Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học theo hướng trải nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đổi mới phương pháp dạy học nói chung và chất lượng dạy học môn tiếng Anh nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN VĂN DẦN QUẢN LÝ DẠY HỌC TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN VĂN DẦN QUẢN LÝ DẠY HỌC TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Tính THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Dần Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Nguyễn Thị Tính, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn đồng nghiệp, bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Nguyễn Văn Dần Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ...................................................................................v MỞ ĐẦU ..............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ..................................................................3 4. Giả thuyết nghiên cứu.......................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................................3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ...........................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................4 8. Cấu trúc luận văn ..............................................................................................5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG ..........6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề........................................................................6 1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm ..................................................6 1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học Tiếng Anh theo hướng trải nghiệm .........8 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 10 1.2.1. Trải nghiệm, trải nghiệm trong dạy học tiếng Anh ................................. 10 1.2.2. Dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ............................................ 12 1.2.3. Quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ............................... 13 1.3. Một số vấn đề về dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ........................................................................................................... 14 1.3.1. Mục tiêu của dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ........................................................................................................... 14 1.3.2.Nội dung của dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
phổ thông ........................................................................................................... 15 1.3.3. Các phương pháp tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................... 16 1.3.4. Các hình thức tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................................... 18 1.3.5. Kiểm tra, đánh giá dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường trung học phổ thông ............................................................................... 22 1.3.6. Vai trò của giáo viên trong tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường trung học phổ thông......................................................... 23 1.4. Nội dung quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ........................................................................................................... 24 1.4.1. Lập kế hoạch tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................................... 24 1.4.2. Tổ chức thực hiện dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................................... 25 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................... 27 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông.............................................................. 28 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tổ chức hoạt động dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông .............................................. 30 1.5.1.Các yếu tố chủ quan.................................................................................. 30 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 34 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 36 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN..................... 37 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức nghiên cứu thực trạng ........... 37 2.1.1. Một vài nét về các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ... 37 2.2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................... 39 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.2. Thực trạng dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ........................................................ 41 2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................... 41 2.2.2. Thực trạng tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ............. 43 2.3. Thực trạng quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ............................................ 53 2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................... 53 2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông ............................................................................... 54 2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông.............................................................. 57 2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường phổ thông .............................................. 59 2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên .... 61 2.5. Đánh giá chung ........................................................................................... 63 2.5.1. Về dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ....................................... 63 2.5.2. Đánh giá chung về thực trạng quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm .............................................................................................. 64 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 67 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN PHÚ BÌNH, TỈNH THÁI NGUYÊN .............................. 68 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 68 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 68 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 68 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 69 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 69 3.2. Các biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ............... 69 3.2.1. Nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm cho GV và HS là cơ sở để hình thành những năng lực cần thiết cho HS ................ 69 3.2.2. Xây dựng, thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm nhằm hình thành năng lực giao tiếp và các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh ................................................................................................ 73 3.2.3. Bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm cho giáo viên tiếng Anh ........................................................................ 78 3.2.4. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thực hiện đổi mới đánh giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ............................ 82 3.2.5. Xây dựng cơ chế giám sát hoạt động dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm của giáo viên ở trường Trung học phổ thông ................................. 87 3.2.6. Quản lý và sử dụng cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học phục vụ dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ....................................................... 89 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 93 3.3. Khảo nghiệm các biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ............... 93 3.3.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm ..................................................... 93 3.3.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm ................................................................ 95 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 98 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 99 1. Kết luận .......................................................................................................... 99 2. Khuyến nghị................................................................................................. 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 102 PHẦN PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL Cán bộ quản lý GD Giáo dục GV Giáo viên HS Học sinh THPT Trung học phổ thông Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê trình độ Giáo viên Tiếng Anh các trường THPT huyện Phú Bình từ năm 2017 đến 2019 .......................................... 38 Bảng 2.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm............................................ 41 Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL, HS về ý nghĩa của trải nghiệm trong dạy học tiếng Anh .................................................................................. 42 Bảng 2.4. Thực trạng nội dung dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường Trung học phổ thông ........................................................ 43 Bảng 2.5. Thực trạng các hình thức tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm cho học sinh đã thực hiện tại các trường THPT huyện Phú Bình ............................................................................... 45 Bảng 2.6. Thực trạng phương pháp dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm cho học sinh đã thực hiện tại các trường THPT huyện Phú Bình .......................................................................................... 47 Bảng 2.7. Đánh giá kết quả dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình .................................................. 49 Bảng 2.8. Thực trạng về năng lực dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm của giáo viên....................................................................... 51 Bảng 2.9. Thực trạng lập kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ... 53 Bảng 2.10. Thực trạng tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ................ 55 Bảng 2.11. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh TN ....... 57 Bảng 2.12. Thực trạng đánh giá việc thực hiện kế hoạch dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường Trung học phổ thông huyện Phú Bình ............................................................................... 60 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.13. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình .................................. 61 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ................................................. 95 Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên ................................................. 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và đổi mới giáo dục đang diễn ra hiện nay, mục tiêu giáo dục hướng tới là giáo dục công dân toàn cầu vì vậy việc dạy và học ngoại ngữ giữ vai trò vô cùng quan trọng, các bài toán đặt ra làm thế nào sau khi tốt nghiệp học sinh có thể sử dụng vốn ngoại ngữ một cách thành thạo. Tuy nhiên việc dạy và học ngoại ngữ, nhất là tiếng Anh phụ thuộc vào ý thức và thái độ của học sinh, yếu tố chương trình giảng dạy ở bậc học phổ thông, môi trường để người học tiến hành trải nghiệm. Bên cạnh đó, dạy và học ngoại ngữ cung cấp tri thức cho học sinh trung học phổ thông kiến thức về các lĩnh vực khoa học xã hội và lĩnh vực khoa học tự nhiên, giúp học sinh có tri thức về nền văn hóa, xã hội, kinh tế… của quốc gia mà học sinh học ngoại ngữ. Việc dạy và học ngoại ngữ theo hướng trải nghiệm không chỉ giúp phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh mà qua dạy và học ngoại ngữ theo hướng trải nghiệm giúp học sinh hình thành, phát triển kỹ năng giao tiếp trong cuộc sống. Vì lẽ đó, đổi mới việc quản lý tổ chức hoạt động dạy học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng tăng cường trải nghiệm giữ vai trò quan trọng nhằm nâng cao năng lực cần thiết cho HS, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Mặt khác, đây là một trong những nội dung quan trọng để đổi mới nội dung và phương pháp dạy học tiếng Anh, đây là sự tích hợp nội dung tri thức vào hoàn cảnh giao tiếp bằng tiếng Anh, làm cho nội dung học có ý nghĩa hơn. Trong dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm, học sinh được tiếp cận môi trường phong phú, không chỉ vậy qua trải nghiệm giáo viên điều chỉnh phương pháp tiếp cận, để giúp người học có định hướng trong quá trình học tiếng Anh. Một thực tế đang diễn ra ở các trường trung học phổ thông là việc dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm đang phát triển với nhiều thuận lợi, được nhà quản lý quan tâm trong việc đầu tư hệ thống tài liệu dạy học phong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
phú cùng các trang thiết bị hỗ trợ dạy học đa dạng, hiện đại v.v... Song hiện nay còn tồn tại những khó khăn, bất cập trong thực tế dạy học bộ môn này, như người dạy, người học còn lúng túng trong việc lựa chọn tài liệu, phương pháp, phương tiện dạy học hữu hiệu nhất. Trong quá trình dạy học theo hướng tăng cường trải nghiệm còn nhiều bất cập về thực hiện nội dung chương trình để phù hợp với trình độ học sinh, việc lập kế hoạch tổ chức trải nghiệm chưa được thực hiện đồng bộ, một bộ phận đội ngũ giáo viên chưa nhận thức được tầm quan trọng của tổ chức trải nghiệm tiếng Anh cho học sinh, trang thiết bị cho dạy học được đầu tư nhiều nhưng chưa được sử dụng có hiệu quả. Đứng ở góc độ nhà quản lý, quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường trung học phổ thông là một bài toán đổi mới giáo dục được giải quyết bởi chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Do vậy, việc nghiên cứu thực trạng tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông ở huyện Phú Bình là hết sức cần thiết. Bởi trong quá trình khảo sát thực trạng, việc đề xuất các biện pháp có hiệu quả để khắc phục những hạn chế, khó khăn, giải quyết những vấn đề đặt ra không chỉ nâng cao chất lượng công tác dạy học bộ môn, nâng cao kiến thức cơ bản của chủ đề học tập mà còn giúp học sinh lĩnh hội kiến thức mới qua trải nghiệm, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục và đào tạo của nhà trường. Vẫn còn khoảng trống nghiên cứu trong dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông hiện nay như việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, vai trò của giáo viên và hiệu trưởng… Chính vì vậy tác giả chọn đề tài: “Quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Thái Nguyên, đề xuất một số biện pháp quản lý dạy học theo hướng trải nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đổi mới phương pháp dạy học nói chung và chất lượng dạy học môn tiếng Anh nói riêng. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Dạy học môn Tiếng Anh tại trường trung học phổ thông. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý dạy học Tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên theo hướng trải nghiệm cho học sinh. 4. Giả thuyết nghiên cứu Chất lượng hoạt động dạy và học môn Tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên phụ thuộc một phần vào sự trải nghiệm của học sinh, thực tế hiện nay dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm cho học sinh còn tồn tại một số hạn chế như nhận thức của giáo viên và học sinh về hoạt động trải nghiệm, quản lý lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo trải nghiệm tiếng Anh và công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên... Nếu đề xuất và áp dụng một số biện pháp quản lý phù hợp từ lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra đánh giá tác động đồng bộ và hệ thống đến các nhân tố của hoạt động dạy học như: chương trình, người dạy, người học và các điều kiện phục vụ dạy học sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình theo hướng trải nghiệm. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT 5.2. Thực trạng quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. . 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu giải quyết những vấn đề liên quan đến quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh theo hướng trải nghiệm ở môn tiếng Anh. - Thời gian khảo sát: từ tháng 5/2018 đến tháng 3/2019. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Trên cơ sở tổng hợp các vấn đề lý luận từ các tài liệu, giáo trình, luận văn, luận án…để tiến hành phân tích, khái quát hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến phạm vi nghiên cứu của đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Quan sát dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm của giáo viên và học sinh THPT thuộc địa bàn nghiên cứu. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi đóng/mở về vấn đề quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm tại các trường THPT huyện Phú Bình. Đối tượng khảo sát sẽ là giáo viên, cán bộ quản lí nhà trường từ bộ môn đến ban giám hiệu và các học sinh. Mục đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng quản lý hoạt động dạy học, phân tích những ưu điểm, hạn chế thực trạng này. Đây là phương pháp chính sử dụng trong đề tài. - Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh nhằm bổ sung cho kết quả điều tra bằng phiếu hỏi. - Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu Dùng thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
8. Cấu trúc luận văn Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở trường THPT Chương 2. Thực trạng quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Chương 3. Biện pháp quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường THPT huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC TIẾNG ANH THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm Hoạt động trải nghiệm là hoạt động được rất nhiều quốc gia trên thế giới quan tâm và đầu tư, nhất là trong trường THPT. Những hoạt động này được gọi dưới nhiều tên gọi như hoạt động giáo dục ngoài trời, hoạt động giáo dục tổng hợp, hoạt động trải nghiệm sáng tạo….Nhìn chung, dù dưới các tên gọi khác nhau, thì hoạt động này đều là hoạt động giáo dục nhằm nâng cao kinh nghiệm sống cho HS, qua trải nghiệm, các em có kiến thức, kỹ năng để giải quyết những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Ở Nhật Bản, nguyên lý “learning by doing” hay nói cách khác là nguyên lý học thông qua làm của tác giả John Dewey có sức ảnh hưởng lớn sau năm 1945 là thời gian người Nhật thực hiện cải cách giáo dục hậu chiến. Giáo dục của Nhật Bản được thiết kế dựa trên việc coi trọng các trải nghiệm của học sinh, lấy chúng làm nguyên liệu, đầu mối, xuất phát điểm để xây dựng nội dung chương trình. Trong chương trình giáo dục, học tập trải nghiệm với các hoạt động cụ thể được triển khai ở tất cả các môn học: xã hội, khoa học, đời sống,…chỉ tính riêng trong môn xã hội và các hoạt động liên quan đã có hàng vạn các “thực tiễn giáo dục” lấy hoạt động trải nghiệm làm trọng tâm [dẫn theo 19]. Ở Trung Quốc đòi hỏi giáo dục phải đào tạo những con người có tình yêu với Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, có năng lực thích ứng với đời sống xã hội, tham gia lao động xã hội và không ngừng trau đồi, tiếp thu tri thức mới, có tinh thần trách nhiệm. Do vậy, Trung Quốc đã triển khai chương trình hoạt động ngoài giờ lên lớp, coi hoạt động này là bộ phận hữu cơ của chương trình giáo dục phổ thông. Chương trình được “thiết kế dựa vào kế hoạch chương trình do Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Bộ giáo dục xây dựng và quán triệt yêu cầu của mục tiêu đào tạo, thể hiện hàm nghĩa bản chất và đặc điểm của chương trình hoạt động và phù hợp với tình hình thực tế của từng trường, từng địa phương” [dẫn theo 19]. Chương trình hoạt động trải nghiệm của Trung Quốc gồm hai chương trình chính, gồm chương trình hoạt động chung và chương trình hoạt động theo hứng thú. Trong chương trình hoạt động chung, đáp ứng yêu cầu của Nhà nước và xã hội về việc phát triển tinh thần và thể chất của HS, được thực hiện qua các hình thức: sinh hoạt lớp, sinh hoạt trường, thực tiễn xã hội và rèn luyện thể dục. Trong chương trình hoạt động theo hứng thú, được thiết kế nhằm đáp ứng yêu cầu của cá nhân học sinh, đáp ứng cho một số HS có tài năng đặc biệt, được thực hiện với các hoạt động: Âm nhạc, văn học, mĩ thuật, thể thao….Mỗi một HS có thể lựa chọn một trong các hoạt động đó. Đối với Singapore, hoạt động ngoại khóa và chương trình học tập năng động được khẳng định là “là một thành phần cốt lõi của toàn bộ trải nghiệm ở nhà trường” [dẫn theo 12], đây là cơ sở để một nền tảng học tập sẽ được thực hiện nhằm phát triển phẩm chất, năng lực, kỹ năng cho HS. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm và chương trình học tập năng động nhằm “phát triển các năng lực của HS, kết hợp cùng việc giảng dạy các môn học khác trong chương trình quốc gia để HS đạt được những năng lực cốt lõi của thế kỷ XXI, Cụ thể là: - Rèn luyện thân thể và các môn thể thao - mang lại thân thể cường tráng - Truyền cho HS những cảm nhận về sự tinh tế và nhận thức về nền văn hóa phong phú, các di sản của xã hội đa sắc tộc - Giúp HS trở thành những công dân tốt thông qua việc bồi dưỡng cho HS niềm tin vào bản thân. - Phát triển toàn diện các năng lực xã hội và ý thức công dân, khả năng thích nghi với sự thay đổi của môi trường” [dẫn theo 12]. Ở Australia, hoạt động giáo dục ngoài trời được coi là môn học trong chương trình giáo dục, được thực hiện xuyên suốt từ mẫu giáo đến cuối cấp học Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
THPT. Hoạt động này có sự kết hợp cùng các môn học khác như Giáo dục thể chất và Sức khỏe, Địa lý, Lịch sử, tiếng Anh…, thông qua đó HS hình thành ý thức tự lực, sự gắn kết với bạn bè, sự lãnh đạo. Hoạt động giáo dục trải nghiệm được thực hiện đồng thời với các chương trình môn học ở nhà trường, góp phần vào sự phát triển toàn diện HS. Chương trình giáo dục trải nghiệm của Hàn Quốc gồm bốn nhóm hoạt động chính: Hoạt động độc lập, hoạt động câu lạc bộ, hoạt động tình nguyện, hoạt động định hướng. Về hoạt động cụ thể trong từng nhóm, các trường ở Hàn Quốc lựa chọn và tổ chức thực hiện một cách linh hoạt để phù hợp với HS từng cấp học và điều kiện kinh tế - xã hội. Trong đó, hoạt động trải nghiệm coi trọng các hoạt động thực tiễn mang tính tự chủ của HS, do vậy, ở Hàn Quốc, khi GV và HS cùng tham gia bàn bạc và nêu ý kiến hoặc tự HS xây dựng kế hoạch và phân chia công việc [dẫn theo 12]. 1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học Tiếng Anh theo hướng trải nghiệm Năm 2014, Bộ giáo dục và Đào tạo tổ chức “Hội thảo hoạt động trải nghiêm sáng tạo của học sinh phổ thông”, trong đó có nhiều bài viết của các tác giả về hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho HS THPT. Bài viết của Đinh Thị Kim Thoa, ĐHGD - ĐHQGHN “ Hoạt động trải nghiệm sáng tạo góc nhìn từ lí thuyết và học từ trải nghiệm” có đề cập đến sự khác biệt giữa học đi đôi với hành, học thông qua làm và học từ trải nghiệm. Trong đó, “học từ trải nghiệm gần giống với học thông qua làm nhưng khác ở chỗ là nó gắn với kinh nghiệm và cảm xúc cá nhân”. Tác giả cũng đưa ra mô hình và chu trình học từ trải nghiệm của David Kolb và vận dụng lý thuyết “Học từ trải nghiệm” của Kolb vào việc dạy học và giáo dục trong trường học. Theo tác giả, để phát triển sự hiểu biết khoa học, chúng ta có thể tác động vào nhận thức của người học; nhưng để phát triển và hình thành năng lực (phẩm chất) thì người học phải trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục thông qua sự trải nghiệm và sáng tạo của cá nhân trong việc kết Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
nối kinh nghiệm học được trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống, nhờ đó các kinh nghiệm được tích lũy thêm và dần chuyển hóa thành năng lực…[16]. Bài viết “Học tiếng Anh qua trải nghiệm sáng tạo” đăng trên trang Giáo dục và thời đại đã đề cập đến dạy học tích hợp - trải nghiệm sáng tạo cho HS với các chủ đề đa dạng nhằm “Học và củng cố vốn từ mới qua việc quan sát, chơi các vật thật, trò chơi vận động, trả lời câu hỏi, nghe một bài hát, thể hiện tài năng qua phần tích hợp môn Âm nhạc, Mỹ thuật”, với hình thức trải nghiệm này, HS rất hứng thú với giờ học và chủ động chiếm lĩnh kiến thức trải nghiệm [25]. “Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học Tiếng Anh THCS” do tác giả Tường Duy Hải chủ biên [13] đã đề cập đến nội dung của tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học tiếng Anh, các hình thức tổ chức dạy học trải nghiệm sáng tạo. Đây là tài liệu tham khảo để tác giả triển khai phần cơ sở lý luận của luận văn. Sáng kiến kinh nghiệm “Ứng dụng trò chơi trong dạy học tiếng Anh 10,11,12” của tác giả Nguyễn Ngọc Khánh Vân, trường THPT Nguyễn Hữu Cảnh, tỉnh Đồng Nai [24]. Trong sáng kiến kinh nghiệm này, tác giả đã thiết kế các trò chơi có lồng ghép vào các bài học phù hợp từng khối lớp nhằm phát triển năng lực giao tiếp, rèn luyện ngữ âm và từ vựng cho HS. Đây được coi là một trong những hình thức tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm được thực hiện rất hiệu quả. Chương trình giáo dục phổ thông: Hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT- BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo [7], đã nhấn mạnh hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn