Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu chương trình giáo dục mầm non

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ, góp phần nâng cao giáo dục mầm non của địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu chương trình giáo dục mầm non

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM MINH HUỆ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM MINH HUỆ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thùy Linh THÁI NGUYÊN - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu nào của tác giả khác.. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Minh Huệ i
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn “Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu chương trình giáo dục mầm non ” tác giả đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo, các cơ quan, đồng nghiệp, trường học, bạn bè và người thân. Trước hết, tôi xin bày tỏ sự kính trọng, lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo TS. Lê Thùy Linh người đã hướng dẫn trực tiếp hướng dẫn khoa học, tận tình chỉ bảo giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành luận văn. Cảm ơn trường Đại học Hạ Long, Phòng đào tạo (Sau đại học), khoa Tâm lý - Giáo dục, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Phòng GD& ĐT thành phố Hạ Long, lãnh đạo địa phương, Ban giám hiệu các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi có thời gian và tư liệu hoàn thành luận văn. Mặc dù trong quá trình thực hiện tôi đã có nhiều cố gắng, nỗ lực để hoàn thành luận văn, nhưng chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong nhận được sự quan tâm, chỉ bảo của các thầy cô giáo cũng như những ý kiến của các bạn quan tâm. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019 Tác giả luận văn Phạm Minh Huệ ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN..................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2 4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON............................... 6 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài .................................................................... 6 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước........................................................................ 7 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 9 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục .......................................................................... 9 1.2.2. Đánh giá và đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non .............................. 11 1.2.3. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non .................... 13 1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm non ...................................................................................... 14 iii
1.3.1. Ý nghĩa đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ...................... 15 1.3.2. Mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non mầm non .... 15 1.3.3. Nội dung và chỉ số đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non .... 16 1.3.4. Phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ............. 18 1.3.5. Hình thức đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non................... 21 1.4. Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm non ..................................................................................................................... 21 1.4.1. Mục tiêu quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ............................................................................................................ 22 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm non................................................................................................. 22 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm non ........................................................................ 25 1.5.1. Nhận thức và năng lực quản lý hoạt động đánh giá của CBQL .............. 25 1.5.2. Năng lực đánh giá của giáo viên ............................................................. 26 1.5.4. Văn bản quản lý về hoạt động đánh giá .................................................. 27 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................. 28 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ TẠI CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ....................................................... 29 2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế xã hội và đặc điểm cấp học mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ............................................................... 29 2.1.1. Khái quát đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Hạ Long ........................ 29 2.1.2. Giới thiệu về đặc điểm cấp học mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................................................ 30 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 32 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 32 2.2.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 32 iv
2.2.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 32 2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu .................................................... 32 2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 33 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh về hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm non.................................................................. 34 2.3.2. Thực trạng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. ....................................................... 40 2.3.3. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường Mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................... 47 2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường Mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................................................... 53 2.4. Đánh giá chung về thực trạng ..................................................................... 55 2.4.1. Ưu điểm ................................................................................................... 55 2.4.2. Hạn chế .................................................................................................... 56 2.4.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 59 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH ................................................................. 60 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 60 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 60 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ......................................................... 60 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 60 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 60 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 60 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................... 61 v
3.2.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm của cán bộ quản lý và giáo viên đối với hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ tại các trường mầm non ................................................................................ 61 3.2.2. Tổ chức chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch đánh giá sự phát triển của trẻ phù hợp với đặc điểm tình hình của các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................................................................................ 64 3.2.3. Bồi dưỡng năng lực đánh giá sự phát triển của trẻ cho giáo viên các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ................................... 65 3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để nâng cao chất lượng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ...................................................................................... 67 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 70 3.4. Khảo nghiệm về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp .................. 74 3.4.1. Mục tiêu của khảo nghiệm ...................................................................... 74 3.4.2. Các bước tiến hành .................................................................................. 74 3.4.3. Kết quả khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ..... 76 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 80 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 81 1. Kết luận .......................................................................................................... 81 2. Khuyến nghị................................................................................................... 82 2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh ..................................... 82 2.2. Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hạ Long ........................... 83 2.3. Đối với các trường mầm non trong thành phố Hạ Long. ........................... 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 85 PHẦN PHỤ LỤC vi
NHỮNG KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN STT Chữ viết tắt Nguyên nghĩa 1 BGH Ban giám hiệu 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CBQL - GV - NV Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CS - GD Chăm sóc - giáo dục 6 CSVC Cơ sở vật chất 7 CTGDMN Chương trình giáo dục mầm non 8 ĐG Đánh giá 9 ĐTB Điểm trung bình 10 GD Giáo dục 11 GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo 12 GDMN Giáo dục mầm non 13 GV Giáo viên 14 HDĐG Hoạt động đánh giá 16 QL Quản lý 17 QLGD Quản lý giáo dục iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Đánh giá của CBQL và GV về ý nghĩa của hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ............................................ 34 Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL và GV về mục tiêu của hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ..................................................... 38 Bảng 2.3. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ..................................................... 41 Bảng 2.4. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng thực hiện nội dung đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................................ 43 Bảng 2.5. Đánh giá của CBQL và GV về thực trạng sử dụng hình thức đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ..................................................... 44 Bảng 2.6. Thực trạng sử dụng phương pháp đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non ................................................................................ 45 Bảng 2.7. Ý kiến đánh giá của CBQL về lập kế hoạch quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................................ 47 Bảng 2.8. Ý kiến đánh giá của CBQL về thực trạng tổ chức, chỉ đạo hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non .................................. 49 Bảng 2.9: Ý kiến đánh giá của CBQL về kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường Mầm non ...................................... 52 Bảng 2.10. Ý kiến đánh giá của CBQL về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ....................... 54 Bảng 3.1. Ý kiến đánh giá về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non ...... 76 Bảng 3.2. Ý kiến đánh giá về tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ tại các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu chương trình giáo dục Mầm non ..................................................................................... 78 v
DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 2.1. So sánh nhận thức của CBQL và GV về ý nghĩa của hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................... 36 Biểu đồ 2.2. So sánh nhận thức của CBQL và GV về mục tiêu của hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ............................... 39 Biểu đồ 2.3. So sánh ý kiến của CBQL và GV về việc thực hiện mục tiêu đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ........................................ 42 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục mầm non (GDMN) là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam. Mục tiêu của GDMN là giúp trẻ MN phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ và hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ MN vào học lớp một. Trẻ MN được tiếp cận với GDMN càng sớm, càng thúc đẩy quá trình học tập và phát triển ở giai đoạn tiếp theo. Những nghiên cứu về GDMN cho thấy giai đoạn phát triển của trẻ MN có tính quyết định đến sự phát triển về thể lực, nhân cách, năng lực phát triển trí tuệ của trẻ trong suốt cả cuộc đời. Chính vì vậy, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi GDMN là nền tảng của giáo dục và đào tạo. Trong những năm gần đây,, công tác GDMN đã được Đảng và Nhà nước quan tâm. Các nghị quyết của Đảng về GDMN đều đã xác định rõ vị trí của GDMN trong chiến lược GD&ĐT con người và đã chỉ ra bước đi thích hợp với khả năng thực tế của đất nước “Phát triển bậc học Mầm non phù hợp với điều kiện và yêu cầu của từng nơi, bảo đảm hầu hết trẻ 5 tuổi được học chương trình mầm non 5 tuổi chuẩn bị vào lớp 1”; “Xây dựng hoàn chỉnh và phát triển bậc học Mầm non cho hầu hết trẻ em trong độ tuổi. Phổ biến kiến thức nuôi dạy trẻ cho các gia đình”. Nhận thức đúng đắn về vị trí của GDMN trong chiến lược phát triển con người sẽ giúp cho nền GD nước ta phát triển tiến kịp các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Đánh giá (ĐG) trong giáo dục là khâu quan trọng góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, trong đó ĐG sự phát triển của trẻ ở trường MN có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hoạt động chăm sóc - giáo dục trẻ. Đánh giá sự phát triển của trẻ MN nhằm xác định mức độ phát triển của trẻ so với mục tiêu của từng độ tuổi để có biện pháp thích hợp giúp trẻ tiến bộ. Kết quả ĐG sự phát triển của trẻ giúp giáo viên có cơ sở để xây dựng kế hoạch giáo dục phù hợp với đối với trẻ và đề xuất đối với các cấp quản lý giáo dục trong việc nâng cao chất lượng chăm 1
sóc giáo dục trẻ của lớp, trường, địa phương. Đánh giá sự phát triển của trẻ giúp các cấp quản lý giáo dục có được những thông tin cần thiết về thực trạng thực hiện chương trình giáo dục mầm non, từ đó có những biện pháp quản lý phù hợp để nâng cao chất lượng. Các biện pháp quản lý là hệ thống các tác động nhằm đảm bảo cho quá trình đánh giá sự phát triển của trẻ diễn ra khách quan, trung thực, chính xác, góp phần vào thực hiện có hiệu quả mục tiêu đánh giá [11]. Trên thực tế, hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh còn nhiều hạn chế, chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên như: trình độ đội ngũ giáo viên chưa đồng đều; kỳ vọng của cha mẹ trẻ đối với chất lượng GDMN cao; cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học chưa đáp ứng đủ cho việc giáo dục và vui chơi của trẻ, các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non chưa có tính hệ thống và đồng bộ. Xuất phát từ những yêu cầu về lý luận và thực tiễn trên, với tư cách là cán bộ quản lý trường mầm non tôi chọn đề tài nghiên cứu “Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” nhằm góp phần vào việc nâng cao chất lượng hoạt động quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục mầm non của địa phương. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh nhằm góp phần nâng cao chất lượng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ, góp phần nâng cao giáo dục mầm non của địa phương. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non. 3.2. Đối tượng nghiên cứu 2
Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu việc quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở 6 trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. - Số liệu khảo sát năm 2018, 2019. - Khách thể khảo sát: 12 cán bộ quản lý, 58 giáo viên tại 6 trường mầm non trên địa bàn thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh: trường mầm non Hạ Long, trường mầm non Hà Tu, trường mầm non Hoa Đào, trường mầm non Tuần Châu, trường mầm non Cao Thắng, trường mầm non Hồng Gai. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non góp phần quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục mầm non. Ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, quản lý hoạt động đánh giá trẻ còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng thực hiện mục tiêu giáo dục. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện thực tế của các trường mầm non và của địa phương thì hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non sẽ được nâng cao, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của từng nhà trường, chất lượng giáo dục mầm non của địa phương. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non ở trường mầm non 6.2. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp 7. Phương pháp nghiên cứu 3
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu tài liệu, phân tích, khái quát hóa, so sánh, tổng hợp các thông tin, tư liệu có liên quan đến vấn đề đánh giá trong giáo dục mầm non, quản lý giáo dục, quản lý hoạt động đánh giá trong giáo dục, các văn bản pháp quy, .. để tổng quan tư liệu nghiên cứu vấn đề, xác định hệ thống khái niệm và xây dựng khung lí thuyết của vấn đề nghiên cứu. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra viết: Chúng tôi thiết kế phiếu trưng cầu ý kiến tìm hiểu nhận thức, nguyện vọng của CBQL, GV để thu thập thông tin về thực trạng hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu hồ sơ, giáo án của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch đánh giá sự phát triển của trẻ, phiếu đánh giá trẻ , … từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng đánh giá và thực trạng quản lý hoạt động đánh giá. - Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động giáo viên và trẻ trong giờ học và giờ chơi để thu thông tin hỗ trợ cho việc đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp phỏng vấn/trò chuyện: Tiến hành gặp gỡ và trao đổi với giáo viên đang thực hiện nhiệm vụ chăm sóc - giáo dục trẻ và tiến hành đánh giá trẻ tại các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh; Ban giám hiệu, Tổ trưởng chuyên môn. 7.3. Các phương pháp khác - Lấy ý kiến của các chuyên gia về các hoạt động đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá để làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài. - Phương pháp thống kê: Sử dụng các công thức toán thống kê để xử lí định lượng số liệu điều tra thực trạng. 4
8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở các trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá sự phát triển của trẻ ở trường mầm non thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ Ở TRƯỜNG MẦM NON 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Từ khi xuất hiện mô hình nhà trường thì cũng là thời điểm các hình thức đánh giá người học từ đó cũng ra đời. Tuy nhiên ở mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi quốc gia đều có các hình thức đánh giá khác nhau nhưng về cơ bản đều đưa ra những quy định chuẩn, phù hợp với yêu cầu của giáo dục chung và của xã hội hiện tại. Chẳng hạn: Thời kì phong kiến sử dụng thi, kiểm tra theo các quy định nghiêm ngặt để đánh giá kết quả của người học; Thời kì tiền công nghiệp thi, kiểm tra phải phù hợp với trình độ người học và coi đó là một cách thức dạy và học, có vai trò khuyến khích tính tích cực, tự giác của học sinh; Thời kì hậu công nghiệp đánh giá phát triển theo tiêu chí hướng vào mục đích, yêu cầu của chương trình giảng dạy. Hiện nay ở hầu hết các nước có nền kinh tế phát triển trên thế giới luôn ưu tiên quan tâm cho giáo dục mầm non. Giáo dục mầm non ở các nước đó được coi là mối quan tâm hàng đầu của toàn xã hội. Xu hướng tập trung đánh giá quá trình phát triển của trẻ và xác định những vấn đề đặc biệt trong quá trình phát triển của trẻ được chú trọng đặc biệt. Có thể kể đến một số nghiên cứu ở các nước trên thế giới như sau: Tại trường mầm non ở Mỹ, cách đánh giá sự sẵn sàng vào học lớp 1 của trẻ được chuẩn bị rất kỹ lưỡng. Ví dụ, để thu thập thông tin đánh giá sự phát triển ngôn ngữ của trẻ giáo viên hỏi trẻ về trường hợp chữ viết thường và chữ viết hoa, cách phát âm chữ cái. Trẻ cũng được yêu cầu viết tên mình, cắt một hình tròn và xác định các chữ cái, con số [19]. Ở Đức, mức độ sẵn sàng cho lớp một lại được đánh giá hoàn toàn khác, trẻ được yêu cầu đếm đồ vật thay cho việc phải nhận diện mặt số. Trẻ được kiểm 6
tra khả năng phân biệt giữa các hình dạng khác nhau và vẽ một số vật thể đơn giản [19]. Các nhà giáo dục mầm non ở Úc dùng các chiến lược đa dạng nhằm thu thập, ghi chép, tổ chức, tổng hợp và diễn dịch thông tin thu được để đánh giá việc học của trẻ tại lớp. Những quy trình đánh giá liên tục bao gồm nhiều phương pháp đa dạng ghi nhận và đánh giá các cách khác nhau mà trẻ sử dụng để đạt được những kết quả này. Các quy trình này không chỉ tập trung duy nhất vào những giai đoạn cuối cùng trong việc học của trẻ mà cũng còn để xem xét những tiến bộ từng bước của từng trẻ, ghi nhận và trân trọng không chỉ những bước tiến bộ vượt bậc mà trẻ đạt được trong việc học mà cả những tiến bộ nhỏ của trẻ nữa [19]. Điều đặc biệt của hệ thống giáo dục mầm non ở Hàn Quốc là “Giáo dục phụ mẫu”. Vào cuối mỗi kì học, từng gia đình đăng kí để họp một buổi riêng với cô giáo phụ trách. Tương tự, ở Singapore, theo quy định bắt buộc của nhà trường, hàng tháng phải có sự giao lưu giữa giáo viên và phụ huynh. Trong những buổi gặp gỡ đó, giáo viên làm nhiệm vụ thông báo, trao đổi cặn kẽ với bố mẹ về tất cả kết quả học tập cũng như các vấn để của từng trẻ. Điều đó có nghĩa là giáo viên mầm non ở Hàn Quốc, ở Singapore sẽ phải thường xuyên thu thập thông tin (phương pháp portiolio) về những khả năng của cá nhân trẻ trong trường mầm non, về sự phát triển của trẻ để trao đổi với phụ huynh nhằm phối hợp cùng nhau trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ một cách phù hợp và hiệu quả [19]. 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước Nhiều nghiên của các nhà khoa học trong nước đã có nhiều công trình nghiên cứu về hệ thống lý luận QLGD, giáo dục Đại học, quản lý nhà trường, quản lý chất lượng giáo dục; có nhiều công trình xây dựng cơ sở lý luận về hoạt động đánh giá và quản lý hoạt động đánh giá của người học. Trong cuốn “Quản lý giáo dục”, tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc đã chỉ ra sự khác biệt trong quản lý giáo dục với quản lý kinh tế xã hội: “Trong giáo dục, rất 7
khó đo lường, đánh giá việc đạt được các mục đích. Trong các trường học có khá nhiều nhân tố cản trở việc đánh giá trực tiếp thành tựu hay mức độ đạt được mục tiêu.Việc thiếu những căn cứ chấp nhận được trong việc đánh giá sẽ tạo nên những khó khăn nghiêm trọng trong quản lý ” [17]. Trong cuốn “Quản lý chất lượng trong giáo dục - đào tạo”, tác giả Nguyễn Đức Chính nêu: “Nếu như kiểm soát chất lượng là hình thức quản lý chất lượng phù hợp với cơ chế tập trung; quản lý chất lượng tổng thể phản ánh trình độ phát triển cao của các trường học thì bảo đảm chất lượng phù hợp với cơ chế chuyển đổi trong quản lý giáo dục ở nước ta” [7]. Trong cuốn “Đo lường - đánh giá trong giáo dục”, tác giả Nguyễn Đức Chính cho rằng: “Đánh giá giáo dục vừa là một lĩnh vực nghiên cứu của khoa học quản lý giáo dục, vừa là một công cụ hữu hiệu của quản lý giáo dục nhằm phán đoán giá trị của sự nghiệp giáo dục để điều chỉnh, kiểm nghiệm trình độ phát triển của sự nghiệp giáo dục và cải tiến để giáo dục ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu của cộng đồng xã hội” [8]. Trong tài liệu “Các kỹ thuật đánh giá trong lớp học” tác giả Nguyễn Thị Ngọc Bích cùng nhóm nghiên cứu đã khẳng định “Kiểm tra đánh giá trong giáo dục có giá trị không chỉ cho người dạy, người học mà còn cả nhà quản lý. Đây cũng là khâu quan trọng tác động lớn đến quá trình nâng cao chất lượng đào tạo. Việc kiểm tra đánh giá khách quan, nghiêm túc, đúng cách, đúng hướng sẽ là động lực mạnh mẽ khích lệ sự vươn lên trong học tập của người học, thúc đẩy sự tìm tòi sáng tạo không ngừng của người học. Đối với chương trình giáo dục phổ thông ở Việt Nam hiện nay, mục tiêu đánh giá được phân chia thành ba lĩnh vực là kiến thức, kỹ năng và thái độ. Mỗi mục tiêu thuộc lĩnh vực lại được diễn tả cụ thể hơn bởi các chuẩn kiến thức, kỹ năng. Bên cạnh mục tiêu được phân chia như trên, cần hướng tới mục tiêu đánh giá theo cách tiếp cận năng lực” [2]. Trong công trình nghiên cứu “Về việc chuẩn bị cho trẻ mầm non đến trường phổ thông” do phòng Tâm lý-Viện nghiên cứu trẻ em trước tuổi học tiến 8
hành năm 1992-1993 đã sử dụng bộ test “Đến tuổi học” và một số trắc nghiệm thích hợp để đánh giá sự chuẩn bị của trẻ đã học mầm non với việc đến trường phổ thông. Phan Lan Anh “Đánh giá trong giáo dục mầm non” (Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Mầm non, Bộ Giáo dục và Đào tạo) Tác giả đã giới thiệu những vấn đề chung về đánh giá trong giáo dục mầm non và đưa ra các chỉ dẫn cụ thể về việc xây dựng công cụ cho giáo viên mầm non tiến hành đánh giá sự phát triển của trẻ với hai hình thức đánh giá là: đánh giá hàng ngày và đánh giá sau chủ đề đối với trẻ mầm non [1]. Có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá người học nhưng lại tập trung vào bậc học phổ thông và giáo dục đại học như: Tác giả Ngô Quang Sơn với luận án “Biện pháp quản lý công tác đánh giá kết quả học tập của HV trong đào tạo trực tuyến ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay” [20]; tác giả Cấn Thị Thanh Hương với luận án “Nghiên cứu quản lý kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong giáo dục đại học ở Việt Nam” [15]; tác giả Mai Danh Huấn với luận án “Xây dựng và quản lý quy trình kiểm tra đánh giá thành tích học tập của sinh viên hệ chính quy, phù hợp với phương thức đào tạo theo tín chỉ” [14]… Những nghiên cứu trên của các tác giả mặc dù đã tiếp cận dưới góc độ của khoa học QLGD, song chưa có công trình nào khái quát một cách toàn diện, sâu sắc về quản lý đánh giá sự phát triển của trẻ mầm non. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục 1.2.1.1. Quản lý Trong thực tiễn thuật ngữ "quản lý" có thể hiểu là hai quá trình tích hợp vào nhau: "Quản" là sự coi sóc, giữ gìn, duy trì hệ thống ở trạng thái ổn định; "Lý" là sửa sang, sắp xếp, đổi mới đưa hệ thống vào thế phát triển. 9