Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non, chúng tôi đề xuất các biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐINH THỊ THU HIỀN QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐINH THỊ THU HIỀN QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THUỲ LINH THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học thực sự của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Thùy Linh. Các số liệu và nghiên cứu kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu khoa học của mình. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2016 Học viên Đinh Thị Thu Hiền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tôi xin được trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Thùy Linh, người đã nhiệt tình giúp đỡ, hưỡng dẫn, khuyến khích, động viên tôi trong suốt quá trình hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các giảng viên Trường Đại học sư phạm thuộc Đại học Thái Nguyên, Khoa Sau đại học, Khoa Giáo dục Trường Đại học sư phạm thuộc Đại học Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ; các đồng chí cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên các trường mầm non thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Hy vọng rằng với những kết quả đã đạt được, khi áp dụng vào thực tiễn công tác sẽ góp phần nâng cao hơn nữa quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Luận văn không thể tránh khỏi thiếu sót; kính mong được sự chỉ dẫn của các thầy giáo, cô giáo và sự đóng góp ý kiến của các đồng chí, đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 4 năm 2016 Tác giả Đinh Thị Thu Hiền Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ...................................................................................................... iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ............................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. vi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...................................................................... 3 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn .................................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON ........................................................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước .................................................................... 7 1.2. Một số khái niệm ................................................................................................... 8 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường .............................................. 8 1.2.2. Quản lý trường mầm non ............................................................................. 12 1.2.3. Biện pháp quản lý ......................................................................................... 12 1.2.4. Công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ............................... 13 1.3. Một số vấn đề lý luận về công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non13 1.3.1. Vai trò của công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ............. 13 1.3.2. Nội dung chăm sóc nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ............................... 14 1.3.3. Các hình thức tổ chức hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non .15 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.3.4. Đánh giá kết quả hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non . 16 1.4. Quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non.......................... 17 1.4.1. Nguyên tắc và phương pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ..................................................................................................... 17 1.4.2. Mục tiêu của quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ......21 1.4.3. Nội dung quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ... 22 1.4.4. Vai trò của hiệu trưởng trường mầm non trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ..................................................................................................... 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ trường mầm non ..................................................................................................................... 31 1.5.1. Nhóm những yếu tố chủ quan ...................................................................... 31 1.5.2. Nhóm những yếu tố khách quan................................................................... 32 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................. 35 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ ........................................................................... 36 2.1. Một vài nét về đặc điểm các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ................................................................................................................ 36 2.1.1. Quy mô trường, lớp, cơ sở vật chất, thiết bị trường học .............................. 36 2.1.2. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên .............................................. 37 2.1.3. Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ ............................................................... 38 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ......................................................................... 39 2.1.1. Mục tiêu khảo sát ......................................................................................... 39 2.1.2. Khách thể khảo sát ....................................................................................... 39 2.1.3. Phương pháp khảo sát và xử lý kết quả ........................................................ 40 2.3. Kết quả khảo sát ................................................................................................... 41 2.3.1. Thực trạng công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 41 2.3.2. Thực trạng quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ............................ 61 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .......................................................................................................... 66 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .............. 68 2.4.1. Một số kết quả đạt được ............................................................................... 68 2.4.2. Một số tồn tại và nguyên nhân ..................................................................... 69 Tiểu kết Chương 2 ............................................................................................ 71 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ ............................................................................................. 72 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................................. 72 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích .............................................................. 72 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và tính phát triển ..................................... 72 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................................. 72 3.2. Các biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................................................... 73 3.2.1. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức về công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong nhà trường ...................... 73 3.2.2. Nhóm biện pháp nâng cao năng lực chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ cho đội ngũ giáo viên, nhân viên nuôi dưỡng của các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ............................................................................................ 76 3.2.3. Nhóm biện pháp nâng cao chất lượng quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .................................................................................................................. 80 3.2.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................... 90 3.3. Khảo sát kiểm chứng tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 90 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................................. 90 3.3.2. Đối tượng khảo nghiệm ................................................................................ 90 3.3.3. Nội dung khảo nghiệm ................................................................................. 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.3.4. Phương pháp khảo nghiệm ........................................................................... 90 3.3.5. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................... 91 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 95 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 96 1. Kết luận ................................................................................................... 96 2. Kiến nghị ............................................................................................................ 98 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 100 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 103 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT CB : Cán bộ CBQL : Cán bộ quản lý CBQL, GV, NV : Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên CSGD : Chăm sóc giáo dục CSVC : Cơ sở vật chất GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDMN : Giáo dục mầm non GV : Giáo viên MN : Mầm non NXB : Nhà xuất bản SDD : Suy dinh dưỡng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả theo dõi sự phát triển của trẻ qua biểu đồ tăng trưởng ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .......................... 41 Bảng 2.2. Kết quả theo dõi khám sức khỏe và tổ chức bán trú của các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ......................................... 42 Bảng 2.3. Thực trạng cơ sở vật chất các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................................................................................... 43 Bảng 2.4. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về vai trò của công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non ..................................................................... 45 Bảng 2.5. Nhận thức của giáo viên về vai trò của giáo viên trong việc thực hiện nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ .............................................................................................. 49 Bảng 2.6. Thực trạng đánh giá năng lực của giáo viên trong tổ chức hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ............................................................................................... 52 Bảng 2.7. Thực trạng thực hiện nội dung chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì ........................................... 54 Bảng 2.8 Mức độ khai thác các hình thức tổ chức hoạt động chăm sóc nuôi dưỡng trẻ..... 57 Bảng 2.9. Thực trạng sự phối hợp của phụ huynh học sinh và cộng đồng trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .......................................................................................... 59 Bảng 2.10. Đánh giá kết quả thực hiện nội dung chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................. 60 Bảng 2.11. Thực trạng thực hiện các mục tiêu quản lý hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................................................................................... 62 Bảng 2.12. Thực trạng việc tổ chức thực hiện kế hoạch chăm sóc, nuôi dưỡng của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ .................................................................................... 64 Bảng 2.13. Thực trạng công tác chỉ đạo hoạt động chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ ................................ 65 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.14. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ................. 67 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các nhóm biện pháp ....................... 91 Bảng 3.2. Kết quả tính khả thi của các nhóm biện pháp ................................................... 92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ...... 91 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất .................92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục mầm non (GDMN) là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của GDMN là giúp trẻ em phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học lớp một. Trẻ được tiếp cận với GDMN càng sớm, càng thúc đẩy quá trình học tập và phát triển ở giai đoạn tiếp theo. Những nghiên cứu về GDMN cho thấy giai đoạn phát triển của trẻ ở lứa tuổi mầm non có tính quyết định đến sự phát triển về thể lực, nhân cách, năng lực phát triển trí tuệ của trẻ trong suốt cả cuộc đời. Chính vì thế, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi GDMN là nền tảng của giáo dục và đào tạo. Ở nước ta, công tác GDMN đã được Đảng và nhà nước quan tâm, Quyết định số 239/2010/QĐ-TTg ngày 10 tháng 02 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phổ cập GDMN cho trẻ em 5 tuổi giai đoạn 2010-2015; Quyết định số 60/2011/QĐ-TTg ngày 26 tháng 10 năm 2011 của Thủ tướng Chính phủ quy định một số chính sách phát triển GDMN giai đoạn 2011-2015 và văn bản số 2417/TTg- KGVX ngày 31 tháng 12 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc kéo dài một số chính sách đối với trẻ em và giáo viên mầm non đã chỉ rõ quan điểm: “Nhà nước có trách nhiệm quản lý, đầu tư phát triển giáo dục mầm non, tăng cường hỗ trợ cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ giáo viên; ưu tiên đào tạo các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng núi, vùng sâu, vùng xa, hải đảo, biên giới theo hướng xây dựng các trường công lập kiên cố, đạt chuẩn. Việc chăm lo để mọi trẻ em năm tuổi được đến trường, lớp mầm non là trách nhiệm của các cấp, các ngành, của mỗi gia đình và toàn xã hội. Đẩy mạnh xã hội hóa với trách nhiệm hơn của Nhà nước, của xã hội và gia đình để phát triển giáo dục mầm non.”; nhà nước quy định một số chính sách phát triển giáo dục mầm non trong đó có chính sách đối với trẻ em, giáo viên mầm non và cơ sở giáo dục mầm non. Nhà nước có trách nhiệm quản lý, tăng cường đầu tư cho GDMN; hỗ trợ cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ nhà giáo, đồng thời đẩy mạnh xã hội hoá, tạo điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách để mọi tổ chức, cá nhân và toàn xã hội tham gia phát triển GDMN. Nhà nước ưu tiên đầu tư cho các vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn; từng bước thực hiện đổi mới nội dung, ph- ương pháp GDMN, gắn với đổi mới giáo dục phổ thông chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp 1, góp phần tích cực, thiết thực nâng cao chất lượng giáo dục. 1
Song song với công tác giáo dục, nuôi dưỡng trẻ là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong các cơ sở GDMN. Đánh giá tầm quan trọng của công tác nuôi dưỡng trẻ, trong các văn bản về “Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học” hàng năm của Bộ Giáo dục và Đào tạo đều đề cao công tác nuôi dưỡng trong các cơ sở GDMN. Cụ thể tại Văn bản số 4618/BGD&ĐT-GDMN ngày 08/9/2015 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (BGD&ĐT) đã chỉ rõ: - Tiếp tục chỉ đạo thực hiện nghiêm túc các quy định tại Thông tư số 13/2010/TT-BGD&ĐT của Bộ Trưởng Bộ GD&ĐT về tăng cường các biện pháp đảm bảo an toàn tuyệt đối về thể chất và tinh thần cho trẻ trong các cơ sở GDMN. Chú trọng công tác xây dựng trường học an toàn toàn diện, đặc biệt là những nơi thường xuyên xảy ra thiên tai, lũ lụt, hạn hán. - Chỉ đạo các cơ sở GDMN quản lý chặt chẽ chất lượng bữa ăn ở những nơi tổ chức cho trẻ ăn bán trú; sử dụng phần mềm tính khẩu phần ăn cho trẻ theo quy định phù hợp với thực tiễn. Tăng cường công tác xã hội hóa, huy động các nguồn lực để tăng tỷ lệ trẻ ăn bán trú tại trường, nâng cao chất lượng bữa ăn cho trẻ. Tiếp tục nhân rộng mô hình phòng chống suy dinh dưỡng (SDD) cho trẻ. Thực hiện tốt các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm trong các cơ sở GDMN. - Phối hợp với ngành Y tế triển khai các biện pháp phòng chống dịch bệnh cho trẻ em trong các cơ sở GDMN. Thực hiện nghiêm túc Thông tư liên tịch số 22/2013/TTLT-BGDĐT-BYT ngày 18/6/2013 quy định đánh giá công tác y tế tại các cơ sở GDMN. Đảm bảo 100% trẻ đến trường được khám sức khỏe định kỳ và theo dõi sự phát triển bằng biểu đồ tăng trưởng. Phấn đấu tỷ lệ SDD thể nhẹ cân và thấp còi đều dưới 10% và giảm so với đầu năm học. Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT tỉnh Phú Thọ, Phòng GD&ĐT thành phố Việt Trì đã chỉ đạo thực hiện công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ trong các cơ sở GDMN. Tuy nhiên, trong các cơ sở giáo dục, hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm trước cơ quan quản lý cấp trên về lao động, tổ chức, điều khiển toàn bộ hoạt động của nhà trường theo mục tiêu đào tạo của cấp học. Trên thực tế đối với các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, công tác quản lý việc thực hiện chương trình GDMN chưa thực sự hiệu quả, điều đó dẫn đến việc quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ trong các nhà trường còn nhiều bất cập, nổi bật là 2
vấn đề quản lý chế độ dinh dưỡng hợp lý, quản lý chất lượng bữa ăn, quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm, quản lý bồi dưỡng nghiệp vụ chế biến thực phẩm cho nhân viên nuôi dưỡng. Điều đó đã làm ảnh hưởng đến chất lượng công tác nuôi dưỡng trẻ nói riêng và chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ nói chung tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì. Để khắc phục những hạn chế trên, yêu cầu cần thiết là phải đẩy mạnh quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Vì những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sỹ. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non, chúng tôi đề xuất các biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Giới hạn nội dung nghiên cứu Đề tài đi sâu vào nghiên cứu quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ mẫu giáo của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. - Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài được triển khai, nghiên cứu tại 10 trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ bao gồm: Trường Mầm non Hòa Phong, Trường Mầm non Hoa Mai, Trường Mầm non Sông Lô, Trường Mầm non Thụy Vân, Trường Mầm non 3
Hoa Hồng, Trường Mầm non Bến Gót, Trường Mầm non Họa Mi, Trường Mầm non Kim Đức, Trường Mầm non Hy Cương, Trường Mầm non Chu Hóa. - Giới hạn khách thể điều tra: Tổng số 177 người (10 hiệu trưởng, 19 phó hiệu trưởng, 98 giáo viên, 50 phụ huynh học sinh). 5. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ đã được nâng cao một cách đáng kể. Tuy nhiên, việc quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng còn một bộc lộ một số hạn chế nhất định. Nếu đề xuất một số biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng phù hợp với điều kiện thực tế tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ nói riêng và công tác chăm sóc giáo dục trẻ nói chung tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng trường mầm non. 6.2. Khảo sát thực trạng quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 6.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ của hiệu trưởng các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ và khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập và đọc các tài liệu lý luận, các văn bản pháp qui, các công trình nghiên cứu khoa học về quản lý giáo dục, quản lý GDMN, công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. Từ đó phân tích và tổng hợp các vấn đề lý luận liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi. + Phiếu hỏi giáo viên về những công việc liên quan đến công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ tại trường mầm non. 4
+ Phiếu hỏi hiệu trưởng về quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ và những biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ có hiệu quả trong trường. + Phiếu hỏi phụ huynh học sinh về những công việc phụ huynh đã làm liên quan đến công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và chất lượng công tác chăm sóc, nuôi dưỡng tại trường. - Phương pháp quan sát: Quan sát thực tế công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng của hiệu trưởng tại các trường mầm non. - Phương pháp phỏng vấn: + Phỏng vấn cha mẹ học sinh để làm rõ thực trạng việc phối hợp của gia đình trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. + Phỏng vấn cán bộ quản lý và giáo viên để làm rõ thực trạng quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và tổ chức chăm sóc, nuôi dưỡng tại trường mầm non. - Phương pháp chuyên gia: xin tư vấn thêm từ các chuyên gia có kinh nghiệm về công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ, các cán bộ quản lý có kinh nghiệm trong quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ. - Nghiên cứu sản phẩm: + Phân tích kế hoạch, sáng kiến về công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng của giáo viên, cán bộ quản lý. + Phân tích kết quả kiểm tra sức khỏe định kỳ của trẻ và kết quả theo dõi sự phát triển của trẻ thông qua biểu đồ tăng trưởng. 7.3. Phương pháp xử lý thông tin - Phương pháp thống kê trong toán học: Sử dụng phương pháp thống kê trong toán học để xử lý và phân tích các số liệu từ các phiếu hỏi thu thập được. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở trường mầm non. Chương 2: Thực trạng quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Chương 3: Biện pháp quản lý công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở các trường mầm non trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Trong bất cứ thời kỳ lịch sử nào và dưới mọi chế độ xã hội thì việc đào tạo con người cũng đều vô cùng quan trọng, đặc biệt là việc chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ, bởi lẽ trẻ em là tài sản và là công dân tương lai của mỗi quốc gia. Theo nhà giáo dục nổi tiếng Macarenco: "95% kết quả của quá trình giáo dục một con người từ sinh ra đến lúc chết được quyết định bởi giai đoạn 5 năm đầu của quá trình đó" [23]. Giáo sư Makoto Shichida của Nhật Bản đã viết trong cuốn “Phương pháp Shichida” về tầm quan trọng của dinh dưỡng có sự ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và nhân cách của trẻ. Đây là phương pháp giáo dục cân nhắc đến những tác động, kích thích tích cực để giúp não bộ phát triển một cách toàn diện mà không tạo ra sự chênh lệch giữa não trái và não phải. Các bán cầu não sẽ được chú trọng kích thích sự phát triển theo đúng giai đoạn phát triển sinh học của trẻ nhằm phát triển hết tiềm năng của bé. Bên cạnh đó, các bài tập thể dục và chế độ dinh dưỡng thích hợp rất được quan tâm vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển tinh thần và thể chất của trẻ. Và quan trọng hơn cả, phương pháp giáo dục Shichida đặt mục tiêu giáo dục toàn bộ nhân cách và nuôi dưỡng tâm hồn trẻ lên hàng đầu. Cụ thể là dạy bé những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống, cách bé suy nghĩ độc lập, các quy tắc xã hội, cũng như việc phát triển những cảm xúc và tinh thần cộng đồng. Phương pháp giáo dục này sẽ giúp trẻ phát triển động cơ học tập, cũng như niềm vui tò mò, khám phá những điều mới và thế giới quan xung quanh trẻ [20] Nhà Triết học, tâm lý học người Thụy Sĩ Jean Piaget với cuốn “Sự ra đời trí khôn ở trẻ em” là kết quả của sự nghiên cứu lý thuyết và những ghi chép chính xác những phản ứng tự nhiên và phản ứng do ông kích thích tạo nên ở 3 đứa con của mình, nhằm quan sát sự ra đời và phát triển của trí khôn trẻ em. Lý thuyết Piaget có ảnh hưởng sâu rộng với nền giáo dục thế giới thế kỷ 20, trong đó có tác động của 6
Piaget đối với thành công ngoạn mục của giáo dục Mỹ trong nửa thế kỷ lại đây.[14] Tác giả V.X.Mukhina với cuốn Tâm lý học mẫu giáo trong đó nghiên cứu về tâm lý học trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo nhằm giúp các nhà nghiên cứu đưa ra các biện pháp phát triển toàn diện của trẻ dựa trên cơ sở phát triển tâm lý của trẻ. [21] 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Nghiên cứu về tâm sinh lý trẻ em và chăm sóc nuôi dưỡng trẻ em đã được rất nhiều tác giả trong nước tiến hành: - Tác giả Nguyễn Thị Ánh Tuyết với cuốn “Tâm lý trẻ em lứa tuổi mầm non” (từ lọt lòng đến 6 tuổi) giới thiệu về những vấn đề cơ bản, có hệ thống về tâm lý học trẻ em dựa trên những nghiên cứu về tâm lý trẻ em của các nhà khoa học trong và ngoài nước, được trình bày theo quan điểm tâm lý học khoa học - coi trẻ em là một thực thể tự nhiên đang phát triển, sự phát triển đó chính là đứa trẻ đang lĩnh hội những kinh nghiệm lịch sử, xã hội trong nền văn hóa do loài người sáng tạo nên, từ đó đưa ra các phương pháp chăm sóc trẻ ở những giai đoạn khác nhau. [34] - Tác giả Lê Thị Hoa Mai với cuốn “dinh dưỡng trẻ em” do nhà xuất bản Giáo dục xuất bản đã cung cấp những kiến thức cơ bản trên cơ sở khoa học về dinh dưỡng để áp dụng trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở độ tuổi mầm non [12] - Tác giả Hoàng Thị Phương với tài liệu “Phương pháp chăm sóc, vệ sinh trẻ em” do NXB Đại học Sư Phạm phát hành đã tập trung nghiên cứu và giải quyết các vấn đề có liên quan đến bảo vệ và củng cố sức khỏe trẻ em từ 0-6 tuổi, môi trường sống có ảnh hưởng đến sức khỏe trẻ, đặc điểm chăm sóc trẻ, phương pháp chăm sóc và vệ sinh cho trẻ mầm non, cách đánh giá hiệu quả chăm sóc, giáo dục trẻ một cách khách quan. [25] - Tác giả Hồng Thu, Đỗ Huy với cuốn “Dinh dưỡng và cách chế biến món ăn cho trẻ mầm non” do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành đã đưa ra những yêu cầu về dinh dưỡng cho trẻ nói chung và dinh dưỡng cho trẻ trong một ngày ở trường mầm non nói riêng. Tài liệu cũng đưa ra các cách chế biến các món ăn thông thường phù hợp với trẻ mầm non, đảm bảo các yêu cầu dễ tìm nguồn thực phẩm, dễ chế biến nhưng được trẻ yêu thích. [30] Tất cả các nội dung trên đều được nghiên cứu và giải quyết theo quan điểm duy vật biện chứng và tư tưởng khoa học của C.Mác-Lê nin về con người và môi trường xung quanh cũng như bản chất của con người. Tuy nhiên, sự phát triển của trẻ 7
ở mỗi giai đoạn phụ thuộc nhiều vào môi trường sống. Nếu trẻ được sống trong một môi trường đầy đủ về vật chất, được quan tâm, chăm sóc về tinh thần theo khoa học, trẻ có được tình yêu thương của những người thân và những người xung quan thì trẻ sẽ có sự phát triển hài hòa và cân đối. Ngược lại, sự phát triển của trẻ sẽ không được đầy đủ, lệch lạc nếu như trẻ sống trong môi trường không đầy đủ về cơ sở vật chất, thiếu sự quan tâm chăm sóc của gia đình và xã hội, hoặc nếu như có thì sự quan tâm chăm sóc chưa khoa học, còn theo cảm tính, nuông chiều trẻ. Trong giai đoạn hiện nay, khi đời sống kinh tế-xã hội ngày càng phát triển, các vấn đề liên quan đến trẻ em ngày càng được xã hội quan tâm hơn. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng đã chỉ rõ: đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Nguồn nhân lực chất lượng cao đòi hỏi cả về thể chất và trí tuệ, do đó, theo nghiên cứu của các nhà tâm lý và giáo dục thì 5 năm đầu đời của con người quyết định toàn bộ quá trình giáo dục của con người đó. Chính vì thế, việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở lứa tuổi mầm non là vô cùng quan trọng, nó quyết định toàn bộ quá trình giáo dục của con người, do vậy đòi hỏi phải có sự quan tâm của xã hội nói chung và của các nhà giáo dục đặc biệt là giáo dục mầm non nói riêng. 1.2. Một số khái niệm 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường 1.2.1.1. Quản lý Thuật ngữ quản lý được sử dụng phổ biến nhưng mỗi nghiên cứu lại quan niệm quản lý ở các góc độ tiếp cận khác nhau nên chưa có một định nghĩa chung và thống nhất. Quản lý là một phạm trù khách quan và tồn tại như một tất yếu của lịch sử, chính vì thế Các Mác đã nhận định rằng: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng đều cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”. [4, tr.20] Các Mác đã nói lên được bản chất của quản lý là một hoạt động lao động để điều khiển quá trình lao động, một hoạt động tất yếu của xã hội loài người. 8