Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐỒNG THỊ ANH NGỌC QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PTDTNT TỈNH YÊN BÁI THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐỒNG THỊ ANH NGỌC QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PTDTNT TỈNH YÊN BÁI THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ngành: Quản lý giáo dục Mã ngành: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Đồng Thị Anh Ngọc i
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và các bạn. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền, người đã tận tâm, trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và quá trình nghiên cứu luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã trực tiếp giảng dạy lớp Thạc sỹ QLGD K24A. Tôi chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của Lãnh đạo Sở GD&ĐT Yên Bái, Lãnh đạo phòng GD&ĐT các huyện, thị xã, thành phố, Ban Giám hiệu và giáo viên các trường PTDTNT trên địa bàn tỉnh Yên Bái đã cung cấp cho tôi những tư liệu bổ ích, tạo mọi điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã cố gắng nhưng luận văn cũng không thể tránh khỏi một số thiếu sót. Tác giả mong nhận được sự đóng góp ý kiến từ thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả Đồng Thị Anh Ngọc ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ......................................................................... v MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu của đề tài ................................................................................ 3 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu ....................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 8. Cấu trúc của luận văn................................................................................................ 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG PTDTNT THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ......................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.1.1. Những nghiên cứu về tổ chức HĐTN (HĐGDNGLL trước đây)...................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên ......................................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 11 1.2.1. Quản lý ............................................................................................................. 11 1.2.2. Bồi dưỡng ........................................................................................................ 12 1.2.3. Hoạt động trải nghiệm ..................................................................................... 13 1.2.4. Kỹ năng, kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên phổ thông .... 17 1.2.5. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên ................... 19 1.2.6. Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên ...... 20 iii
1.3. Một số vấn đề lý luận về tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ........................... 20 1.3.1. Mục đích của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học ..... 20 1.3.2. Nội dung tổ chức hoạt động trải nghiệm ......................................................... 21 1.3.3. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông theo định hướng chương trình GD phổ thông mới .......................................................... 22 1.4. Một số vấn đề về bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT ........................................................................ 23 1.4.1. Trường PTDTNT trong hệ thống giáo dục quốc dân ...................................... 23 1.4.2. Mục tiêu bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình GD phổ thông mới .......................... 25 1.4.3. Nội dung bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình GD phổ thông mới .......................... 25 1.4.4. Hình thức bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình GD phổ thông mới .......................... 26 1.4.5. Phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình GD phổ thông mới .......................... 27 1.5. Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình GD phổ thông mới .......................................... 28 1.5.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên ................................................................... 29 1.5.2. Tổ chức thực hiện hoạt động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới... 30 1.5.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động bồi dưỡng HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới .................. 31 1.5.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ............ 32 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho giáo viên trường PTDTNT ............................ 33 1.6.1. Yếu tố chủ quan ............................................................................................... 33 1.6.2. Yếu tố khách quan ........................................................................................... 34 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 37 iv
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PTDTNT TỈNH YÊN BÁI ............................................................................ 38 2.1. Khái quát về các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ............................................. 38 2.1.1. Quy mô trường, lớp, học sinh các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .................. 38 2.1.2. Thành phần dân tộc của HS các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ..................... 39 2.1.3. Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong trường PTDTNT ..................... 40 2.1.4. Cơ sở vật chất của các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .................................... 41 2.1.5. Số lượng, trình độ của đội ngũ giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ....... 41 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ..................................................................... 42 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................. 42 2.2.2. Đối tượng khảo sát ........................................................................................... 42 2.2.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................ 43 2.2.4. Phương pháp khảo sát ...................................................................................... 43 2.3. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm (hoạt động GDNGLL - Chương trình giáo dục hiện hành ) tại các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ................... 44 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của việc tổ chức HĐTN trong trường PTDTNT ......................................................................... 44 2.3.2. Thực trạng nội dung tổ chức HĐTN (Chương trình hiện hành) trong các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ......................................................................... 46 2.3.3. Thực trạng hình thức tổ chức HĐTN tại các trường PTDTNT Yên Bái ......... 46 2.4. Thực trạng bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ..................................................................................... 48 2.4.1. Thực trạng về các nội dung bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ......................................................................... 48 2.4.2. Thực trạng về các hình thức bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ................................................................... 49 2.4.3. Thực trạng về các phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT ................................................................................. 51 v
2.4. Thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT .............................................................................................. 52 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT ........................................................................................ 52 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT ................................................................................ 55 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT ................................................................................ 56 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT ..................................................... 58 2.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng KN tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ........................................................... 61 2.5. Thực trạng kỹ năng tổ chức HĐTN của GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ............................ 63 2.6. Đánh giá thực trạng và nguyên nhân ............................................................... 67 2.6.1. Nhận định chung .............................................................................................. 67 2.62. Nguyên nhân của thực trạng ............................................................................ 68 Kết luận chương 2 ..................................................................................................... 69 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PTDTNT TỈNH YÊN BÁI THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI .................................................................. 70 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý ............................................................. 70 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, kế thừa và phát triển ............................... 70 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn, khả thi ..................................................... 70 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện, đồng bộ .................................................. 71 3.2. Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới .............................................................. 71 vi
3.2.1. Tăng cường nhận thức cho CBQL, GV các trường PTDTNT về vai trò, ý nghĩa của HĐTN đối với việc giáo dục toàn diện nhân cách học sinh DTTTS ..... 71 3.2.2. Khảo sát nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên và xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán .............................................................................................................. 73 3.2.3. Xây dựng nội dung bồi dưỡng phù hợp với đặc điểm của trường PTDTNT tỉnh Yên Bái, phù hợp với định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới ............. 75 3.2.4. Đa dạng hóa các hình thức, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT theo hướng phát huy vai trò chủ thể của người được bồi dưỡng ............................................................................... 78 3.2.5. Đổi mới hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT ............................................................ 81 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 82 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý đã đề xuất ... 84 Kết luận chương 3 ....................................................................................................... 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 89 1. Kết luận ................................................................................................................... 89 2. Khuyến nghi ̣ ........................................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 92 PHỤ LỤC vii
BẢNG KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nội dung 1 BD Bồi dưỡng 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo 4 GV Giáo viên 5 HĐGDNGLL Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 6 HĐTN Hoạt động trải nghiệm 7 PTDTNT Phổ thông dân tộc nội trú 8 THCS Trung học cơ sở 9 THPT Trung học phổ thông iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng: Bảng 2.1. Quy mô, số lượng, trường, lớp, học sinh các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái.................................................................................................... 39 Bảng 2.2. Thành phần dân tộc của HS các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ............ 40 Bảng 2.3. Đội ngũ CBQL, GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ........................ 42 Bảng 2.4. Kết quả khảo sát nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về vai trò của HĐTN trong trường PTDTNT ......................................................... 44 Bảng 2.5. Thực trạng nội dung tổ chức HĐTN cho học sinh các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ............................................................................ 46 Bảng 2.6. Thực trạng hình thức tổ chức HĐTN tại các trường PTDTNT .............. 47 Bảng 2.7. Thực trạng các nội dung bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .......................................................... 48 Bảng 2.8. Thực trạng các hình thức bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .......................................................... 50 Bảng 2.9. Thực trạng các phương pháp bồi dưỡng bồi dưỡng KN tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái ................................ 52 Bảng 2.10. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .................................................. 53 Bảng 2.11. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .......................................................... 55 Bảng 2.12. Thực trạng chỉ đạo triển khai bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .......................................... 57 Bảng 2.13. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho giáo viên trường PTDTNT ................................................... 59 Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng HĐTN cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái .......................................... 62 Bảng 2.15. Đánh giá của CBQL và tự đánh giá của GV các trường PTDTNT về thực trạng kỹ năng tổ chức HĐTN của GV theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới .................................................................. 64 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý bồi dưỡng công tác tổ chức HĐTN cho GV trường PTDTNT tỉnh Yên Bái (đề xuất) ............................................................................................ 85 Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý bồi dưỡng công tác tổ chức HĐTN cho GV trường PTDTNT tỉnh Yên Bái.................................................................................................... 85 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý bồi dưỡng công tác tổ chức HĐTN cho GV trường PTDTNT tỉnh Yên Bái (đề xuất) ............................................................................................ 86 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảng và Nhà nước ta xác định Giáo dục và Đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, vì vậy Đảng và Nhà nước đã có nhiều quan điểm chỉ đạo về phát triển GD & ĐT như Nghị Quyết TW 3, khoá 7 năm 1993, Nghị quyết TW 2, khoá VIII, Nghị quyết TW 8, khoá XI, đặc biệt là Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 14/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế với quan điểm “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội” và “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” [1], vì vậy phải đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội và bảo vệ Tổ quốc; với tiến bộ khoa học và công nghệ; phù hợp quy luật khách quan. Mục tiêu của việc đổi mới nhằm chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện kỹ năng và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Đổi mới hệ thống giáo dục theo hướng mở, linh hoạt, liên thông giữa các bậc học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo. Việc thực hiện mục tiêu đổi mới đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, kỹ năng của người học. Từ việc đổi mới chương trình đến việc đa dạng hóa nội dung, tài liệu học tập, đổi mới phương pháp dạy và học. Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo… trong đó chương trình giáo dục phổ thông mới được đặc biệt quan tâm với hoạt động trải nghiệm sáng tạo. 1
Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển kỹ năng thực hành, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình. Trải nghiệm sáng tạo là hoạt động được coi trọng trong từng môn học; đồng thời trong kế hoạch giáo dục cũng bố trí các hoạt động trải nghiệm sáng tạo riêng, mỗi hoạt động này mang tính tổng hợp của nhiều lĩnh vực giáo dục, kiến thức, kỹ năng khác nhau. Bằng hoạt động trải nghiệm của bản thân, mỗi học sinh vừa là người tham gia, vừa là người kiến thiết và tổ chức các hoạt động cho chính mình nên học sinh không những biết cách tích cực hoá bản thân, khám phá bản thân, điều chỉnh bản thân mà còn biết cách tổ chức hoạt động, tổ chức cuộc sống và biết làm việc có kế hoạch, có trách nhiệm. Những mục tiêu, hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực sự có ý nghĩa không chỉ đối với sự phát triển của học sinh phổ thông mà còn đặc biệt quan trọng và có ý nghĩa to lớn đối với học sinh các trường phổ thông dân tộc nội trú trong việc thực hiện chương trình giáo dục và các hoạt động giáo dục giáo dục đặc thù như: tổ chức dạy học 2 buổi/ngày theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tổ chức và quản lý học sinh trong khu nội trú của trường; tự học của học sinh ngoài giờ chính khóa, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, sinh hoạt câu lạc bộ. Thông qua đó, giáo dục học sinh tinh thần đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, xây dựng nếp sống văn minh, giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi trường; giáo dục lòng yêu nước, đạo đức, lối sống, giáo dục ý thức thái độ trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc, xóa bỏ các tập tục lạc hậu, góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách học sinh. Với tầm quan trọng đó, trong những năm gần đây, các trường phổ thông đã tích cực tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong nhà trường, tuy nhiên hoạt động này đòi hỏi nhiều yếu tố về quan điểm chỉ đạo, nhân lực, vật lực, môi trường. Để hoạt động trải nghiệm được tổ chức có hiệu quả trong các trường phổ thông, đặc biệt là trong các trường phổ thông dân tộc nội trú, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên cần có những giải pháp phù hợp. Với những lý do trên, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới”. 2
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm của giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh. 3. Khách thể nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về việc quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho giáo viên trường PTDTNT theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. 4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. 4.3. Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 5. Giả thuyết khoa học Kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục nói chung và kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm nói riêng của giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái bước đầu đã đáp ứng được yêu cầu của hoạt động giáo dục trong nhà trường. Tuy nhiên, so với chương trình giáo dục phổ thông mới thì còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Nếu đề 3
xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐTN cho GV các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái phù hợp với đặc điểm của trường DTNT và HĐTN thì sẽ nâng cao năng lực tổ chức HĐTN cho GV góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn phạm vi nghiên cứu, khảo sát - Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về các biện pháp quản lý của Giám đốc Sở GD&ĐT về bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động giáo dục trải nghiệm (gọi tắt là hoạt động trải nghiệm) cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái. - Khảo sát thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và thực trạng bồi dưỡng kỹ năng tổ chức HĐ giáo dục ngoài giờ lên lớp (trong chương trình giáo dục hiện hành - là 1 phần của HĐTN trong chương trình giáo dục phổ thông mới, trong phạm vi đề tài chúng tôi sử dụng thuật ngữ chung là hoạt động trải nghiệm) cho GV 9 trường PTDTNT tỉnh Yên Bái. 6.2. Giới hạn về khách thể khảo sát Chúng tôi tiến hành điều tra trên số lượng khách thể là 20 CBQL của Sở GD&ĐT, phòng GD&ĐT; 28 cán bộ quản lý của các trường PTDTNT và 208 giáo viên của 9 trường PTDTNT trên địa bàn toàn tỉnh bao gồm: Trường PTDTNT THPT tỉnh; Trường PTDTNT THPT Miền Tây; Trường PTDTNT THCS Mù Cang Chải; Trường PTDTNT THCS Văn Chấn; Trường PTDTNT THCS Trạm Tấu; Trường PTDTNT THCS Trấn Yên; Trường PTDTNT THCS Văn Yên; Trường PTDTNT THCS Yên Bình; Trường PTDTNT THCS Lục Yên. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Tiến hành phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, hệ thống hóa các tài liệu và các văn bản có liên quan đến vấn đề tổ chức hoạt động trải nghiệm trong trường phổ thông, tổ chức hoạt động của trường PTDTNT để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp phỏng vấn đàm thoại Tiến hành gặp gỡ, trao đổi phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên theo chủ đề để thu thập thông tin thực tiễn về việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm của giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái. 4
7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Xây dựng các mẫu phiếu thăm dò ý kiến đối với cán bộ quản lý, giáo viên nhằm khảo sát nhận thức, nhu cầu, nguyện vọng của các khách thể điều tra về kỹ năng tổ chức các hoạt động trải nghiệm. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Tiến hành nghiên cứu các báo cáo của các nhà trường, kế hoạch hoạt động, kế hoạch tổ chức các hoạt động của nhà trường, kế hoạch bồi dưỡng giáo viên của Sở từ đó tạo cơ sở cho việc đề xuất các nội dung bồi dưỡng nhằm nâng cao kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái. 7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ Sử dụng toán thống kê tổng hợp các ý kiến điều tra, lập các bảng biểu, phân tích, đánh giá số liệu, sử dụng các công thức toán học tính phần trăm để xử lý số liệu thu được từ các phương pháp nghiên cứu làm cho kết quả nghiên cứu đảm bảo độ tin cậy chính xác cao. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận, phần Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, phần Nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 2: Thực trạng việc quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên các trường PTDTNT tỉnh Yên Bái theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG KỸ NĂNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO GIÁO VIÊN TRƯỜNG PTDTNT THEO ĐỊNH HƯỚNG CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về tổ chức HĐTN (HĐGDNGLL trước đây) * Những nghiên cứu trên thế giới Trên thế giới có nhiều nghiên cứu về kỹ năng tổ chức hoạt động khác nhau song được trình bày thống nhất với hệ thống lý luận về hoạt động dạy học. Từ đầu thế kỷ XX trở lại đây, các nhà Tâm lý học phương Tây đã đi sâu nghiên cứu về kỹ năng tổ chức, lãnh đạo. Điển hình là các tác giả: W.Benis, Mc.Call & Lombardo, R.Balke, G.A.Yulk, G.Courtois, A.Makenzic,... Tác giả G.A.Yulk trong cuốn “Leadership in organization” (Người lãnh đạo trong một tổ chức) đã đưa ra những kỹ năng tổ chức đặc trưng của một người lãnh đạo thành công, đó là: Thông minh, kỹ năng nhận thức tốt, sáng tạo, khôn khéo, kỹ năng nói hoạt bát, có sức thuyết phục, thông thạo về các phương diện. Trên thế giới nhiều trường Ðại học đào tạo giáo viên thiên về kỹ năng hơn kiến thức chuyên ngành. Giáo viên trước tiên phải là người có khả năng tương tác tích cực với học sinh. Chính vì vậy, ngoài việc chú trọng rèn luyện phương pháp dạy học, giáo viên cần có khả năng truyền lửa, kỹ năng tổ chức những hoạt động tương tác với học viên. Bên cạnh đó việc nghiên cứu quá trình rèn luyện hệ thống kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục nhằm hình thành năng lực nghề nghiệp cho người giáo viên luôn được quan tâm nghiên cứu.Từ những năm 50 của thế kỷ XX, các nhà tâm lý học, giáo dục học Xô-viết đã có nhiều công trình nghiên cứu về việc rèn luyện hệ thống kỹ năng nghiệp vụ sư phạm cho người giáo viên nói chung và rèn luyện kỹ năng tổ chức hoạt động giáo dục nói riêng. Điển hình là các công trình nghiên cứu của N.V. Cudơmina về “Hình thành các năng lực sư phạm” [33], O.A.Apđulinna “Bàn về kỹ năng sư phạm”, X.I.Kixegôf “Hình thành các kỹ năng, kỹ xảo sư phạm trong điều kiện giáo dục đại học”. Việc thực hiện chương trình giáo dục thông qua hoạt động trong các nhà trường được các nước phát triển thực hiện một cách linh hoạt, có nước do nhà trường tổ chức, có nước do tổ chức xã hội kết hợp với nhà trường để tổ chức chương trình này giúp học sinh vừa trải nghiệm thực tiễn vừa học tốt các môn học chính khóa. 6
* Những nghiên cứu trong nước Tại Việt Nam, từ sau năm 1995, Bộ GD&ĐT chính thức đưa HĐGDNGLL vào kế hoạch dạy học và giáo dục trong nhà trường phổ thông, có vị trí quan trọng như một môn học. Vì vậy những nghiên cứu về HĐGDNGLL chủ yếu nhằm vào việc xây dựng chương trình và biên soạn sách giáo khoa cho từng cấp học. Chương trình chính thức HĐGDNGLL ở THCS được ban hành theo quyết định số 03/2002/QĐ- BGD&ĐT ngày 24/1/2002. Vấn đề tổ chức HĐGDNGLL cho HS các cấp từ TH đến phổ thông trung học đã được quan tâm nghiên cứu. Điển hình là những nghiên cứu của các tác giả Nguyễn Dục Quang, Đặng Vũ Hoạt, Hà Nhật Thăng [12,13] đã tập trung làm sáng tỏ các vấn đề: vị trí, mục tiêu, nội dung, các hình thức tổ chức của HĐGDNGLL, vai trò chủ thể của HS,các biện pháp quản lí, sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để tổ chức HĐGDNGLL cho HS... Ngoài ra các luận án của các tác giả: Trần Anh Dũng, Phạm Lăng, Lê Trung Trấn, Phạm Hoàng Gia, Nguyễn Bá Tước… về HĐGDNGLL cũng đã đóng góp về mặt lý luận và đề xuất các giải pháp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục của HĐGDNGLL trong trường phổ thông. Các nghiên cứu liên quan đến phương pháp, cách thức tổ chức, kỹ năng tổ chức của giáo viên, kỹ năng tự quản, tự tổ chức hoạt động của HS... để HĐGDNGLL đạt hiệu quả cao hơn cũng được nhiều người nghiên cứu. Xác định tầm quan trọng của hoạt động TN trong dạy học, Nghị quyết Hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo có đề cập đến vấn đề tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh như là một phương pháp dạy học tích cực trong quá trình dạy học. Hoạt động trải nghiệm bản chất là những hoạt động giáo dục nhằm hình thành và phát triển cho học sinh phẩm chất tư tưởng, ý chí tình cảm, giá trị và kĩ năng sống và những kỹ năng cần có của con người trong xã hội hiện đại. Tác giả Trần Quốc Thành nghiên cứu “Kỹ năng tổ chức trò chơi của chi đội trưởng chi đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh” [25 ]. Đây là một trong những công trình nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam đã vận dụng lý luận về kỹ năng, kỹ năng tổ chức để nghiên cứu kỹ năng tổ chức một hoạt động cụ thể hoạt động trò chơi của thiếu nhi. Tác giả Bùi Thị Mùi với “Quy trình rèn luyện kỹ năng công tác chủ nhiệm 7
lớp” [8], Tác giả Nguyễn Thị Hảo với bài “Tìm hiểu quá trình hình thành kỹ năng tổ chức nghiên cứu khoa học giáo dục cho sinh viên các trường ĐHSP”… Các nghiên cứu này cũng đã góp phần làm phong phú thêm những ứng dụng của lý luận về kỹ năng tổ chức vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể. Tác giả Hà Nhật Thăng, Nguyễn Dục Quang đã biên soạn cuốn “Thực hành tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” được dùng làm giáo trình chính thức trong chương trình bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ - 2000 cho giáo viên THCS. Tác giả Hà Nhật Thăng và Nguyễn Dục Quang còn biên soạn “Tài liệu tập huấn bổ sung và cập nhật kiến thức cho giảng viên CĐSP ngành giáo dục công dân” [12]. Trong tài liệu này, vấn đề những yêu cầu đối với sinh viên CĐSP trong việc rèn luyện kỹ năng tổ chức HĐGDNGLL đã được đề cập tới. Đó là nêu lên những yêu cầu về nhận thức mà sinh viên cần nắm vững, hệ thống kỹ năng mà sinh viên cần rèn luyện. Gần đây nhất có công trình nghiên cứu của tác giả Huỳnh Mộng Tuyền về vấn đề “Bồi dưỡng năng lực HĐGDNGLL cho sinh viên CĐSP” [16]. Tác giả đã đặt sinh viên ở vị trí là chủ thể tham gia vào các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp do giáo viên CĐSP tổ chức. Quá trình này sẽ tạo ra một sản phẩm kép: sinh viên vừa tiếp thu kiến thức, vừa bồi dưỡng năng lực HDGDNGLL. Những kết quả nghiên cứu đó có tác dụng thiết thực trong quá trình đào tạo sinh viên để sau khi tốt nghiệp họ có năng lực để tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh. 1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo viên * Những nghiên cứu trên thế giới Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động BD giáo viên là vấn đề cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo điều kiện thuận lợi để mọi người có cơ hội học tập suốt đời, học tập thường xuyên để kịp thời bổ sung kiến thức và đổi mới phương pháp hoạt động phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội là phương châm hành động của các cấp QLGD. Có rất nhiều tác giả trên thế giới đã nghiên về bồi dưỡng và quản lí bồi dưỡng nguồn nhân lực: Tác giả Michael Armstrong cho rằng nghiên cứu quản lý đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức như một quá trình có kế hoạch, xác định nó là những tác động có xem xét, cất nhắc cẩn thận nhằm đảm bảo chất lượng học tập cần thiết để nâng cao 8
khả năng làm việc thực tế của cán bộ, công chức. Quá trình đào tạo, bồi dưỡng có kế hoạch gồm các bước: Xác định rõ nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng; xác định mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng; xây dựng kế hoạch các chương trình đào tạo, bồi dưỡng; xác định địa điểm và người đảm nhận việc đào tạo, bồi dưỡng; xác định những yêu cầu của việc học tập; triển khai thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng; kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng. Các tác giả James Donnoelly, James Gibson và John Ivancevich cho rằng: Để đào tạo, bồi dưỡng cần phải dựa trên các tiêu chí như nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng của cá nhân và tổ chức đã phù hợp chưa; những vấn đề cần giải quyết ở mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng đã được làm rõ chưa; phải kiểm tra, đánh giá công tác đào tạo, bồi dưỡng để xác định xem chương trình tiến triển như thế nào. Tác giả Derek Torrington, Laura Hall (Mỹ) cho rằng mục tiêu cơ bản của quản lý đào tạo, bồi dưỡng là đảm bảo đầy đủ nhu cầu về nguồn lực cơ quan, nhu cầu về những kỹ năng cần thiết cả về số lượng và chất lượng để đảm bảo sự phát triển liên tục của cơ quan. Những nghiên cứu này có thể bổ sung, tác động ảnh hưởng lẫn nhau và tạo ra những cơ sở lý luận cho những nghiên cứu tiếp sau về quản lý đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức. Việc quản lý hoạt động bồi dưỡng cán bộ, công chức là một trong những khâu quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức đáp ứng nhu cầu phục vụ ngày một tốt hơn cho nền hành chính quốc gia. Tại Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho giáo viên và cán bộ QLGD là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Tùy theo thực tế của đơn vị cá nhân mà các cấp QLGD đề ra các phương thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi theo yêu cấu nhất định. Cụ thể là cứ từ 3 đến 5 giáo viên được đào tạo lại một lần theo chuyên môn mới và tập trung nhiều vào đổi mới phương pháp dạy học. Triều Tiên là một trong những nước có chính sách thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại độ ngũ giáo viên. Tất cả đội ngũ giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chương trình về nâng cao trình độ và nghiệp vụ chuyên môn theo quy định. Tại Triều Tiên: Tất cả giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung về chương trình về nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ theo quy định. Nhà nước đã đưa ra “Chương trình bồi dưỡng giáo viên mới” để bồi dưỡng đội ngũ giáo 9