Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài nghiên cứu này hướng tới mục đích nhằm đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. Để hiểu rõ hơn mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM –––––––––––––––––––– HỒ THANH AN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN, TỈNH LAI CHÂU THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM –––––––––––––––––––– HỒ THANH AN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN, TỈNH LAI CHÂU THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Hà Thị Kim Linh THÁI NGUYÊN - 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào khác. Tôi cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, ngày18 tháng 3 năm 2019 Tác giả luận văn Hồ Thanh An Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Trường ĐHSP Thái Nguyên, Khoa Tâm lý Giáo dục, các thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài. Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS Hà Thị Kim Linh - người đã trực tiếp hướng dẫn tác giả thực hiện luận văn này. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh của trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu đã nhiệt tình cộng tác và giúp đỡ để tôi hoàn thành luận văn. Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, quan tâm, chia sẻ và tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành tốt luận văn này. Thái Nguyên, ngày18 tháng 3 năm 2019 Tác giả luận văn Hồ Thanh An Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Danh mục các từ viết tắt ..................................................................................... iv Danh mục các bảng.............................................................................................. v Danh mục biểu đồ ............................................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI.................................................................................. 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 7 1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học theo hình thức trải nghiệm ở nước ngoài ....... 7 1.1.2. Nghiên cứu về dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trong nước ........... 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 12 1.2.1. Hoạt động trải nghiệm ............................................................................. 12 1.2.2. Dạy học theo hình thức trải nghiệm ........................................................ 13 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm .......................... 16 1.3. Những vấn đề cơ bản về tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới ................ 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.1. Trải nghiệm trong dạy học các môn khoa học tự nhiên ở trường THPT...... 18 1.3.2. Mục tiêu của dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT ..................................................................................... 20 1.3.3. Đặc điểm hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT .... 21 1.3.4. Nội dung dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT.................................................................................................... 22 1.3.5. Vai trò của cán bộ quản lý và giáo viên trong tổ chức hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT .... 28 1.4. Quản lý tổ chức hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới ........................................................................................................... 29 1.4.1. Mục tiêu quản lý hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ......................................................................................... 29 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT ............................................................... 30 1.5. Những yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới............................................................................................................ 34 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 34 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 36 Kết luận chương 1.............................................................................................. 37 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN, TỈNH LAI CHÂU THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI...................... 39 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 39 2.1.1. Vài nét về trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu ................ 39 2.1.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 41 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.2. Kết quả khảo sát thực trạng ........................................................................ 42 2.2.1. Thực trạng hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn khoa học tự nhiên ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................... 42 2.2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương tình giáo dục phổ thông mới............................................................ 52 2.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới .......... 58 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới ....................... 60 2.4.1. Những điểm mạnh ................................................................................... 60 2.4.2. Những điểm yếu ...................................................................................... 61 Kết luận chương 2.............................................................................................. 63 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DAY HỌC CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN, TỈNH LAI CHÂU THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI...................... 64 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 64 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ............................................................ 64 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ......................................................... 64 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 65 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 65 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 65 3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 66 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới ....................................................... 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về dạy học theo hình thức trải nghiệm ......................................................................................... 66 3.2.2. Bồi dưỡng cho giáo viên về năng lực tổ chức hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ........................................... 68 3.2.3. Chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng tổ chức dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ........................................... 72 3.2.4. Kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT ............................................................... 73 3.2.5. Hoàn thiện các điều kiện, phương tiện phục vụ hoạt động dạy học các môn khoa học tự nhiên theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu................................................................... 75 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 77 3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ....................................................................................................... 78 3.4.1. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................... 78 3.4.2. Cách đánh giá .......................................................................................... 78 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 78 Kết luận chương 3.............................................................................................. 82 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 86 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lý CM Cha mẹ CMHS Cha mẹ học sinh CNXH Chủ nghĩa xã hội GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GV Giáo viên HĐ Hoạt động HĐTN Hoạt động trải nghiệm HĐTNST Hoạt động trải nghiệm sáng tạo HS Học sinh KHTN Khoa học tự nhiên TB Trung bình THPT Trung học phổ thông TN Trải nghiệm VD Ví dụ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thống kế kết quả giáo dục ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn tỉnh Lai Châu ................................................................................... 40 Bảng 2.2. Chất lượng học sinh giỏi 3 năm qua trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu................................................................... 40 Bảng 2.3. Nhận thức về sự cần thiết tổ chức HĐ dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT ..................................... 42 Bảng 2.4. Vai trò của dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu ........................ 44 Bảng 2.5. Thực trạng các phương pháp dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu .................................................................................. 45 Bảng 2.6. Thực trạng hình thức đánh giá kết quả học tập các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu ........................................................................... 48 Bảng 2.7. Đánh giá năng lực tổ chức hoạt động dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm của giáo viên ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu .............................................................. 50 Bảng 2.8. Thực trạng điều kiện tổ chức hoạt động dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, .. 51 Bảng 2.9. Thực trạng lập kế hoạch HĐ dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu .......... 52 Bảng 2.10. Thực trạng tổ chức hoạt động dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn Lai Châu .......... 53 Bảng 2.11. Thực trạng chỉ đạo HĐ dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu ...... 54 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.12. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu................................................................... 56 Bảng 2.13. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu................................................................... 59 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................................................................. 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý HĐ dạy học các môn KHTN theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn tỉnh Lai Châu....................................... 81 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Dạy học không chỉ là hình thành tri thức cho học sinh mà quan trọng hơn là dạy cho các em biết cách học, cách vận dụng kiến thức vào thực tiễn tức là thông qua hoạt động học tập hình thành cho học sinh các năng lực để biến quá trình học thành quá trình phát triển tư duy sáng tạo. Một trong những giải pháp giáo dục hiện đại giúp phát huy tối đa năng lực người học là tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm. Tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm là thực hiện nguyên lí “học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lí luận gắn liền với thực tiễn”; Với việc đưa học sinh vào các hoạt động trải nghiệm, người học sẽ có cơ hội nhìn vấn đề từ nhiều góc độ và quan điểm khác nhau, tránh bị áp đặt; và có cơ hội đưa ra giải pháp mang tính sáng tạo mang dấu ấn cá nhân. Hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm có vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực học sinh. Trong hoạt động trải nghiệm, học sinh được hoạt động thực hành trải nghiệm những kiến thức, kĩ năng đã học trong các môn học; đồng thời qua đó tiếp tục tìm tòi, mở rộng kiến thức và khả năng ứng dụng của kiến thức vào thực tiễn. Từ việc tham gia hoạt động trải nghiệm, học sinh sẽ được vận dụng kiến thức được học, qua đó học sinh được mở rộng, tìm tòi, sáng tạo hơn trong kiến thức. Khi đặt ra một yêu cầu trải nghiệm, học sinh phải hoạt động, phải hoàn thành một sản phẩm, và sản phẩm đó chính là kết quả hoạt động trải nghiệm. Sản phẩm đó không theo khuôn mẫu nào, đó chính là sự sáng tạo của học sinh khi giải quyết vấn đề được đặt ra. Với nội dung và hình thức nêu trên, hoạt động trải nghiệm có vai trò quyết định đối với việc hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể thực hiện quan điểm định hướng của nghị quyết 29-NQ/TW “chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
học”.Chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo hướng mở giáo dục không bị bó hẹp trong sách vở , mà gắn liền với thực tiễn đời sống xã hội, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức với hành động, góp phần phát triển phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kỹ năng sống, niềm tin đúng đắn ở học sinh, hình thành những năng lực cần có của con người trong xã hội hiện đại; là con đường để phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Cùng với việc áp dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực trong dạy học các môn học để học sinh được học qua hoạt động, "Hoạt động trải nghiệm" là cầu nối để học sinh "học qua làm" trong thực tiễn, từ đó mới giúp cho kiến thức "biến" thành năng lực. Thông qua hoạt động trải nghiệm, học sinh phải thực hiện bằng hành động; phải tìm hiểu, sử dụng các sản phẩm, công cụ và thiết bị trong thực tế; phải nghe, nói, viết, làm; phải giao tiếp, hợp tác với bạn bè, thầy cô và những người xung quanh để hoàn thành nhiệm vụ. HĐ dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học có vai trò quan trọng trong tiến trình đổi mới nội dung và phương pháp dạy tích hợp vào nội dung những ứng dụng kĩ thuật và đời sống hàng ngày làm cho nội dung học có ý nghĩa hơn, hấp dẫn hơn. HĐ dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học, nhất là trong các môn khoa học tự nhiên như Vật lý, Hoá học, Sinh học giúp làm phong phú cho nội dung của các môn học này, gây hứng thú cho HS và ngoài việc được trang bị những kiến thức của môn học, HS còn được tự khám phá những kiến thức trong thực tiễn,vận dụng những kiến thức được học trong cuộc sống hàng ngày. Học các môn học bằng TN cũng giúp HS,GV đánh giá được bản thân HS theo từng năng lực, có năng lực học ở môn gì cũng như năng lực xã hội nào là thế mạnh của học sinh. Thực tế, việc dạy học ở các trường THPT việc dạy và học ở nhiều trường phổ thông còn chịu tác động nặng nề bởi mục tiêu thi cử, do đó vẫn chủ yếu là truyền thụ kiến thức, kĩ năng để làm bài kiểm tra, mang nặng tính lí thuyết, xa rời thực tiễn người học đang sống, không khuyến khích tìm tòi, ít rèn luyện cho Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
HS cách học, cách suy nghĩ, độc lập, sáng tạo giải quyết vấn đề. Do đó học sinh còn yếu kỹ năng thực hành, thiếu sáng tạo và tính năng động. Vì thế HS còn thiếu hiểu biết thực tế và yếu kém về năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Trong những năm gần đây HĐTN tại các trường học mới chỉ dừng lại ở các các hoạt động nhỏ lẻ trong ngoài giờ, ngoại khóa chứ chưa thành chương trình hoàn thiện. Hoạt động dạy học theo hình thức TN các môn học chưa được quan tâm thực hiện hình thức tổ chức còn nghèo nàn, không hấp dẫn nên hiệu quả hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học trong các nhà trường hiệu quả chưa cao. Trải nghiệm trong học tập khiến người học sử dụng tổng hợp các giác quan (nghe, nhìn, chạm, ngửi...) có thể tăng khả năng lưu giữ những điều đã học được lâu hơn, người học được trải qua quá trình khám phá kiến thức và tìm giải pháp từ đó giúp phát triển năng lực cá nhân và tăng cường sự tự tin. Tuy nhiên HĐ dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học ở các trường THPT còn bộc lộ nhiều bất cập, chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Trong quá trình tổ chức các HĐ dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học, vai trò của giáo viên và học sinh cơ bản là thay đổi và khác so với dạy học truyền thống. Từ chỗ là trung tâm trong mô hình truyền thống, giáo viên chuyển sang là người hướng dẫn, học sinh là trung tâm. Sự chuyển đổi này chưa thực sự trở thành động lực cho quá trình đổi mới giáo dục phổ thông, bởi thực tế ở nhiều trường giáo viên vẫn đóng vai trò quyết định, mặc dù phương thức tổ chức các HĐ dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học đã được triển khai. Chính vì vậy, việc nghiên cứu các biện pháp quản lý HĐ dạy học theo hình thức trải nghiệm các môn học ở các trường THPT là vấn đề có ý nghĩa khoa học trên phương diện lý luận và thực tiễn hiện nay. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tôi lựa chọn vấn đề “Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và thực trạng quản lý tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm cho học sinh ở trường THPT, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu 3.2 Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT 4.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu. 4.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu. 5. Giả thuyết khoa học Tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới, dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT đã được quan tâm triển khai, tuy nhiên quá tình triển khai dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các trường THPT còn những bất cập , nếu nghiên cứu phát hiện thực trạng dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu sẽ đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm phù hợp với điều kiện của nhà trường, đặc điểm tâm lý học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh của nhà trường. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
6. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm trong dạy học các môn khoa học tự nhiên (môn Vật lý, Hóa học, Sinh học) ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu. Luận văn tổ chức khảo sát trên 13 CBQL (bao gồm: Ban giám hiệu, Tổ trưởng, tổ phó chuyên môn), 19 giáo viên, 100 học sinh(40 học sinh khối 10; 30 học sinh khối 11; 30 học sinh khối 12); Việc triển khai nghiên cứu đề tài luận văn được thực hiện trong thời gian từ tháng 1 năm 2018 đến tháng 3 năm 2019 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, khái quát hóa, hệ thống hóa…các tài liệu khoa học, các văn bản quy định của ngành có liên quan đến hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt động dạy học trải nghiệm nhằm xây dựng khung lý thuyết của đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Điều tra, khảo sát thực tế bằng các phiếu hỏi đối với cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh nhằm khảo sát thực trạng của vấn đề nghiên cứu. Thu thập thông tin, xử lý số liệu nhằm mô tả thực trạng hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm và quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm và dựa trên cơ sở đó để đánh giá đúng thực trạng, đưa ra những biện pháp mới vào quản lí hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu Phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh nhằm thu thập thông tin phục vụ việc khảo sát thực trạng Nghiên cứu thực tế, tổng kết kinh nghiệm tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu và Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
một số kinh nghiệm quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính hiệu quả, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng phương pháp thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lý số liệu và phân tích, đánh giá các kết quả nghiên cứu và trình bày kết quả nghiên cứu dưới dạng bảng biểu, sơ đồ, biểu đồ... 8. Cấu trúc luận văn Ngoài mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận của quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Lai Châu theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu về dạy học theo hình thức trải nghiệm ở nước ngoài Cùng với sự phát triển của xã hội, dạy học đã luôn được đổi mới cả về mục tiêu, nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức cũng như kiểm tra đánh giá. Đối với phương Tây, vấn đề đặt ra trong dạy học và quản lý hoạt động dạy học là: học cái gì, học như thế nào và dạy ra sao để người học lĩnh hội tri thức và vận dụng tri thức vào vào thực tiễn nhanh nhất. Ở phương Đông, việc đổi mới dạy học và quản lý dạy học trong nhà trường cũng được chú ý với quan điểm: dạy học gắn với thực tiễn, dạy học theo đối tượng. Vấn đề tổ chức hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học được nhiều tác giả nghiên cứu như: J.A. Comenxki (1592 - 1670) đã đưa ra quan điểm quá trình dạy học phải dựa vào các sự vật hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ để tìm ra, chứ không nên áp đặt học sinh chấp nhận bất kỳ điều gì. Ông đã nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị rất lớn như: nguyên tắc trực quan, nguyên tắc củng cố kiến thức, nguyên tắc dạy học theo khả năng tiếp thu của học sinh; dạy học phải thiết thực và dạy học theo nguyên tắc cá biệt [8]. Với hai nhà triết học nổi tiếng Các Mác (1818 - 1883) và F.Anghen (1820 - 1895). Người sáng lập ra Học thuyết cách mạng xã hội chủ nghĩa đã xác định mục đích của nền giáo dục XHCN là tạo ra "con người phát triển toàn diện", muốn vậy phải theo "phương thức giáo dục kết hợp với lao động sản xuất". Đây cũng chính là phương thức giáo dục hiện đại mà V.I. Lênin (1870 - 1924) coi là một trong những nguyên tắc của giáo dục XHCN. Trong bài phát biểu "Nhiệm vụ của Đoàn thanh niên"(1920), Lê Nin chỉ rõ: "Chỉ có thể trở Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
thành người cộng sản khi biết lao động và hoạt động xã hội cùng với công nhân và nông dân" [9]. Dựa trên cơ sở lý luận của học thuyết Mác-Lênin, các nhà khoa học đã phân tích vai trò, tầm quan trọng và mối quan hệ của các thành tố trong quá trình giáo dục như: chủ thể giáo dục, khách thể giáo dục, mục đích, nội dung, phương pháp, phương tiện và đánh giá kết quả của quá trình giáo dục,... Công trình nghiên cứu về “Những vấn đề quản lý trường học” của tập thể các tác giả dưới sự chủ biên của P.V.Zimi, M.I.Konđakốp, N.I.Xaxerđôtốp, các tác giả đã đưa vào công trình nghiên cứu của mình những nguyên tắc quản lý của Lênin về sự lãnh đạo nền giáo dục nhân dân để xây dựng cơ sở lý luận khoa học quản lý giáo dục. Đây là công trình nghiên cứu về các vấn đề quản lý dạy học, được dịch sang tiếng Việt năm1985 [28]. Giữa thế kỉ XX, nhà khoa học giáo dục nổi tiếng người Mĩ, John Dewey, với tác phẩm Kinh nghiệm và Giáo dục (Experience and Education) đã chỉ ra hạn chế của giáo dục nhà trường và đưa ra quan điểm về vai trò của kinh nghiệm trong giáo dục. Với triết lí giáo dục đề cao vai trò của kinh nghiệm, Dewey cũng chỉ ra rằng, những kinh nghiệm có ý nghĩa giáo dục giúp nâng cao hiệu quả giáo dục bằng cách kết nối những kiến thức được học với thực tiễn cuộc sống [11]. Kolb (1984) cũng đã đưa ra lí thuyết về học qua trải nghiệm (Experiential learning), theo đó, học là một quá trình trong đó kiến thức của người học được tạo ra qua việc chuyển hóa kinh nghiệm; nghĩa là, bản chất của hoạt động học là quá trình trải nghiệm [34]. Một số quan niệm khác của các học giả quốc tế cho rằng dạy học theo hình thức trải nghiệm coi trọng và khuyến khích mối liên hệ giữa các bài học trừu tượng với các hoạt động dạy học cụ thể để tối ưu hóa kết quả học tập (Sakofs, 1995); học từ trải nghiệm phải gắn kinh nghiệm của người học với hoạt động phản ánh và phân tích của chính người học (Chapman, McPhee and Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn