình quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL ở Trường Đại học Hùng Vương ...................................62 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG .......................................................................................64 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp .....................................................................64 3.1.1. Nguyên tắc tính hệ thống ...................................................................................64 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn.......................................................................................64 3.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ........................................................................................64 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi và bền vững .....................................................................65 3.2. Đề xuất biện pháp quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. .................................................66 3.2.1. Khảo sát nhu cầu đào tạo ...................................................................................66 3.2.2. Tăng cường công tác quảng bá, tư vấn tuyển sinh ............................................67 3.2.3. Đổi mới quản lý chương trình đào tạo theo chuẩn đầu ra .................................68 3.2.4. Nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ kết hợp với đổi mới phương pháp giảng dạy của giảng viên.....................................................................................70 3.2.5. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức nhằm xây dựng động cơ và ý thức tự học cho SV hệ VLVH theo hướng PTNL người học ......................................73 vi
3.2.6. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá chất lượng học tập của SV nhằm kích thích SV hệ VLVH tự học - tự nghiên cứu ..................................................................76 3.2.7. Tăng cường đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất và nâng cao hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học. .............................................................................................78 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...........................................................................80 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................82 3.4.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm ...............................................................82 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm .........................................................................................83 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................89 DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN ................................................................................................................91 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................92 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BP Biện pháp CB Cán bộ CBCT Cán bộ coi thi CĐ Cao đẳng CĐSP Cao đẳng sư phạm CSVC Cơ sở vật chất CTĐT Chương trình đào tạo CTSV Công tác sinh viên ĐBCL Đảm bảo chất lượng ĐH Đại học ĐT Đào tạo GDĐH Giáo dục đại học GV Giảng viên KCQ Không chính quy ND Nội dung ƯDCNTT Ứng dụng công nghệ thông tin PTNL Phát triển năng lực QL Quản lý QLĐT Quản lý đào tạo QLGD Quản lý giáo dục QLTH Quản lý trường học QTDH Quá trình dạy học SP Sư phạm SV Sinh viên TCCN Trung cấp chuyên nghiệp TS Tuyển sinh TT Trung tâm VLVH Vừa làm vừa học iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Bảng so sánh chương trình định hướng nội dung và chương trình định hướng phát triển năng lực .............................................................. 18 Bảng 2.1. Thực trạng quy mô đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL giai đoạn 2013- 2017 .................................................................................... 35 Bảng 2.2. Thống kê kết quả tuyển sinh hệ VLVH từ năm 2013 - 2017 ................ 39 Bảng 2.3. Mức độ thực hiện công tác tuyển sinh hệ VLVH .................................. 43 Bảng 2.4. Mức độ thực hiện nhiệm vụ quản lý chương trình VLVH .................... 45 Bảng 2.5. Mức độ thực hiện công tác quản lý kế hoạch đào tạo hệ VLVH .......... 46 Bảng 2.6. Mức độ thực hiện quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên đối với sinh viên hệ VLVH.......................................................................... 48 Bảng 2.7. Mức độ thực hiện quản lý hoạt động học tập của sinh viên hệ VLVH ......... 50 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát về thái độ học tập của sinh viên ................................. 52 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ các hoạt động kiểm tra, đánh giá ............................. 53 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát về hình thức thi hết học phần ..................................... 54 Bảng 2.11. Mức độ thực hiện các nội dung của quản lý học vụ hệ VLVH ............. 55 Bảng 2.12. Đánh giá mức độ thực hiện công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo hệ VLVH ......................................................... 57 Bảng 2.13. Thực trạng tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đào tạo ở trường Đại học Hùng Vương ....................................................... 59 Bảng 3.1. Các nhóm đối tượng được khảo sát ....................................................... 82 Bảng 3.2. Bảng đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất .................. 83 Bảng 3.3. Bảng đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ..................... 85 Bảng 3.4. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính khả thi ..................................... 86 v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ Hình 1.1. Đặc điểm đào tạo theo hướng PTNL người học ................................. 19 Hình 1.2. Mô hình mạng lưới tổ chức đào tạo hệ VLVH ................................... 23 Hình 3.1. Mô hình các bước phát triển chương trình đào tạo ............................. 69 Hình 3.2. Mô hình quản lý đào tạo hệ VLVH bằng phần mềm Edusoft ............ 79 Biểu đồ 2.1. Mức độ thực hiện công tác tuyển sinh hệ VLVH ............................... 43 Biểu đồ 2.2. Mức độ thực hiện nhiệm vụ quản lý chương trình VLVH ................. 46 Biểu đồ 2.3. Mức độ thực hiện công tác quản lý kế hoạch đào tạo hệ VLVH ............. 47 Biểu đồ 2.4. Mức độ thực hiện quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên đối với sinh viên hệ VLVH ................................................................. 49 Biểu đồ 2.5. Mức độ thực hiện quản lý hoạt động học tập của sinh viên hệ VLVH theo hướng PTNL người học ................................................. 51 Biểu đồ 2.6. Kết quả khảo sát về thái độ học tập của sinh viên .............................. 52 Biểu đồ 2.7. Đánh giá mức độ các hoạt động kiểm tra, đánh giá Hệ VLVH theo hướng PTNL người học .............................................................. 53 Biều đồ 2.8. Kết quả điều tra vấn đề thi hết học phần ............................................ 54 Biểu đồ 2.9. Mức độ thực hiện các nội dung của quản lý học vụ hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học .......................................... 55 Biểu đồ 2.10. Đánh giá mức độ thực hiện công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo hệ VLVH............................................. 58 Biểu đồ 3.1. Biểu đồ về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ......... 87 Sơ đồ 2.1. Cơ cấu bộ máy tổ chức trường Đại học Hùng Vương ........................ 34 Sơ đồ 2.2. Bộ máy tổ chức của phòng Đào tạo .................................................... 36 Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL người học ...................................................................... 81 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự phát triển của lịch sử xã hội ngày càng khẳng định vai trò to lớn của giáo dục đối với sự phát triển kinh tế xã hội. Giáo dục chính là chìa khóa để mở cánh cửa tương lai. Trong công cuộc xây dựng và phát triển của mỗi quốc gia, sự phát triển giáo dục và đào tạo nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng công cuộc công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước luôn được đánh giá là nhân tố quan trọng hàng đầu. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta đang đổi mới mạnh mẽ giáo dục và đào tạo, đặc biệt là giáo dục cao đẳng, đại học, nhằm phục vụ đắc lực quá trình đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Mọi người đều có quyền được học tập và được tạo điều kiện để học tập. Một nền giáo dục thực hiện công bằng trong giáo dục, đào tạo; xây dựng và hình thành một xã hội học tập; tạo điều kiện và cơ hội cho mọi người được học tập suốt đời. Để hiện thực chủ trương đó, bên cạnh hệ thống giáo dục và đào tạo chính quy tập trung thì các hình thức giáo dục đào tạo khác cũng được xác lập, củng cố và phát triển như đào tạo từ xa, liên kết đào tạo, vừa làm vừa học,... Chính nhờ những hình thức giáo dục đào tạo đó đã tạo điều kiện cho những người do các hoàn cảnh khác nhau không có điều kiện theo học tập trung được đào tạo, tiếp cận những kiến thức khoa học hiện đại, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX chỉ rõ: “Đẩy mạnh giáo dục trong nhân dân bằng các hình thức chính quy và không chính quy, thực hiện giáo dục cho mọi người, cả nước trở thành một xã hội học tập” [14;15]. Như vậy, cùng với GDĐH chính quy, GDĐH không chính quy (trong đó có cả hệ VLVH) đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi mục tiêu chiến lược phát triển giáo dục đất nước. Song, sự bùng nổ GDĐH cũng có thể dẫn đến những bất cập về chất lượng, đặc biệt là chất lượng đào tạo hệ VLVH. Nhiều nguyên nhân đã được khảo sát như: Hạn chế về nguồn nhân lực, chất lượng đầu vào, nội dung, chương trình, năng lực đội ngũ giảng viên, công tác quản lý... Trong các nguyên nhân được chỉ ra, công tác quản lý giáo dục được xem là vấn đề cấp thiết. Nghị quyết Hội nghị TW8 BCHTW Đảng, Khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo nhận định: “Công tác quản lý giáo dục - đào tạo có những mặt yếu kém, bất cập... Mở rộng quy mô giáo dục đào tạo và phát triển nhiều loại hình giáo dục - đào tạo nhưng có nhiều thiếu sót trong việc quản lý chương trình, nội 1
dung và chất lượng...” và “Đổi mới hệ thống giáo dục theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo”. Nghị quyết cũng đã đề ra 9 giải pháp chủ yếu cho định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa, trong đó, giải pháp thứ 5 là: “Đổi mới công tác quản lý giáo dục” [14; 6]. Theo Điều 1. Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Quy chế Đào tạo đại học và cao đẳng hình thức vừa làm vừa học, ban hành kèm theo Quyết định số 36/2007/QĐ-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ghi rõ : “- Quy chế này quy định đào tạo đại học và cao đẳng hình thức vừa làm vừa học, bao gồm: tổ chức đào tạo; thi tốt nghiệp và công nhận tốt nghiệp; xử lý vi phạm. - Quy chế này áp dụng đối với các khóa đào tạo theo hình thức VLVH trình độ đại học hoặc cao đẳng trong các đại học, học viện, trường đại học và trường cao đẳng“ [4;1]. Trường Đại học Hùng Vương thành lập theo Quyết định số 81/2003/QĐ-TTg ngày 29 tháng 4 năm 2003 của Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở Trường Cao đẳng Sư phạm Phú Thọ. Là trường đại học công lập đa ngành, đa cấp đầu tiên trên quê hương đất Tổ, Trường Đại học Hùng Vương có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao cho tỉnh Phú Thọ và các tỉnh lân cận, một trung tâm nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và khu vực. Bên cạnh nhiệm vụ ĐT các ngành hệ chính quy, công tác ĐT ĐH hệ VLVH là một nhiệm vụ quan trọng của Trường Đại học Hùng Vương,cần phải được tổ chức tốt và không ngừng nâng cao chất lượng nhằm đáp ứng nhu cầu của xã hội về nguồn nhân lực có trình độ cao. Tuy nhiên nhìn từ góc độ khoa học quản lý đối với hệ VLVH, trong xu thế phát triển GD hiện nay, còn có nhiều vấn đề cần được nghiên cứu, khảo sát như tư duy quản lý, chu trình quản lý, các thành tố quản lý, năng lực quản lý vv… Mặt khác, công tác quản lý ĐT hệ VLVH ở Trường ĐHHV còn bộc lộ những bất cập như đội ngũ cán bộ quản lý chưa đồng bộ, hạn chế trong việc tiếp cận với khoa học công nghệ hiện đại như ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý trường học, chất lượng đầu vào của học viên chưa đồng đều, đầu ra vẫn chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu của xã hội v.v... Trong nhiều năm qua, Trường Đại học Hùng Vương đã góp phần không nhỏ vào việc tạo nguồn đào tạo cán bộ, giáo viên. Nhiều thế hệ sinh viên của trường đã trưởng thành đóng góp to lớn vào sự nghiệp giáo dục tỉnh nhà. Trường Đại học Hùng Vương đã huy động thế mạnh, tiềm năng của mình, mở các loại hình đào tạo. 2
Tuy nhiên, hiện nay còn nhiều ý kiến tranh luận về chất lượng của loại hình đào tạo này. Thực tế việc tổ chức đào tạo hệ VLVH đã được Trường Đại học Hùng Vương triển khai tổ chức đào tạo từ nhiều năm qua, nhưng việc nghiên cứu tổng kết, đánh giá một cách khách quan, khoa học về công tác quản lý đào tạo đối với hệ VLVH chưa được tiến hành. Ngày nay, xu hướng phát triển giáo dục có nhiều thay đổi: Dạy và học theo quan điểm phát triển năng lực đang dần hình thành ở các cấp học, bậc học. Đây là phương pháp dạy học không chỉ chú ý tích cực hóa người học về hoạt động trí tuệ mà còn chú ý rèn luyện năng lực giải quyết vấn đề gắn với những tình huống trong cuộc sống và nghề nghiệp, đồng thời gắn hoạt động trí tuệ với hoạt động thực hành, thực tiễn. Giữa người dạy và người học có nhiều hoạt động tương tác, trao đổi. Đây là hoạt động rất quan trọng giúp người dạy khám phá ra năng lực người học đồng thời sẽ có những điều chỉnh trong nội dung và phương pháp giảng dạy. Phương pháp dạy học nhằm chú trọng phát triển năng lực sẽ phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học, trên cơ sở đó trau dồi các phẩm chất độc lập, sáng tạo của tư duy. Quản lý đào tạo hệ VLVH không nằm ngoài xu hướng của sự thay đổi này. Để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, là cán bộ trực tiếp làm công tác theo dõi, quản lý đào tạo hệ VLVH, bản thân tôi nhận thấy sự cần thiết của việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác quản lý hệ VLVH và từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng công tác đào tạo đối với hệ VLVH ở trường Trường Đại học Hùng Vương. Với những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: Quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát, đánh giá thực trạng việc quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương, đề xuất một số biện pháp quản lý đào tạo hệ vừa làm vừa học một cách khoa học, hợp lý góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học. 3
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 4.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu Giới hạn nội dung nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý đào tạo hệ VLVH ở trường ĐHHV để tìm ra biện pháp quản lý hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng đào tạo theo hướng phát triển năng lực người học. 4.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu - Giới hạn địa bàn nghiên cứu: Trường Đại học Hùng Vương Tỉnh Phú Thọ. - Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2015 đến năm 2017. - Khách thể điều tra là cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên các lớp đại học VLVH của các ngành đào tạo ở trường Đại học Hùng Vương. 5. Giả thuyết khoa học Trong nhiều năm qua, công tác quản lý đào tạo hệ VLVH ở Trường Đại học Hùng Vương đã có một số chuyển biến tích cực, tuy nhiên vẫn còn một số hạn chế, bất cập. Vì vậy, việc nghiên cứu đưa ra được một số biện pháp quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng PTNL người học 1 cách khoa học, đồng bộ và hệ thống là rất cần thiết, sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo học viên đáp ứng nguồn nhân lực cho ngành giáo dục địa phương 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học. - Khảo sát, phân tích thực trạng quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. - Đề xuất các biện pháp quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu Về mặt lý luận, những kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng nhằm xác lập cơ sở lý luận cho việc xây dựng các biện pháp quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu sẽ giúp cho những người làm công tác quản lý thấy được thực trạng quản lý của công tác này để từ đó đưa ra các chủ trương, biện pháp phù hợp nhằm đào tạo có chất lượng hệ vừa làm vừa học đáp ứng nhu cầu của xã hội cả về số lượng lẫn chất lượng. 4
8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích tổng hợp lý thuyết: Phân tích những mặt hạn chế trong hoạt động quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương từ đó đề xuất những biện pháp khoa học, hợp lý để nâng cao hiệu quả đào tạo hệ vừa làm vừa học. - Phương pháp hệ thống hoá lý thuyết: Sắp xếp các tài liệu, phiếu điều tra khoa học theo từng mặt, từng vấn đề có cùng dấu hiệu nhằm giúp việc đánh giá thực trạng một cách đầy đủ. 8.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Tiến hành nghiên cứu định lượng với mẫu phiếu điều tra dành cho các đối tượng là cán bộ quản lý, cán bộ giảng dạy, các chuyên viên, sinh viên của Trường Đại học Hùng Vương để thu thập ý kiến từ các khách thể khảo sát về vấn đề thực trạng quản lý đào tạo của Trường, tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp được đề xuất. - Phương pháp phỏng vấn: Tiếp xúc trực tiếp với các cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên để thu thập thông tin về đánh giá thực trạng quản lý đào tạo hệ VLVH tại Trường và các ý kiến nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo hệ VLVH. - Phương pháp chuyên gia: Trưng cầu ý kiến các chuyên gia về thực trạng, tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp được đề xuất. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Thông qua các báo cáo tổng kết, chiến lược phát triển, kế hoạch năm học của Trường Đại học Hùng Vương thời gian qua để khái quát bài học kinh nghiệm trong quản lý đào tạo hệ VLVH tại Trường. 8.3. Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng thống kê toán học. 9. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học. Chương 2: Thực trạng quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. Chương 3: Biện pháp quản lý đào tạo đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực người học ở Trường Đại học Hùng Vương. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO HỆ VỪA LÀM VỪA HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC NGƯỜI HỌC Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề Quản lý đào tạo là vấn đề then chốt để dẫn tới thành công trong bất cứ môi trường giáo dục nào từ trước đến nay. Với quan điểm “Việc học không bao giờ là muộn” (Ngạn ngữ) hay “Bác học không có nghĩa là ngừng học" (Đác-uyn) thì Đào tạo hệ VLVH là loại hình đào tạo phù hợp với nhiều Quốc Gia trên Thế giới. Quan niệm học tập suốt đời nổi lên trong thời đại ngày nay như một chìa khoá mở cửa đi vào thế kỷ XXI - thế kỷ của nền kinh tế tri thức. Xung quanh vấn đề đào tạo hệ VLVH, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu cả về mặt lý luận và thực tiễn, gắn với những giai đoạn phát triển khác nhau của xã hội và giáo dục. Bước vào thế kỷ XXI - thế kỷ của nền kinh tế tri thức chúng tôi nghiên cứu về đào tạo theo hướng PTNL người học - một hướng đi mới trong giáo dục mà rất nhiều các Quốc gia đã và đang vận dụng. Đây có thể coi là những tư liệu tham khảo hữu ích để chúng tôi vận dụng vào trong luận văn. 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Nhiều quốc gia trên thế giới đã sớm coi trọng và nghiên cứu vai trò của giáo dục và đào tạo, bước đầu và đạt được nhiều thành tựu to lớn như Nhật Bản với quan điểm coi “Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu; cần kết hợp hài hoà giữa bản sắc văn hóa lâu đời phương Đông với những tri thức Phương Tây hiện đại”; hay cường quốc Mỹ cũng luôn chú trọng đến việc “Tập trung cho đầu tư giáo dục - đào tạo và thu hút nhân tài”; một người bạn lớn của Việt Nam là Liên Xô trước đây cũng đã khẳng định “Chính sách về con người là điểm bắt đầu và là điểm kết thúc của mọi chính sách kinh tế - xã hội”. Tổ chức văn hóa khoa học và giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) đã đưa ra thông điệp cho giáo dục khi chúng ta bước vào thế kỷ XXI, đó là:“Nền giáo dục của xã hội học tập, học tập suốt đời”. Nguyên lý “Giáo dục cho mọi người - mọi người cho giáo dục” cũng như nguyên lý “Học suốt đời” đang thực sự trở thành kim chỉ nam cho mọi hoạt động Giáo dục - Đào tạo ở nước ta nói riêng và nhiều nước trên thế giới nói chung theo 04 tiêu chí giáo dục được UNESCO khuyến cáo:“Học để biết, học để làm, học để chung sống và học để làm người” 6
Quan điểm của Mác - Ăng ghen, đó là: “Giáo dục bình đẳng” và sau này là tư tưởng Hồ Chí Minh: “Mọi người ai cũng được học hành”. Đẩy mạnh phong trào học tập trong nhân dân bằng các hình thức chính quy và không chính quy (trong đó có cả hệ vừa làm - vừa học), thực hiện giáo dục cho mọi người, cả nước trở thành một xã hội học tập. Trong đổi mới giáo dục, ở hầu khắp các nước trên thế giới người ta rất quan tâm đến bồi dưỡng phát triển năng lực, phát hiện và giải quyết vấn đề thông qua môn học. Tiến sĩ Raia Roy Singh, nhà giáo dục nổi tiếng Ấn Độ, chuyên gia giáo dục nhiều năm ở UNESCO khu vực Châu Á - Thái Bình Dương khẳng định: “Để đáp ứng được những đòi hỏi mới đặt ra do sự bùng nổ kiến thức và sáng tạo ra kiến thức mới, cần thiết phải phát triển năng lực tư duy, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề một cách sáng tạo...Các năng lực này có thể quy gọn là “năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề.” Một số thay đổi cơ bản trong giáo dục thế kỷ 21: - Sự thay đổi của mục tiêu: Từ chủ yếu trang bị kiến thức và kỹ năng sang hình thành năng lực, phẩm chất cho người học. - Xu hướng giáo dục toàn diện được đề cao. Nhiều môn học mới thiết thực với cuộc sống được đưa vào chương trình đào tạo. - Sự thay đổi về phương tiện, phương pháp dạy học: internet trở thành một phương tiện dạy học quan trọng, phương pháp thuyết giảng dần mất đi, thay vào đó là hệ thống các phương pháp linh hoạt và đa dạng phù hợp với từng đối tượng và cấp học. Như vậy, có thể thấy rất rõ, ở các quốc gia có nền giáo dục phát triển (nhất là giáo dục đại học) luôn đặc biệt quan tâm tới vấn đề bình đẳng trong giáo dục, để học tập không chỉ là trách nhiệm mà còn là quyền lựa chọn của mỗi cá nhân. Theo chúng tôi: Với sự bùng nổ của kiến thức thì phát triển hệ đào tạo VLVH là một xu thế tất yếu. Để mọi người ai cũng được học hành, để mỗi Quốc gia trở thành một xã hội học tập. 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Bước vào thập niên đầu của thế kỷ XXI, khi Việt Nam gia nhập WTO và hội nhập kinh tế quốc tế thìnền giáodục Việt Nam đứng trước những cơ hội và thách thức: đòi hỏi người lao động phải không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, trình độ tay nghề. Để làm được điều đó người lao động cần phải có ý thức học tập suốt đời, VLVH để cập nhật kiến thức thường xuyên thích ứng với công việc trước đòi hỏi của sự phát triển khoa học công nghệ. Trong nghị quyết Hội nghị TW 8 khóa XI của Đảng về Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo. Có những điểm cần chú ý: 7
Hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng hệ thống giáo dục mở, học tập suốt đời và xây dựng xã hội học tập, đào tạo liên tục, liên thông giữa các bậc học, ngành học; xây dựng và phát triển hệ thống học tập cho mọi người và những hình thức học tập, thực hành linh hoạt, đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên; tạo nhiều khả năng, cơ hội khác nhau cho người học, bảo đảm sự công bằng xã hội trong giáo dục. - Giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục, đào tạo. Thực hiện giám sát của các chủ thể trong nhà trường và xã hội; tăng cường thanh tra, kiểm tra của cơ quan quản lý các cấp; đảm bảo dân chủ, công khai, minh bạch. Luật giáo dục năm 2005 (sửa đổi năm 2009) đã ghi rõ: “Các chương trình xóa mù chữ và tiếp tục sau khi biết chữ; đào tạo bổ sung, tu nghiệp định kỳ, bồi dưỡng nâng cao trình độ cập nhật kiến thức, kỹ năng; các chương trình để lấy văn bằng của hệ thống giáo dục quốc dân theo hình thức vừa làm vừa học...”[22;10]. Trong những năm gần đây, đã có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm đến vấn đề chất lượng đào tạo bậc cao đẳng, đại học, có nhiều bài báo viết về vấn đề này. Tác giả Phạm Phương Tâm (Đại học Cần Thơ) có bài viết: “Mở rộng liên kết, đa dạng loại hình đào tạo không chính quy đáp ứng nhu cầu của toàn xã hội” đã nêu sự cấp thiết của việc đào tạo hệ VLVH và đề cập đến vấn đề đổi mới, tổ chức đào tạo hiệu quả. Tác giả Trần Chí Đáo với bài viết: “Các hướng đổi mới Quản lý đại học Việt Nam trước bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay”, đã đề cập tới vài dự báo về thế kỷ XXI. Tác giả Trần Hồng Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo với các bài: “Những hướng tiếp cận và giải pháp đổi mới giáo dục ở Việt Nam hướng vào thế kỷ XXI”, bài “Nâng cao chất lượng đào tạo đại học để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” đã đề cập những xu hướng phát triển giáo dục thế giới thế kỷ XXI, thuận lợi và thách thức đối với giáo dục Việt Nam, hướng tiếp cận và một số giải pháp đổi mới giáo dục nước nhà trước thế kỷ mới. Trong bài nghiên cứu ”Nhu cầu và giải pháp cho giáo dục không chính quy”, tác giả Trịnh Minh Tứ và Lê Hải Yến đã nêu: “Nhu cầu giáo dục không chính quy ở tất cả các nước, nhất là những nước đang phát triển là rất lớn, và không phải ai cũng có điều kiện để học tập chính quy trên ghế nhà trường, con số này chỉ chiếm 1-2% dân số…”[32;4]. Hiện nay, các hình thức đào tạo hệ VLVH rất đa dạng góp phần nâng cao dân trí và đáp ứng phần nào nhu cầu học tập của người lao động và của xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều ý kiến tranh luận về chất lượng đào tạo của hình thức này. Hơn nữa, việc nghiên cứu quản lý đào tạo hệ VLVH theo hướng phát triển năng lực 8