Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là thực trạng công tác quản lý hoạt động đánh giá học sinh của các trường Tiểu học thành phố Hạ Long , tỉnh Quảng Ninh nhằm đề xuất các biện pháp để quản lý các hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực; từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM MAI HOA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM MAI HOA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hằng THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn tận tình của PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hằng. Các thông tin và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Mai Hoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới Lãnh đạo trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS Nguyễn Thị Thu Hằng, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh, Lãnh đạo Phòng Giáo dục & Đào tạo thành phố Hạ Long, cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các thầy, các cô và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 6 năm 2019 Tác giả luận văn Mai Hoa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 5 6. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 7. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ............................................................................ 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 7 1.1.1. Trên thế giới .............................................................................................. 7 1.1.2. Ở Việt Nam................................................................................................ 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 11 1.2.1. Quản lý .................................................................................................... 11 1.2.2. Quản lý giáo dục ...................................................................................... 11 1.2.3. Đánh giá................................................................................................... 14 1.2.4. Năng lực .................................................................................................. 15 1.2.5. Đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ......................... 16 1.3. Một số vấn đề cơ bản về đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học....................................................................... 16 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.1. Đặc điểm của học sinh tiểu học ............................................................... 17 1.3.2. Mục tiêu đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ........... 20 1.3.3. Nội dung đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực .......... 21 1.3.4. Phương pháp đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực .... 22 1.4. Quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học ............................................................................... 24 1.4.1. Lập kế hoạch đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực.... 26 1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ........................................................................................... 28 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt đông đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ........................................................................................... 30 1.4.4. Kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá học sinh của GV theo định hướng phát triển năng lực ........................................................................ 31 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học ................................... 32 1.5.1. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 32 1.5.2. Yếu tố khách quan ................................................................................... 34 Kết luận chương 1.............................................................................................. 37 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ....................................................................................................... 39 2.1. Khái quát về các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ...... 39 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 42 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 42 2.2.2. Phạm vi và đối tượng khảo sát ................................................................ 42 2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 43 2.2.4. Phương pháp khảo sát.............................................................................. 43 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.3. Thực trạng hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh .. 43 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng của hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ................................................................................................... 43 2.3.2. Thực trạng việc thực hiện mục tiêu đánh giá học sinh theo đính hướng phát triển năng lực ................................................................................... 44 2.3.3. Thực trạng việc thực hiện nội dung đánh giá học sinh theo đính hướng phát triển năng lực ................................................................................... 46 2.3.4. Thực trạng phương pháp đánh giá học sinh theo đính hướng phát triển năng lực ................................................................................................... 48 2.3.5. Thực trạng hình thức đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ................................................................................................... 50 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ......................................................................................................... 52 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lí hoạt động đánh giá học sinh theo theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................ 53 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 54 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 57 2.4.4. Thực trạng kiểm tra hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ......................................................................................................... 62 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực................................................................ 65 2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. ........................................................................... 67 2.5.1. Những thành công ................................................................................... 67 2.5.2. Những hạn chế ......................................................................................... 68 2.5.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................... 69 Kết luận chương 2.............................................................................................. 70 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ....................................................................................................... 71 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp .................................................................. 71 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ............................................................................ 71 3.1.2. Đảm bảo tính khoa học ............................................................................ 71 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................ 72 3.1.4. Đảm bảo tính hệ thống ............................................................................ 72 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................... 72 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực tại các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ......................................................................................................... 73 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh về đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực .......................... 73 3.2.2. Đổi mới lập kế hoạch đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ................................................................................................... 75 3.2.3. Đổi mới hoạt động đánh giá học sinh đồng bộ với đổi mới nội dung, phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực .................... 80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.2.4. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ........................................................................ 81 3.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ................................................ 83 3.3. Mối quan hệ của các biện pháp ............................................................... 85 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đã đề xuất ..... 87 3.4.1. Mục đích .................................................................................................. 87 3.4.2. Nội dung và cách tiến hành ..................................................................... 88 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ... 88 Kết luận chương 3.............................................................................................. 92 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 93 1. Kết luận .......................................................................................................... 93 2. Khuyến nghị................................................................................................... 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 96 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT BGH : Ban giám hiệu CB, GV : Cán bộ giáo viên CBQL : Cán bộ quản lý CSVC : Cơ sở vật chất GD & ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên GVBM : Giáo viên bộ môn GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HS : Học sinh QL : Quản lý UBND : Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng: Bảng 2.1. Đội ngũ CBQL, GV, HS các trường tiểu học (2018).................... 41 Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL và GV về tầm quan trọng về hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ................ 44 Bảng 2.3. Thực trạng mức độ thực hiện mục tiêu đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ..................................................... 45 Bảng 2.4. Thực trạng mức độ thực hiện nội dung đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ..................................................... 47 Bảng 2.5. Thực trạng mức độ thực hiện phương pháp đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ............................................. 49 Bảng 2.6. Thực trạng mức độ thực hiện phương pháp đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ............................................. 51 Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch quản lí hoạt động đánh giá học sinh theo theo định hướng phát triển năng lực ..................................... 53 Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ..................................................... 55 Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động quản lí hoạt động đánh giá học sinh theo theo đính hướng phát triển năng lực ................. 57 Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra hoạt động quản lí hoạt động đánh giá học sinh theo theo đính hướng phát triển năng lực .............................. 64 Bảng 2.11. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ............................................. 66 Bảng 3.1. Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo về tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp .......................................................................... 89 Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi ................ 90 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................... 87 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ trong thời đại khoa học công nghệ bùng nổ và Việt Nam không nằm ngoài quy luật phát triển đó. Để đất nước hội nhập quốc tế thì nền chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội, khoa học kĩ thuật,... phải phát triển. Vấn đề này đòi hỏi chúng ta phải đào tạo được nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu mới, đây là trách nhiệm cốt lõi của ngành giáo dục và nền tảng ban đầu cho mọi thành công là giáo dục Tiểu học. Trong công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, giáo dục giữ một vị trí quan trọng trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần vào việc xây dựng một nền kinh tế tri thức. Tuy nhiên, giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo đang phải đối mặt với những khó khăn và thách thức mới, nhất là tình trạng chất lượng giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Thực hiện Luật Giáo dục 2005 và Nghị định số 75/2006/NĐ-CP ngày 02 tháng 8 năm 2006 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục, tiếp tục đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, giảng viên, tăng cường cơ sở vật chất, và đẩy mạnh công tác đánh giá và kiểm định chất lượng giáo dục ở các cấp học và trình độ đào tạo nhằm nhanh chóng tạo bước chuyển biến lớn về chất lượng giáo dục. Chất lượng giáo dục là một vấn đề luôn được xã hội quan tâm vì tầm quan trọng hàng đầu của nó đối với sự nghiệp phát triển đất nước nói chung, sự nghiệp phát triển giáo dục nói riêng. Mọi hoạt động giáo dục được thực hiện đều hướng tới mục đích góp phần đảm bảo, nâng cao chất lượng giáo dục; và một nền giáo dục ở bất kì quốc gia nào bao giờ cũng phải phấn đấu để trở thành một nền giáo dục chất lượng cao. Mặc dù vậy, do tính chất phức tạp, đa dạng, nhiều chiều của vấn đề, hiểu đầy đủ về chất lượng giáo dục cũng như xác định quy trình, phương Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
pháp, kĩ thuật đánh giá chất lượng giáo dục một cách khoa học, phù hợp với thực tiễn phát triển của xã hội, của giáo dục trong một hoàn cảnh cụ thể không phải là điều đơn giản. Xác định được tầm quan trọng của giáo dục trong sự phát triển của đất nước, Hội nghị TW8 khóa XI đã tiếp tục quán triệt “Giáo dục là quốc sách hàng đầu” [2] để tạo sự chuyển biến cơ bản, toàn diện, thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững. Theo Điều 27 Luật giáo dục số 38/2005/QH11 ngày 14/6/2005 đã quy định rõ: “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở” [23]. Cấp Tiểu học cũng là cấp học nền tảng đầu tiên của tri thức vì vậy ba mục tiêu lớn của giáo dục Tiểu học trong giai đoạn hiện nay đó là: Thứ nhất đào tạo về đạo đức và nhân cách; Thứ hai đào tạo về kiến thức; Thứ ba đào tạo về kĩ năng sống giúp học sinh phát triển đúng hướng, trở thành nguồn lực chính vì mục đích phát triển chung của nước nhà. Vì vậy, việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo luôn được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm. Phản ánh sự thành công của một chương trình giáo dục và đào tạo đó chính là chất lượng giáo dục của mỗi nhà trường, mỗi cấp học và chất lượng giáo dục đó được khẳng định thông qua việc đánh giá kết quả học tập của học sinh. Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh chính xác, hiệu quả chính là góp phần thúc đẩy nền giáo dục nước nhà. Chính vì vậy, Nghị quyết Trung ương số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ tám khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ rõ: “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo” [2]; “Phối hợp sử dụng kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kì, cuối năm học; đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
trường với đánh giá của gia đình và xã hội” [2]. Như vậy, việc đánh giá kết quả học tập của học sinh không còn là vấn đề đánh giá chủ quan của riêng người thầy mà nó được cả cộng đồng tham gia và đi đến thống nhất chung mang tính tổng thể, khách quan và chuẩn xác. Đây là điểm mới trong việc thực hiện cải cách giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu mới về mục tiêu đào tạo con người. Thực hiện chủ chương của Đảng và Nhà nước, trong những năm qua ngành giáo dục không ngừng đổi mới công tác quản lý; Đổi mới trong công tác bồi dưỡng năng lực đội ngũ; Đổi mới chương trình, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh;... Trong đó, việc thực hiện đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh cấp Tiểu học luôn được chú trọng sửa đổi, bổ sung để phù hợp với yêu cầu mới. Từ những đòi hỏi cấp bách về đổi mới nhằm nâng cao chất lượng học tập, đảm bảo phát huy những năng lực của từng cá nhân cũng như sự phát triển tự nhiên ở độ tuổi bậc tiểu học, Bộ GD&ĐT đã ban hành “Thông tư số 30/2014/TT-BGD&ĐT, ban hành Quy định Đánh giá học sinh tiểu học". Có thể nói Thông tư 30 là bước đột phá, đi sâu vào đổi mới từ bản chất. Tuy nhiên bước đầu triển khai Thông tư cũng đã gặp khá nhiều luồng tư tưởng khác nhau, chủ yếu là sự chưa thích ứng giữa phương pháp cũ và phương pháp mới. Bên cạnh đó, công tác quản lý hoạt động đánh giá học sinh ở các trường tiểu học còn chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới. Đến năm 2016, Bộ GD&ĐT tiếp tục ban hành Thông tư 22 nhằm điều chỉnh những hạn chế bất cập của Thông tư 30/2014. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu học theo định hướng phát triển năng lực trong những năm qua tại các trường Tiểu học thành phố Hạ Long còn nhiều bất cập trong khâu quản lý: Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh mới được chú trọng về kiến thức, việc đánh giá về năng lực và phẩm chất còn hình thức; Cán bộ quản lý, giáo viên gặp khó khăn trong việc viết nhận xét đảm bảo đúng, đủ, chính xác và phù hợp với đối tượng, tránh trùng lặp; Tiêu chuẩn về mức độ hình thành và Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh từng độ tuổi chưa rõ, khó xác định; Ý thức, trách nhiệm của giáo viên trong công tác đánh giá, lưu giữ minh chứng chứng minh kết quả học tập của học sinh còn nhiều hạn chế, hình thức; Giáo viên còn lạm dụng quyền trong khâu đánh giá thường xuyên học sinh nhằm điều chỉnh kết học tập dẫn đến phản ánh không đúng chất lượng giáo dục. Công tác quản lý việc thực hiện đánh giá thường xuyên của giáo viên trong các giờ học đối với học sinh khó kiểm soát. Đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu học theo định hướng phát triển năng lực tại các trường Tiểu học thành phố Hạ Long nhằm đề ra các giải pháp quản lý hoạt động đánh giá học sinh đồng bộ có tính khả thi, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương trong thời kỳ đổi mới là cấp thiết và thiết thực. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” để làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống lý luận và nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động đánh giá học sinh của các trường Tiểu học thành phố Hạ Long , tỉnh Quảng Ninh nhằm đề xuất các biện pháp để quản lý các hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực; từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường tiểu học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động đánh giá học sinh ở các trường Tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giả thuyết khoa học Việc tổ chức hoạt động đánh giá cho HS ở các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo định hướng phát triển năng lực đã đạt được những kết quả nhất định song vẫn còn bộc lộ một số hạn chế, bất cập. Nếu đề xuất và thực hiện đồng bộ các biện pháp quản lý đánh giá theo định hướng phát Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
triển năng lực để khắc phục những hạn chế bất cập thì việc đảnh giá học sinh sẽ hiệu quả hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học. 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng việc quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và khảo nghiệm các biện pháp. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, tác giả sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu lý luận về nghiên cứu, so sánh, tổng hợp các tài liệu, tư liệu sách báo, công trình khoa học, văn bản, chỉ thị, nghị quyết thể hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, của Bộ GD&ĐT về quản lý giáo dục, quản lý đánh giá học sinh, đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực. 6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Sử dụng phiếu điều tra bằng bảng hỏi để thu thập thông tin thực tiễn từ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh các trường tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực; trên cơ sở đó phân tích và đánh giá thực trạng vấn đề này. 6.2.2. Phương pháp phỏng vấn Trao đổi trực tiếp với các cán bộ quản lý các nhà trường, các giáo viên có kinh nghiệm, uy tín trong hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực thu thập thông tin bổ sung sau khi điều tra bằng phiếu hỏi nhằm thu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
thập các ý kiến sâu hơn của giáo viên và học sinh để phục vụ cho việc nghiên cứu của đề tài. 6.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động quản lý (hồ sơ quản lý của các trường thuộc phạm vi nghiên cứu) Tiến hành phân tích các sản phẩm của hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học, từ đó nắm bắt được các thông tin chung, phục vụ cho việc đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 6.3. Phương pháp sử dụng toán thống kê Để có được các số liệu khoa học, đề tài sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lý các số liệu thu thập được trong quá trình điều tra, từ đó phục vụ cho hoạt động phân tích, đánh giá thực trạng và khảo nghiệm. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu; Kết luận; Khuyến nghị; Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các trường Tiểu học thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HỌC SINH Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Trên thế giới Đánh giá là một khoa học tự thân luôn luôn gắn liền với hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục, nhiều nước trên thế giới đều rất quan tâm đến khoa học đánh giá trong giáo dục, dạy học. Trên thế giới, thời kỳ tiền tư bản chủ nghĩa (thế kỷ XV - XVIII) lần đầu tiên trong lịch sử giáo dục thế giới, nhà giáo dục Tiệp Khắc J.A.Comensky đã đặt nền móng cho lý luận dạy học ở nhà trường và xây dựng thành một hệ thống vấn đề trong tác phẩm "Phép giảng dạy vĩ đại", trong đó có nêu ý nghĩa, vai trò của kiểm tra, đánh giá quá trình lĩnh hội tri thức của học sinh, ông lưu ý việc kiểm tra, đánh giá phải căn cứ vào mục tiêu học tập và hướng dẫn học sinh tự kiểm tra, đánh giá kiến thức của bản thân (dẫn theo [14]). Tác giả P.E.Griffin “Đánh giá là đưa ra phán quyết về giá trị của một sự kiện, nó bao hàm cả việc thu thập thông tin sử dụng trong việc đánh giá một chương trình, một sản phẩm, một tiến trình, mục tiêu hay tiềm năng ứng dụng của một cách thức đưa ra nhằm mục đích nhất định” [26]. Tác giả R.Tiler cho rằng “Quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện các mục tiêu của chương trình giáo dục” [dẫn theo 33]. Một số định nghĩa coi đánh giá như một phương tiện được sử dụng để điều khiển, kích thích việc học của học sinh như theo tác giả T.A.Ilina: “đánh giá là một phương tiện kích thích mạnh mẽ và có một ý nghĩa giáo dục to lớn trong điều kiện nếu như nó được giáo viên sử dụng đúng đắn” [31]. Hay theo nghiên cứu của Savin “Đánh giá có thể trở thành một phương tiện quan trọng để điều khiển sự học tập của học sinh, đẩy mạnh sự pháp triển về công tác giáo dục của các em. Đánh giá được thực hiện trên cơ sở kiểm tra và đánh giá theo hệ thống 5 bậc: xuất sắc 5 điểm, tốt 4 điểm, trung bình 3 điểm, xấu 2 điểm, rất xấu 1 điểm” Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
[21]. Nghiên cứu lý thuyết chung về đánh giá trong lớp học như công trình của C.A. Paloma và Robert L. Ebel “Measuring Educational Achievement” (Đo lường thành tích giáo dục) đã mô tả rất chi tiết phương pháp đo lường đánh giá học sinh ở các trường phổ thông ở Mỹ. Công trình này cho thấy việc đánh giá học sinh cần tập trung vào đánh giá quá trình kiểm tra [6]. Cuốn “Measurement and Evaluation in Teaching” (Đo lường và đánh giá trong dạy học) của Norman E. Gronlund giới thiệu tới GV và những người đang tìm hiểu nghiệp vụ sư phạm về những nguyên tắc và quy trình đánh giá cần thiết cho việc dạy học hiệu quả. Trong cuốn sách này, tác giả đã tiếp tục khẳng định người học là đối tượng của các đánh giá và đo lường sư phạm, tác giả đã đề cập các nội dung, hình thức và nguyên tắc trong đánh giá [22]. Trong quyển “A Teacher's Guide to Assessment” (Hướng dẫn GV đánh giá) do D.s. Frith và H.G.Macintosh lại viết rất cụ thể, chuyên sâu về những lý luận cơ bản của đánh giá trong lớp học, cách lập kế hoạch đánh giá, cách đánh giá, cho điểm, và cả cách thức đánh giá bằng nhận xét của giáo viên đối với học sinh. Đây là cuốn sách gọi mở rất nhiều cho nhà quản lý trong công tác quản lý hoạt động đánh giá học sinh [9]. Bên cạnh đó, cuốn tài liệu thể hiện xu hướng đánh giá hiện đại đang thịnh hành của Anthony J.Nitko, Đại học Arizona (Mỹ) mang tên “Educational Assessment of Students” (Đánh giá học sinh) một lần nữa đã đề cập đến rất nhiều nội dung của đánh giá học sinh, bao gồm: Phát triển các kế hoạch giảng dạy kết hợp với đánh giá; các đánh giá về mục tiêu, hiệu quả; đánh giá học sinh. Không chỉ vậy, cuốn sách còn cho rằng: Đánh giá học sinh còn là trách nhiệm to lớn của người Hiệu trưởng trong nhà trường, hiệu quả của công tác đánh giá có tốt hay không là do năng lực quản lý của người Hiệu trưởng nhà trường. Như vậy, tác phẩm này đã nêu lên vai trò, tầm quan trọng của công tác quản lý trong đánh giá học sinh nói chung [1]. Ngoài ra có những nghiên cứu cụ thể về quản lý hoạt động đánh giá học sinh trong các nhà trường hiện nay, như Cuốn “Monitering Educational Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Achivement” của N.Postlethwaite (2004); cuốn “Monitering Evaluation: Some Tools, Methods and Approches” do Worbank phát hành (2004); cuốn “Managing Evaluation in Educational” của Kath Aspinwall, Tim Simkins, John F. Wilkinson and M. John Me Auley (1992); cuốn “Mười bước tiến tới hệ thống giảm sát và đảnh giá dựa trên kết quả” của Jody Zall Kusek, Ray C.Rist (2005),... Trong các cuốn tài liệu này đã chỉ cho người đọc thấy các nghiệp vụ quản lý cần thực hiện để quản lý hoạt động đánh giá học sinh như thế nào cho hiệu quả, làm thế nào cần đánh giá học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục trên phạm vi toàn cầu. Như vậy các công trình nghiên cứu nước ngoài thể hiện sự quan tâm cũng như đánh giá vai trò quan trọng của đánh giá học sinh Tuy nhiên, các nghiên cứu mới dừng lại ở việc mô tả hoạt động đánh giá và vai trò của đánh giá trong quá trình dạy học. còn vấn đề quản lý hoạt động đánh giá chưa được đề cập và nghiên cứu. 1.1.2. Ở Việt Nam Có thể nói chỉ từ những năm 1990, các nghiên cứu về đánh giá giáo dục nói chung và đánh giá học sinh trong trường tiểu học nói riêng mới bắt đầu được nở rộ và phát triển. Từ những năm 1990 đến nay với nhiều tác giả và công trình nghiên cứu, cụ thể là: Hai tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc là những tác giả nghiên cứu mở đầu tiên phong cho sự phát triển của lý luận đánh giá học sinh. Hai tác giả đã thực hiện công trình nghiên cứu khoa học công nghệ cấp nhà nước và cho ra đời cuốc sách “Cơ sở lý luận của việc đánh giả chất lượng học tập của học sinh phổ thông” (3/1995). Tài liệu làm nền tảng cho việc tiếp cận các khái niệm, các thuật ngữ về đánh giá giáo dục cũng như những yêu cầu về nội dung và kỹ thuật đánh giá. Những nghiên cứu đề cập đến các thuật ngữ, khái niệm với các nguyên tắc đánh giá, kỹ thuật đánh giá có thể kể đến nghiên cứu của Trần Bá Hoành với cuốn sách mang tên “Đánh giá trong giáo dục” dùng trong các trường đại học và cao đẳng sư phạm, tài liệu này đã cung cấp cho người đọc những kiến thức cơ bản làm nền tảng cho việc kiểm tra, đánh giá trong giáo dục. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn