Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp một ở các trường tiểu học Quận 10 thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:142

Thêm vào BST

Báo xấu

50
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là khảo sát thực trạng HĐDH môn Toán và quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng PTNL cho HS lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp một ở các trường tiểu học Quận 10 thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trương Quỳnh Hương QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP MỘT Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 10 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Trương Quỳnh Hương QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP MỘT Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 10 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số : 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ BÍCH HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào khác. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Trương Quỳnh Hương
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo và quý thầy/cô giảng viên Khoa Khoa học Giáo dục, Phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tham gia quản lý, giảng dạy tận tâm, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, tác giả xin trân trọng cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Nguyễn Thị Bích Hồng, người hướng dẫn khoa học, đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành đến đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên ở các Trường Tiểu học tại Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh đã động viên, giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện thuân lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng chắc chắn trong luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự chỉ bảo và góp ý của quý thầy cô, các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! TÁC GIẢ Trương Quỳnh Hương
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU....................................................................................................................................... 1 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN........................................................... 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................................. 7 1.1.1. Ở nước ngoài ..................................................................................... 7 1.1.2. Ở Việt Nam: ....................................................................................... 8 1.2. Các khái niệm: ..................................................................................................................10 1.2.1. Hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực ....... 10 1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực .................................................................................................... 12 1.3. Hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực ............................................................................................ 13 1.3.1. Mục đích hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực. ............................................................... 13 1.3.2. Nội dung hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực. ............................................................... 15 1.3.3. Hình thức tổ chức hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực. ................................................ 15 1.3.4. Phương pháp dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực. .......................................................................... 16 1.3.5. Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn Toán cho học
sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực. ....................................... 18 1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực. ................................................................................... 19 1.4.1. Quản lý hoạt động dạy học môn Toán của giáo viên theo hướng phát triển năng lực cho học sinh: ..................................................... 19 1.4.2. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường tiểu học ............ 26 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh ở các trường Tiểu học. .............. 27 1.5.1. Các yếu tố chủ quan......................................................................... 27 1.5.2. Các yếu tố khách quan ..................................................................... 29 Kết luận chương 1..................................................................................................................31 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP 1 Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .........................32 2.1. Khái quát tình hình giáo dục tại Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh .........32 2.2. Thể thức nghiên cứu .......................................................................................................33 2.2.1. Mẫu nghiên cứu ............................................................................... 33 2.2.2. Cách thức khảo sát thực trạng ......................................................... 34 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán 1 theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh.............................................................................................................................36 2.3.1. Thực trạng nhận thức về hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................................................. 36 2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng PTNL ở các trường Tiểu học ......................................................................... 38 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát
triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. .............................................................................................43 2.5. Thực trạng hiệu quả công tác quản lý hoạt động môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh..............................................................................................51 2.6. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. ......................................................57 2.7. Đánh giá chung.................................................................................................................63 2.7.1. Ưu điểm ........................................................................................... 63 2.7.2. Hạn chế ............................................................................................ 63 2.7.3. Nguyên nhân .................................................................................... 64 Kết luận chương 2..................................................................................................................66 Chương 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH LỚP MỘT Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ...........................................................66 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp........................................................................................67 3.1.1. Cơ sở pháp lý ................................................................................... 67 3.1.2. Cơ sở lý luận .................................................................................... 67 3.1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................. 67 3.2. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ........................................................................67 3.2.1. Nguyên tắc kế thừa .......................................................................... 67 3.2.2. Nguyên tắc hệ thống ........................................................................ 68 3.2.3. Nguyên tắc thực tiễn ........................................................................ 68 3.3. Nội dung các biện pháp.................................................................................................68 3.3.1. Biện pháp 1 ...................................................................................... 68
3.3.2. Biện pháp 2 ...................................................................................... 72 3.3.3. Biện pháp 3 ...................................................................................... 74 3.3.4. Biện pháp 4 ...................................................................................... 77 3.3.5. Biện pháp 5 ...................................................................................... 80 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ................... 83 Kết luận chương 3..................................................................................................................91 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................................92 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................97 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ đầy đủ BGH Ban giám hiệu BGDĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo CBQL Cán bộ quản lý CB Cán bộ CSVC Cơ sở vật chất CNTT Công nghệ thông tin DH Dạy học ĐHSP Đại học sư phạm ĐT Đào tạo ĐTB Điểm trung bình ĐLC Độ lệch chuẩn GV Giáo viên GD Giáo dục GDĐT Giáo dục đào tạo GDTH Giáo dục tiểu học GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐDH Hoạt động dạy học HT Hiệu trưởng HS Học sinh KH Kế hoạch KT-ĐG Kiểm tra, đánh giá NGLL Ngoài giờ lên lớp NXB Nhà xuất bản NV Nhân viên PTNL Phát triển năng lực PHT Phó Hiệu trưởng PPDH Phương pháp dạy học PTDH Phương tiện dạy học
PH Phụ huynh PHHS Phụ huynh học sinh QLGD Quản lý giáo dục SGK Sách giáo khoa SH Sinh hoạt TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh TH Thứ hạng TKB Thời khóa biểu TNTP Thiếu niên tiền phong TT Thông tư TTCM Tổ trưởng chuyên môn ƯDCNTT Ứng dụng công nghệ thông tin XH Xã hội
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL và GV về dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS........................................................36 Bảng 2.2. Thực trạng việc chuẩn bị hoạt động dạy học môn Toán của GV ...38 Bảng 2.3. Thực trạng việc thực hiện giờ học môn Toán trên lớp của giáo viên ..........................................................................................39 Bảng 2.4. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán của HS ....................................................................................40 Bảng 2.5. Thực trạng quản lý kế hoạch, chương trình dạy học của giáo viên ....... 43 Bảng 2.6. Thực trạng quản lý giờ lên lớp của GV...........................................44 Bảng 2.7. Thực trạng quản lý đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên ...45 Bảng 2.8. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn.................................46 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng GV .................................47 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh theo định hướng phát triển năng lực.48 Bảng 2.11. Thực trạng quản lý sự phối hợp và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực cho HS .........................................................................................49 Bảng 2.12. Thực trạng hiệu quả quản lý kế hoạch, chương trình dạy học của giáo viên ......................................................................................51 Bảng 2.13. Thực trạng hiệu quả quản lý giờ lên lớp của GV ..........................52 Bảng 2.14. Thực trạng hiệu quả quản lý đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên ......................................................................................53 Bảng 2.15. Thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động tổ chuyên môn ................54 Bảng 2.16. Thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động bồi dưỡng GV ................55 Bảng 2.17. Thực trạng hiệu quả quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán của học sinh theo định hướng phát triển
năng lực .......................................................................................55 Bảng 2.18. Thực trạng hiệu quả quản lý sự phối hợp và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực cho HS ..........................................................................56 Bảng 2.19. Thực trạng các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh. .....................................................................................................57 Bảng 2.20. Thực trạng các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh.............................................................................................58 Bảng 2.21. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học tại Quận 10 hiện nay của GV .59 Bảng 2.22. Đánh giá những thuận lợi và khó khăn trong quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp 1 ở các trường Tiểu học tại Quận 10 hiện nay của CBQL .....................................................................................................61 Bảng 3.1. Nâng cao nhận thức của CBQL, GV và học sinh về dạy học môn Toán theo định hướng PTNL cho HS..............................................84 Bảng 3.2. Đổi mới quản lý hoạt động tổ chuyên môn theo định hướng phát triển năng lực học sinh.....................................................................85 Bảng 3.3. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học môn Toán cho GV theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................................................86 Bảng 3.4. Chỉ đạo GV tích cực sử dụng thiết bị dạy học hiện đại và ứng dụng CNTT trong dạy học môn Toán. ...................................................88 Bảng 3.5. Tăng cường công tác quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Toán của HS theo định hướng PTNL. .............................89
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảng và Nhà nước ta đã xác định: “Nguồn lực quan trọng nhất để công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là con người”. Muốn có nguồn lực con người tốt, đáp ứng được nhu cầu của xã hội thì vai trò của GD là rất quan trọng. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục là một nội dung đang được quan tâm rất nhiều với mục đích nâng dần chất lượng dạy và học. Nghị quyết 29 hội nghị trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã viết “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục và đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học”. Ở mỗi bậc học, với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh khác nhau, các mục tiêu giáo dục đề ra cũng sẽ khác nhau. Ở tiểu học, học sinh tiếp cận với kiến thức mới thông qua quá trình từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Điều này đòi hỏi mỗi người giáo viên phải luôn luôn sáng tạo, đổi mới trong giảng dạy để mang lại hứng thú cho học sinh. Muốn thay đổi chất lượng giáo dục trước hết phải quan tâm đến chất lượng giảng dạy thông qua các hoạt động dạy và học của GV và HS; trong đó hoạt động của HS là quan trọng nhất. Trong các môn học ở cấp Tiểu học thì môn Toán được xem là một môn học khá khô khan, tẻ nhạt nhưng lại là môn học mà các em học sinh khá yêu thích vì các em được làm quen với những con số, những hình học, những phép tính,…đầy hứng thú và vui nhộn. Tuy nhiên, hiện nay, một bộ phận giáo viên vẫn chưa quan tâm đầu tư nhiều đến việc giảng dạy môn Toán. Trong những tiết học Toán, giáo viên chủ yếu chỉ cung cấp cho học sinh những kiến
2 thức khô khan mà chưa có sự lôi cuốn, chưa có sự đổi mới để học sinh thật sự có hứng thú học tập. Ở cấp Tiểu học, lớp 1 có thể xem là lớp học căn bản và nền tảng quan trọng nhất về mặt kiến thức cho những lớp học tiếp theo sau, là lớp học khởi đầu khá nhẹ nhàng. Vì vậy chương trình giáo dục phổ thông mới sắp tới đây được áp dụng bắt đầu được thực hiện từ lớp 1; trong đó nhấn mạnh việc đổi mới phương pháp dạy học và dạy học theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất cho người học. Định hướng dạy học này là một yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn giáo dục hiện nay khi mà năng lực của người học được chú trọng nhiều hơn, chuyển dần giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của người học. Hiện nay việc thực hiện giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh đã bắt đầu được thực hiện ở các trường tiểu học trên địa bàn ở TPHCM, trong các môn học chính khóa như: Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, TNXH,… nhưng chưa được vận dụng rộng rãi. Công tác quản lý hoạt động dạy học này cũng đang gặp nhiều lúng túng vì nó còn khá mới mẻ, các trường chưa được hướng dẫn cụ thể phải thực hiện như thế nào, GV cũng chưa được tham gia nhiều các buổi tập huấn về hướng dẫn giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh. Quận 10 cũng như các quận/huyện khác của TPHCM, cũng thực hiện những nội dung, quan điểm, chủ trương và định hướng của ngành GDĐT trong việc thực hiện tổ chức các hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh. Xuất phát từ những nội dung nói trên và điều kiện làm việc thực tế cụ thể của bản thân hiện nay, để có thể quản lý tốt hoạt động dạy học môn Toán của GV và đánh giá đúng thực trạng của hoạt động này, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường tiểu học quận 10, TPHCM” để nghiên cứu.
3 2. Mục đích nghiên cứu Khảo sát thực trạng HĐDH môn Toán và quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng PTNL cho HS lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể: Quản lý hoạt động dạy học môn Toán cho học sinh tiểu học theo hướng phát triển năng lực.tại các trường Tiểu học Quận 10, TP. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. 4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học trên địa bàn TPHCM hiện nay còn khá mới mẻ, do đó công tác quản lý còn nhiều bỡ ngỡ và lúng túng trong việc triển khai thực hiện giảng dạy cũng như công tác kiểm tra, đánh giá chưa được sâu sát. Nếu hiểu rõ thực trạng của công tác này thì có thể đề xuất những biện pháp để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học trên địa bàn TPHCM. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động dạy học môn Toán và quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh tiểu học. Khảo sát và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học môn Toán và quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh
4 lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. 6. Phạm vi nghiên cứu Địa bàn nghiên cứu: Các trường tiểu học Quận 10, TPHCM. Nội dung nghiên cứu: Chỉ nghiên cứu hoạt động dạy của GV và nghiên cứu các nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một. Chủ thể quản lý: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn của nhà trường, không nghiên cứu chủ thể quản lý ở cấp PGD. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống: Được vận dụng trong nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết và nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn của đề tài. Tiếp cận quan điểm này giúp người nghiên cứu tìm hiểu mối liên hệ chặt chẽ giữa hoạt động dạy học môn Toán và quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một; từ đó tìm hiểu chính xác thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một và đề xuất các biện pháp để nâng cao hiệu quả của công tác quản lý hoạt động này. 7.1.2. Quan điểm lịch sử-logic: Giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể để điều tra và thu thập số liệu một cách chính xác, đúng với mục đích nghiên cứu của đề tài. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn: Được vận dụng trong nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn giúp người nghiên cứu đánh giá khách quan thực trạng công tác quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM.
5 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Tìm hiểu các tài liệu, giáo trình, các bài báo và tạp chí khoa học đề cập đến các hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực của HS ở một số trường tiểu học, từ đó trang bị cơ sở lý luận phục vụ việc nghiên cứu, nhiệm vụ và mục đích của đề tài. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Mục đích: Phân tích, đánh giá tính hiệu quả của các hoạt động quản lý dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một. Nội dung: Khảo sát thực trạng hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực cho HS lớp Một và thực trạng quản lý các hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực cho HS lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. Đối tượng khảo sát: CBQL, GV, PHHS. Mẫu bảng hỏi: Xây dựng 3 bảng khảo sát của CBQL, GV và PHHS. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn Mục đích: Tìm hiểu, đánh giá thực trạng việc quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường tiểu học Quận 10, TPHCM. Nội dung: Trên cơ sở khảo sát ý kiến qua bảng hỏi, đề tài tìm hiểu sâu hơn về một số vấn đề trong thực trạng nhận thức của CBQL về dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho HS, thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho HS, thực trạng quản lý kế hoạch, chương trình dạy học của GV, thực trạng quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn và thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực cho HS. Mẫu phỏng vấn: 3 CBQL, 1 TTCM, 1 GV lớp Một.
6 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học: Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, người nghiên cứu sử dụng phần mềm SPSS for Windows Version 24 và Microsoft Excel để xử lý số liệu thống kê như tính trung bình, tỷ lệ phần trăm, so sánh trung bình, xem xét mối tương quan giữa các nhóm đối tượng nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học tại quận 10, thành phố Hồ Chí Minh. 8. Cấu trúc của luận văn Nội dung của luận văn được chia thành 3 chương chính, cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực của HS Tiểu học. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TP.HCM. Chương 3: Các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực cho học sinh lớp Một ở các trường Tiểu học Quận 10, TPHCM. Phần kết luận và khuyến nghị. Cuối luận văn có các phụ lục và danh mục các tài liệu tham khảo.
7 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở nước ngoài Dạy học phát triển là một xu hướng được nhấn mạnh gần đây, nhưng trong lịch sử dạy học, chúng ta có thể thấy quan diểm này đã được đề cập trong nhiều công trình nghiên cứu, có thể kể đến như: Quản Trọng, người dành trọn cuộc đời cho sự nghiệp giáo dục cho rằng: “Kế hoạch trọn đời chẳng gì bằng trồng người” hay Khổng tử thì lại đề cao vai trò của học sinh và rất coi trọng tính tích cực nhận thức của người học, người thầy ở vị trí khai mở, hướng dẫn, còn mọi vấn đề do người học tìm ra. Ở Phương Tây, Socrate đã dạy học bằng phương pháp đàm thoại, nâng cao vai trò của hoạt động học qua trao đổi, góp ý. Ông cho thấy việc học là vô cùng, liên tục và kéo dài. Trong thời gian này Giáo dục học chỉ được xem là một phần của Triết học. Đến cuối thế kỷ 16, giáo dục học mới chính thức tách khỏi Triết học để trở thành một ngành khoa học riêng biệt. Một trong những nhà giáo dục tiêu biểu trong giai đoạn này là: Nhà sư phạm vĩ đại J.A.Comenxki, người sáng lập ra hình thức tổ chức dạy - học lớp bài, đưa ra những yêu cầu cải tổ nền giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của người học. Theo ông, dạy học phải làm như thế nào để người học tự tìm tòi, suy nghĩ để tự nắm bắt lấy bản chất của sự vật và hiện tượng. Tiếp theo đó, John Dewey, nhà sư phạm người Mỹ, đã đề cao hoạt động đa dạng của học sinh, đặc biệt là hoạt động thực tiễn để bổ sung vào kiến thức của học sinh ngoài sách giáo khoa và lời giảng của giáo viên. Ông đặc biệt chú ý đến hoạt động học khi viết: “Học sinh là mặt trời, xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục, nói không phải là dạy, nói ít hơn, chú ý nhiều đến việc tổ chức hoạt động của học sinh”. Đây là ý tưởng khởi nguồn cho triết lý “Lấy học sinh làm trung tâm trong giáo dục”. Có thể thấy quan điểm của J.A.Comenxki và John Dewey là dạy học theo định hướng PTNL cho HS mặc dù chưa có nghiên cứu
8 cụ thể nào về việc tổ chức thực hiện và quản lý các hoạt động dạy học theo định hướng PTNL cho HS. Các nhà QLGD Nga rất quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục thông qua các biện pháp quản lý và cho rằng kết quả các hoạt động của nhà trường phụ thuộc vào việc tổ chức và quản lý của đội ngũ GV. Nhiều tác giả như V.P. Xtrezicodin, G.I. Goocsia, V.A. Xukhomlinxki đã đưa ra một số công việc quản lý của hiệu trưởng trường phổ thông, trong đó có đề cập đến việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, tổ chức hội thảo khoa học trong đội ngũ giáo viên về các vấn đề đổi mới quá trình dạy học, phương pháp dạy học và giáo dục học sinh, tổ chức dự giờ và phân tích bài học. Trong những năm cuối của thế kỷ XX, sách báo về QLGD đã bắt đầu xuất hiện rất nhiều mà trong đó điển hình là các công trình đề cập đến những quan điểm mới về QLGD nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng. Tuy nhiên, những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở nước ngoài vẫn chưa có đề tài nào nghiên cứu sâu về việc quản lý các hoạt động dạy học các phân môn ở cấp Tiểu học theo định hướng PTNL cho HS. 1.1.2. Ở Việt Nam Trước tiên phải kể đến tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục, người cho rằng giáo dục phải gắn với với mục tiêu, nhiệm vụ của đất nước trong từng thời kỳ, nội dung giáo dục phải toàn diện và học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ với thực tiễn. Để thực thực hiện tư tưởng của Bác về giáo dục, các nhà khoa học đã có nhiều công trình nghiên cứu về giáo dục và quản lý giáo dục, cụ thể như: Tác giả Trần Kiểm với tài liệu “Những vấn đề cơ bản của khoa học quản lý giáo dục” đã khái luận về phương pháp luận macxit, tư tưởng Hồ Chí Minh, các cách tiếp cận hiện đại, ví dụ, sơ đồ PERT, 5 tiêu chuẩn SMART, thang bậc nhu cầu do Maslow đề ra.... Đi vào nghiên cứu cụ thể một nhân tố cấu trúc của hoạt động dạy học, tác giả Phan Trọng Ngọ về “Dạy học và phương pháp dạy học trong nhà