Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là QLGD Luật Hôn nhân và gia đình, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục học sinh trong các nhà trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM MẠC ĐỨC HẠNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM MẠC ĐỨC HẠNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG THPT TỈNH CAO BẰNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thành Kỉnh THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của TS. Nguyễn Thành Kỉnh. Các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Mạc Đức Hạnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Ban Giám hiệu Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên; các Thầy giáo, Cô giáo Khoa Tâm lý Giáo dục Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, bổ ích, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Thành Kỉnh, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Cao Bằng, lãnh đạo, giáo viên, học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Cao Bằng cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Mạc Đức Hạnh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..................................................................................... vi PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu...................................................................... 3 6. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG........................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới ............................................................................ 6 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước................................................................... 8 1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài ......................................................... 11 1.2.1. Quản lý .................................................................................................... 11 1.2.2. Quản lý giáo dục ...................................................................................... 13 1.2.3. Pháp luật .................................................................................................. 14 1.2.4. Luật .......................................................................................................... 16 1.2.5. Luật Hôn nhân và gia đình ...................................................................... 17 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.2.6. Giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình ....................................................... 17 1.2.7. Quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và Gia đình cho học sinh THPT ........ 18 1.3. Lý luận chung về giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh trường THPT ........................................................................................... 19 1.3.1. Mục đích GD Luật Hôn nhân và gia đình ............................................... 19 1.3.2. Nội dung giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình ....................................... 19 1.3.3. Các con đường giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình .............................. 20 1.4. Quản lý GD Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh trường THPT ..... 22 1.4.1. Mục tiêu quản lý GD Luật Hôn nhân và gia đình ................................... 22 1.4.2. Nội dung quản lý GD Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT ....... 23 1.5. Những yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến GD Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh trung học phổ thông ........................................................... 28 1.5.1. Đặc điểm nhận thức, tâm sinh lý lứa tuổi học sinh trung học phổ thông ...... 28 1.5.2. Môi trường xã hội .................................................................................... 29 1.5.3. Điều kiện sống của học sinh .................................................................... 30 1.5.4. Năng lực quản lý và nhận thức về công tác giáo dục pháp luật cho học sinh của nhà quản lý ......................................................................... 31 1.5.5. Sự hiểu biết về pháp luật, nhận thức và ý thức trách nhiệm của đội ngũ giáo viên đối với công tác giáo dục pháp luật cho học sinh ............ 32 1.5.6. Điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác GDPL ............ 32 Kết luận Chương 1 ............................................................................................. 34 Chương 2. THỰC TRẠNG CỦA QUẢN LÝ GIÁO DỤC LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH CAO BẰNG ............................. 35 2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát .............................. 35 2.1.1. Khái quát về các trường trung học phổ thông tỉnh Cao Bằng ................. 35 2.1.2. Đặc điểm tâm sinh lý, đặc điểm vùng miền của học sinh THPT tỉnh Cao Bằng ................................................................................................. 37 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.1.3. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 39 2.2. Thực trạng giáo dục Luật HN&GĐ cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng .......................................................................................... 40 2.2.1. Thực trạng về nhận thức của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, giáo viên, học sinh về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác GD Luật HN&GĐ cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng......... 40 2.2.2. Thực trạng thực hiện các nội dung GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng ............................................................................... 44 2.2.3. Thực trạng sử dụng các hình thức GD Luật HN&GĐ cho học sinh trong trường THPT tỉnh Cao Bằng .......................................................... 51 2.3. Thực trạng công tác quản lý GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng .......................................................................................... 53 2.3.1. Xây dựng kế hoạch giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT................................................................................................ 53 2.3.2. Tổ chức và chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT ............................................................... 56 2.3.3. Kiểm tra, đánh giá giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT của Hiệu trưởng Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng và giáo viên ......... 58 2.3.4. Thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT .................................................................. 60 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng............................................ 63 2.4.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 63 2.4.2. Những hạn chế, tồn tại............................................................................. 65 2.3.3. Nguyên nhân của hạn chế, tồn tại............................................................ 66 Kết luận Chương 2 ............................................................................................. 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH CAO BẰNG............................................. 69 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................... 69 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 69 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 69 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................... 70 3.1.4. Đảm bảo tính khoa học ............................................................................ 70 3.2. Một số biện pháp quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh trường THPT tỉnh Cao Bằng ............................................................. 71 3.2.1. Bồi dưỡng kỹ năng tổ chức các hoạt động GD Luật HN&GĐ cho Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng và giáo viên thực hiện công tác giáo dục pháp luật cho học sinh trong các trường THPT................................ 71 3.2.2. Hoàn thiện các điều kiện phục vụ công tác giáo dục pháp luật, quản lý GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT ............................................... 73 3.2.3. Tăng cường hoạt động phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, đoàn thể địa phương trong giáo dục pháp luật cho học sinh THPT ...................... 74 3.2.4. Kiểm tra, giám sát việc thực hiện kế hoạch giáo dục pháp luật, GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT .......................................................... 77 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 80 3.4. Khảo nghiệm sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .................. 81 3.4.1. Cách thức tiến hành ................................................................................. 81 Kết luận Chương 3 ............................................................................................. 85 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 86 1. Kết luận .......................................................................................................... 86 2. Kiến nghị ....................................................................................................... 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 89 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng PHT : Phó Hiệu trưởng Luật HN&GĐ : Hôn nhân và gia đình PL : Pháp luật QL : Quản lý GDPL : Giáo dục pháp luật QLDH : Quản lý dạy học QLGD : Quản lý giáo dục SL : Số lượng THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Số lượng học sinh, lớp học 03 năm học ........................................ 35 Bảng 2.1. Nhận thức của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của công tác GD Luật HN&GĐ cho học sinh.......................................................................................... 41 Bảng 2.2. Nội dung công tác GD Luật HN&GĐ trong nhà trường THPT ... 45 Bảng 2.3. Đánh giá về mức độ thực hiện nội dung GD Luật HN&GĐ cho học sinh trong trường THPT ......................................................... 48 Bảng 2.4. Đánh giá về mức độ sử dụng hình thức GD Luật HN&GĐ cho học sinh trong trường THPT ......................................................... 51 Bảng 2.5. Đánh giá về xây dựng kế hoạch công tác GD Luật HN&GĐ trong nhà trường THPT ................................................................. 54 Bảng 2.6. Đánh giá về nội dung biện pháp tổ chức và chỉ đạo công tác GD Luật HN&GĐ trong nhà trường THPT .................................. 56 Bảng 2.7. Đánh giá về nội dung kiểm tra, đánh giá công tác GD Luật HN&GĐ trong nhà trường THPT ................................................. 58 Bảng 2.8. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT........................................................................ 61 Bảng 3.1. Tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý giáo dục pháp luật, GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng .... 82 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Nhận thức của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, giáo viên và học sinh về tầm quan trọng của công tác GD Luật HN&GĐ cho học sinh ................................................................................. 41 Biểu đồ 3.1. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý giáo dục pháp luật, GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng ...... 83 Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các biện pháp quản lý giáo dục pháp luật, GD Luật HN&GĐ cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng .............. 83 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm qua công tác phổ biến, giáo dục pháp luật luôn được sự quan tâm, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và các cấp, các ngành. Phổ biến, giáo dục pháp luật là trách nhiệm của toàn bộ hệ thống chính trị, Nhà nước giữ vai trò nòng cốt; khuyến khích, tạo điều kiện và huy động mọi nguồn lực xã hội tham gia; đề cao trách nhiệm và từng bước hình thành thói quen chủ động học tập, tự giác tuân thủ, chấp hành pháp luật của lãnh đạo nhà trường, công chức, viên chức và nhân dân. Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường, các trường trung học phổ thông đã tập trung triển khai các hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh và đạt được những kết quả quan trọng, góp phần cho học sinh chuyển biến nhận thức về pháp luật, dần có thói quen xử sự theo pháp luật. Tuy nhiên công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu, như: Nhận thức về tầm quan trọng về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh của một số Hiệu trưởng, giáo viên làm công tác này chưa cao nên công tác quản lý phổ biến, giáo dục pháp luật cho học sinh ở nhiều trường chưa được coi trọng, chưa được quan tâm đúng mức; giáo viên phụ trách công tác giáo dục pháp luật ở các nhà trường chủ yếu là kiêm nhiệm, ít được bồi dưỡng về kiến thức pháp luật cũng như kỹ năng, phương pháp giáo dục pháp luật cho học sinh; cơ sở, vật chất, trang thiết bị chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác giáo dục pháp luật cho học sinh; các hình thức giáo dục pháp luật còn đơn điệu, rập khuôn, thiếu sự hấp dẫn; hiện tượng dạy học nặng về kiến thức, nhẹ về rèn luyện kỹ năng cho người học còn khá phổ biến; các hình thức kiểm tra, đánh giá hiện nay mới đánh giá ở mức độ ghi nhớ, chưa đánh giá sự chuyển biến về ý thức, về kỹ năng áp dụng pháp luật cho người học. Các tồn tại trên dẫn đến nhận thức Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
pháp luật và ý thức tuân thủ pháp luật của học sinh, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số, học sinh vùng sâu, vùng xa còn thấp và không đồng đều; một bộ phận không nhỏ học sinh vẫn chưa nhận thức đúng và coi trọng vai trò pháp luật nên còn xảy ra hiện tượng học sinh vi phạm pháp luật. Cao Bằng là tỉnh miền núi, biên giới, điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khoa khăn; ở nhiều vùng, trình độ hiểu biết, dân trí còn hạn chế, chịu ảnh hưởng nhiểu bởi các hủ tục lạc hậu nên việc thực hiện các quy định chế độ hôn nhân và gia đình; chuẩn mực pháp lý cho cách ứng xử giữa các thành viên gia đình; trách nhiệm của cá nhân, tổ chức và xã hội trong việc xây dựng, củng cố chế độ hôn nhân và gia đình chưa tốt, như: học sinh trung học phổ thông bỏ học để lấy vợ, lấy chồng (xảy ra tình trạng tảo hôn) còn khá phổ biến ở một số trường hay việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con và ngược lại có những điều bị xã hội đáng lên án… Trước tình hình đó, đòi hỏi Ngành Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan liên quan tỉnh Cao Bằng phải tăng cường hơn nữa công tác giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông, trang bị kiến thức, hiểu biết pháp luật nói chung và Giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình nói riêng để giúp họ nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, biết sử dụng pháp luật như là một phương tiện quan trọng để giải quyết những mâu thuẫn, công việc trong cuộc sống có liên quan đến pháp luật, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của bản thân, gia đình và xã hội. Trong Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật 2012 đã có các điều, khoản quy định về phổ biến, giáo dục pháp luật các cơ sở giáo dục, điều đó nói lên sự quan tâm Nhà nước ta đối với công tác giáo dục pháp luật cho học sinh. Vấn đề quan trọng được đặt ra hiện nay là cần có những biện pháp để đưa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông đi vào thực tiễn cuộc sống, nâng cao hiểu biết pháp luật cho học sinh, giảm thiểu tình trạng học sinh trung học phổ thông bỏ học vì lý do tảo hôn đòi hỏi cần có một công trình nghiên cứu nghiêm túc, có hệ thống để tìm ra các giải pháp giúp Ngành Giáo dục & Đào Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
tạo Cao Bằng quản lí tốt công tác giáo dục pháp luật, đặc biệt là giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh trung học phổ thông. Xuất phát từ những vấn đề đặt ra, tác giả lựa chọn vấn đề “Quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng” để làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn QLGD Luật Hôn nhân và gia đình, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục học sinh trong các nhà trường. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý giáo dục luật hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT. 4.2. Nghiên cứu thực trạng công tác giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 4.3. Đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục luật hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng. 5. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 5.1. Phạm vi nội dung Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Nghiên cứu biện pháp quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong phạm vi hoạt động giáo dục trường học. 5.2. Phạm vi không gian Luận văn tiến hành điều tra, khảo sát tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. 5.3. Phạm vi thời gian Từ tháng 12 năm 2018 đến tháng 4 năm 2019. 6. Giả thuyết khoa học Giáo dục luật hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT là vấn đề rất cấp thiết hiện nay. Tuy nhiên công tác quản lý giáo dục luật hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường THPT tỉnh Cao Bằng còn nhiều hạn chế như: Kỹ năng giáo dục luật hôn nhân và gia đình của giáo viên còn yếu, chưa có sự phối hợp giữa các lực lượng trong việc tổ chức hoạt động giáo dục luật hôn nhân và gia đình cho học sinh… Chính vì thế, nếu đề xuất được biện pháp tốt, phù hợp với tình hình ở tỉnh Cao Băng sẽ nâng cao được chất lượng công tác giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh ở các trường THPT tỉnh Cao Bằng trong tương lai. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, đọc tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Phân tích, so sánh, hệ thống hóa lý thuyết để xác định cơ sở lý luận và quan điểm về vấn đề Quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng. 7.2. Phương pháp nghiêm cứu thực tiễn Điều tra bằng bảng hỏi để khảo sát đánh giá thực trạng dạy học và thực trạng quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng. Phương pháp phỏng vấn sâu: Trao đổi phỏng vấn Hiệu trưởng, Phó Hiệu trường, giáo viên, học sinh để làm rõ về thực trạng quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT tỉnh Cao Bằng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Nghiên cứu hồ sơ quản lý công tác phổ biến, giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình của các nhà trường để làm rõ thực trạng. Phương pháp quan sát hoạt động để làm rõ thực trạng giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh THPT. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn. Lấy ý kiến lãnh đạo, giáo viên trong trường trung học phổ thông. 7.3. Phương pháp bổ trợ Xử lý số liệu điều tra bằng phương pháp toán học thống kê. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, kết luận và kiến nghị, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý giáo dục Luật Hôn nhân và gia đình cho học sinh Trung học phổ thông. Chương 2. Thực trạng quản lý giáo dục Luật hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường trung học phổ thông tỉnh Cao Bằng. Chương 3. Biện pháp quản lý giáo dục luật hôn nhân và gia đình cho học sinh các trường Trung học phổ thông tỉnh Cao Bằng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới Giáo dục pháp luật (GDPL) là một trong những nội dung quan trọng của khoa học Lý luận về Nhà nước và pháp luật nên nhận được sự quan tâm nghiên cứu các nhà khoa học. Xuất phát từ vị trí, vai trò của giáo dục pháp luật trong sự tồn tại của người và xã hội cho nên ở góc độ nghiên cứu đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học từ các khoa học khác nhau như: luật học, tâm lý học, xã hội học, giáo dục học... Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu liên quan đến giáo dục pháp luật, như: John A.Sebert (2002), The American Bar Association and Legal Education in the United States of America (Liên đoàn Luật sư và giáo dục pháp luật ở Hợp chủng quốc Hoa Kỳ). Cuốn sách này cho thấy cách đào tạo và quản lý luật sư ở Mỹ là rất khác với ở Việt Nam, trong đó đặc biệt là phương pháp dạy luật thông qua các tình huống pháp luật làm cho việc học luật trở lên hấp dẫn, dễ nhớ, dễ hiểu hơn (dẫn theo [26]). Edward Rubin, Legal Education in the Digital Age (Giáo dục pháp luật trong kỷ nguyên số), Nhà xuất bản Đại học Cambridge - 2012 Theo tác giả, trong những thập kỷ tới, cuộc cách mạng kỹ thuật số sẽ biến đổi rất nhiều thế giới của chúng ta, GDPL vì thế cũng sẽ biến đổi theo. Việc sản xuất và phân phối tài liệu kỹ thuật số sẽ làm thay đổi mạnh mẽ nội dung và phương pháp GDPL trong các nhà trường và qua các mạng xã hội. Cuốn sách này gồm tập hợp các bài tiểu luận, các nghiên cứu của những chuyên gia pháp lý hàng đầu thế giới, trong đó thảo luận cách thức các tài liệu số sẽ được tạo ra và làm thế nào họ sẽ thay đổi các khái niệm về quyền tác giả cũng như các phương pháp sản xuất và phân phối các nguồn tài liệu pháp luật khổng lồ. Bên cạnh đó các Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
tác giả còn khảo sát tác động của các tài liệu số đối với lớp học, với thư viện của trường luật và xem xét sự chuyển đổi tiềm năng của chương trình giảng dạy mà các tài liệu kỹ thuật số có thể tạo ra. Cùng với đó, những bài tiểu luận này cung cấp hướng dẫn cho những thay đổi quan trọng mà mọi giáo viên và học giả pháp luật cần phải hiểu. Các video clip và cảnh quay hoạt hình với thế giới 3-D, các thông tin pháp luật đồ sộ, tình huống pháp luật phong phú sẽ làm thay đổi hình thức và phương pháp GDPL truyền thống (dẫn theo [26]). Trường đại học Westininster London (Anh) năm 2011 công bố “nghiên cứu về giáo dục pháp luật trong bối cảnh toàn cầu” các nghiên cứu tập trung vào thách thức mà giáo dục pháp luật đối mặt với toàn cầu, các quan hệ và sự thay đổi hệ thống pháp luật của Chính phủ. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần có sự thay đổi chiến lược giáo dục pháp luật cho phù hợp với tình hình mới (dẫn theo [18]). A.B. Vengerop, B.Đ Perevalop trong các cuốn sách mang tên: Lý luận nhà nước và pháp luật, (2005, 2009) đã bàn về các lý luận về nhà nước và pháp luật, trong đó nhấn mạnh đến hệ thống pháp luật của Nhà nước: khái niệm, đặc điểm, cấu trúc... hệ thống pháp luật của nhà nước (dẫn theo [18]). Khaxanova X.A đã đưa ra các nghiên cứu lý luận về giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông ở Liên Bang Nga, tác giả nêu ra: mô hình giáo dục pháp luật phù hợp với giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông, chỉ ra các điều kiện, các yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục pháp luật và đưa ra các kiến nghị đổi mới cách thức, hình thức, phương pháp dạy học pháp luật ở trường phổ thông (dẫn theo [26]). Lý luận nhà nước và pháp luật, Giáo dục pháp luật ở Liên bang Nga, trong công trình dưới tiêu đề “Khái niệm giáo dục pháp luật và ý thức pháp luật, ý nghĩa của chúng trong xã hội hiện đại”, các tác giả đã tập trung bàn sâu về khái niệm GDPL trên cơ sở những định nghĩa GDPL được đưa ra bởi những nhà nghiên cứu khác nhau. Chẳng hạn, “GDPL là sự tác động có định hướng, có tổ chức, mang tính hệ thống lên các cá nhân nhằm làm hình thành ý thức Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
pháp luật, tri thức pháp luật, thói quen, hành vi xử sự tích cực theo pháp luật, văn hóa pháp luật” (T.I. Akimova); hoặc “GDPL có thể định nghĩa như là một hệ thống các biện pháp định hướng làm hình thành tư tưởng pháp luật, các nguyên tắc, chuẩn mực pháp luật - những nhân tố làm nên các giá trị văn hóa pháp luật của dân tộc và nhân loại” (K.V. Naumenkova)... (dẫn theo [21]). NaKinSung và Wonlee của trường đại học quốc gia Seunl (Hàn Quốc) công bố nghiên cứu về giáo dục pháp luật trong bối cảnh toàn cầu hóa: mục tiêu giáo dục pháp luật; cách thức, con đường... giáo dục pháp luật (dẫn theo [26]). Tại Seunl (Hàn Quốc) năm 2012 hội thảo khoa học quốc tế “giáo dục pháp luật ở Châu á trong bối cảnh toàn cầu hóa và nhà nước pháp quyền”. Các bản tham luận tham gia hội thảo đều có nhận định chung về vai trò giáo dục pháp luật trong việc thúc đẩy xây dựng thị trường ổn định, tạo cơ sở pháp lý cho sự bình đẳng về cơ hội phát triển con người, phúc lợi và công bằng xã hội (dẫn theo [26]). Kanwei trên cơ sở so sánh hoạt động giáo dục pháp luật ở vương quốc Anh và Trung Quốc đi đến kết luận về sự khác biệt giáo dục so sánh giữa hai nước, chỉ ra sự khác biệt và chi phối của các yếu tố văn hóa đến hoạt động giáo dục pháp luật cho học sinh như: Trung Quốc thiên về truyền tải tri thức, kinh nghiệm giáo dục pháp luật, ở vương quốc Anh tập trung vào các giá trị và thực hiện nhiều các hình thức trao đổi pháp luật ở trên lớp... (dẫn theo [26]). 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước Giáo dục pháp luật trong Ngành Giáo dục & Đào tạo là một nhiệm vụ quan trọng, cần thiết được Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo xác định và triển khai từ những năm đầu của Thập kỷ 80, Thế kỷ XX. Công tác này đòi hỏi ứng dụng thành tựu của nhiều ngành khoa học như: Luật học, Tâm lý học, Xã hội học… Những năm gần đây, một số cơ quan quản lý, nhà khoa học đã quan tâm nghiên cứu nhiều khía cạnh khác nhau của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và phổ biến, giáo dục pháp luật trong Ngành Giáo dục & Đào tạo nói riêng. Trong Luật Phổ biến, Giáo dục pháp luật năm 2012 đã dành Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
một Mục riêng nói về Giáo dục pháp luật trong các cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân. Quản lý Giáo dục pháp luật (GDPL) là một trong những nội dung quan trọng của khoa học quản lý, thu hút sự được quan tâm nghiên cứu của các nhà khoa học, thể hiện ở những đề tài khoa học, bài báo khoa học đã được công bố; đồng thời, là đề tài nghiên cứu của nhiều luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục. Những công trình nghiên cứu, đề tài khoa học, bài báo trên các tạp chí liên quan đến các vấn đề lý luận chung về GDPL có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì chúng tạo cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu về GDPL cho các đối tượng xã hội cụ thể, có một số công trình sau: “Bàn về giáo dục pháp luật” của Trần Ngọc Đường và Dương Thanh Mai, đây là cuốn sách chuyên khảo đề cập các vấn đề liên quan đến GDPL trên phương diện lý luận: khái niệm GDPL, các khái niệm có liên quan đến GDPL, như chủ thể, đối tượng, nội dung, phương pháp, hình thức GDPL... Từ những vấn đề lý luận cơ bản, các tác giả bàn luận một số giải pháp nâng cao hiệu quả GDPL ở nước ta. Cuốn sách có giá trị tham khảo đối với tác giả trong quá trình viết luận văn khi phân tích, bàn luận về các khải niệm có liên quan đến hoạt động GDPL [4]. “Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật” của Trường Đại học Luật Hà Nội, trong cuốn giáo trình này, các tác giả có dành một tiết thuộc Chương XVIII - Ý thức pháp luật để viết về vấn đề bồi dưỡng và giáo dục nâng cao ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa; theo đó, GDPL là sự tác động một cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người nhằm trang bị cho mỗi người một trình độ kiến thức pháp lý nhất định để từ đó có ý thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu của pháp luật. Các tác giả cho rằng, mục tiêu cụ thể của GDPL thể hiện ở ba điểm cơ bản: Thứ nhất, GDPL nhằm hình thành, làm sâu sắc và mở rộng hệ thống tri thức pháp luật của công dân (mục tiêu nhận thức); Thứ hai, GDPL nhằm hình thành tình cảm và lòng tin đối Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn