Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:148

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở hệ thống hóa lí luận; khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long; tác giả đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần cải tiến công tác quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán tại các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Phước Điền QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN LONG HỒ, TỈNH VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Phước Điền QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN LONG HỒ, TỈNH VĨNH LONG Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. ĐOÀN VĂN ĐIỀU Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu do cá nhân tôi thực hiện. Các tài liệu được sử dụng trong luận văn này đều được trích dẫn đầy đủ, chính xác và được ghi trong phần danh mục tài liệu tham khảo. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Người thực hiện Nguyễn Phước Điền
LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy/Cô Khoa Khoa học Giáo dục; phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh về sự nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt khóa học. Xin cảm ơn Sở GD&ĐT Vĩnh Long đã tạo điều kiện cho tôi tham gia lớp đào tạo sau đại học. Xin cảm ơn các bạn học viên cùng Lớp thạc sĩ Quản lí Giáo dục khóa 27, Vĩnh Long đã động viên, hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập và làm luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn quý Thầy/Cô Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng, tổ phó chuyên môn và quý Thầy/Cô giảng dạy môn Toán cùng các em học sinh các trường THPT Phạm Hùng, trường THCS&THPT Phú Quới, trường THPT Hòa Ninh, huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long đã luôn động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian qua. Đặc biệt, tôi cũng xin trân trọng cảm ơn GS. TS. Đoàn Văn Điều đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và đóng góp những ý kiến quý báu cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để luận văn này được hoàn thành. Với sự cố gắng, nỗ lực của bản thân tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của quý Thầy/Cô và bạn bè đồng nghiệp để luận văn này được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Vĩnh Long, ngày 28 tháng 3 năm 2019 Tác giả Nguyễn Phước Điền
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG......................................... 5 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ..................................................................... 6 1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu.............................................. 8 1.3. Lí luận về hoạt động giảng dạy môn toán ở trường trung học phổ thông...... 11 1.4. Lí luận về quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở trường trung học phổ thông ...................................................................................................................... 19 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động giảng dạy môn toán ở trường trung học phổ thông ................................................................................... 29 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .............................................................................................. 29 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN LONG HỒ, TỈNH VĨNH LONG ................................................................................................................ 31 2.1. Khái quát về đặc điểm, tình hình các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................... 31 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ........................................................................... 36 2.3. Mô tả thực trạng hoạt động giảng dạy môn toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................................................. 37 2.4. Mô tả thực trạng quản lí dạy môn toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ........................................................................... 49 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí dạy môn toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................................................ 65 2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán tại các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long .............................. 67 2.6.1. Ưu điểm ........................................................................................................ 67 2.6.2. Hạn chế ......................................................................................................... 68 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .............................................................................................. 70
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN LONG HỒ, TỈNH VĨNH LONG ........................................................................................................................... 71 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp........................................................................... 71 3.2. Các nguyên tắc đề xuất các biện pháp ........................................................... 72 3.3. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giảng dạy môn toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ......................................... 73 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ........................................................ 82 3.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................. 83 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .............................................................................................. 94 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 95 1. Kết luận ......................................................................................................... 95 2. Kiến nghị ....................................................................................................... 96 2.1. Đối với Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Long ............................................................... 96 2.3. Đối với các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ..... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 98
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL: Cán bộ quản lí ĐTB: Điểm trung bình GD&ĐT: GD&ĐT GV: Giáo viên HS: Học sinh SGK: Sách giáo khoa THCS: Trung học cơ sở THPT: Trung học phổ thông
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1. 1. Nội dung môn Toán lớp 10 ..................................................................... 13 Bảng 1. 2. Nội dung môn Toán lớp 11 ..................................................................... 14 Bảng 1. 3. Nội dung môn Toán lớp 12 ..................................................................... 14 Bảng 2. 1. Chất lượng cán bộ quản lí, giáo viên các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................................................. 33 Bảng 2. 2. Thống kê cán bộ quản lí và giáo viên giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................ 34 Bảng 2. 3. Kết quả khảo sát cán bộ quản lí và giáo viên về nhận thức tầm quan trọng và kết quả thực hiện mục tiêu giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ......................................... 37 Bảng 2. 4. Kết quả khảo sát học sinh về Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện mục tiêu giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long...................................................................................... 38 Bảng 2. 5. Kết quả khảo sát cán bộ quản lí và giáo viên về thực trạng về nội dung giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................ 39 Bảng 2. 6. Kết quả khảo sát học sinh về thực trạng về nội dung giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ........... 41 Bảng 2. 7. Kết quả khảo sát cán bộ quản lí và giáo viên hình thức giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long . 42 Bảng 2. 8. Kết quả khảo sát học sinh hình thức giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ................................ 43 Bảng 2. 9. Kết quả khảo sát cán bộ quản lí và giáo viên về phương pháp tổ chức hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................ 44 Bảng 2. 10. Kết quả khảo sát học sinh về phương pháp tổ chức hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................................. 45
Bảng 2. 11. Kết quả khảo sát thực trạng về chủ thể của hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.. 46 Bảng 2. 12. Kết quả khảo sát thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giảng dạy môn toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ............................................................................................ 47 Bảng 2. 13. Kết quả khảo sát thực trạng về chủ thể, đối tượng, phân cấp quản lí hoạt động giảng dạy môn toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long...................................................................................... 49 Bảng 2. 14. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí kế hoạch, chương trình giảng dạy môn Toán. .................................................................................................... 52 Bảng 2. 15. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí việc phân công dạy học môn Toán. ............................................................................................................ 53 Bảng 2. 16. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí việc chuẩn bị kế hoạch bài dạy của giáo viên. ............................................................................................... 55 Bảng 2. 17. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí việc thực hiện kế hoạch bài dạy của giáo viên. ............................................................................................... 56 Bảng 2. 18. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí phương pháp dạy học, phương tiện dạy học.................................................................................................. 58 Bảng 2. 19. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn. ............. 60 Bảng 2. 20. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên..... 61 Bảng 2. 21. Khảo sát thực trạng về quản lí hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. .......................................................................................... 63 Bảng 2. 22. Kết quả khảo sát thực trạng về quản lí các điều kiện đảm bảo hoạt động giảng dạy. .................................................................................................... 64 Bảng 2. 23. Kết quả khảo sát thực trạng về các yếu tố chủ quan .................................. 65 Bảng 2. 24. Kết quả khảo sát thực trạng về các yếu tố khách quan. ............................. 66 Bảng 3. 1. Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của biện pháp Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên về thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh ...................................................................................... 84
Bảng 3. 2. Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của biện pháp quản lí đổi mới phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học môn Toán theo định hướng đổi mới giáo dục trung học phổ thông ............................. 86 Bảng 3. 3. Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của biện pháp đẩy mạnh việc đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học .................................................. 88 Bảng 3. 4. Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của biện pháp tăng cường quản lí sinh hoạt tổ chuyên môn môn Toán ..................................... 90 Bảng 3. 5. Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của biện pháp đổi mới quản lí quá trình dự giờ, rút kinh nghiệm ............................................ 92
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2. 1. Xếp loại hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long .............................................................................................. 32 Biểu đồ 2. 2. Xếp loại học lực học sinh trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long .............................................................................................. 33 Biểu đồ 2. 3. Kết quả giảng dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long....................................................................... 35 Biểu đồ 2. 4. Kết quả điểm trung bình thi trung học phổ thông quốc gia môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long ..... 35
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã xác định “GD&ĐT là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội” và đề ra mục tiêu cụ thể “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho HS. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lí tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kĩ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Đối với trường THPT, hoạt động giảng dạy là một trong những hoạt động trọng tâm, xuyên suốt quá trình hoạt động của nhà trường. Chất lượng dạy ở các môn học là vấn đề luôn được xã hội quan tâm. Môn Toán là một trong những môn học quan trọng, là môn học cơ bản để học một số môn học khác. Môn Toán có nhiều ứng dụng trong thực tế cuộc sống và có vai trò, vị trí hết sức quan trọng trong việc phát triển năng lực, trí tuệ, phẩm chất, rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, khả năng tư duy, nhạy bén, tác phong làm việc khoa học, góp phần hình thành, phát triển nhân cách cho HS. Trong quá trình đổi mới giáo dục nói chung và chương trình giáo dục trung học phổ thông nói riêng, môn Toán là một môn học chiếm vị trí quan trọng trong chương trình giáo dục phổ thông. Trong các kỳ thi THPT quốc gia, môn toán luôn là môn thi bắt buộc. Hiện nay, thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh đã được Bộ GD&ĐT chỉ đạo thực hiện từ năm học 2017-2018. Theo hướng dẫn này, nhà trường phải căn cứ chương trình giáo dục phổ thông hiện hành để chủ động điều chỉnh thực hiện có hiệu quả việc xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường; đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học; đổi mới phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá. Hoạt động dạy học sẽ chuyển từ tập trung vào trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng
2 lực người học, đảm bảo sự hài hoà giữa trang bị kiến thức, phát huy tính trải nghiệm sáng tạo và định hướng nghề nghiệp; các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức giáo dục được đổi mới theo hướng hiện đại hoá, đa dạng hoá, nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cho HS; các hình thức và phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục được đổi mới theo hướng coi trọng cả kiểm tra đánh giá kết quả với kiểm tra đánh giá quá trình. Từ năm học 2016-2017, 2017-2018 theo số liệu thống kê của Sở GD&ĐT Vĩnh Long, điểm trung bình môn toán ở các trường THPT trong huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long không ngừng nâng lên nhưng trong kỳ thi tốt nghiệp các năm 2017, 2018 điểm trung bình môn Toán ở các trường này không cao và không ổn định so với tỷ lệ điểm trung bình môn Toán các năm học tương ứng. Quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán nói chung và quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán theo chương trình giáo dục phổ thông hiện hành định hướng phát triển năng lực và phẩm chất học sinh là một việc làm cấp thiết hiện nay. Vì những lí do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa lí luận; khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long; tác giả đề xuất một số biện pháp nhằm góp phần cải tiến công tác quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán tại các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lí hoạt động giảng dạy ở các trường trung học phổ thông. Đối tượng nghiên cứu: Quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. 4. Giả thuyết khoa học Hiện nay công tác quản lí hoạt động giảng giảng dạy môn toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, đã đạt được một số kết quả nhất định. Công tác quản lí được thực hiện qua việc quản lí nội dung, chương trình giảng dạy; quản
3 lí việc đổi mới phương pháp giảng dạy; quản lí việc sử dụng đồ dùng giảng dạy; quản lí việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tiết dạy; quản lí hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS. Tuy nhiên chưa có sự đồng bộ giữa các trường với nhau; ở từng nội dung quản lí chưa đi vào chiều sâu. Nếu hệ thống hóa được hệ thống lí luận về quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở trường THPT và làm rõ thực trạng về quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long, thì tác giả đề xuất được biện pháp cần thiết, khả thi trong việc quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận của quản lí hoạt động dạy, quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động dạy môn Toán và quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long và khảo sát sự cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Cơ sở của phương pháp luận nghiên cứu 6.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Vận dụng quan điểm hệ thống – cấu trúc vào đề tài nghiên cứu, hoạt động giảng dạy môn toán trong trường THPT là một thành tố trong hệ thống hoạt động giảng giảng dạy. Cùng với các yếu tố liên quan khác, giúp đánh giá đúng thực trạng dạy môn toán ở các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. 6.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Việc vận dụng quan điểm lịch sử - logic vào đề tài nghiên cứu, luận văn sẽ được trình bày theo thứ tự về thời gian, không gian, phần trình bày đề tài sẽ được theo một trình tự logic.
4 6.1.3. Quan điểm thực tiễn Theo quan điểm thực tiễn, chúng ta tiếp cận vấn đề nghiên cứu một cách chính xác, nhận rõ ưu điểm, cũng như những tồn tại, hạn chế của quản lí hoạt động giảng dạy môn toán ở các trường THPT huyện Long hồ, tỉnh Vĩnh Long, từ đó đề xuất được các biện pháp phù hợp với thực tiễn, nhằm phát huy hiệu quả các đề xuất trên. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Sử dụng các phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa các kết quả nghiên cứu, tài liệu liên quan đến hoạt động giảng dạy, quản lí hoạt động dạy, hoạt động giảng dạy môn toán và quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở trường THPT nhằm hệ thống hóa cơ sở lí luận cho đề tài. 6.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát: quan sát hoạt động giảng dạy môn Toán và quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán thông qua việc kiểm tra hồ sơ và dự giờ (tham dự các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn, dự giờ họp rút kinh nghiệm sau tiết dạy). Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: xây dựng phiếu hỏi để thu thập thông tin về thực trạng quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán ở 03 trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Phương pháp phỏng vấn: phỏng vấn CBQL, GV, HS về hoạt động giảng dạy môn Toán và quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán tại các trường THPT Phạm Hùng, THCS và THPT Phú Quới, THPT Hòa Ninh huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí các số liệu, kết quả nghiên cứu thu thập được trong quá trình nghiên cứu bằng phần mềm SPSS for Win. 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Giới hạn: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán tại các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long.
5 Giới hạn về chủ thể quản lí: Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng, tổ phó chuyên môn môn Toán. Giới hạn về thời gian nghiên cứu thực trạng: quản lí hoạt động giảng dạy môn Toán tại các trường THPT huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long trong năm học 2017-2018. Phạm vi: Hoạt động quản lí dạy môn Toán tại các trường THPT trên địa bàn huyện Long Hồ tỉnh Vĩnh Long gồm các trường: Trường THPT Hòa Ninh Trường THPT Phạm Hùng Trường THCS và THPT Phú Quới 8. Cấu trúc của đề tài Mở đầu Chương 1. Cơ sở lí luận về quản lí hoạt động dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông. Chương 2. Thực trạng quản lí hoạt động dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Chương 3. Giải pháp quản lí hoạt động dạy môn Toán ở các trường trung học phổ thông huyện Long Hồ, tỉnh Vĩnh Long. Kết luận và kiến nghị Tài liệu tham khảo Phụ lục
6 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY MÔN TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Nhiều tác giả nước ngoài đã có nhiều nghiên cứu về lí luận giảng dạy, nhiều nhà giáo dục nổi tiếng của thế giới thời kỳ cận - hiện đại đặc biệt coi trọng giáo dục tri thức gắn liền với giáo dục nhân cách, giáo dục nhà trường gắn liền với giáo dục xã hội. Trong tác phẩm “Lí luận dạy học vĩ đại”, J.A.Komensky cho rằng một nền giáo dục đúng đắn phải được tổ chức và hoạt động sao cho thích ứng với thiên nhiên, ông cũng đã chỉ ra những yêu cầu cơ bản để đảm bảo hoạt động giảng dạy trong nhà trường như giảng dạy trực quan, giảng dạy tích cực, bám sát đối tượng HS, sử dụng đồ dùng giảng dạy. Ông nói: “Tôi thường bồi dưỡng cho học sinh của tôi tin thần độc lập trong quan sát, trong đàm thoại và trong việc ứng dụng tri thức vào thực tiễn”. Ông còn viết: “Giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhạy cảm, phán đoán đúng đắn, phát triển nhân cách … Hãy tìm ra phương pháp cho giáo viên dạy ít hơn và học sinh được học nhiều hơn” (J.A.Komensky, 1657). John Dewey là một triết gia, một nhà giáo dục, cũng đồng thời là một nhà quản lí giáo dục nổi tiếng của Mỹ và của thế giới đầu thế kỷ XX đã cùng với đồng nghiệp thành lập Trường Thực nghiệm giáo dục thuộc Đại học Chicago (Chicago Laboratory School of Education) do chính ông làm Hiệu trưởng. Trong các tác phẩm “Trường học và xã hội”, “Trẻ em và chương trình học” ông đã trình bày và chứng minh cho những nguyên lí chủ yếu của triết lí giáo dục J.Dewey như chương trình giáo dục phải bắt đầu bằng và được xây dựng theo những lợi ích của trẻ; phải tạo ra và củng cố sự tương tác giữa tư duy và hoạt động thực tiễn trong lớp học của trẻ; thầy giáo phải là người hướng dẫn, là người cộng tác với HS thay vì làm người đốc công thường xuyên đưa đến cho HS một đống bài học và bài học thuộc lòng có sẵn; mục tiêu của trường học là sự trưởng thành của trẻ em trên mọi phương diện (John Dewey, 1899, 1902).
7 Như vậy, có thể thấy, lí luận giảng dạy và lí luận về quản lí giáo dục là vấn đề được rất nhiều nhà nghiên cứu sư phạm quan tâm. Trong đó, việc kết hợp giáo dục trí dục với đức dục là yêu cầu tất yếu của giáo dục toàn diện. Từ yêu cầu đổi mới GD&ĐT nói chung và đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy nói riêng, nhiều người nghiên cứu đã nghiên cứu sâu về vấn đề đổi mới nội dung giảng dạy theo phương pháp nâng cao tính hiện đại và gắn khoa học với thực tiễn sản xuất và đời sống, vấn đề lấy HS làm trung tâm trong hoạt động giảng dạy của các tác giả như: Tác giả Trần Kiểm với những tài liệu, giáo trình chuyên khảo về khoa học quản lí giáo dục như tác phẩm: Khoa học quản lí nhà trường phổ thông, Khoa học quản lí giáo dục - Một số vấn đề lí luận và thực tiễn, Những vấn đề cơ bản của Khoa học quản lí giáo dục (Trần Kiểm, 2002, 2008a, 2008b). Tác giả Đặng Quốc Bảo, cẩm nang nâng cao năng lực quản lí nhà trường (Đặng Quốc Bảo, 2007). Tác giả Đoàn Văn Điều: Lấy HS làm trung tâm là hướng để đổi mới trường học, Thực trạng về đội ngũ GV vùng đồng bằng sông Cửu Long đề xuất các chủ trương, biện pháp, chính sách (Đoàn Văn Điều, 2001, 1995). Trong quyển Phương pháp dạy học môn Toán, Nguyễn Bá Kim trình bày những tri thức căn bản về lĩnh vực phương pháp dạy học môn Toán: Từ giới thiệu đại cương về bộ môn tới mục đích, nội dung và phương pháp dạy học môn Toán cho đến cả việc lập kế hoạch dạy học và soạn bài. Sách đặc biệt đi sâu vào những vấn đề thời sự cấp bách như định hướng đổi mới phương pháp dạy học, những xu hướng dạy học không truyền thống và sự đánh giá việc học tập của học sinh (Nguyễn Bá Kim, 2011). Nhóm tác giả Bùi Văn Nghị, Nguyễn Tiến Trung, Hoàng Ngọc Anh với tác phẩm Dạy học hình học ở trường THPT theo hướng giúp HS kiến tạo tri thức trình bày những tình huống dạy học theo hướng làm cho học sinh tích cực và tự lực tham gia kiến tạo tri thức, góp phần đổi mới quá trình dạy học trong trường Trung học phổ thông (Bùi Văn Nghị, Nguyễn Tiến Trung, Hoàng Ngọc Anh, 2015).
8 Tác giả Vũ Thị Ngân với luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Quản lí hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015 (Vũ Thị Ngân, 2016). Trong luận văn, tác giả đã hệ thống hóa lí luận, trình bày thực trạng và đề suất một số biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Toán ở các trường THPT huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình theo định hướng giáo dục THPT sau năm 2015 trong đó có nội dung tập trung phát triển các năng lực cho học sinh. Tác giả Võ Hoàng Vân với luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục Quản lí hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học ở các trung tâm GDNN-GDTX tỉnh Vĩnh Long nghiên cứu lý luận và khảo sát thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn Toán ở trung tâm Giáo dục nghề nghiệp-Giáo dục thường xuyên tỉnh Vĩnh Long từ đó, luận văn đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học ở các trung tâm GDNN-GDTX tỉnh Vĩnh Long (Võ Hoàng Vân, 2018). 1.2. Các khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.2.1. Quản lí Tác giả Trần Kiểm định nghĩa: “Quản lí là những tác động của chủ thể quản lí trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất” (Trần Kiểm, 1997). Theo Đặng Quốc Bảo: “Quản lí là quá trình gây tác động của chủ thể quản lí đến khách thể quản lí nhằm đạt mục tiêu chung” (Đặng Quốc Bảo, 1995). Hay Phạm Khắc Chương định nghĩa“Quản lí là sự tác động có hướng đích của chủ thể quản lí đến đối tượng quản lí bằng một hệ thống các giải pháp nhằm thay đổi trạng thái của đối tượng quản lí, đưa hệ thống tiếp cận mục tiêu cuối cùng, phục vụ lợi ích con người” (Phạm Khắc Chương, 2009). Tác giả Lê Quang Sơn trình bày “Quản lí là quá trình thực hiện các công việc xây dựng kế hoạch hành động (bao gồm cả xác định mục tiêu cụ thể, chế định kế hoạch, quy định tiêu chuẩn đánh giá và thể chế hóa), sắp xếp tổ chức (bố trí tổ chức, phối hợp nhân sự, phân công công việc, điều phối nguồn lực tài chính và kĩ
9 thuật…), chỉ đạo, điều hành, kiểm soát và đánh giá, sửa chữa sai sót (nếu có) để bảo đảm hoàn thành mục tiêu của tổ chức đã đề ra”. (Lê Quang Sơn, 2014). Từ các định nghĩa trên, có thể hiểu quản lí là những tác động (xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo, điều hành, kiểm soát và đánh giá, điều chỉnh (nếu có)) của chủ thể quản lí đến đối tượng quản lí nhằm đạt được mục tiêu đề ra. 1.2.2. Quản lí giáo dục “Quản lí giáo dục là sự tác động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lí tới khách thể quản lí nhằm đưa hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt kết quả mong muốn một cách hiệu quả nhất”. (Trần Kiểm, 1997, Tr.147). Theo Nguyễn Ngọc Quang, “Quản lí giáo dục là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lí nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lí giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường XHCN Việt Nam mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục đến mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới về chất” (Nguyễn Ngọc Quang, 1989). “Quản lí giáo dục là quá trình tác động có kế hoạch, có tổ chức của các cơ quan quản lí giáo dục các cấp tới các thành tố của quá trình dạy học-giáo dục nhằm làm cho hệ giáo dục vận hành có hiệu quả và đạt tới mục tiêu giáo dục nhà nước đề ra” (Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Trọng Hậu, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Sĩ Thư, 2012). Quản lí giáo dục là những tác động (xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo, điều hành, kiểm soát và đánh giá, điều chỉnh (nếu có)) của chủ thể quản lí đến đối tượng quản lí nhằm đưa hoạt động sư phạm đạt được mục tiêu giáo dục đã đề ra. 1.2.3. Hoạt động giảng dạy “Hoạt động dạy học là hoạt động được thực hiện theo một chiến lược, chương trình đã được thiết kế, tác động đến người học nhằm hướng tới mục tiêu hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực của người học” (Nguyễn Thị Thu Hiền, 2016).