Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học nghề phổ thông tại Trung tâm Qiáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng”, luận văn góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy học nghề phổ thông trên địa bàn Huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học nghề phổ thông tại Trung tâm Qiáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VY THỊ NGUYỆT ANH QUẢN LÝ DẠY HỌC NGHỀ PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP- GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VY THỊ NGUYỆT ANH QUẢN LÝ DẠY HỌC NGHỀ PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP- GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS PHÙNG THỊ HẰNG THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, chưa được sử dụng để bảo vệ học vị nào và chưa được công bố ở công trình nào. Thái Nguyên, ngày 18 tháng 6 năm 2019 Tác giả Vy Thị Nguyệt Anh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn tốt nghiệp, hoàn thành lớp Cao học quản lý giáo dục K25 (2017- 2019) - Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, tôi đã nhận được rất nhiều sự tận tình giúp đỡ. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô của trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Đặc biệt là các thầy, cô trong Ban giám hiệu, các thầy cô Khoa Tâm lý giáo dục, Phòng quản lý đào tạo Sau đại học đã giảng dạy tận tình, giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi hoàn thành khóa học, hoàn thành đề tài tốt nghiệp đúng tiến độ và đạt kết quả. Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Cô giáo hướng dẫn khoa học PGS.TS Phùng Thị Hằng đã giành nhiều thời gian, công sức tận tâm giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Tôi cũng xin cảm ơn tới Ban giám đốc trung tâm GDNN - GDTX Hòa An, các thầy, cô trong trung tâm, các học viên năm học 2018 - 2019, người thân trong gia đình, bạn bè thường xuyên khích lệ, tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành đề tài. Quá trình làm đề tài là quá trình tôi được học hỏi và trưởng thành rất nhiều. Bản thân đã giành nhiều thời gian nghiên cứu, tuy nhiên đề tài cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong được thầy cô giáo, đồng nghiệp, bạn bè đóng góp ý kiến để đề tài khoa học được hoàn chỉnh. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Vy Thị Nguyệt Anh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .............................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể, đối tượng ....................................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC NGHỀ PHỔ THÔNG Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN ....................................................................... 6 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ...................................................... 6 1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 6 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 11 1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 11 1.2.2. Dạy học, nghề phổ thông, dạy học nghề phổ thông ................................ 12 1.2.3. Quản lý dạy học nghề phổ thông ............................................................. 16 1.3. Dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................................................... 17 1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................................................... 17 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.2. Tầm quan trọng của dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................... 17 1.3.3. Đặc điểm về dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ............................................ 20 1.4. Quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện .......................................................... 30 1.4.1. Lập kế hoạch quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................... 30 1.4.2. Tổ chức triển khai dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................... 32 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................... 34 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ................................... 35 1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ............. 36 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 39 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC NGHỀ PHỔ THÔNG Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN HÒA AN, TỈNH CAO BẰNG ................................................ 40 2.1. Khái quát về Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ...................................................... 40 2.1.1. Điều kiện tự nhiên - xã hội của huyện Hòa an, tỉnh Cao Bằng ............... 40 2.1.2. Đặc điểm về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, học viên của Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .................................................................................................. 41 2.2. Mục đích, nội dung và phương pháp khảo sát ............................................ 42 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 42 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 42 2.2.3. Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu .............................. 43 2.3. Thực trạng dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ........... 43 2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học viên về tầm quan trọng của dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ........... 43 2.3.2. Nội dung dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ........... 46 2.3.3. Phương pháp dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ........... 47 2.3.4. Hình thức tổ chức dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .................. 50 2.4. Thực trạng quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng............... 51 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .................................................................................................. 51 2.4.2. Thực trạng tổ chức triển khai dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.................................................................................................. 52 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .................................................................................................. 58 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ........................................................................... 61 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .......................................................................................... 65 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng ........................................................................... 67 2.6.1 Những kết quả đạt được ........................................................................... 67 2.6.2. Những hạn chế ......................................................................................... 68 2.6.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 69 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 70 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ PHỔ THÔNG TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN HÒA AN - TỈNH CAO BẰNG............................. 71 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 71 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 71 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 72 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả và tính khả thi .................................. 72 3.2. Các biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An- Tỉnh Cao Bằng ................................................ 73 3.2.1. Lập kế hoạch quản lý dạy học nghề phổ thông tại trung tâm GDNN -GDTX Hòa An phù hợp với tình hình thực tiễn .................................... 73 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực DHNPT cho đội ngũ giáo viên dạy nghề tại trung tâm GDNN - GDTX ......................................................... 75 3.2.3. Hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa trung tâm với các trường phổ thông theo hướng gắn dạy nghề phổ thông với hoạt động hướng nghiệp cho học sinh .................................................................................................... 77 3.2.4. Chỉ đạo đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức DHNPT ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .................. 82 3.2.5. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học nghề phổ thông ..... 85 3.2.6. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, các nguồn lực để nâng cao hiệu quả dạy học nghề phổ thông ............................................ 89 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 92 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................... 93 3.4.1. Tính cần thiết ........................................................................................... 93 3.4.2. Tính khả thi .............................................................................................. 96 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 97 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 103 PHỤ LỤC ......................................................................................................... 105 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT CBGV : Cán bộ giáo viên CBQL : Cán bộ CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa DHNPT : Dạy học nghề phổ thông GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GDHN : Giáo dục hướng nghiệp GDNN - GDTX : Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên GV : Giáo viên HTTCDH : Hình thức tổ chức dạy học KT - XH : Kinh tế - xã hội THCS, THPT : Trung học cơ sở, trung học phổ thông UBND : Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Nhận thức của CBQL, GV và học viên về tầm quan trọng của DHNPT ................................................................................... 44 Bảng 2.2: Mức độ nhận thức của CBQL, GV về nội dung dạy học nghề phổ thông ....................................................................................... 46 Bảng 2.3: Các phương pháp được giáo viên sử dụng trong quá trình dạy học .... 48 Bảng 2.4: Các hình thức tổ chức được giáo viên sử dụng trong quá trình dạy học .......................................................................................... 50 Bảng 2.5: Đánh giá của các khách thể điều tra về thực trạng lập kế hoạch quản lý dạy học nghề phổ thông ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An ................................................................... 52 Bảng 2.6 : Đánh giá của các khách thể điều tra về thực trạng tổ chức thực hiện dạy học nghề phổ thông ................................................ 53 Bảng 2.7: Đánh giá của các khách thể điều tra về biện pháp quản lý hoạt động dạy của giáo viên .................................................................. 55 Bảng 2.8: Đánh giá của các khách thể điều tra về biện pháp quản lý hoạt động học của học viên ................................................................... 56 Bảng 2.9: Đánh giá của các khách thể điều tra về biện pháp chỉ đạo dạy học nghề phổ thông ở trung tâm GDNN -GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng .......................................................................... 59 Bảng 2.10: Đánh giá của các khách thể điều tra về mức độ cần thiết và mức độ thực hiện các biện pháp kiểm tra, đánh giá dạy học nghề phổ thông ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An ....... 62 Bảng 2.11: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học nghề phổ thông tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng...... 66 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất .... 94 Bảng 3.2. Thăm dò tính khả thi của các biện pháp ........................................ 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Xây dựng một nền giáo dục tiên tiến, mang đậm bản sắc dân tộc, làm nền tảng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển bền vững đất nước; thích ứng với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; tạo cơ hội học tập cho mọi người và đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng, phẩm chất đạo đức, kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp, có năng lực tư duy độc lập, sáng tạo, có ý thức làm chủ và tinh thần trách nhiệm; vấn đề phát triển nguồn lực đang trở thành đòi hỏi bức thiết hàng đầu. Sự thật là chưa lúc nào vấn đề phát triển con người và nguồn nhân lực trở thành vấn đề nóng bỏng ở nước ta như giai đoạn hiện nay. Công tác dạy học hướng nghiệp nghề phổ thông có ý nghĩa rất to lớn, xét về mặt giáo dục đó là công việc điều chỉnh động cơ chọn nghề của học sinh, điều chỉnh hứng thú nghề nghiệp của các em theo xu thế phân công lao động xã hội, góp phần vào việc cụ thể hóa các mục tiêu đào tạo của trường phổ thông và của các trung tâm GDNN - GDTX. Về ý nghĩa kinh tế thì hoạt động dạy học nghề phổ thông luôn hướng vào việc sử dụng hợp lý tiềm năng lao động trẻ tuổi của đất nước, từ đó, nâng cao năng suất lao động của xã hội. Ý nghĩa về mặt chính trị - xã hội, hoạt động dạy học nghề phổ thông có chức năng thực hiện đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước, thực hiện đường lối giáo dục trong đời sống xã hội. Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã quan tâm nhiều đến công tác hướng nghiệp và dạy nghề cho học sinh phổ thông, điều đó được thể hiện trong Luật giáo dục 2005 “Mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp là đào tạo người lao động có kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp ở các trình độ khác nhau, có đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, ý thức kỷ luật, tác phong công nghiệp, có sức khỏe nhằm tạo điều kiện cho người lao động có khả năng tìm việc làm, tự tạo việc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
làm hoặc tiếp tục học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội”; Quyết định số 522/QĐ-TTg ngày 14 tháng 5 năm 2018 của Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025” với mục tiêu chung là “Tạo bước đột phá về chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong giáo dục phổ thông, góp phần chuyển biến mạnh mẽ công tác phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông vào học các trình độ giáo dục nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương, đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực quốc gia, hội nhập khu vực và quốc tế”; và gần đây nhất là Chỉ thị số 2919/CT-BGDĐT ngày 10 tháng 08 năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ chủ yếu năm học 2018 - 2019 của ngành Giáo dục cũng đã nhấn mạnh một trong những nhiệm vụ chủ yếu là “Đổi mới giáo dục mầm non, phổ thông; đẩy mạnh giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng trong giáo dục phổ thông”. Trong thời gian qua, chất lượng dạy học nghề phổ thông ở các trung tâm GDNN - GDTX thuộc tỉnh Cao Bằng nói chung, trung tâm GDNN - GDTX ở huyện Hòa An nói riêng còn chênh lệch nhau khá lớn. Kết quả thi nghề phổ thông hàng năm chưa phản ánh đúng năng lực học nghề của học viên, tỷ lệ học viên đạt khá, giỏi cao so với khả năng hiện có; nhìn chung chất lượng và hiệu quả dạy nghề phổ thông của huyện còn thấp. Một trong những nguyên nhân là do biện pháp quản lý của Trung tâm chưa thực sự hiệu quả, còn nhiều bất cập. Các cơ sở giáo dục có dạy nghề phổ thông cho thấy các biện pháp quản lý hoạt động dạy còn hạn chế, chưa đáp ứng mục tiêu giáo dục nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Do vậy, việc nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học nghề phổ thông nhằm góp phần khắc phục những tồn tại, yếu kém và để góp phần nâng cao chất lượng hoạt động dạy học nghề phổ thông tại Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng đã trở thành một nhu cầu cấp bách. Xuất phát từ những điều nêu trên, chúng tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng” làm đề tài luận văn để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng”, góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy học nghề phổ thông trên địa bàn Huyện. 3. Khách thể, đối tượng 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX cấp huyện. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động dạy học nghề phổ thông thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng còn có những hạn chế, bất cập như: nội dung, hình thức tổ chức dạy học chưa phù hợp, phương pháp dạy học chưa kích thích được tính tích cực, độc lập và sáng tạo của học viên…Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó có nguyên nhân thuộc về phía quản lý. Nếu đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp với tình hình thực tiễn thì hiệu quả của hoạt động dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng sẽ được nâng cao. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học nghề phổ thông ở trung tâm GDNN - GDTX cấp huyện 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. 6. Phạm vi nghiên cứu - Về khách thể điều tra: Khảo sát 109 khách thể, trong đó có 33 cán bộ quản lý và giáo viên, 76 học viên. - Về địa bàn khảo sát: Khảo sát tại Trung tâm GDNN – GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao bằng. - Về nội dung: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, hệ thống hoá các tài liệu lý luận về quản lý giáo dục nói chung và các tài liệu có liên quan đến quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX để xây dựng khung lý thuyết cho luận văn. 7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Xây dựng 04 mẫu phiếu hỏi để thu thập thông tin cho đề tài: Phiếu hỏi dành cho cán bộ quản lý trung tâm; Phiếu hỏi dành cho giáo viên; Phiếu hỏi dành cho học viên; Phiếu hỏi dành cho các chuyên gia. 7.2.2. Phương pháp đàm thoại: chuẩn bị các câu hỏi liên quan cho các đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên và học viên; Trò chuyện với một số CBQL, GV và học viên của trung tâm để thu thập thêm thông tin cho đề tài. 7.2.3. Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động dạy học nghề phổ thông của giáo viên, học viên, công tác quản lý của Ban giám đốc trung tâm để thu thập thông tin thực tiễn về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
7.2.4. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia (các đồng chí lãnh đạo Sở giáo dục và Đào tạo, UBND huyện Hòa An, các đồng chí cán bộ quản lý, đội ngũ các thầy cô giáo đã giảng dạy lâu năm có nhiều kinh nghiệm ở trung tâm) về việc đề xuất các biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. 7.3. Các phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học Sử dụng các công thức toán học như tính điểm trung bình, tính phần trăm... để xử lý các số liệu điều tra. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và Khuyến nghị; Tài liệu tham khảo; Phụ lục, Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học nghề phổ thông ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC NGHỀ PHỔ THÔNG Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN 1.1. Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Phát triển nguồn nhân lực là yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh, bền vững của nền kinh tế - xã hội. Giáo dục và Đào tạo thế hệ trẻ thành lực lượng lao động kỹ thuật là quá trình liên tục với nhiều thành tố của kiến thức, kỹ năng và thái độ từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, hướng tới hình thành, phát triển nhân cách toàn diện. Dạy học nghề cho học sinh phổ thông được coi là cầu nối giữa giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp. Các nhà khoa học, các nhà quản lý giáo dục ở các nước đặc biệt quan tâm tới vấn đề phân hóa trong giáo dục và coi đó là một nguyên tắc tất yếu trong dạy học. Song, có lẽ việc thu hút quan tâm nhiều nhất của các nhà khoa học, các nhà quản lý giáo dục của nhiều nước hiện nay chính là hướng nghiệp và dạy học nghề cho học sinh. Việc chọn nghề đứng đắn có ý nghĩa to lớn trong việc thích ứng nghề nghiệp, phát triển năng lực và tạo nên hứng thú động cơ đúng đắn trong lao động. Tuy nhiên, trong những năm cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI khoa học công nghệ phát triển như vũ bão, dẫn tới sự bùng nổ thông tin, làm cho các ngành nghề thay đổi liên tục. Điều đó buộc các nhà khoa học phải xem xét lại một số quan niệm truyền thống đã từng đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong lịch sử DHNPT. Vì thế, trong những năm gần đây các nhà khoa học, nhà quản lý giáo dục cho rằng nếu coi con người là trung tâm của hoạt động giáo dục, học tập và sản xuất thì cần phải xem xét lại công tác DHNPT dưới góc độ mới. Đó là cần được tiến hành trong cả quá trình phát Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
triển nghề nghiệp của con người, ở tất cả các giai đoạn của nó có tính đến ảnh hưởng của tiến bộ khoa học công nghệ. DHNPT được coi là một bộ phận cấu thành của quá trình GD&ĐT là một trong các định hướng hoạt động của nhà trường. Song phương hướng này chỉ có thể đạt được hiệu quả cao khi lãnh đạo nhà trường, các nhà quản lý cơ sở giáo dục biết tổ chức các mặt hoạt động một cách đồng bộ, cùng tác động vào người học nhằm hình thành nhân cách nghề nghiệp, kỹ năng và tay nghề cho học sinh. Nhiều công trình khoa học nghiên cứu của các nhà giáo dục các nước tập trung vào lĩnh vực dạy nghề. Nổi bật là các nước Đức, Liên Xô (cũ) và hiện nay khá phát triển ở Liên Bang Nga đã chính thức đưa hoạt động giáo dục, giáo dục lao động và hướng nghiệp cho học sinh. Ở Cộng hòa liên bang Đức, các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học như Walfgang Schulzl lại xác định DHNPT là hoạt động dạy học lao động kỹ thuật nhằm làm sáng tỏ thêm những kiến thức có liên quan được truyền thụ cho học sinh, giúp cho học sinh nắm vững kiến thức cơ bản nhất, dễ dàng phát triển, hòa nhập với cuộc sống lao động xã hội. Thông qua đó học sinh hình thành những kỹ năng lao động kỹ thuật, thể hiện quan điểm học đi đôi với hành. Việc quản lý DHNPT ở mô hình này được thực hiện toàn bộ trong phạm vi nhà trường phổ thông. Chính vì thế ở Đức không thể nào có một người gọi là thợ điện, thợ hồ, thợ cắt tóc hay bất cứ ngành nghề nào khác mà lại không có bằng cấp học nghề, nghĩa là đã tốt nghiệp học nghề theo quy định của nhà nước. Người học nghề còn phải học văn hóa, lại có cơ hội học thêm về quản trị xí nghiệp nếu họ muốn, để sau này tự khởi nghiệp [dẫn theo,1]. Mô hình DHNPT ở Liên Xô cũ cũng có nét tương tự như ở Cộng hòa liên bang Đức. Ở đây các nhà khoa học sư phạm đã đề cập nhiều đến dạy nghề cho học sinh phổ thông; PP.Atutôp, Xia.Batustep, H.Sararinxki áp dụng phương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
pháp thực hành lao động nghề nghiệp cho học sinh tại các xưởng trường, tại liên trường trong khu vực với các thiết bị máy móc thu nhỏ nhưng vẫn đầy đủ tính năng sử dụng như các máy móc sản xuất ở nhà máy. Dạy nghề như trên đã liên hệ mật thiết với kiến thức trong kho tàng lý thuyết của học sinh, đồng thời hình thành những thao tác kỹ thuật, thao tác lao động nghề nghiệp, học sinh được liên hệ thực tiễn công việc thông qua việc làm quen với máy móc, tạo hứng thú cho học sinh. Việc quản lý mô hình DHNPT được thực hiện trong phạm vi nhà trường, xong khi áp dụng phương pháp liên trường thì một phần của công tác quản lý đã chuyển sang dạng phối hợp, kết hợp với bộ máy quản lý khác. Hoạt động không khép kín như ở Cộng hòa liên bang Đức [dẫn theo, 2]. Các nước tư bản phát triển cao như ở Mỹ, cũng định hướng phân luồng cho học sinh sau khi tốt nghiệp THPT trong đó đào tạo nghề chiếm 24% vào những năm 1980 - 1990, 48% học sinh vào các trường dạy nghề và tham gia lao động sản xuất năm 1995. Còn ở Nhật, họ tìm cách đẩy mạnh việc hướng nghiệp - đào tạo dạy nghề cho lứa tuổi THCS lẫn THPT với nhiều phương thức linh hoạt nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội một cách hợp lý nhất trong đường lối chiến lược kỹ thuật lập quốc, nghĩa là dùng khoa học kỹ thuật để vươn tới, xây dựng đất nước Nhật Bản hùng mạnh về kỹ thuật. Như ở Hàn Quốc, có phát triển đáng kể như ngày nay là nhờ mô hình đào tạo nghề dựa trên những chính sách đào tạo ở trường trung học phổ thông vừa học vừa làm, nghĩa là trường chuyên đào tạo học sinh trở thành những người có năng lực trong nhiều ngành nghề khác nhau như sửa chữa ô tô, máy móc thiết bị, nấu ăn, công nghệ truyền thống, kĩ thuật y tế.... phương pháp đào tạo của họ là đưa chuyên gia ở các doanh nghiệp trực tiếp giảng dạy cho học sinh, điều hành chương trình giáo dục đúng nhu cầu doanh nghiệp, liên kết với các cơ quan hướng nghiệp và cơ quan đào tạo nghề, chia sẻ với nhau về nền tảng vật chất, nguồn nhân lực và vốn tri thức sẵn có. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực cho thị trường thương mại tự do ASEAN năm 2003, APEC năm 2020, hệ thống đào tạo nghề ở Indonexia từ năm 1993 đã được nghiên cứu và phát triển mạnh. Trong đó, kết hợp đào tạo nghề giữa nhà trường với doanh nghiệp được quan tâm đặc biệt [6]. Năm 1999, ở Thái Lan Chính phủ đã nghiên cứu và xây dựng “Hệ thống hợp tác đào tạo nghề” để giải quyết tình trạng bất cập giữa đào tạo nghề và sử dụng lao động, hướng tới phát triển nhân lực kỹ thuật trong tương lai [7]. Nhìn chung những công trình nghiên cứu về dạy học nghề, các mô hình dạy học nghề phổ thông ở nước ngoài đều chú ý việc cải cách mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất - kĩ thuật nhằm nâng cao hiệu quả dạy học lao động chuẩn bị nghề nghiệp cho học sinh phổ thông, tức là đề cập tới giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu đó còn chưa chú ý tới cách tổ chức, quản lý dạy học nghề phổ thông. 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam đã có nhiều tác giả nghiên cứu đề cập đến vấn đề dạy học nghề phổ thông, chúng ta phải kể đến tác giả Nguyễn Văn Hộ đề cập đến vấn đề “Thiết lập và phát triển hệ thống hướng nghiệp cho học sinh Việt Nam” [8]. Trong đó tác giả xây dựng luận chứng cho hệ thống hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông trong điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đề xuất hình thức phối hợp giữa nhà trường, các cơ sở đào tạo nghề, cơ sở sản xuất hướng nghiệp - dạy nghề, các lực lượng khác tham gia vào công tác GDHN và DHNPT cho học sinh phổ thông. Tác giả Phạm Tất Dong cũng đã đề cập đến vấn đề “Đổi mới công tác hướng nghiệp cho phù hợp với kinh tế thị trường. Quán triệt chủ trương đổi mới sự nghiệp giáo dục đào tạo, đẩy mạnh việc củng cố phát triển các trung tâm Kinh tế tổng hợp - hướng nghiệp - dạy nghề” [4], đã nghiên cứu khuynh hướng nghề nghiệp của học sinh phổ thông và các chương trình hướng nghiệp, dạy nghề chính khóa cho các trường đã ra đời. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn