Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp - Hướng nghiệp - Dạy nghề huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề theo nhu cầu của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động này nhằm góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp - Hướng nghiệp - Dạy nghề huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LƯƠNG MINH TRUNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ NGẮN HẠN Ở TRUNG TÂM KỸ THUẬT TỔNG HỢP-HƯỚNG NGHIỆP- DẠY NGHỀ HUYỆN KINH MÔN, TỈNH HẢI DƯƠNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU LAO ĐỘNG ĐỊA PHƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, NĂM 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM LƯƠNG MINH TRUNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ NGẮN HẠN Ở TRUNG TÂM KỸ THUẬT TỔNG HỢP-HƯỚNG NGHIỆP- DẠY NGHỀ HUYỆN KINH MÔN, TỈNH HẢI DƯƠNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU LAO ĐỘNG ĐỊA PHƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THANH BÌNH THÁI NGUYÊN, NĂM 2016
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp- Hướng nghiệp - Dạy nghề huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tài liệu tham khảo và nội dung trích dẫn đảm bảo sự đúng đắn, chính xác, trung thực và tuân thủ các quy định về quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin cam đoan rằng các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016 Tác giả luận văn Lương Minh Trung i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và sự giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: - PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Bình, người hướng dẫn khoa học và giúp đỡ chuyên môn cho tác giả trong quá trình thực hiện luận văn này. - Lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã tham gia Đào tạo lớp cao học Quản lý Giáo dục. - Tập thể CBGV, CNV Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn nơi công tác. Do khả năng và thời gian nghiên cứu còn hạn chế, thực tiễn công tác và chỉ đạo công tác này trong trung tâm là vô cùng phong phú và sinh động, có nhiều vấn đề cần giải quyết, chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong sự đóng góp chân thành của các thầy giáo, cô giáo, các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn này được hoàn thiện hơn và có giá trị thực tiễn hơn. Tác giả xin chân thành cảm ơn. Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016 Tác giả luận văn Lương Minh Trung ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .............................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Giới hạn của đề tài ........................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Dự kiến cấu trúc của luận văn ......................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ NGẮN HẠN Ở TRUNG TÂM KTTH-HN-DN ĐÁP ỨNG NHU CẦU LAO ĐỘNG ĐỊA PHƯƠNG ......................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6 1.1.1. Ở nước ngoài ............................................................................................. 6 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 8 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................... 9 1.2.1. Khái niệm quản lý và biện pháp quản lý ................................................... 9 1.2.2. Khái niệm hoạt động đào tạo nghề .......................................................... 14 1.2.3. Khái niệm nhu cầu lao động .................................................................... 17 1.2.4. Khái niệm quản lý đào tạo nghề .............................................................. 20 1.3. Hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp - Hướng nghiệp - Dạy nghề ................................................................................. 21 1.3.1.Chức năng của Trung tâm KTTH-HN-DN .............................................. 21 1.3.2.Nhiệm vụ của Trung tâm KTTH-HN-DN ................................................ 22 iii
1.3.3. Dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp - Hướng nghiệp - Dạy nghề.............................................................................................. 23 1.4. Quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp - Hướng nghiệp - Dạy nghề .............. 24 1.4.1. Công tác khảo sát nhu cầu của người lao động và nhu cầu lao động địa phương ......................................................................................................... 24 1.4.2. Công tác lập kế hoạch dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ................................................................................................ 25 1.4.3. Công tác tổ chức và chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương............................................................... 26 1.4.4. Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương............................................................................. 27 1.4.5. Công tác đảm bảo cơ sở vật chất phục vụ dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. .................................................................... 28 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ..................................................................... 29 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 29 1.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 31 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 32 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ NGẮN HẠN Ở TRUNG TÂM KTTH-HN-DN HUYỆN KINH MÔN, TỈNH HẢI DƯƠNG ........................................................................................ 33 2.1. Khái quát tình hình kinh tế- xã hội và giáo dục huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương .................................................................................................. 33 2.1.1. Tình hình kinh tế- xã hội ......................................................................... 33 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục................................................................... 35 2.1.3. Khái quát về Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp-Hướng nghiệp-Dạy nghề huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ............................................................ 36 2.2. Thực trạng hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN- DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương hiện nay ............................................... 39 iv
2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, … về việc dạy nghề ngắn hạn cho người lao động ..................................................................................... 39 2.2.2. Các kết quả đạt được trong hoạt động dạy nghề của Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn ...................................................................... 40 2.2.3. Đánh giá chung về hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương........................................... 44 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở trung tâm KTTH- HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. ........................................................................................ 45 2.3.1. Quản lý công tác khảo sát nhu cầu học nghề ngắn hạn của người lao động địa phương .......................................................................................... 45 2.3.2. Lập kế hoạch dạy nghề ngắn hạn theo nhu cầu của người lao động địa phương ............................................................................................... 51 2.3.3. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động dạy nghề ngắn hạn theo nhu cầu người lao động địa phương ................................................................................ 52 2.3.4. Kiểm tra đánh giá hoạt động dạy nghề ngắn hạn theo nhu cầu người lao động địa phương ................................................................................ 55 2.3.5. Quản lý cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy nghề ngắn hạn theo nhu cầu người lao động địa phương .................................................................. 59 2.4. Đánh giá chung ........................................................................................... 60 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ......................... 62 2.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 62 2.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 63 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 65 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ NGẮN HẠN Ở TRUNG TÂM KTTH-HN-DN HUYỆN KINH MÔN, TỈNH HẢI DƯƠNG ĐÁP ỨNG NHU CẦU LAO ĐỘNG ĐỊA PHƯƠNG......................... 66 3.1. Nguyên tắc đề xuất ..................................................................................... 66 3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống............................................................................. 66 3.1.2. Đảm bảo tính khoa học ............................................................................ 66 v
3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển ......................................................... 67 3.1.4. Đảm bảo đáp ứng nhu cầu học tập của mọi người dân ........................... 67 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ................................................................................................ 68 3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và người lao động ở địa phương về tầm quan trọng của dạy nghề ngắn hạn cho người lao động ............................................................................................................. 68 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn và kỹ năng thực hành nghề cho giáo viên ............................................................................................. 71 3.2.3. Chỉ đạo đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ...................... 76 3.2.4. Tăng cường đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ...................................... 80 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở trung tâm KTTH- HN- DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương........................... 85 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 88 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 89 1. Kết luận chung ............................................................................................... 89 2. Khuyến nghị................................................................................................... 90 2.1. Đối với Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội .......................................... 90 2.2. Đối với Sở Lao động- Thương binh và Xã hội .......................................... 91 2.3. Đối với UBND huyện và các địa phương trong huyện .............................. 91 2.4. Đối với trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn ................................. 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 92 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Viết đầy đủ 1 CBGV,CNV Cán bộ giáo viên, công nhân viên 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CNH-HĐH Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa 4 GDTX Giáo dục thường xuyên 5 GDTX-DN Giáo dục thường xuyên- Dạy nghề 6 HĐND Hội đồng nhân dân 7 KHCN Khoa học công nghệ 8 KT-XH Kinh tế- Xã hội 9 KTTH-HN-DN Kỹ thuật tổng hợp -Hướng nghiệp -Dạy nghề 10 THCS Trung học cơ sở 11 THPT Trung học phổ thông 12 UBND Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lượng người học tham gia học nghề ngắn hạn tại Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương .......................... 41 Bảng 2.2. Đội ngũ giáo viên dạy nghề ngắn hạn ở trung tâm KTTH- HN- DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương.............................................. 42 Bảng 2.3. Nhu cầu học nghề ngắn hạn của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ........................................................................ 46 Bảng 2.4. Nhu cầu học nghề cụ thể của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ........................................................................ 47 Bảng 2.5. Lý do chọn nghề ngắn hạn của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ........................................................................ 49 Bảng 2.6. Mức độ cần thiết của đào tạo nghề ngắn hạn của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ........................................ 50 Bảng 2.7. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN Kinh Môn ............ 62 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ..................... 85 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp................... 86 v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức của Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn..... 37 Biểu đồ 2.1. Thống kê số lượng người học nghề ngắn hạn của Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn từ năm 2011 đến năm 2015 ...... 41 Biểu đồ 2.2. Nhu cầu học nghề ngắn hạn của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ............................................................. 46 Biểu đồ 2.3. Nhu cầu học nghề cụ thể của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ...................................................................... 48 Biểu đồ 2.4. Lý do chọn học nghề ngắn hạn của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ............................................................. 49 Biểu đồ 2.5. Mức độ cần thiết của đào tạo nghề ngắn hạn của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương ...................................... 50 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp................. 86 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................... 87 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đào tạo nghề cho người lao động nhất là đối với người lao động nông thôn là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước, của các cấp, các ngành và xã hội nhằm nâng cao chất lượng nguồn lao động, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Học nghề cũng là nghĩa vụ và quyền lợi của người lao động nhằm tạo việc làm, chuyển nghề, tăng thu nhập góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động và cơ cấu kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống. Để thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về dạy nghề và việc làm, ngày 27 tháng 11 năm 2009 Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 1956/QĐ- TTg phê duyệt đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020”. Căn cứ quyết định trên, ngày 22 tháng 3 năm 2011, Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương ra Quyết định số 758/QĐ-UBND phê duyệt Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn tỉnh Hải Dương đến năm 2020”. Từ những quyết định trên, có thể thấy đây là một trong những cơ chế chính sách của Đảng và Nhà nước ta quan tâm đến việc xoá đói giảm nghèo, hỗ trợ tạo điều kiện cho người lao động nông thôn chuyển đổi canh tác, chuyển đổi hướng sản xuất, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật, tri thức vào sản xuất. Đổi mới và phát triển đào tạo nghề cho người lao động theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo và tạo điều kiện thuận lợi để người lao động tham gia học nghề phù hợp với trình độ học vấn, điều kiện kinh tế và nhu cầu học nghề. Sau khi được đào tạo nghề sẽ giúp người lao động có thể tìm được việc làm phù hợp với nhu cầu, có thu nhập ổn định hoặc tự tổ chức lao động sản xuất đạt năng suất cao. Qua đó giúp người lao động nhất là lao động nông thôn an tâm làm việc, bớt các tệ nạn xã hội như cờ bạc, rượu chè, trộm cắp,.. xảy ra. Từ đó góp phần phục vụ phát triển kinh tế xã hội của địa phương cũng như xây dựng quê hương đất nước ngày một giàu đẹp và phồn vinh. 1
Tuy nhiên, hiện nay việc dạy nghề và quản lý dạy nghề cho người lao động còn một số hạn chế như: Công tác quản lý đào tạo còn bộc lộ nhiều thiếu sót, yếu kém; Nhận thức của cán bộ giáo viên và nhân dân về công tác đào tạo nghề chưa cao, chưa coi trọng công tác này trong hoạt động của đơn vị; Năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm dạy nghề của đội ngũ giáo viên dạy nghề còn hạn chế, việc đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp giảng dạy trong dạy nghề còn ít được quan tâm; cơ sở vật chất phục vụ cho công tác dạy nghề còn thiếu thốn, chưa đồng bộ, … Điều đó làm giảm hiệu quả của đào tạo nghề và công tác quản lý đào tạo nghề, chưa đáp ứng được nhu cầu của người lao động cũng như nhu cầu của các doanh nghiệp và các cơ sở sản xuất kinh doanh tại các địa phương. Việc đổi mới và phát triển đào tạo nghề cho người lao động theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo và tạo điều kiện thuận lợi để người lao động tham gia học nghề phù hợp với trình độ học vấn, điều kiện kinh tế và nhu cầu học nghề là việc làm cần thiết và có tính thời sự. Chính vì vậy đã lôi cuốn một số tác giả, một số nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm, nghiên cứu về công tác đào tạo nghề, giới thiệu các nghề trong xã hội cũng như các yêu cầu của một số nghề này,…. Tuy nhiên, họ ít quan tâm nghiên cứu công tác quản lý đào tạo nghề ở các cơ sở đào tạo nghề. Xuất phát từ những lý do trên tác giả chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp-Hướng nghiệp-Dạy nghề huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề theo nhu cầu của người lao động ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động này nhằm góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN- DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. 3.2. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý việc dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. 4. Giả thuyết khoa học Việc đào tạo nghề ngắn hạn hiện nay còn bộc lộ nhiều hạn chế thiếu sót nhất là trong công tác quản lý đào tạo. Nếu áp du ̣ng đồ ng bô ̣ các biện pháp quản lý do đề tài nêu ra thì sẽ nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Khái quát một số vấn đề lí luận về dạy nghề ngắn hạn (quản lý, dạy nghề, quản lý hoạt động dạy nghề theo nhu cầu của người lao động…) để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương ở huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương và nguyên nhân của thực trạng. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. 6. Giới hạn của đề tài Nghiên cứu quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương của người lao động ở 25 xã, thị trấn của huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương trong 5 năm gần đây. 3
7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu, văn bản: Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa để phân tích các tài liệu: sách, báo, tạp chí, thông tin trên mạng internet, các văn bản, nghị quyết, các báo cáo tổng kết,...về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước có liên quan đến vấn nghiên cứu để hệ thống những vấn đề lý luận về hoạt động dạy nghề, quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn, ... nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Phương pháp này được sử dụng để điều tra thực trạng hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương và nguyên nhân của thực trạng. 7.3. Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn một số cán bộ quản lý, giáo viên, lãnh đạo địa phương và nhân dân nhằm thu tập thêm thông tin, bổ xung cho phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi để tăng thêm tính khách quan của kết quả điều tra bằng phiếu hỏi. 7.4. Phương pháp quan sát: Quan sát việc dạy của giáo viên và việc thực hành nghề của học viên để làm rõ thêm thực trạng của hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề của trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương. 7.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết quá trình đào tạo nghề trong 5 năm qua để tìm ra điểm mạnh, điểm hạn chế của công tác quản lý đào tạo nghề ngắn hạn để sử dụng cho quá trình nghiên cứu. 7.6. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng thống kê toán học để phân tích các số liệu liên quan đến nội dung dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH- HN-DN huyện Kinh Môn, tin ̉ h Hải Dương. 8. Dự kiến cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được cấu trúc làm 3 chương: 4
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề ngắn hạn ở Trung tâm KTTH-HN-DN huyện Kinh Môn, tỉnh Hải Dương đáp ứng nhu cầu lao động địa phương. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ NGẮN HẠN Ở TRUNG TÂM KTTH-HN-DN ĐÁP ỨNG NHU CẦU LAO ĐỘNG ĐỊA PHƯƠNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở nước ngoài Ngay từ những năm 60 của thế kỷ XX, ở các nước tư bản phát triển như Đức, Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản đã quan tâm đến vấn đề đào tạo nghề và quản lý quá trình đào tạo nghề nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội công nghiệp. Do đặc điểm, yêu cầu về nguồn nhân lực - đội ngũ công nhân kỹ thuật ở mỗi nước có khác nhau nên không chỉ có lĩnh vực đào tạo nghề mà cả phương pháp, hình thức, quy mô đào tạo nghề cũng khác nhau song có điểm chung là đều chú trọng đến sự phát triển kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp. Chẳng hạn: Ở Mỹ, việc đào tạo công nhân kỹ thuật được chú trọng và tiến hành ngay từ cấp THPT phân ban và các trường dạy nghề cấp trung học, các cơ sở đào tạo nghề sau THPT. Học sinh tốt nghiệp được cấp bằng chứng nhận và chứng chỉ công nhân lành nghề và có quyền được đi học tiếp theo. Thời hạn đào tạo dao động từ 2 đến 7 năm tùy thuộc vào từng nghề đào tạo. Các loại trường tư thục thuộc vào các công ty tư nhân mà công ty của họ khá lớn. Các nhà trường trong công ty đào tạo công nhân ngay trong công ty mình và có thể đào tạo cho công ty khác theo hợp đồng. Còn ở Cộng hòa liên bang Đức đã sớm hình thành hệ thống đào tạo nghề và hệ trung cấp chuyên nghiệp. Giáo dục chuyên nghiệp còn là một bộ phận trung học cấp hai của hệ thống giáo dục quốc dân với các loại hình trường đa dạng. Họ đã phân thành hai trình độ: Ở trình độ 1 được xếp vào bậc trung học tương đương với THPT từ lớp 9 đến lớp 12; Ở trình độ 2 được xếp cao hơn bậc THPT. Ngoài trường phổ thông mang tính không chuyên nghiệp chỉ nhằm mục tiêu đào tạo chuẩn bị lên đại học còn có các trường phổ thông chuyên nghiệp, 6
trường hỗn hợp,… Học sinh các trường này có thể vào học ở các trường đại học chuyên ngành. Sau khi tốt nghiệp chủ yếu học sinh ra làm việc sơ cấp. Do các loại hình trường rất đa dạng nên không có mô hình tổ chức quản lý đồng nhất giữa các bang khác nhau, có trường công lập, trường tư thục, có trường thuộc công ty tư nhân chuẩn bị phần nhân lực cho công ty mình,… Ở các nước xã hội chủ nghĩa, nhất là ở Liên Xô trước đây cũng sớm quan tâm đến vấn đề đào tạo nghề, với những đóng góp quan trọng của các nhà giáo dục học, tâm lý học như X.I Arkhangenxki, A.E Klimov, T.V Cuđrisep,…dưới góc độ giáo dục học nghề nghiệp, tâm lý lao động, tâm lý học kỹ sư, tâm lý học xã hội. Tuy nhiên, theo nhận xét của T.V Cuđrisep, những nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học và giáo dục nghề vào những năm 70 của thế kỷ XX còn mang tính từng mặt, một chiều nên chưa giải quyết được một cách triệt để vấn đề chuẩn bị cho thế hệ trẻ bước vào cuộc sống và lao động. Quá trình hình thành nghề lúc đó được chia thành 4 giai đoạn tách rời nhau đó là: Giai đoạn nảy sinh dự định nghề và bước vào học các trường nghề; giai đoạn học sinh lĩnh hội có tính chất tái tạo những tri thức, kỹ năng nghề nghiệp; giai đoạn thích ứng nghề và cuối cùng là giai đoạn hiện thực hóa từng phần hoạt động nghề. Quan niệm trên của T.V Cuđrisep đã tạo ra những khó khăn rất lớn trong quá trình học và dạy nghề. Quá trình đào tạo nghề trở lên áp đặt và không thấy được mối quan hệ giữa các giai đoạn hình thành nghề. Cũng theo T.V Cuđrisep, để khắc phục những khó khăn hạn chế trên cần phải có sự nhận thức lại, theo ông sự hình thành nghề của thế hệ trẻ trong điều kiện của giáo dục và dạy học là một quá trình lâu dài, liên tục và thống nhất. Quá trình hình thành nghề trải qua 4 giai đoạn nhưng nó có sự gắn bó mật thiết với nhau. Quan điểm này của ông đã tạo nên nhận thức mới về sự hình thành nghề, là cơ sở khoa học để xây dựng mô hình đào tạo nghề và nâng cao chất lượng đào tạo nghề [25]. Từ kết quả trên có thể thấy: Một số nước trên thế giới đã quan tâm tới việc đào tạo nghề, hình thành nghề cho người lao động. Cho đến hiện nay, hầu 7
hết các nước trên thế giới đều bố trí hệ thống giáo dục kỹ thuật và dạy nghề bên cạnh bậc phổ thông và đào tạo bậc cao đẳng, đại học. Do sớm có hệ thống đào tạo nghề nên các nước tư bản phát triển đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong quá trình đào tạo. Quá trình đào tạo cũng như quản lý đào tạo nghề liên tục được hoàn thiện, đổi mới để đảm bảo chất lượng đào tạo, đáp ứng nhu cầu của thực tiễn. 1.1.2. Ở Việt Nam Ở Việt Nam, những vấn đề về đào tạo nghề, quản lí quá trình đào tạo nghề cũng được quan tâm ngay từ cuối những năm 70 của thế kỷ XX, khi đó có Tổng cục dạy nghề. Lúc đó đã có một số nhà nghiên cứu như Đặng Danh Ánh, Nguyễn Minh Đường, Nguyễn Văn Hộ,…nghiên cứu những khía cạnh khác nhau về sự hình thành nghề và công tác dạy nghề. Tuy nhiên, sau đó những nghiên cứu về đào tạo nghề, quản lý quá trình đào tạo nghề ở nước ta lắng xuống, ít được chú trọng. Chỉ đến những năm gần đây do nhu cầu của xã hội và nhu cầu của thị trường lao động, vấn đề đào tạo nghề tiếp tục được quan tâm nghiên cứu trở lại trên cả hai bình diện lý luận và thực tiễn. Đảng và nhà nước từ khi tiến hành sự nghiệp đổi mới rất quan tâm đến công tác đào tạo nghề và chất lượng đào tạo nghề. Trong những năm gần đây đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách giúp cho công tác đào tạo nghề luôn phát triển và đạt được những thành tựu nhất định. Điều này được cụ thể hóa trong Luật Giáo dục năm 2005, Luật dạy nghề năm 2006, Quy chế của trung tâm dạy nghề năm 2007, … Mặt khác, nhiều nhà khoa học cũng đã có các công trình nghiên cứu về lĩnh vực này như: “Tuổi trẻ với nghề truyền thống Việt Nam” của tác giả Nguyễn Viết Sự (2001); “Việc làm ở nông thôn, thực trạng và giải pháp” của Chu Tiến Quang (2001); “Đổi mới hệ thống giáo dục kỹ thuật và dạy nghề ở Việt Nam giai đoạn 2001-2010” của Đỗ Minh Cương (2001) ; “Giáo dục kỹ thuật- Nghề nghiệp và phát triển nguồn nhân lực” của Trần Khánh Đức (2002); “Giáo dục nghề nghiệp- Những vấn đề và giải pháp” của Nguyễn Viết Sự (2005); “Thị trường lao 8
động Việt Nam, thực trạng và giải pháp” của Nguyễn Thị Thơm (2006); “Sổ tay tư vấn hướng nghiệp và chọn nghề” của Trung tâm Lao động- Hướng nghiệp- Bộ Giáo dục và Đào tạo do Nguyễn Hùng chủ biên (2008);…. Tóm lại, ở Việt Nam hiện nay, công tác đào tạo nghề cho người lao động có nhiều bước phát triển nhanh. Do xu thế thời đại và hội nhập quốc tế nên các ngành nghề đào tạo được đa dạng. Hệ thống các trường dạy nghề phát triển không ngừng, cơ sở vật chất phục vụ cho quá trình đào tạo được đầu tư có trọng tâm, trọng điểm. Tuy nhiên số lượng nhân lực qua đào tạo còn thấp, chất lượng không cao. Cơ cấu nguồn nhân lực qua đào tạo trong các lĩnh vực nhất là lĩnh vực nông nghiệp còn mất cân đối. Các ngành nghề lao động chân tay cho người lao động nông thôn ít được quan tâm. Do đó những vấn đề về quản lý hoạt động dạy nghề trong đó có dạy nghề ngắn hạn cũng ít được quan tâm. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Khái niệm quản lý và biện pháp quản lý 1.2.1.1. Khái niệm quản lý Theo Từ điển Tiếng Việt: “Quản lý là hoạt động của con người tác động vào tập thể người khác để phối hợp, điều chỉnh, phân công thực hiện mục tiêu chung” [23]. Hiện nay có nhiều cách tiếp cận khái niệm quản lý theo các hướng khác nhau. Đó là: Cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, kiểm tra theo góc độ tổ chức. Theo Điều khiển học thì quản lý là lái, điều khiển, điều chỉnh. Theo cách tiếp cận hệ thống thì quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm tổ chức, phối hợp hoạt động của con người trong quá trình sản xuất xã hội để đạt được mục đích đã định. Các nhà khoa học cũng đưa ra nhiều định nghĩa về quản lý nhìn từ những góc độ khác nhau, cụ thể: Theo Harold Koontz: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của 9