Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ

Chia sẻ: Ganuongmuoiot | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:106

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN ĐỨC THU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN ĐỨC THU QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHÙNG THỊ HẰNG THÁI NGUYÊN - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liê ̣u, số liệu sử dụng trong luận văn thu thập từ các báo cáo của đơn vị, các kế t quả nghiên cứu có liên quan đế n đề tài đã đươ ̣c công bố ... Các trić h dẫn trong luâ ̣n văn đề u đã đươ ̣c chỉ rõ nguồ n gố c. Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Đức Thu i
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực tập tốt nghiệp vừa qua, để hoàn thành được khóa luận tốt nghiệp, ngoài sự nỗ lực của bản thân tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm giúp đỡ của các tập thể, các cá nhân trong và ngoài trường. Bằng tấm lòng thành kính, tôi xin trân trọng cảm ơn tới các thầy cô giáo khoa Tâm lý giáo dục trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã quan tâm và tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại nhà trường. Qua đây tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới các đồng chí Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện đã giúp đỡ tôi nhiệt tình trong thời gian viết luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, các bạn bè đồng nghiệp đã giúp đỡ trong suốt quá trình học tập nâng cao trình độ, nghiên cứu khoa học và viết luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới Phó Giáo sư - Tiến sĩ Phùng Thị Hằng, người đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu khoa học và hoàn thành luận văn. Do điều kiện về thời gian và năng lực bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn chắc chắn sẽ còn nhiều khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được sự góp ý chân tình của các thầy cô giáo và các bạn bè, đồng chí, đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017 Tác giả Nguyễn Đức Thu ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ....................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ ................................................................... iv MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 3 4.Giả thuyết khoa học .......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 7. Các phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 4 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN .................................. 7 1.1 Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................... 7 1.1.1 Trên thế giới ............................................................................................... 7 1.1.2 Ở Việt Nam ................................................................................................. 8 1.2 Một số khái niệm cơ bản ............................................................................. 11 1.2.1 Quản lý, quản lý giáo dục ......................................................................... 11 1.2.2 Nghề, nghề cho lao động nông thôn ......................................................... 14 1.2.3 Hoạt động dạy, hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn .................. 16 1.2.4 Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn .............................. 19 1.3 Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ....... 19 1.3.1. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ...... 19 iii
1.3.2 Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên với vai trò quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ............ 23 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện ...................................................................................... 31 1.4.1 Yếu tố khách quan .................................................................................... 31 1.4.2 Yếu tố chủ quan ........................................................................................ 33 Kết luận chương 1.............................................................................................. 34 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ .......................................................................................................... 36 2.1 Khái quát về Trung tâm Giáo du ̣c nghề nghiê ̣p - Giáo du ̣c thường xuyên huyê ̣n Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ............................................................... 36 2.2 Mục đích, nội dung, phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ....... 39 2.2.1 Mục đích khảo sát ..................................................................................... 39 2.2.2 Nội dung khảo sát ..................................................................................... 39 2.2.3 Phương pháp khảo sát và phương thức xử lý số liệu ............................... 39 2.3 Kết quả khảo sát .......................................................................................... 40 2.3.1 Thực trạng về hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .................................................................................. 40 2.3.2 Thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .......................................................................... 47 2.3.3 Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến việc quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ ........................ 53 iv
2.4 Đánh giá chung về công tác quản lí hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên Lâm Thao ...................................................................................... 55 2.4.1 Ưu điểm .................................................................................................... 55 2.4.2 Hạn chế ..................................................................................................... 55 2.4.3 Nguyên nhân ............................................................................................. 56 Kết luận chương 2.............................................................................................. 57 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN LÂM THAO, TỈNH PHÚ THỌ ....... 58 3.1 Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................... 58 3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích .......................................................... 58 3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện .......................................................... 58 3.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .............................................................. 59 3.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................... 59 3.2 Các biện pháp đề xuất .................................................................................. 59 3.2.1 Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, học viên về tầm quan trọng của công tác dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ .................................................... 59 3.2.2 Biện pháp 2: Hoàn thiện nội dung, chương trình dạy nghề cho lao động nông thôn ........................................................................................ 62 3.3.3 Biện pháp 3: Tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên trực tiếp dạy nghề cho lao động nông thôn ................................................................................................. 65 3.3.4 Biện pháp 4: Chỉ đạo đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ......... 68 3.3.5 Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư và sử dụng có hiệu quả cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ........... 71 v
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 74 3.5 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ....... 74 Kết luận chương 3.............................................................................................. 78 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 79 1. Kết luận .......................................................................................................... 79 2. Khuyến nghị................................................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 82 PHỤ LỤC ............................................................................................................... vi
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ GDNN - GDTX : Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên TB&XH : Thương binh & Xã hội iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ Bảng 2.1 Trình độ chuyên môn của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên Trung tâm GDNN - GDTX huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ.......... 37 Bảng 2.2 Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học viên về sự cần thiết của hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn .................... 40 Bảng 2.3 Đánh giá của các khách thể điều tra về việc thực hiện các nội dung dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao................ 42 Bảng 2.4 Đánh giá các khách thể điều tra về phương pháp dạy nghề ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên........... 44 Bảng 2.5 Kết quả dạy và học nghề tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên từ năm 2012 đến nay ................................ 45 Bảng 2.6: Đánh giá của các khách thể điều tra về việc lập kế hoạch quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn .............................. 47 Bảng 2.7 Đánh giá của các khách thể điều tra về biện pháp tổ chức, chỉ đạo hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ............................ 49 Bảng 2.8 Đánh giá của các khách thể điều tra về kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn .......................................... 51 Bảng 2.9. Đánh giá của các khách thể điều tra về các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ............ 53 Bảng 3.1 Đánh giá của các khách thể điều tra về tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ............................................................................. 75 Bảng 3.2 Đánh giá của các khách thể điều tra về tính khả thi của các biện pháp đề xuất ............................................................................. 76 Biểu đồ 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp ................................................... 76 Biểu đồ 3.2. Tính khả thi của các biện pháp ..................................................... 77 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nông nghiệp, nông thôn và nông dân có vị trí đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng và công cuộc đổi mới nền Kinh tế - Xã hội của đất nước. Nghị quyết Số 26/NQ-TW, ngày 05/8/2008, Hội nghị Trung ương 7, khóa X, về nông nghiệp, nông dân và nông thôn xác định: “Giải quyết việc làm cho nông dân là nhiệm vụ ưu tiên xuyên suốt trong mọi chương trình phát triển Kinh tế - Xã hội của cả nước; bảo đảm hài hòa giữa các vùng, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng, giữa nông thôn và thành thị. Có kế hoạch cụ thể về dạy nghề và chính sách bảo đảm việc làm cho nông dân, nhất là các vùng chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Đẩy mạnh xuất khẩu lao động từ nông thôn.. hình thành Chương trình mục tiêu Quốc gia về dạy nghề, phát triển nguồn nhân lực, bảo đảm hàng năm dạy nghề khoảng một triệu lao động nông thôn; phấn đấu đến năm 2020 lao động nông nghiệp còn khoảng 30% lao động xã hội; tỷ lệ lao động nông thôn qua dạy nghề đạt trên 50%”. Thực hiện Nghị quyết đó, ngày 28/10/2008, Chính phủ đã ra Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP ban hành “Chương trình hành động của Chính phủ”, trong đó nêu mục tiêu: “Tập trung dạy nghề nguồn nhân lực ở nông thôn, chuyển một bộ phận lao động nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập của dân cư nông thôn tăng lên 2,5 lần so với hiện nay”. Một trong những nhiệm vụ chủ yếu trong Chương trình hành động của Chính phủ là:”Xây dựng Chương trình mục tiêu Quốc gia về dạy nghề nguồn nhân lực nông thôn. Tập trung xây dựng kế hoạch và giải pháp dạy nghề cho bộ phận con em nông dân đủ trình độ, năng lực vào làm việc ở các cơ sở công nghiệp, thủ công nghiệp, dịch vụ và chuyển nghề; bộ phận nông dân còn tiếp tục sản xuất nông nghiệp được dạy nghề về kiến thức và kỹ năng để thực hành sản xuất nông nghiệp hiện đại; đồng thời tập trung dạy nghề nâng cao kiến thức cho cán bộ quản lý, cán bộ cơ sở”. 1
Để cụ thể hóa Chương trình hành động, ngày 27/11/2009, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1956/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “ Dạy nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” (gọi tắt là Đề án 1956). Quyết định này đã thể hiện rõ quan điểm của Đảng và Nhà nước ta là: “Dạy nghề cho Lao động nông thôn là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, của các cấp, các ngành và xã hội nhằm nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Nhà nước tăng cường đầu tư để phát triển dạy nghề cho Lao động nông thôn, có chính sách bảo đảm thực hiện công bằng xã hội về cơ hội học nghề đối với mọi lao động nông thôn, khuyến khích, huy động và tạo điều kiện để toàn xã hội tham gia dạy nghề cho Lao động nông thôn”. Đối với huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ chất lượng dạy nghề của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện được xem là một yếu tố đảm bảo cho sự thành công của quá trình đào tạo nghề. Một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng dạy nghề đó là nhận thức của người nông dân còn hạn chế, chất lượng của đội ngũ giáo viên - giảng viên Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn. Do đó, trong vài năm trở lại đây, mặc dù đã được Chính phủ, Bộ lao động thương binh và xã hội, Tổng cục dạy nghề… quan tâm, đầu tư, tạo điều kiện, nhưng chất lượng của đào tạo nguồn lao động tại Trung tâm vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của địa phương, xã hội và hội nhập quốc tế. Mặt khác hiện nay, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ đang phấn đấu chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp, vấn đề đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Điều này đòi hỏi Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao phải nâng cao chất lượng dạy nghề sao cho ngày càng có hiệu quả hơn. Trong thời gian qua, công tác dạy nghề trên địa bàn huyện đã đạt được những kết quả nhất định. Bước đầu đáp ứng được nhu cầu học nghề của người 2
lao động, nhu cầu sử dụng lao động của các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực đó thì công tác dạy nghề của huyện cũng còn tồn tại nhiều khó khăn, hạn chế. Do vậy, để công tác dạy nghề của huyện ngày càng phát triển, đáp ứng được nhu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa cần được các cấp, các ngành và toàn thể các tập thể, cá nhân trong và ngoài huyện hưởng ứng, đầu tư triển khai trong những giai đoạn tiếp theo. Với phương châm phát huy tối đa nguồn lực hỗ trợ từ Trung ương, địa phương và các tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài huyện. Xuất phát từ những điều này chúng tôi lựa chọn vấn đề: “Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ” làm đề tài luận văn để nghiên cứu 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy nghề cho Lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện. 3.2 Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. 4.Giả thuyết khoa học Việc Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ còn có những hạn chế nhất định như: quy trình quản lý chưa đồng bộ, việc tổ 3
chức thực hiện các nội dung quản lý chưa khoa học, do đó hiệu quả của hoạt động dạy nghề chưa cao. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp quản lý phù hợp với tình hình thực tiễn thì hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ sẽ đạt hiệu quả tốt hơn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện. 5.2 Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. 5.3 Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. 6. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. - Về khách thể điều tra: Chúng tôi tiến hành điều tra trên tổng số 140 khách thể, Trong đó có 8 cán bộ quản lý (gồm 01 Giám đốc; 2 Phó giám đốc; 4 Tổ trưởng; 01 tổ phó); 27 giáo viên, nhân viên; 105 học viên đang học nghề tại Trung tâm. 7. Các phương pháp nghiên cứu 7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp hệ thống hóa các liệu lý luận có liên quan đến quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. 4
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Quan sát việc triển khai công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao để thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Trao đổi, phỏng vấn một số cán bộ quản lý, giáo viên dạy nghề ở Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao để thu thập thêm thông tin về việc quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn nhằm bổ sung thông tin cho quá trình nghiên cứu. 7.2.3. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Xây dựng các bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý, giáo viên và học viên của Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ để thu thập thông tin cho quá trình nghiên cứu. 7.2.4. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến các chuyên gia, cán bộ quản lý có nhiều kinh nghiệm trong việc phân tích, đánh giá các kết quả khảo sát thực tiễn và đề xuất các biện pháp quản lý. 7.2.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu sản phẩm hoạt động của học viên trong quá trình học nghề để bổ sung thêm thông tin về hoạt động dạy dạy nghề tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ 7.3 Các phương pháp nghiên cứu bổ trợ Để tạo cơ sở cho nhận xét, đánh giá về mặt định tính trong luận văn, chúng tôi tiến hành sử lý số liệu bằng cách tính % sử dụng biểu đồ để minh họa 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung của luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau: 5
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên cấp huyện. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp- Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN 1.1 Tổng quan về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1 Trên thế giới Ở các nước trên thế giới, nghiên cứu về chất lượng hiệu quả công tác dạy nghề được nhiều tổ chức quốc tế, các trường đại học, các tổ chức phi chính phủ đặc biệt quan tâm. Ở các nước xã hội chủ nghĩa, nhất là ở Liên Xô trước đây cũng sớm quan tâm đến vấn đề đào tạo nghề, với những đóng góp quan trọng của các nhà giáo dục học, tâm lý học như X.I Arkhangenxki, A.E Klimov, T.V Cuđrisep,…dưới góc độ giáo dục học nghề nghiệp, tâm lý lao động, tâm lý học kỹ sư, tâm lý học xã hội. Tuy nhiên, theo nhận xét của T.V Cuđrisep, những nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học và giáo dục nghề vào những năm 70 của thế kỷ XX còn mang tính từng mặt, một chiều nên chưa giải quyết được một cách triệt để vấn đề chuẩn bị cho thế hệ trẻ bước vào cuộc sống và lao động. Quá trình hình thành nghề lúc đó được chia thành 4 giai đoạn tách rời nhau đó là: Giai đoạn nảy sinh dự định nghề và bước vào học các trường nghề; giai đoạn học sinh lĩnh hội có tính chất tái tạo những tri thức, kỹ năng nghề nghiệp; giai đoạn thích ứng nghề và cuối cùng là giai đoạn hiện thực hóa từng phần hoạt động nghề. Quan niệm trên của T.V Cuđrisep đã tạo ra những khó khăn rất lớn trong quá trình học và dạy nghề. Quá trình đào tạo nghề trở lên áp đặt và không thấy được mối quan hệ giữa các giai đoạn hình thành nghề. Với công trình nghiên cứu “Lessons from the Korean experience on human capital formation” (Những bài học kinh nghiệm của Hàn Quốc về hình 7
thành vốn con người) Jie Tae Hong [15] đã trình bày những bài học về đầu tư phát triển nguồn nhân lực của Hàn Quốc từ thập niên 60 của thế kỷ trước đến những năm gần đây. Theo ông, Hàn Quốc đạt được mục tiêu phát triển đào tạo nghề là nhờ sự tổ chức và huy động sức mạnh của bộ ba: Nhà nước - Doanh nghiệp - Người lao động. Jie Tae Hong cũng đã đưa ra một số kiến nghị về chính sách phát triển đào tạo nghề như: chuyển dần hệ thống đào tạo nghề từ hướng cung sang hệ thống đào tạo theo thị trường, thu hút vốn vay và đầu tư nước ngoài để phát triển nguồn nhân lực, tăng cường hệ thống chính sách về đào tạo nghề để đạt được một chiến lược phát triển nguồn nhân lực thống nhất trong toàn quốc. Công trình nghiên cứu “The Thailand vocational education traning” (Đào tạo nghề của Thái Lan) của Sirirak Ratchusanti [16] đã đề cập nôi dung về chính sách, định hướng, giải pháp phát triển hệ thống đào tạo nghề, nâng cao năng lực chất lượng đào tạo, tăng cường sự tham gia của cộng đồng và doanh nghiệp trong xây dựng chính sách về nguồn nhân lực dựa trên cơ sở thực tiễn về đào tạo nghề và nguồn nhân lực ở Thái Lan, tác giả đã đưa ra giải pháp phát triển hệ thống nhưng ít đề cập đến cơ sở lý luận cho các giải pháp. Các nghiên cứu trên cho thấy: Nhiều nước trên thế giới đã quan tâm tới việc đào tạo nghề cho người lao động. Hầu hết các nước đều bố trí hệ thống giáo dục kỹ thuật và dạy nghề bên cạnh bậc học phổ thông và đào tạo cao đẳng, đại học. Ở một số nước tư bản, hệ thống đào tạo nghề đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong quá trình quản lý đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu của thực tiễn. 1.1.2 Ở Việt Nam Trong những năm qua đã có một số công trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực nói chung, nhân lực qua dạy nghề nói riêng. Trong đó đáng lưu ý những công trình sau: 8
Tác giả Phạm Văn Kha trong cuốn “Đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam”(năm 2007) đã phân tích mối quan hệ giữa đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực trong điều kiện Việt Nam hiện nay cả về mặt lý luận và thực tiễn với những giải pháp tăng cường sự phù hợp giữa đào tạo và sử dụng, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của yếu tố quản lý đào tạo nghề, dạy nghề của cả hệ thống và của từng cơ sở. Năm 2004, hai tác giả Đỗ Minh Cương và Mạc Văn Tiến đã xuất bản cuốn “Phát triển lao động kỹ thuật ở Việt Nam - lý luận và thực tiễn”. Trong nghiên cứu này, các tác giả đã đề cập đến nhu cầu đào tạo lao động kỹ thuật của Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước; đồng thời phân tích, đánh giá thực trạng phát triển lao động kỹ thuật ở Việt nam và đề xuất giải pháp phát triển lao động kỹ thuật ở Việt nam đến năm 2010 [4; tr.11 - 40]. Đây là cuốn sách có nhiều điểm bổ ích để tham khảo cho nghiên cứu về dạy nghề cho lao động nông thôn ở Việt Nam nói chung và ở Phú Thọ nói riêng. Những nội dung về đổi mới chương trình giảng dạy, tăng cường đầu tư thiết bị, công nghệ phù hợp với thiết bị, công nghệ của sản xuất, nâng cao chất lượng và chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá, kiểm định chất lượng các cơ sở dạy nghề đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật của nền kinh tế về cả số lượng và cơ cấu để đảm bảo hiệu quả đầu tư cho giáo dục và dạy nghề. Tác giả Vũ Ngọc Hải trong bài viết “Cung - Cầu giáo dục” đã đề cập tới những thay đổi trong quan hệ cung - cầu và những bất cập trong đào tạo nhân lực với những biểu hiện như: sự không tương thích giữa đào tạo với phát triển kinh tế - xã hội; ngành, nghề đào tạo chưa gắn với thị trường lao động; trình độ đào tạo không phù hợp với đòi hỏi của việc làm,… Từ đó, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm đảm bảo hài hòa mối quan hệ giữa đào tạo và thị trường lao động. 9
Luận án tiến sỹ của Phan Chính Thức với đề tài: “Những giải pháp phát triển đào tạo nghề góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa”(năm 2003) đã đi sâu nghiên cứu cơ sở lý luận của đào tạo nghề, đề xuất một số giải pháp phát triển đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu nhân lực của xã hội. Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến công tác đào tạo nghề và chất lượng đào tạo nghề. Trong những năm gần đây nhiều cơ chế, chính sách được ban hành giúp cho công tác đào tạo nghề luôn phát triển và đạt được những thành tựu nhất định. Điều này được cụ thể hóa trong Luật Giáo dục năm 2005, Luật dạy nghề năm 2006, Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2017; Quy chế của trung tâm dạy nghề năm 2007,… Mặt khác, nhiều nhà khoa học cũng đã có các công trình nghiên cứu về lĩnh vực này như: “Tuổi trẻ với nghề truyền thống Việt Nam” của tác giả Nguyễn Viết Sự (2001); “Việc làm ở nông thôn, thực trạng và giải pháp” của Chu Tiến Quang (2001); “Đổi mới hệ thống giáo dục kỹ thuật và dạy nghề ở Việt Nam giai đoạn 2001-2010” của Đỗ Minh Cương (2001) ; “Giáo dục kỹ thuật- Nghề nghiệp và phát triển nguồn nhân lực” của Trần Khánh Đức (2002); “Giáo dục nghề nghiệp- Những vấn đề và giải pháp” của Nguyễn Viết Sự (2005); “Thị trường lao động Việt Nam, thực trạng và giải pháp” của Nguyễn Thị Thơm (2006); “Sổ tay tư vấn hướng nghiệp và chọn nghề” của Trung tâm Lao động- Hướng nghiệp- Bộ Giáo dục và Đào tạo do Nguyễn Hùng chủ biên (2008);…. Các công trình nghiên cứu nêu trên cho thấy, ở Việt Nam, công tác đào tạo nghề cho người lao động có nhiều bước phát triển các ngành nghề đào tạo được đa dạng hóa. Hệ thống các trường dạy nghề phát triển không ngừng, cơ sở vật chất phục vụ cho quá trình đào tạo được đầu tư có trọng tâm, trọng điểm. Tuy nhiên, số lượng nhân lực qua đào tạo còn thấp, chất lượng không cao. Cơ cấu nguồn nhân lực qua đào tạo trong các lĩnh vực nhất là lĩnh vực nông nghiệp 10