Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận về chương trình nói chung cùng với thực trạng quản lý đào tạo chương trình ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, tiến hành đề xuất một số biện pháp quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng quản lý ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ THỊ NHƯ TRANG QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ THỊ NHƯ TRANG QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THÀNH KỈNH THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực chưa hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nào khác. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng năm 2016 Tác giả Vũ Thị Như Trang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNi http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các thầy cô giáo của trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức và kinh nghiệm quý báu về quản lý, quản lý giáo dục. Những kiến thức đã học, giúp tôi nghiên cứu, học tập và ứng dụng thực tiễn trong công việc. Xin cảm ơn toàn thể cán bộ, nhân viên trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong suốt thời gian tôi học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát tại các cơ quan. Xin cảm ơn toàn thể đồng nghiệp bạn bè, gia đình đã tạo điều kiện, động viên, giúp đỡ cho tác giả hoàn thành chương trình học tập và hoàn tất luận văn này. Một lần nữa xin chân thành tiếp thu mọi sự đóng góp ý kiến của các thầy cô, tập thể hội đồng khoa học để đề tài có tính hiệu quả cao, góp phần vào công tác giáo dục toàn diện trong các nhà trường. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng năm 2016 Tác giả Vũ Thị Như Trang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Phương pháp và giới hạn nghiên cứu .............................................................. 3 7. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH........................................... 5 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 5 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 7 1.2.1. Quản lý................................................................................................... 7 1.2.2. Chương trình đào tạo ............................................................................. 9 1.2.3. Quản lý chương trình đào tạo .............................................................. 13 iii http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
1.2.4. Nội dung quản lý chương trình đào tạo ngành Quản trị kinh doanh ở trường đại học .................................................................................. 13 1.3. Vai trò của các chủ thể đào tạo và quản lý chương trình đào tạo .............. 23 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động quản lý chương trình đào tạo ........... 25 Kết luận chương 1.............................................................................................. 25 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO QUẢN TRỊ KINH DOANH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN .......................................... 27 2.1. Một vài nét về Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên ..................................................................................................... 27 2.1.1. Lịch sử phát triển của Nhà trường ....................................................... 27 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ, đặc điểm và định hướng khác của nhà trường........ 28 2.2. Tổ chức khảo sát ......................................................................................... 35 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 35 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................ 36 2.2.3. Đối tượng khảo sát............................................................................... 36 2.2.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 37 2.3. Thực trạng về quản lý chương trình đào tạo .............................................. 38 2.3.1. Giới thiệu chương trình đào tạo ngành Quản trị kinh doanh .............. 38 2.3.2. Thực hiện nội dung chương trình đào tạo ngành Quản trị kinh doanh ....... 40 2.3.3. Các biện pháp quản lý và thực hiện chương trình đào tạo ................. 48 2.3.4. Sự phối hợp với các doanh nghiệp sử dụng lao động trong việc quản lý, xây dựng và phát triển CTĐT .......................................................... 51 2.3.5. Vai trò của cán bộ quản lý chương trình đào tạo ................................ 52 2.3.6. Công tác kiểm tra, đánh giá việc quản lý và phát triển CTĐT ............ 53 iv http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
2.4. Phân tích nguyên nhân của thực trạng ........................................................ 54 Kết luận chương 2.............................................................................................. 57 Chương 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN........................ 58 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 58 3.1.1. Nguyên tắc 1. Đảm bảo tính phù hợp .................................................. 58 3.1.2. Nguyên tắc 2. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển .............................. 58 3.1.3. Nguyên tắc 3. Đảm bảo tính đồng bộ .................................................. 59 3.1.4. Nguyên tắc 4. Đảm bảo tính khả thi .................................................... 59 3.2. Các biện pháp ............................................................................................. 60 3.2.1. Xây dựng bộ máy và nhân sự thực hiện nhiệm vụ phát triển chương trình đào tạo có tính chuyên nghiệp ................................................ 60 3.2.2. Nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý về quản lý chương trình và phát triển chương trình đào tạo ........................................... 61 3.2.3. Đảm bảo chất lượng trong thực hiện chương trình đào tạo................. 64 3.2.4. Phối hợp giữa nhà trường với các doanh nghiệp để quản lý và phát triển chương trình đào tạo...................................................................... 65 3.2.5. Tăng cường cơ sở vật chất, tài chính phục vụ cho phát triển chương trình và tổ chức quá trình đào tạo ngành Quản trị kinh doanh ......... 68 3.2.6. Thường xuyên tự đánh giá chương trình đào tạo ngành quản trị kinh doanh và tham gia kiểm định chương trình đào tạo .............................. 69 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................... 71 3.3. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý chương trình đào tạo .......................................................................................... 71 Kết luận chương 3.............................................................................................. 80 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNv http://www.lrc.tnu.edu.vn
PHỤ LỤC vi http://www.lrc.tnu.edu.vn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGD& ĐT : Bộ Giáo dục và Đào tạo CBGV : Cán bộ giảng viên CBQL : Cán bộ quản lí CT : Chương trình CTĐT : Chương trình đào tạo ĐHKT&QTKD : Đại học Kinh tế & quản trị kinh doanh ĐT : Đào tạo GD : Giáo dục GV : Giảng viên HCTC : Học chế tín chỉ HĐHT : Hoạt động học tập HTQT : Hợp tác quốc tế HV : Học viên NCKH : Nghiên cứu khoa học NXB : Nhà xuất bản QLCTĐT : Quản lý chương trình đào tạo QTKD : Quản trị kinh doanh SV : Sinh viên TB&XH : Thương binh & xã hội TC : Tín chỉ VB2 : Văn bằng 2 VLVH : Vừa học vừa làm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Cơ cấu chọn mẫu khảo sát ............................................................ 36 Bảng 2.2: Ý kiến đánh giá của GV & CBQL về tính kịp thời trong việc quản lý chương trình đào tạo ................................................. 40 Bảng 2.3: Ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý về nội dung CTĐT .............. 41 Bảng 2.4: Ý kiến đánh giá của giảng viên về nội dung CTĐT ..................... 42 Bảng 2.5: Ý kiến đánh giá của sinh viên về nội dung CTĐT ....................... 43 Bảng 2.6: Ý kiến đánh giá doanh nghiệp về nội dung CTĐT ....................... 44 Bảng 2.7: Ý kiến đánh giá chung (GV, CBQL, SV, HV, DN) về nội dung CTĐT ................................................................................... 47 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý về chương trình đào tạo ............ 48 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát các biện pháp chỉ đạo phát triển CTĐT ............ 49 Bảng 2.10: Đánh giá chung về các biện pháp nhằm quản lý CTĐT ............... 50 Bảng 2.11: Kết quả đánh giá về quản lý và thực hiện CTĐT ......................... 50 Bảng 2.12: Kết quả đánh giá việc phối hợp giữa nhà trường với doanh nghiệp trong việc quản lý CTĐT .................................................. 51 Bảng 2.13: Kết quả đánh giá về cán bộ quản lý ĐT và Phát triển CTĐT............ 52 Bảng 2.14: Kết quả đánh giá về công tác kiểm tra việc quản lý CTĐT.......... 53 Bảng 2.15: Tổng hợp ý kiến đánh giá chung về công tác quản lý chương trình đào tạo ..................................................................... 57 Bảng 3.1. Khảo nghiệm ý kiến giảng viên về quản lý chương trình đào tạo ....... 72 Bảng 3.2. Khảo nghiệm ý kiến cán bộ quản lý về quản lý và phát triển chương trình đào ........................................................................... 73 Bảng 3.3. Khảo nghiệm ý kiến doanh nghiệp về quản lý và phát triển chương trình đào ........................................................................... 74 Bảng 3.4. Khảo nghiệm ý kiến sinh viên về quản lý chương trình đào tạo ....... 75 Bảng 3.5: Kết quả tổng hợp chung Khảo nghiệm về quản lý và phát triển chương trình đào ................................................................... 76 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTNv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý trường Đại học Kinh tế & Quản trị Kinh doanh - Thái Nguyên............................................................ 30 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chất lượng đào tạo luôn luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Trong bối cảnh toàn cầu hóa là một xu thế tất yếu của thời đại, buộc các trường Đại học phải không ngừng vươn lên, đổi mới mạnh mẽ chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy theo hướng cập nhật và tiên tiến của thế giới. Do vậy việc cơ cấu tổ chức và quản lý hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt là chương trình đào tạo có một ý nghĩa đặc biệt ảnh hưởng tới, trình độ, chất lượng đào tạo của nguồn nhân lực được đào tạo. Hiện nay, Trường Đại học Kinh tế & QTKD đã và đang tích cực xây dựng, rà soát, bổ sung các CTĐT với các mục tiêu cụ thể, rõ ràng và có sự cập nhật các CTĐT tiên tiến của một số trường đại học nước ngoài. Đồng thời, Trường đã chuyển hình thức đào tạo từ niên chế sang học chế tín chí nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người học. Nhà trường đã tích cực đa dạng hóa các loại hình đào tạo nhằm đáp ứng hơn nữa nhu cầu học tập của người học phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nói riêng và của cả nước nói chung. Chương trình ngành Quản trị kinh doanh của Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên là xương sống của toàn bộ quá trình đào tạo. Chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh thể hiện trình độ chuyên môn mà người học cần tích lũy nhằm đảm bảo 6 nhân tố của chất lượng đào tạo: Trình độ văn hóa và kỹ năng nghề, học vấn, trí lực, thể lực, năng lực chuyên môn, nghề nghiệp, hiểu biết xã hội, lối sống, khả năng thích ứng phát triển. Một chương trình đào tạo phù hợp không chỉ cập nhật với các tri thức hiện đại trong lĩnh vực nghề nghiệp tương ứng mà còn phải phù hợp với thực tiễn, phát triển của mỗi quốc gia. Vấn đề đặt ra là cần phải giải quyết nào để vừa quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh tại trường không bị tụt hậu so với nền kinh tế, đảm bảo được chương trình đào tạo thể hiện mục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
tiêu đào tạo, nội dung đào tạo được cập nhật đi trước, đón đầu trước sự phát triển nền kinh tế một bước. Đây là một yêu cầu cần thiết trong việc quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. Với mong muốn nghiên cứu đề xuất những biện pháp quản lí phù hợp với thực tiễn góp phần nâng cao chất lượng ĐT của nhà trường, tôi chọn nghiên cứu đề tài “Quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận về chương trình nói chung cùng với thực trạng quản lý đào tạo chương trình ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên, tiến hành đề xuất một số biện pháp quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng quản lý ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quá trình quản lý hoạt động đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh doanh 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý chương trình đào tạo ngành Quản trị kinh doanh ở trường đại học Kinh tế & quản trị kinh doanh. - Nghiên cứu thực trạng quản lý chương trình Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường đại học Kinh tế & quản trị kinh doanh. - Đề xuất các biện pháp quản lý chương trình đào đạo Ngành Quản trị Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
kinh doanh ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh. 5. Giả thuyết khoa học Chất lượng đào tạo phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, nhiều khâu quan trọng quá trình đào tạo, trong đó quản lý chương trình là một khâu quan trọng giúp cho hoạt động đào tạo có chất lượng, đáp ứng yêu cầu xã hội. Tuy nhiên thực tế cho thấy ở trường ĐHKT&QTKD nội dung chương trình vẫn còn dàn trải, tính thực tiễn chưa cao, hợp tác giữa doanh nghiệp với nhà trường trong phát triển chương trình đào tạo còn hạn chế….. Vì vậy nếu xây dựng được biện pháp quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh đảm bảo tính khoa học, phù hợp với thực tế phát triển kinh tế - xã hội của khu vực thì sẽ góp phần nâng cao được chất lượng đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên. 6. Phương pháp và giới hạn nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu 6.1.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Sử du ̣ng các phương pháp nghiên cứu lí luâ ̣n: phân tích, tổng hợp, nghiên cứu tài liệu, văn bản, các quan điể m lí luâ ̣n có liên quan, nhằ m thu thâ ̣p thông tin lý thuyế t dựa trên các tài liê ̣u nghiên cứu để khái quát hóa xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 6.1.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát, điều tra bằng ankét về thực trạng hoạt động quản lý chương trình đào tạo ngành quản trị kinh doanh của Trường Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh - Phương pháp xin ý kiến chuyên gia góp ý về cách xử lý kết quả điều tra, các biện pháp quản lý. - Tổng kết kinh nghiệm trong quản lý chương trình đào tạo ngành quản trị kinh doanh ở trường ĐHKT&QTKD. 6.1.3. Các phương pháp bổ trợ Đề tài sử dụng toán thống kê và phần mềm tin học để xử lý các kết quả Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
thu được nhằm đánh giá thực trạng về quản lý chương trình đào tạo ngành QTKD ở trường ĐHKT&QTKD. 6.2. Giới hạn nghiên cứu Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu việc quản lý chương trình đào tạo ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học Kinh Tế & Quản trị kinh doanh Thái Nguyên bao gồm: Về tổ chức xây dựng, quản lý chương trình đào tạo, về nội dung chương trình đào tạo (CTĐT), Công tác kiểm tra, đánh giá việc quản lý và phát triển CTĐT. 7. Cấu trúc luận văn Ngoài phần những vấn đề chung, kết luận, mục lục; phụ lục; danh mục tài liệu tham khảo và khuyến nghị, luận văn gồm 3 chương Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở trường đại học KT&QTKD. Chương 2: Thực trạng quản lý chương trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh doanh. Chương 3: Các biện pháp quản lý trình đào tạo Ngành Quản trị kinh doanh ở Trường Đại học kinh tế & Quản trị kinh doanh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO NGÀNH QUẢN TRỊ KINH DOANH Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Phát triển chương trình đào tạo được nghiên cứu theo nhiều cách tiếp cận khác nhau như: CIDO, POHE vv… Ở các nước phát triển như Đức, Anh, Mỹ, Úc, Hà Lan, Ôxtraylia, New Zealand vv…các trường đại học rất quan tâm đến vấn đề phát triển chương trình đào tạo. Phần lớn các công trình đến từ Ôxtraylia, chỉ riêng trong Australian Education Index đã có 350 (trong đó có 29 luận án tiến sĩ) bài viết về phát triển chương trình nhà trường. Ngoài ra còn có nhiều công trình nghiên cứu đến từ Hoa kì, Canada, Vương quốc Anh, Israel. Cuối thập niên 80 đầu thập niên 90 ở New Zealand cũng xuất hiện một số chuyên khảo, báo cáo tổng kết đề tài khoa học, bài báo về phát triển chương trình nhà trường. (Ramsey et al., 1995; Ramsey, Hawk, Harold, Mariot, và Posskin.1993).[37] Ở những nước nói tiếng Anh nêu trên trong những năm 70 và nhữn năm 80 phát triển chương trình được xem như đã đạt đỉnh cao nhất của nó. Đến giữa những năm 90 thuật ngữ này gần như biến mất trong các công trình nghiên cứu về giáo dục. Nguyên nhân thứ nhất có thể là thể là trong giai đoạn này nhiều nước bắt đầu các cuộc cải cách giáo dục một cách mạnh mẽ và rộng lớn. Nguyên nhân thứ hai là do có sự dịch chuyển trong việc sử dụng thuật ngữ để mô tả các nguyên tắc và quá trình phát triển chương trình nhà trường. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Ở New Zealand các công trình về phát triển chương trình nhà trường ít hơn, bao gồm một vài chuyên khảo, bài báo, báo cáo tổng kết đề tài khoa học… nhờ có 2 dự án lớn về phát triển chương trình nhà trường cuối những năm 80 đầu những năm 90 (Ramsay và cộng sự 1995. Ramsay, Hawk, Harold, Marriot và Posskit, 1993). [37] 10 năm gần đây số công trình viết về phát triển chương trình nhà trường tăng không đáng kể. Từ năm 2000 đến nay có nhiều công trình nghiên cứu về chương trình, quản lý chương trình đào tạo được tiến hành nghiên cứu ở Hong Kong, Trung quốc, Nhật, Đài Loan. Các công trình này tập trung giải quyết một số vấn đề lí luận liên quan đế phát triển chương trình nhà trường, như định nghĩa chương trình nhà trường, các nguyên tắc, luận cứ, vai trò của nhà nước, nhà trường trong đó có nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong phát triển chương trình nhà trường. Nhiều công trình đề cập tới vai trò của cộng đồng, nhà doanh nghiệp trong phát triển chương trình đào tạo trong đó có đề cập đến vai trò của các bên liên quan (steakholder), các chuyên gia trong phát triển chương trình nhà trường. Theo Nghị quyết 14/2005/NQ-CP về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006 - 2020 có nêu rõ: “Xây dựng và thực hiện lộ trình chuyển sang chế độ đào tạo theo hệ thống tín chỉ, tạo điều kiện thuận lợi để người học tích lũy kiến thức, chuyển đổi ngành nghề, liên thông, chuyển tiếp tới các cấp học tiếp theo ở trong nước và ngoài nước” [30]. Để thực hiện chủ trương này có hiệu quả, trước tiên các trường đại học cần hoàn thiện chương trình đào tạo theo học chế tín chỉ, sau đó tổ chức xây dựng đề cương học phần cho tất cả học phần trong chương trình đào tạo. Ở Việt Nam: Thời gian gần đây có khá nhiều công trình nghiên cứu về chương trình và quản lý chương trình đào tạo. Cụ thể ở trong nước, có thể nói Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
bất cứ tài liệu nào khi viết về giáo dục học, đi sâu vào lý luận dạy học đều đề cập tới chương trình, nội dung đào tạo, Các giáo trình kinh điển của Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt - Giáo dục học [24] và các tác giả đi sau và gần đây có tài liệu của tác giả Nguyễn Hữu Châu - Những Vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học [11], đã viết khá rõ về các vấn đề cơ bản về chương trình và phát triển chương trình có tính chất xác định các nội dung cơ bản làm nền tảng cho khoa học về chương trình và phát triển chương trình. Trong nguồn tài liệu phải kể đến các tài liệu của TS Giáo dục Nguyễn Kim Dung - Xây dựng chương trình - Hướng dẫn thực hành.[36] Tác giả Phạm Văn Lập - Phát triển chương trình đào tạo - một số vấn đề lí luận thực tiễn, Hà Nội (1988).[22] 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý Trong quá trình hình thành và phát triển của mình, con người muốn tồn tại và phát triển phải có sự phối hợp, thống nhất với nhau trong cùng một nhóm, một tổ chức. Để tổ chức, điều khiển tạo nên sự phối hợp của nhóm người trong hoạt động theo yêu cầu nhất định thì cần phải có một người lãnh đạo, quản lý tổ chức đó. Như vậy, quản lý là một loại hình lao động của con người trong cộng đồng nhằm thực hiện các mục tiêu mà tổ chức, hoặc xã hội đã đặt ra. Quản lý là một hoạt động đặc biệt bao trùm lên các mặt của đời sống xã hội, là nhân tố không thể thiếu được trong quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Có nhiều cách tiếp cận khác nhau, ở mỗi cách tiếp cận thì có nhiều định nghĩa khác nhau. Quản lý là một hoạt động thiết yếu nó đảm bảo sự phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của các nhà quản lý nhằm hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt tới mục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất, với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, còn kiến thức có tổ chức về quản lý là một khoa học. - Theo Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô, 1977: Quản lý là chức năng của hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ thuật), nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động”.[33] Theo C.Mác, quản lý xã hội (QLXH) là chức năng được sinh ra từ tính xã hội hóa lao động. Nó có tầm quan trọng đặc biệt vì mọi sự phát triển của xã hội đều thông qua hoạt động của con người và thông qua quản lý (con người điều khiển con người). Người đã viết “Tất cả mọi lao động trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đếnmột sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”.[10] Trong cuốn ‘‘Quản lý nhân lực”, Pau Hersey và Ken Blane Heard lại coi ‘‘Quản lý là một quá trình cùng làm việc giữa nhà quản lý và người bị quản lý nhằm thông qua hoạt động của cá nhân, của nhóm, huy động các nguồn lực khác để đạt mục tiêu của tổ chức”. [25] Hà Thế Ngữ, Đặng Ngữ Hoạt coi: "Quản lý là một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định”. [24] Tác giả Mai Hữu Khuê lại cho rằng: "Hoạt động quản lý là một dạng hoạt động đặc biệt của người lãnh đạo mang tính tổng hợp các loại lao động Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN8 http://www.lrc.tnu.edu.vn
trí óc, liên kết với bộ máy quản lý, hình thành một chỉnh thể thống nhất điều hòa phối hợp các khâu và các cấp quản lý, làm sao cho hoạt động nhịp nhàng, đi đến hiệu quả”. [21] Nhìn chung các khái niệm về quản lý đều nói đến một số đặc điểm sau đây của quản lý: - Quản lý là tác động vừa có tính khoa học, vừa có tính nghệ thuật vào hệ thống con người nhằm đạt các mục tiêu kinh tế - xã hội. - Quản lý là một quá trình tác động có định hướng, có tổ chức dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng ổn định và phát triển đến mục tiêu đã định. - Quản lý là sự tác động có ý thức, hợp quy luật giữa chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt đến các mục tiêu đã đề ra. - Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hương đích của chủ thể quản lý là đối tượng quản lý và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến đổi của môi trường. Trên cơ sở tìm hiểu một số khái niệm về quản lý, chúng tôi quan niệm: Quản lý là hoạt động có ý thức, có mục đích của chủ thể quản lý nhằm điều khiển hoạt động của đối tượng, khách thể quản lý để đạt được mục tiêu quản lý đặt ra. Toàn bộ hoạt động quản lý đều được thực hiện thông qua các chức năng quản lý. Nếu không xác định được các chức năng quản lý thì chủ thể quản lý không thể điều hành được hệ thống quản lý. 1.2.2. Chương trình đào tạo Theo từ điển tiếng việt thông dụng, NXB giáo dục, chương trình được Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN9 http://www.lrc.tnu.edu.vn