Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:133

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học tiếp cận đảm bảo chất lượng ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ NỤ QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN TỈNH QUẢNG NINH THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ NỤ QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN TỈNH QUẢNG NINH THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số : 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN QUỐC THÀNH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng” đƣợc thực hiện từ tháng 8/2014 đến tháng 8/ 2015. Luận văn đƣợc sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Các thông tin này đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Các tài liệu tham khảo đƣợc trích dẫn rõ ràng. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Nụ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Trần Quốc Thành - ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo khoa Tâm lý giáo dục, phòng Sau đại học, Thƣ viện trƣờng ĐHSP Thái Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành chƣơng trình đào tạo, hoàn chỉnh đề cƣơng, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn lãnh đạo, chuyên viên Phòng GDTrH - Sở GD&ĐT Quảng Ninh, phòng Giáo dục - Đào tạo thị xã Quảng Yên, Ban giám hiệu, các thầy cô giáo các trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên đã nhiệt tình cung cấp thông tin, tham gia trả lời phiếu điều tra, cùng bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ động viên để tôi hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn sự giúp đỡ và những tình cảm quý báu mà các thầy cô giáo, các cơ quan và bạn bè đã dành cho tôi trong suốt quá trìnhh học tập và thực hiện luận văn này. Trân trọng! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả Nguyễn Thị Nụ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ÐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................... 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu.......................... 3 4. Giả thuyết khoa học .................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................... 4 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu............................ 4 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu .................. 4 8. Ðóng góp mới của đề tài ................................. 5 9. Cấu trúc của luận văn................................... 6 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG .................................................................................................. 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................ 7 1.1.1. Trên thế giới .................................... 7 1.1.2. Trong nƣớc ..................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ....................... 11 1.2.1. Quản lý....................................... 11 1.2.2. Quản lý giáo dục ................................ 12 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.2.3. Quản lý nhà trƣờng và quản lý trƣờng THPT .............. 13 1.2.4. Hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ........... 16 1.2.5. Chất lƣợng và đảm bảo chất lƣợng ..................... 19 1.3. Đặc điểm trƣờng THPT ngoài công lập ..................... 22 1.3.1 Đặc điểm trƣờng THPT ngoài công lập .................. 22 1.3.2. Vai trò của trƣờng THPT ngoài công lập ................. 24 1.4. Quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ...................................... 26 1.4.1. Định hƣớng quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng .. 26 1.4.2. Các nội dung quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng............................ 27 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng .................... 35 1.5.1. Môi trƣờng kinh tế xã hội ........................... 35 1.5.2. Các tác động quản lý của sở GD&ĐT ................... 35 1.5.3. Hoạt động quản lý của trƣờng THPT ................... 36 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ................................. 38 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN, TỈNH QUẢNG NINH THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ............................... 39 2.1. Một vài nét về tình hình kinh tế - xã hội của thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ........................................ 39 2.1.1. Đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội..................... 39 2.1.2. Đặc điểm giáo dục THPT thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh .. 39 Tên trƣờng .......................................... 40 2.2. Thực trạng dạy học ở các trƣờng THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh ........................ 43 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.2.1. Thực trạng hoạt động giảng dạy của GV ở các trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ..... 43 2.2.2. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ......... 49 2.3. Thực trạng quản lý dạy học ở các trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ...... 51 2.3.1. Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học theo yêu cầu đảm bảo chất lƣợng .................................. 51 2.3.2. Quản lý chƣơng trình, nội dung và phƣơng pháp dạy học theo yêu cầu đảm bảo chất lƣợng ............................... 52 2.3.3. Quản lý chất lƣợng đội ngũ cán bộ, giáo viên .............. 56 2.3.4. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá theo yêu cầu đảm bảo chất lƣợng 61 2.3.5. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lƣợng dạy học .................................. 65 2.4. Đánh giá chung về dạy học và quản lý dạy học ở các trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ... 66 2.4.1. Ƣu điểm ...................................... 66 2.4.2. Hạn chế ...................................... 68 2.4.3. Nguyên nhân của những thành công và tồn tại ............. 69 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ................................. 71 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP THỊ XÃ QUẢNG YÊN, TỈNH QUẢNG NINH THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG ............................... 72 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................... 72 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ...................... 72 3.1.2. Nguyên tắc hiệu quả và khoa học ...................... 72 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ..................... 73 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ..................... 73 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học cụ thể ...................... 74 3.2.1. Bồi dƣỡng nâng cao nhận thức về quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng cho CBQL, GV các trƣờng ............ 74 3.2.2. Tăng cƣờng bồi dƣỡng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên THPT ngoài công lập nhằm đảm bảo chất lƣợng ...................... 76 3.2.3. Quản lý việc xây dựng kế hoạch và thực hiện có hiệu quả kế hoạch đảm bảo chất lƣợng dạy học .......................... 79 3.2.4. Quản lý hoạt động lên lớp của giáo viên và học sinh theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng .................................... 81 3.2.5. Tăng cƣờng đổi mới kiểm tra, đánh giá chất lƣợng dạy học đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lƣợng ............................ 83 3.2.6. Tăng cƣờng đầu tƣ cơ sở vật chất, hiện đại hóa trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đảm bảo chất lƣợng dạy học ................ 87 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................... 89 3.4. Khảo sát nhận thức của cán bộ QLGD, GV về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................... 90 3.4.1. Các bƣớc tiến hành khảo sát ......................... 90 3.4.2. Kết quả khảo sát và kết luận ......................... 92 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................. 95 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 96 1. Kết luận .......................................... 96 2. Khuyến nghị ....................................... 98 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo........................ 98 2.2. Đối với sở GD&ĐT Quảng Ninh ....................... 98 2.3. Đối với Hiệu trƣởng các trƣờng THPT ngoài công lập ......... 99 2.4. Đối với giáo viên ................................ 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 101 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
PHẦN PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vii http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý CMHS : Cha mẹ học sinh CNXH : Chủ nghĩa xã hội CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSVC : Cơ sở vật chất CT : Chƣơng trình ĐBCL : Đảm bảo chất lƣợng GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HĐDH : Hoạt động dạy học HĐGD : Hoạt động giáo dục HĐND : Hội đồng nhân dân HS : Học sinh KT - ĐG : Kiểm tra - đánh giá Nxb : Nhà xuất bản PPDH : Phƣơng pháp dạy học QL : Quản lý QLCL : Quản lý chất lƣợng QLGD : Quản lý giáo dục SGK : Sách giáo khoa TBDH : Thiết bị dạy học THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông TrCN : Trƣớc công nguyên UBND : Ủy ban nhân dân XH : Xã hội Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Quy mô mạng lƣới trƣờng THPT thị xã Quảng Yên ........................ 40 Bảng 2.2: Qui mô số lớp, số học sinh năm học 2014-2015 .............................. 40 Bảng 2.3: Kết quả thi tốt nghiệp THPT năm 2013-2014 .................................. 40 Bảng 2.4: Kết quả thi đỗ Đại học, cao đẳng năm 2013-2014 ........................... 41 Bảng 2.5: Kết quả thi học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2013-2014 .................... 41 Bảng 2.6: Đội ngũ CBQL .................................................................................. 42 Bảng 2.7: Đội ngũ giáo viên .............................................................................. 42 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng PPDH của GV ........................ 45 Bảng 2.9: Thực trạng sử dụng phƣơng tiện dạy học của GV................................ 46 Bảng 2.10: Thực trạng KT-ĐG kết quả học tập của học sinh ........................... 48 Bảng 2.11: Thực trạng hoạt động học tập trên lớp của HS .................................... 49 Bảng 2.12: Kết quả đánh giá việc quản lý xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học............................................................................................... 51 Bảng 2.13: Kết quả đánh giá công tác quản lý thực hiện chƣơng trình, nội dung giảng dạy .................................................................................. 53 Bảng 2.14: Kết quả đánh giá công tác quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học ...... 55 Bảng 2.15: Kết quả đánh giá công tác quản lý bồi dƣỡng giáo viên................. 57 Bảng 2.16: Kết quả đánh giá công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ........ 59 Bảng 2.17: Kết quả đánh giá công tác phân công giảng dạy cho giáo viên ...... 60 Bảng 2.18: Kết quả đánh giá quản lý kiểm tra, đánh giá giáo viên................... 62 Bảng 2.19: Thực trạng kiểm tra, đánh giá học sinh........................................... 64 Bảng 2.20: Kết quả đánh giá công tác quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học............................................................................................... 65 Bảng 3.1: Kết quả khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của 9 biện pháp ....... 92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 1.1: Sơ đồ mô hình quản lý nhà trƣờng theo mục tiêu giáo dục ............ 15 Sơ đồ 1.2: QL các thành tố của quá trình DH ................................................... 18 Hình 1.3: Các cấp độ quản lí chất lƣợng ........................................................... 20 Biểu đồ 3.1: So sánh tính cấp thiết và tính khả thi của 9 biện pháp.................. 92 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ÐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quản lý dạy học là nội dung cơ bản trong quản lý nhà trƣờng. Hoạt động khác của một trƣờng THPT về cơ bản là để phục vu cho hoạt động giáo dục mà trong đó hoạt động dạy học là cơ bản. Chất lƣợng giáo dục của một trƣờng THPT chủ yếu do chất lƣợng dạy học tạo nên. Bởi vì trong dạy học đã bao gồm nội dung giáo dục. Do đó, quản lý các quá trình sƣ phạm trong nhà trƣờng chủ yếu là quản lý dạy học. Vì vậy, nâng cao chất lƣợng dạy học là một nội dung cốt yếu để nâng cao chất lƣợng dạy học trong nhà trƣờng. Với các trƣờng THPT ngoài công lập thì chất lƣợng giáo dục cũng đồng nghĩa với sự tồn tại của nhà trƣờng. Vì lẽ đó, việc đảm bảo chất lƣợng dạy học là vấn đề trọng yếu trong quản lý một trƣờng THPT ngoài công lập. Để từng bƣớc nâng cao chất lƣợng dạy học của các trƣờng THPT, bên cạnh việc đầu tƣ về cơ sở vật chất, chƣơng trình và đội ngũ giáo viên, cần có các biện pháp đảm bảo chất lƣợng dạy học của nhà trƣờng Xu hƣớng đổi mới chung của các cơ sở giáo dục hiện nay là chuyển từ phƣơng thức quản lý hành chính sang quản lý chất lƣợng. Vì thế, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài đề cập đến những độ khác nhau của quản lý chất lƣợng mà đảm bảo chất lƣợng là một mức độ. Các công trình nghiên cứu về quản lý chất lƣợng đã tập trung vào những vấn đề chƣơng trình, kiểm định đánh giá cơ sở giáo dục, đặc biệt là đối với giáo dục phổ thông, ngƣời ta có thể tiếp cận theo hƣớng quản lý chất lƣợng tổng thể hoặc đảm bảo chất lƣợng. Nhƣng với các trƣờng THPT ngoài công lập, điều kiện để quản lý chất lƣợng còn rất nhiều khó khăn. Vì vậy, thông thƣờng các nghiên cứu về trƣờng THPT mới chỉ dừng lại ở những nghiên cứu quản lý chất lƣợng nói chung. Việc vận dụng các biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng THPT còn hạn chế, nhất là đối với các trƣờng THPT còn ít đƣợc quan tâm hơn . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Vì thế, quản lý chất lƣợng các hoạt động sƣ phạm trong trƣờng THPT là vấn đề cấp thiết đang đặt ra nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Việc nghiên cứu quản lý dạy học theo hƣớng đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng THPT ngoài công lập càng cấp thiết hơn vì mặt bằng chung về mọi khía cạnh của các trƣờng THPT ngoài công lập thƣờng thấp hơn các trƣờng Công lập. Do đó, duy trì đƣợc một mức độ chất lƣợng ở một trình độ nào đó đã khó, việc nâng cao chất lƣợng theo mặt bằng chung còn khó hơn. Vì vậy, có biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng THPT ngoài công lập là rất cần thiết. Tỉnh Quảng Ninh là một trong các tỉnh phát triển rất mạnh các mô hình trƣờng ngoài công lập, riêng thị xã Quảng Yên có tới 3 trƣờng THPT ngoài công lập, số lƣợng học sinh chiếm đến 50% học sinh THPT trên địa bàn thị xã. Các trƣờng THPT ngoài công lập có những đặc điểm riêng về tổ chức và hoạt động, do đó việc quản lý của Hiệu trƣởng cũng có nhiều khác biệt. Thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh là thị xã có vị trí địa lý đặc biệt, bao gồm hai phần, phần đất liền và đảo Hà Nam giáp biển. Ngƣời dân chủ yếu sống bằng nghề nông nghiệp và ngƣ nghiệp, dân số đông và kinh tế còn nhiều khó khăn. Mặc dù vậy, đối với ngƣời dân thị xã Quảng Yên giáo dục luôn là vấn đề trung tâm của đời sống xã hội và của mỗi gia đình. Việc nâng cao chất lƣợng giáo dục phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó có vai trò của quản lý giáo dục. Trong công tác quản lý của ngƣời Hiệu trƣởng thì quản lý dạy học đƣợc đặc biệt coi trọng và giữ vị trí hàng đầu. Thực tế cho thấy phần lớn các Hiệu trƣởng đƣợc đề bạt, bổ nhiệm từ những giáo viên dạy giỏi, có năng lực chuyên môn tốt nhƣng hầu nhƣ chƣa qua các lớp đào tạo về quản lý. Chính vì vậy họ còn rất thiếu những lý luận về quản lý và kinh nghiệm trong quản lý. Bên cạnh đó đội ngũ giáo viên chủ yếu là giáo viên trẻ tốt nghiệp loại khá giỏi từ các trƣờng Đại học trong cả nƣớc nhƣng họ còn thiếu kinh nghiệm và phƣơng pháp giảng dạy. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Với điều kiện hiện nay của các trƣờng THPT ngoài công lập của thị xã Quảng Yên, có thể nhận thấy chất lƣợng giáo dục THPT nói chung, THPT ngoài công lập nói riêng đã có những chuyển biến song còn nhiều bất cập, chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của đời sống kinh tế xã hội trên địa bàn thị xã đặt ra. Vì thế, cần có các biện pháp quản lý hoạt động dạy học hiệu quả để nâng cao chất lƣợng giáo dục của các trƣờng Từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lý dạy học ở trường THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lượng”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập 3.2. Ðối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh . 4. Giả thuyết khoa học Việc quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh có nhiều đổi mới song so với yêu cầu nâng cao chất lƣợng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục thì các biện pháp quản lý dạy học còn nhiều hạn chế. Vì thế chất lƣợng dạy học ở các trƣờng chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp quản lý dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng phù hợp với đặc điểm hoạt động dạy học, đặc biệt là hoạt động học tập của học sinh, phù hợp với điều Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
kiện thực tiễn về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, học sinh của từng trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh thì có thể nâng cao đƣợc chất lƣợng dạy học của các trƣờng này. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng; 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập ở thị xã Quảng Yên - tỉnh Quảng Ninh; 5.3. Ðề xuất các biện pháp quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn nghiên cứu Luận văn chỉ nghiên cứu các biện pháp quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, không nghiên cứu các nội dung quản lý khác của ngƣời Hiệu trƣởng, ngoài ra luận văn không nghiên cứu công tác quản lý dạy học của các trƣờng THPT công lập. 6.2. Phạm vi nghiên cứu Ðề tài tập trung khảo sát tại 03 trƣờng THPT ngoài công lập đó là THPT Yên Hƣng, THPT Trần Quốc Tuấn, THPT Ngô Gia Tự trên địa bàn thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh. 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận nghiên cứu Các quan điểm đƣợc vận dụng trong công trình nghiên cứu bao gồm: + Quan điểm hệ thống cấu trúc: Thể hiện trong việc xác định nội hàm của công tác quản lý hoạt động dạy học + Quan điểm lịch sử: Nghiên cứu thực trạng công tác quản lý dạy học ở 03 trƣờng THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên - tỉnh Quảng Ninh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
+ Quan điểm thực tiễn: Các biện pháp đề ra phải đảm bảo tính khả thi và phù hợp với điều kiện dạy học thực tế tại các trƣờng THPT ngoài công lập trên địa bàn thị xã Quảng Yên 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng nhằm phân tích và tổng hợp lý thuyết; phân loại và hệ thống hoá lý thuyết từ các văn bản tài liệu, nghị quyết của Đảng, Chính phủ, Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT nhằm xác định cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra với mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng các biện pháp quản lý dạy học hiện có phân tích các nguyên nhân thành công và hạn chế của thực trạng này. - Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành trao đổi trực tiếp với cán bộ quản lí và giáo viên nhà trƣờng nhằm tìm hiểu kĩ hơn về thực trạng dạy học và quản lí dạy học trong nhà trƣờng, lý giải nguyên nhân của vấn đề. - Phương pháp quan sát: Thu thập thông tin qua việc quan sát các hoạt động giảng dạy của giáo viên: Dự giờ giáo viên; quan sát các hoạt động quản lí, đặc biệt là công tác quản lí dạy học của cán bộ quản lí. Ngoài ra còn sử dụng phƣơng pháp chuyên gia, phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm, phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động. 7.2.3. Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học Bằng một số thuật toán của toán học thống kê áp dụng trong nghiên cứu giáo dục, phƣơng pháp này đƣợc sử dụng với mục đích xử lí các kết quả điều tra phân tích kết quả nghiên cứu, đồng thời để đánh giá mức độ tin cậy của phƣơng pháp điều tra. 8. Ðóng góp mới của đề tài Làm sáng tỏ đƣợc thực trạng quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên - Tỉnh Quảng Ninh giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở đó đề Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
xuất một số biện pháp quản lý dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập nhằm bảo đảm và nâng cao chất lƣợng dạy học. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung luận văn đƣợc cấu trúc thành ba chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lí dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng, Chƣơng 2: Thực trạng quản lí dạy học ở trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, Chƣơng 3: Các biện pháp quản lí dạy học theo tiếp cận đảm bảo chất lƣợng ở các trƣờng THPT ngoài công lập thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC Ở TRƢỜNG THPT NGOÀI CÔNG LẬP THEO TIẾP CẬN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Quản lí là một chức năng lao động xã hội, bắt nguồn từ tính chất xã hội của lao động. Ở đâu có con ngƣời ở đó có quản lí, vì vậy quản lí là một hoạt động đặc trƣng bao trùm lên mọi mặt đời sống xã hội trong đó có giáo dục. Khi xã hội phát triển thì giáo dục ngày càng đƣợc quan tâm về mọi mặt. Vấn đề nâng cao chất lƣợng giáo dục nói chung và nâng cao chất lƣợng dạy học nói riêng trong các nhà trƣờng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nƣớc trên thế giới. Các nhà lãnh đạo, nhà nghiên cứu trên thế giới đều thấy rõ vai trò, động lực của giáo dục trong phát triển kinh tế, xã hội. Thậm chí nền kinh tế tri thức đang trở thành một thành phần quan trọng trong sự phát triển của đất nƣớc. Trƣớc yêu cầu của xã hội và nhiệm vụ của giáo dục và đào tạo, nhiều công trình nghiên cứu về quản lí và quản lí giáo dục đƣợc công bố nhƣ: Ở phƣơng Đông cổ đại nhất là ở Trung Hoa và Ấn Độ những tƣ tƣởng về phép trị nƣớc của Khổng Tử (551-479TrCN), Mạnh Tử (372-289TrCN), Hàn Phi Tử (280-233 TrCN)… Trong các học thuyết phƣơng Đông cổ đại đó Khổng Tử đã cho rằng : Đất nƣớc muốn phồn vinh, yên bình và thịnh vƣợng thì ngƣời quản lí cần chú trọng đến ba yêu tố là Thứ (dân đông), Phú (dân giàu), Giáo (dân được giáo dục). Ông cho rằng việc giáo dục là cần thiết cho mỗi ngƣời “ Hữu giáo vô loại” và là một thành tố không thể thiếu của mỗi dân tộc. Về phƣơng pháp giáo dục ông coi trọng việc tự học, tự rèn luyện, tu thân phát huy mặt tích cực sáng tạo, năng lực nội sinh, dạy học sát đối tƣợng, cá biệt hóa đối tƣợng, kết hợp học với hành, lý thuyết với thực tiễn, phát triển động cơ học tập đúng đắn, tạo hứng thú và ý chí quyết tâm của ngƣời học. Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu hiện đại đến nay phƣơng pháp giáo dục của Khổng Tử vẫn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
còn nguyên giá trị có ảnh hƣởng sâu sắc và đậm nét trong phong cách quản lí và văn hóa của các quốc gia Châu Á nhƣ Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam… Các nƣớc phƣơng Tây cổ đại (vào thế kỷ IV-III TrCN) nhà triết học Xôcơrat trong tập nghị luận của mình viết rằng: Những ngƣời nào biết cách sử dụng con ngƣời sẽ điều khiển đƣợc công việc, hoặc cá nhân hay tập thể một cách sáng suốt. Những ngƣời không biết làm nhƣ vậy sẽ mắc sai lầm trong công việc. Theo Platôn (427-347TrCN) nhà triết học cổ đại Hy Lạp thì muốn trị nƣớc phải biết đoàn kết dân lại, phải vì dân. Theo ông ngƣời đứng đầu phải ham chuộng hiểu biết, thành thật, tự chủ, biết điều độ, ít tham vọng về vật chất, đặc biệt phải đƣợc đào tạo kỹ lƣỡng. Sang thế kỷ XVII, hàng loạt các thuyết quản lý ra đời bởi các nhà nghiên cứu nổi tiếng nhƣ Rober Owen (1771-1858), Charles Babbage (1792-1871) và đặc biệt là F. Taylo(1856-1915) ngƣời đƣợc coi là “cha đẻ” của “thuyết quản lý theo khoa học”. Nhà sƣ phạm J.A Cômenxki (1592 - 1670) khi đặt nền móng cho hệ thống các nhà trƣờng cũng đề cập đến vấn đề Quản lý họat động dạy học của ngƣời giáo viên. Ông đã đƣa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên. Theo ông quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật, hiện tƣợng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy quyền bắt buộc, gò ép ngƣời ta chấp nhận bất kỳ điều gì. Ông cũng đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị lớn nhƣ: nguyên tắc trực quan; nguyên tắc phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh; nguyên tắc hệ thống và liên tục; nguyên tắc củng cố kiến thức; nguyên tắc dạy theo khả năng tiếp thu của học sinh; dạy học phải thiết thực; dạy học theo nguyên tắc cá biệt… Nhận thức rõ lợi ích lớn lao của quản lý nên sang thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX xuất hiện hàng loạt các công trình nghiên cứu với nhiều cách tiếp cận khác nhau về quản lý nhƣ M.I. Kônđacốp “Cơ sở lí luận khoa hoc quản lí giáo dục’’ trƣờng Cán bộ quản lí và viện khoa học giáo dục 1984; Harld- Kôntz “Những vấn đề cốt yếu về quản lí” Nxb Khoa học kĩ thuật 1992; tác phẩm “ Kinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn