Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là hệ thống hóa các lí luận về hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực và quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, TP.HCM hiện nay nhằm đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc quản lí các hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập trên địa bàn quận.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Thanh Quyên QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC CÔNG LẬP QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trần Thị Thanh Quyên QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC CÔNG LẬP QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành : Quản lí giáo dục Mã số: : 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ XUÂN HƯỚNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học do chính bản thân nỗ lực thực hiện trong khóa học. Các số liệu, tư liệu tham khảo được sử dụng trong luận văn đều trích dẫn nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu của luận văn chưa công bố bất kì công trình nghiên cứu nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung luận văn của mình. Tp. Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 04 năm 2020 Người thực hiện Trần Thị Thanh Quyên
LỜI CÁM ƠN Trong khoảng thời gian hoàn thành khóa học Thạc sĩ Quản lý giáo dục tại Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, tôi đã nhận được những sự giúp đỡ nhiệt tình từ thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè và người thân. Chân thành cám ơn quý thầy cô đã hướng dẫn tôi những kiến thức quý giá qua các học phần của khóa học, Phòng Sau đại học của Trường đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Đặc biệt tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Vũ Xuân Hướng. Người đã nhiệt tình hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đến Phòng Giáo dục & Đào tạo, Ban giám hiệu, thầy cô các trường tiểu học công lập quận Bình Tân, Tp.Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện tốt nhất cho quá trình khảo sát và nghiên cứu. Trong quá trình học tập và nghiên cứu, bản thân đã có nhiều cố gắng cùng với sự động viên và giúp đỡ từ bạn bè và người thân để hoàn thiện luận văn nhưng chắc chắn sẽ tồn tại những thiếu sót ngoài ý muốn. Tôi rất mong nhận được sự chỉ dẫn và đóng góp từ thầy cô và đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Một lần nữa tôi xin chân thành cám ơn! Tp. Hồ Chí Minh, ngày 25 tháng 04 năm 2020 Người thực hiện Trần Thị Thanh Quyên
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình và biểu đồ MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC ........................................................................ 8 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................... 8 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới .................................................................. 8 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước .................................................................. 10 1.2. Các khái niệm cơ bản .................................................................................... 12 1.2.1. Quản lí.................................................................................................. 12 1.2.2. Quản lí nhà trường ............................................................................... 13 1.2.3. Phương pháp dạy học........................................................................... 14 1.2.4. Phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học ............................................ 15 1.2.5. Vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học ..................... 16 1.2.6. Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học ................................................................................................ 17 1.3. Hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học .............. 18 1.3.1.Vai trò, vị trí của trường tiểu học ......................................................... 18 1.3.2. Mục tiêu hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực....... 18 1.3.3. Nội dung hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ...... 19 1.3.4. Hình thức hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ..... 27 1.3.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ....................................................................................................... 28 1.3.6. Điều kiện hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ..... 28
1.4. Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học................................................................................................................ 29 1.4.1. Mục tiêu quản lí ................................................................................... 29 1.4.2. Chức năng quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ....................................................................................................... 30 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ..................................................................... 35 1.5.1. Các yếu tố chủ quan ............................................................................. 35 1.5.2. Các yếu tố khách quan ......................................................................... 37 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC CÔNG LẬP QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................ 40 2.1. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu .................................................................. 40 2.1.1. Khái quát về vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ............................................ 40 2.1.2. Về tình hình giáo dục tiểu học trên địa bàn quận Bình Tân ................ 40 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng tại một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh .............................................................. 42 2.2.1. Đối tượng và địa bàn nghiên cứu ......................................................... 42 2.2.2. Mục tiêu khảo sát nghiên cứu .............................................................. 43 2.2.3. Nội dung khảo sát nghiên cứu ............................................................. 43 2.2.4. Phương pháp khảo sát nghiên cứu ....................................................... 43 2.3. Thực trạng hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học cực tại một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ........ 46 2.3.1. Thực trạng về mục tiêu hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ......................................................................................... 46 2.3.2. Thực trạng về nội dung hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ......................................................................................... 48
2.3.3. Thực trạng về hình thức hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực .................................................................................. 50 2.3.4. Thực trạng về kiểm tra, đánh giá hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ......................................................................... 52 2.3.5. Thực trạng về điều kiện hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực .................................................................................. 53 2.4. Thực trạng quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy tích cực tại một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................................. 54 2.4.1. Nhận thức về tầm quan trọng của quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ............................................................ 54 2.4.2. Thực trạng về lập kế hoạch hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực .................................................................................. 56 2.4.3. Thực trạng về tổ chức hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ......................................................................................... 59 2.4.4. Thực trạng về chỉ đạo hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ......................................................................................... 60 2.4.5. Thực trạng về kiểm tra hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ......................................................................................... 63 2.4.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ...................................................... 65 2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực .................................................................................. 66 2.5.1. Điểm mạnh ........................................................................................... 66 2.5.2. Điểm yếu .............................................................................................. 66 2.5.3. Cơ hội................................................................................................... 68 2.5.4. Thách thức ........................................................................................... 68
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH TÂN, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ................................................................................. 70 3.1.Cơ sở đề xuất các biện pháp ........................................................................... 70 3.1.1. Cơ sở pháp lí ........................................................................................ 70 3.1.2. Cơ sở lí luận và thực tiễn ..................................................................... 71 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................. 71 3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ...................................................... 71 3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện và đồng bộ................................... 71 3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và hiệu quả ...................................... 72 3.3. Một số biện pháp quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học quận Bình Tân, thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................................. 72 3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ...................................................... 72 3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng công tác lập kế hoạch hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ............................................. 73 3.3.3. Biện pháp 3: Tổ chức hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo hướng tạo cơ chế, tạo động lực .............................. 75 3.3.4. Biện pháp 4: Đổi mới chỉ đạo thực hiện kế hoạch vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ............................................................ 78 3.3.5. Biện pháp 5: Kiểm tra hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực theo hướng mục tiêu ....................................................... 80 3.4. Mối liên hệ giữa các biện pháp ..................................................................... 82 3.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................. 82 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 92 PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết tắt Nội dung 1 BGH Ban giám hiệu 2 CBQL Cán bộ quản lí 3 CL Công lập 4 ĐLC Độ lệch chuẩn 5 ĐTB Điểm trung bình 6 GD&ĐT Giáo dục và Đào Tạo 7 GV Giáo viên 8 HS Học sinh 9 HT Hiệu trưởng 10 NCL Ngoài công lập 11 NH Người học 12 PPDH Phương pháp dạy học 13 QLGD Quản lí giáo dục 14 TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh 15 UBND Ủy ban Nhân dân 16 UDCNTT Ứng dụng công nghệ thông tin
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thông kế số lượng đối tượng khảo sát ..................................................... 42 Bảng 2.2. Quy ước điểm trung bình cho các thang đo ............................................. 45 Bảng 2.3. Kết quả kiểm định độ tin cậy của các biến............................................... 45 Bảng 2.4. Số liệu đánh giá việc thực hiện mục tiêu hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ......................................................................................... 47 Bảng 2.5. Số liệu đánh giá về thực hiện nội dung hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ......................................................................................... 48 Bảng 2.6. Số liệu đánh giá việc thực hiện hình thức hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ......................................................................................... 51 Bảng 2.7. Số liệu đánh giá việc thực hiện kiểm tra, đánh giá hoạt động vận dụng các PPDH tích cực.......................................................................... 52 Bảng 2.8. Số liệu đánh giá việc thực hiện điều kiện hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ......................................................................................... 53 Bảng 2.9. Số liệu đánh giá nhận thức về tầm quan trọng hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ................................................................................... 54 Bảng 2.10. Số liệu đánh giá việc lập kế hoạch hoạt động vận dụng các PPDH tích cực .................................................................................................... 56 Bảng 2.11. Số liệu đánh giá việc tổ chức hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ........................................................................................................... 59 Bảng 2.12. Số liệu đánh giá việc chỉ đạo hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ........................................................................................................... 61 Bảng 2.13. Số liệu đánh giá việc kiểm tra hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ........................................................................................................... 63 Bảng 2.14. Số liệu đánh giá các mức độ ảnh hưởng đến hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ................................................................................... 65 Bảng 3.1. Quy ước điểm trung bình từ 1 đến 5 ........................................................ 83 Bảng 3.2. Ý kiến của CBQL và GV về biện pháp 1 ................................................. 83 Bảng 3.3. Kết quả khảo sát biện pháp 2 ................................................................... 84
Bảng 3.4. Kết quả khảo sát biện pháp 3 ................................................................... 86 Bảng 3.5. Kết quả khảo sát biện pháp 4 ................................................................... 87 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát biện pháp 5 ................................................................... 88
DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Nhận thức về tầm quan trọng của quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực .......................................................................................55
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ rất nhanh đã làm thay đổi bối cảnh toàn cầu và có tác động ngày một gia tăng ở Việt Nam, cả tác động tích cực cũng như bất lợi. Ở các nước trên thế giới chủ động đưa chiến lược phát triển công nghệ nhằm nâng tầm cao mới, với sự phát triển tích hợp vật lí, sinh học, số hóa, trí tuệ nhân tạo, internet và sự đột phá về mạng truyền thông đã dẫn đến sự thay đổi của đời sống kinh tế - xã hội của toàn cầu. Từ đó phương thức sản xuất và lực lượng sản xuất cũng thay đổi. Tại hội nghị WEF ASEAN 2018 đã định hướng phát triển các nước trong khối ASEAN với tầm nhìn cách mạng 4.0. Là một trong những thành viên khối ASEAN, để đáp ứng nhu cầu đổi mới, Việt Nam phải có nhiều nỗ lực trong việc nâng cao chất lượng nguồn lực. Để đẩy mạnh hội nhập và phát triển vươn tầm thế giới thì đổi mới giáo dục là quốc sách hàng đầu. Với nhu cầu trên tại hội nghị Ban chấp hành Trung ương 8 khóa XI đã thông qua nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đã xác định mục tiêu cụ thể như sau: “Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời” (Đảng cộng sản Việt Nam, 2013, tr.4). Để đáp ứng sự biến đổi, cần đổi mới dạy học trong nhà trường để “tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học.” Như vậy nhà trường phải đổi mới, phát huy tính tích cực của học sinh. Tuy nhiên việc dạy học theo hướng tích cực còn nhiều hạn chế, việc quản lí chưa chặt chẽ dẫn đến chưa phát huy tối đa hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực. Bên cạnh đó nghị quyết cũng định hướng thay đổi chương trình giáo dục từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phát triển năng lực người học. Nghĩa là đổi mới về cơ cấu hệ thống giáo dục; triết lí và tư tưởng giáo dục; Cách tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông; về mục tiêu và nội dung, phương pháp dạy học; tích hợp trong xây dựng chương trình; tổ chức dạy học phân hóa, phân luồng; kiểm tra và đánh giá… và đổi mới phương pháp dạy học là một trong những yêu cầu cấp thiết trong đổi mới giáo dục phổ thông.
2 Đổi mới giáo dục đang diễn ra trên quy mô toàn cầu để đáp ứng xu thế công nghệ 4.0. Chỉ thị số 16/CT-TTg 2017 ngày 18 tháng 6 năm 2018 của thủ tướng chính phủ về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đã đưa ra giải pháp cụ thể: “Thay đổi mạnh mẽ các chính sách, nội dung, phương pháp giáo dục và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới”(Thủ tướng Chính phủ, 2017, tr.2). Trong giáo dục, quy trình đào tạo được xem như là một hệ thống bao gồm các yếu tố: Mục tiêu, chương trình đào tạo, nội dung, hình thức tổ chức dạy học, phương pháp dạy học và kết quả. Sự biến đổi trong giáo dục xảy ra từng ngày, từng giờ. Sự biến đổi đó thể hiện ở mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức, kiểm tra và đánh giá theo thời gian. Trong hệ thống giáo dục phổ thông thì mục tiêu giáo dục tiểu học xác định rõ: Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở nền tảng cơ sở ban đầu để học sinh có thể tiếp tục học lên trung học cơ sở. (Luật giáo dục, 2005). Bên cạnh đó chỉ thị của Bộ GD&ĐT số 2919/CT-BGDĐT ngày 10 tháng 8 năm 2018 về nhiệm vụ chủ yếu năm học 2018 – 2019 của ngành giáo dục đã xác định phương hướng chung “Nâng cao chất lượng giáo dục và các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục” (tr.1). Vì thế, việc chú trọng đổi mới phương pháp giảng dạy ở cấp học này là điều cần thiết. Như vậy, giáo dục đang từng bước được thay đổi song hành với phương pháp dạy học cũng thay đổi không ngừng. Trong thời gian qua nhiều phương pháp mới được vận dụng theo hướng dạy học tích cực như: Bàn tay nặn bột, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học theo nhóm nhỏ, dạy học theo dự án… Dạy học tích cực “chi phối đến tất cả các yếu tố của hoạt động dạy học như mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học”(Trần Thị Hương, 2012, tr.43) và “lấy người học làm trung tâm” hướng đến
3 phát triển nhân cách người học. Nhưng hiện nay, quá trình vận dụng các PPDH theo hướng tích cực chưa đạt hiệu quả như mong đợi. Đào tạo sư phạm chậm đổi mới, quan điểm sư phạm dạy cho số đông với phương pháp dạy học từ chương, khoa bảng vẫn còn ảnh hưởng sâu đậm trong nhà trường; dạy “chữ” đối phó với thi cử được chú trọng nhiều hơn dạy “người”. (UBND TP.HCM, 2015, tr.5). Chỉ thị về thực hiện nhiệm vụ năm học 2018-2019 của Sở GD&ĐT TP.HCM xác định: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ PPDH và học tập. Chú trọng hướng dẫn HS phương pháp tự học, tự nghiên cứu, phương pháp làm việc theo nhóm, tự chinh phục kiến thức thay cho việc nhôi nhét kiến thức, tăng cường tổ chức cho HS tham gia các tiết học ngoài nhà trường nhằm gắn liền lý thuyết với thực tiễn; khuyến khích và hướng dẫn tạo đều kiện để HS nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống. (UBND TP.HCM, 2018, tr.3). Ở một số trường trên địa bàn quận Bình Tân chưa thật sự phát huy hết các ưu điểm của các PPDH tích cực, đa số còn tồn tại cách dạy truyền thống đọc chép, truyền thụ kiến thức một chiều từ giáo viên và “phương pháp giáo dục còn nặng nề lý thuyết xem nhẹ thực hành” (UBND quận Bình Tân, 2018, tr.3). Bên cạnh đó trong đề án số 1286/ĐA-UBND về “Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trên địa bàn quận Bình Tân giai đoạn 2018-2020, phương hướng đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030” xác định cần “Cần đổi mới công tác quản lí giáo dục theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học”. Từ những phân tích trên nói lên việc quản lí chưa hiệu quả về các phương pháp dạy học tích cực. Vì thế cần tăng cường công tác quản lí các PPDH tích cực của Hiệu trưởng. Nhận thấy tầm quan trọng của dạy học tích cực và tình hình thực tế tại cơ sở giáo dục địa phương, tác giả chọn đề tài : “Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình
4 Tân, TP. Hồ Chí Minh” nhằm nâng cao chất lượng dạy học trên địa bàn quận. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở hệ thống hóa các lí luận về hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực và quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, TP.HCM hiện nay nhằm đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc quản lí các hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập trên địa bàn quận. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở Tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân. 4. Giả thuyết khoa học Hiện nay việc vận dụng các PPDH tích cực trên địa bàn quận Bình Tân, TP.HCM đã và đang diễn ra. Việc quản lí hoạt động dạy học tích cực tại một số trường còn nhiều hạn chế. Nếu khảo sát và đánh giá đúng thực trạng quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ở một số trường tiểu học công lập quận Bình Tân, TP.HCM thì sẽ đề xuất được một số biện pháp mang tính cần thiết và khả thi. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực tại một số trường tiểu học. 5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng việc quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở các trường tiểu học công lập quận Bình Tân. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lí hiệu quả hoạt động dạy vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở các trường tiểu học công lập quận Bình Tân. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu việc quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường Tiểu học công lập trên địa bàn quận Bình Tân, TP.HCM.
5 Chủ thể thực hiện các biện pháp quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực là các hiệu trưởng tại các trường Tiểu học trên địa bàn quận Bình Tân. Thời gian thực hiện đề tài: Trong khoảng thời gian từ tháng 9/2018 đến tháng 03/2020. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Quan điểm nghiên cứu 7.1.1. Quan điểm tiếp cận tiếp cận hệ thống – cấu trúc Đề tài nghiên cứu tiếp cận theo quan điểm hệ thống – cấu trúc. Tác giả nghiên cứu quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực một cách toàn diện, trên nhiều mặt dựa vào việc phân tích mối quan hệ biện chứng về mục tiêu hoạt động vận dụng, nội dung hoạt động vận dụng, phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra, đánh giá hoạt động vận dụng các PPDH tích cực và công tác quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Với quan điểm này, công tác quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ở một số trường Tiểu học CL quận Bình Tân, TP.HCM gồm các yếu tố về chủ thể quản lí tác động lên mục tiêu quản lí, nội dung quản lí với các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. 7.1.2. Quan điểm tiếp cận lịch sử - logic Quan điểm lịch sử trong nghiên cứu khoa học được tiếp cận bằng phương pháp lịch sử. Tác giả tìm hiểu quá trình nghiên cứu về phương pháp giáo dục cũng như quá trình quản lí trong giáo dục trong khoảng thời gian cụ thể để tìm hiểu thực trạng vận dụng các PPDH tích cực ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Bình Tân, TPHCM thông việc khảo sát theo trình tự logic từ đó đưa ra những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. 7.1.3. Quan điểm tiếp cận thực tiễn Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả bấm sát thực tiễn, phục vụ cho việc nghiên cứu quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Qua kết quả nghiên cứu thực tiễn về hoạt động vận dụng các PPDH tích cực và quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ở một số trường Tiểu học CL quận Bình Tân, TP.HCM từ đó tác giả phát hiện những mâu thuẫn, khó khăn trong công tác quản lí. Căn cứ vào những
6 thực tiễn đó, tác giả đề xuất những biện pháp cải tiến chất lượng hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Tác giả phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các nội dung có liên quan đến quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực cùng với hệ thống văn bản pháp lí để tác giả tìm ra cơ sở lí luận của đề tài. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn a) Phương pháp điều tra bảng hỏi Mục đích: Thu thập thông tin về số liệu, hiện trạng về công tác quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ở một số trường tiểu học CL quận Bình Tân, TP.HCM để từ đó phát hiện các vấn đề cần giải quyết, xác định nguyên nhân và để đưa ra giải pháp phù hợp. Ngoài ra còn xem xét và đánh giá tính khả thi và cần thiết của những biện pháp mà tác giả đề xuất. Nội dung: Điều tra về mục tiêu, nội dung, hình thức, kiểm tra, đánh giá hoạt động vận dụng các PPDH tích cực và quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Bên cạnh đó điều tra về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ở một số trường Tiểu học CL quận Bình Tân, TP.HCM. Cách tiến hành: Sử dụng bảng câu hỏi cho CBQL và GV b) Phương pháp phỏng vấn Mục đích: Tìm hiểu về thực trạng công tác quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực của học sinh. Cách tiến hành: Trò chuyện với CBQL và GV về thực trạng công tác quản lí hoạt vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường Tiểu học quận Bình Tân. c) Phương pháp quan sát Mục đích: Tìm hiểu thêm về thực trạng hoạt động dạy học và quản lí dạy học phát huy tính tích cực của học sinh ở các trường Tiểu học CL ở quận Bình Tân
7 Cách thức tiến hành: Quan sát các văn bản pháp lí, nội dung sổ họp hội đồng, sổ chuyên môn, sổ dự giờ, các báo cáo tổng kết và các website của các đơn vị. 7.2.3. Nhóm các phương pháp thống kê toán học Mục đích: Xử lý kết quả điều tra khảo sát nhằm đánh gía thực trạng quản lí hoạt động dạy học và từ đó đưa ra giải pháp cải tiến quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Cách tiến hành: Sử dụng phần mềm SPSS version 16 (Statistical Package for the Social Sciences) 8. Cấu trúc luận văn  Mở đầu  Nội dung Chương 1: Cơ sở lí luận quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường tiểu học Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường Tiểu học quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở một số trường Tiểu học quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh Kết luận và khuyến nghị Tài liệu tham khảo Phụ lục
8 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Giáo dục song hành trong chiều dài lịch sử của nhân loại. Lịch sử phát triển của giáo dục tương ứng và các hình thái phát triển của kinh tế xã hội – lịch sử khác nhau. Lịch sử phát triển xã hội trải qua thời kì công xã nguyên thủy, chiếm hữu nô lệ, chế độ phong kiến, chế độ tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa thì giáo dục cũng trải qua các thời kì tương ứng đó. Mỗi một thời kì nền giáo dục có những đặc điểm riêng. Trong quá trình phát triển của giáo dục kế thừa và liên tục phát triển theo nhu cầu thực tiễn của xã hội. PPDH và quản lí PPDH cũng từng bước phát triển không ngừng để đáp ứng nhu cầu đó. PPDH ở thời kì công xã nguyên thủy, họ truyền thụ tri thức từ người biết cho người chưa biết. PPDH truyền thống ngày nay cũng được bắt nguồn từ thời kì này. Nhà giáo dục tiêu biểu trong thời kì chế độ chiếm hữu nô lệ Scorate (469-399 trước CN) đề xuất phương pháp dạy học đàm thoại. Tư tưởng giáo dục của Democrite (460-370 trước CN) giáo dục kết hợp với lao động sản xuất. Thời cổ đại, Khổng Tử (551-470 trước CN) phương châm chính của ông là coi trọng suy nghĩ tích cực của học sinh, ông gởi mở để học trò tìm ra chân lí. Thời kì giáo dục tư sản (trước cách mạng tư sản Pháp 1789), nhà giáo dục J.A Comenxki (1592-1670) đưa ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị. Trong đó nguyên tắc trực quan là quan trọng nhất. Ông cho rằng trẻ tự tri giác về thế giới, qua qua đó phát huy tính tích cực học tập của trẻ. Ruxô, J.J (1712-1778) phương pháp dạy học của ông mang tính trực quan, đặc biệt coi trọng thí nghiệm. Ông quan niệm phải tôn trọng trẻ em, để trẻ tự do phát triển mọi mặt để trở thành con người làm chủ bản thân. Như vậy, trong thời kì này, các nhà giáo dục đã lấy học sinh làm trung tâm – một trong những nền tảng của dạy học tích cực. Một số nhà giáo dục tiểu biểu tư bản chủ nghĩa như ông Petxtalodi (1746-